V
Verdere vorderingen
in het Oosten
V=
nmm is augustus mi
No. 24973
r
Duitschland strijdt voor Europa
Duitsche Weermachtsberichten
Verduisteren:
82sie Jaargang
Exfra-berichi van hef
Duitsche opperbevel
25 Vrachtschepen
(148.000 ton)
vernietigd
Odessa ingesloten
Waar de zon opgaat
/RIJWILI
N!
EGIOEN
D
Radiorede van Churchill
Britsche en
Sovjet-aanval op Iran
De vernietigingsslag bij
Gomel
20.45 uur
6.40 uur
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
LEIDSCH
Directeur: J. W. Henny
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Leiden
Pl.verv.: X. Been, Leiden
PRIJS DER ADVERTENTIES
32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum
5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volgens postreckt.
.Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bU vooruitbetaling,
alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven
wordt 10 ets. berekend.
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden2.47
per weekƒ0.19
Franco per post 2.47 per 3 maanden 4- portokosten
(voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.)
Zaterdag deelde het Duitsche opper
bevel mede:
Aan het Oostelijke front blijven de
operaties volgens de plannen ver-
loopen.
Aan de Zuid Oostkust van Engeland
brachten gevechtsvliegtuigen gisteren
een koopvaardijschip van 1000 b.r.t.
tot zinken.
In den afgeloopen nacht heeft het
luchtwapen verscheidene vliegvelden
op het Britsche eiland gebombardeerd.
Mijnenvegers en patrouillevaartuigen
schoten in het Kanaal twee Britsche
bommenwerpers omlaag.
Bij een aanval van Duitsche ge
vechtsvliegtuigen op de Britsche vloot-
basis Alexandrië, in den nacht van
21 op 22 dezer, zijn bomtreffers ge
plaatst op havenwerken en bedrijven
van verbruiksartikelen. Er ontstonden
groote branden.
Britsche vliegtuigen hebben in den
afgeloopen nacht brisant- en brand
bommen met geringe uitwerking laten
vallen op verschillende plaatsen in
West- en Zuidwest Duitschland.
Luchtdoelartillerie schoot een der
aanvallende bommenwerpers omlaag.
En Zondag:
„In de Oekraïne hebben Duitsche
troepen het bruggehoofd Tsjerkassy
aan den Dnjepr, dat de vijand tot
dusverre taai had verdedigd, geno
men. Ten Noordwesten van Kief is de
achtérvolging van den verslagen vij
and op en over den Dnjepr voortge
zet. Ten Zuiden van het Umenmeer
zijn sterke sovjet-strijdkrachten ver
slagen en over de rivier de Lowat te
ruggeworpen. Meer dan 10.000 gevan
genen en een omvangrijke buit vielen
in onze handen. De in Estland strij
dende troepen rukken in concentri-
schen aanval naar Reval op. De aan
val aan weerszijden van het Ladoga-
meer, die door onze Finsche bond-
genooten met buitengewone dapper
heid wordt ondernomen, blijft goede
vorderingen maken.
In Noord-Afrika leverde op 22
Augustus een aanval van Duitsche
Stuka's op de haven van Tobroek bij
zonder veel resultaat op. Bomtreffers
stelden luchtafweerbatterijen buiten
gevecht, vernielden opslagplaatsen
voor munitie en beschadigden ver
scheidene schepen. Gevechtsvliegtui
gen hebben in den afgeloopen nacht
met goed gevolg vijandelijke stapel
plaatsen bij Mersa Matroeh gebom
bardeerd.
Overdag noch des nachts versche
nen vijandelijke vliegtuigen boven het
Rijksgebied.
Tusschen 22 Juni en 23 Aug. heeft
de Britsche luchtmacht in gevechten
boven Groot-Brittannië, boven het
zeegebied rond het Britsche eiland en
in Noord-Afrika, alsmede bij aanval
len op het Rijksgebied en de bezette
gebieden in totaal 1044 vliegtuigen
verloren. Daarvan werden er 916 neer
geschoten door formaties der Duitsche
luchtmacht en 128 door eenheden der
marine. In diezelfde periode gingen in
den strijd tegen Groot-Brittannië 127
Duitsche vliegtuigen verloren'1.
Bij den aanvang van de derde maand van
den oorlog tegen de Sovjets blijven de
operaties aan het geheele Oostelijke front
vlot vorderen. Naar het D.NB. in aanvul
ling op het weermaohtsbericht verneemt,
zijn de voornaamste kenmerken van den
strijd op het oogenblik als volgt:
1. De beveiliging van het geheele front
aan den midden- en benedenloop van den
Dnjepr, als uitgangspunt voor nieuwe opera
ties aan het Zuidelijke deel van het front.
2. De zich afteekenende omsingeling van
een sterke stootgroep der Sovjets tusschen
den linkervleugel van legergroep-Rundstedt
en den rechtervleugel van legergroep-Boek
in het gebied tusschen Kief en Gomel.
3. De concentrische opmarsch naar het
laatste marine-steunpunt in de Oostzee-
staten, de vroegere Estlandsche hoofdstad
Reval (Tallinn).
Duidelijk valt op te merken, dat de lei
ding der Duitsche weermacht, evenals
steeds, de operaties tegen de Sovjets syste
matisch op touw zet en ten uitvoer brengt
en dat de leiding der Sovjets daarentegen
tot een wanhopigen verdedigingsstrijd ge
dwongen is, zonder dat tot dusver het ini
tiatief voor een groote offensieve tegenactie
te constateeren viel. Hoewel den Sovjets
ook op hun Europeesch gebied nog groote
ruimten om uit te wijken ter beschikking
staan, zijn de gevechten thans toch in het
stadium van een rechtstreekschen strijd
om de voornaamste productie- en bestuurs
centra van het land gekomen. Indien de
bolsjewieken deze verliezen, kunnen zij den
strijd niet krachtig voortzetten. Zelfs als er
nog Engelsche en Amerikaansche hulp
mocht komen, kan deze toch niet tijdig
meer beschikbaar zijn om de thans voorbe
reide groote beslissingen nog te kunnen
beïnvloeden.
Het D.N.B. geeft nog tal van episoden uit
den strijd.
De Prawda, publiceert een hoofdartikel
over het vormen van burgerwachten als re
serve voor het sovjet-leger Elke stad, elke
fabriek en elk huis moeten een bastion wor
den en elke burger van de Sovjet-unie moet
meevechten, zoo wordt in het artikel ge
zegd.
De Prawda besluit: Een ontzettend ge
vaar hangt boven ons land. Eikeen moet
leeren om te gaan met het geweer en het
machinegeweer. De burgerwachten moeten
steeds verder worden uitgebreid. Het ge
weer moet de „bruid" worden van eiken
Sovjet-burger.
De te Moskou aanwezige correspondenten
van Britsche bladen hebben gezamenlijk
krachtig aangedrongen op het zenden van
vliegtuigen naar de Sovjet-Unie. De corres
pondent van het Engelsche persagentschap
Reuter zond het volgende telegram: „De
Sovjet-Unie behoeft de onmiddellijke toe
zending van honderden vliegtuigen uit En
geland en Amerika". De verslaggever van
het Engelsche weekblad „News Chronicle"
seinde het volgende: „Ieder vliegtuig, waar
over Amerika en Engeland kunnen beschik
ken, moet automatisch naar Moskou wor
den getransporteerd".
Uit gelijkluidende verklaringen van ge
vangen genomen bolsjewisten is gebleken,
aldus verneemt het D.N.B., dat op 23 Augus
tus aan den Dnjepr gewapende burgers te
gen de Duitschers in den strijd werden ge
bracht, van het gebied, die door de politie
ke commissarissen naar het front werden
gebracht. Met constateert van Duitsche
^Victorie - Duitschland
-wint voor Europa op
alle fronten.
Het opperbevel der Duitsche
weermacht maakt bekend:
„Onderzeeërs en oorlogssche
pen, die in overzeesche wate
ren opereeren, melden de ver
nietiging van in totaal 25
vijandelijke vrachtbooten van
te zamen 148.200 B.R.T.
Hiervan hebben de duikboo-
ten alleen bij een achtervol
ging van verscheiden dagen en
na zwaren strijd uit een kon
vooi, dat van Engeland naar
Gibraltar voer, 21 vrachtbooten
van iii totaal 122.000 brt. weg
geschoten. Bovendien hebben
zij van de escorteerende strijd
kracht m een torpedojager der
Afridi-klasse, een korvet en
een bewakingsvaartuig tot zin
ken gebracht. Slechts acht
schepen van dit krachtig be
veiligd konvooi slaagden er in,
te ontkomen in de Portugee-
sche territoriale wateren.
zijde, dat de zware verliezen der Sovjet-
legers in de Oekraine duidelijk bewezen
worden door het feit, dat maarschalk Boed-
jenny dergelijke onvoldoende vervangings
troepen moet gebruiken.
Volgens een Reuterbericht uit Moskou zijn
tijdens de 24 luchtaanvallen op de hoofd
stad der Sovjet-unie 736 personen gedood,
444 personen zwaar en 2069 licht gewond.
Op 23 Augustus is, naar het D.N.B. ver
neemt, aan de Estlandsche kust een lan
dingspoging der Sovjets door de waakzaam
heid der Duitsche troepen verijdeld. De
bolsjewisten waren met drie booten de kust
genaderd en trachtten aan land te kómen.
Duitsche pantser jagers namen schepen en
sloepen onmiddellijk onder vuur en vernie
tigden de bolsjewisten.
Van de kust af heeft men kunnen waar
nemen, dat in de Finsche Golf vijf Sovjet
schepen op mijnen zijn geloopen. Hevi
ge ontploffingen weerklonken kort na el
kander en groote waterzuilen stegen op.
Van de vijf schepen was daarna niets meer
te zien.
De Duitsche luchtmacht is steeds in ac
tie en brengt allerwege den sovjets zware
verliezen toe.
Naar het hoofdkwartier van het Duitsch-
Roemeensche leger mededeelt is Odessa
nauw door de Duitsche en Roemeensche
troepen ingesloten. Na zeer zware, deels
uiterst bloedige gevechten werd de voor
naamste tegenstand in open veld gebro
ken. Teneinde de stad tegen eiken prijs te
behouden en de overgaven uit te stellen
werpt de vijand, aldus D.N.B. in aller ijl bij -
eengetrommelde eenheden, bestaande uit
mariniers, fabrieksarbeiders en chauffeurs
in den strijd. Velen komen ongewapend
aan het front. De verdedigingslinies van
beton, waaraan tien jaar werd gewerkt
zijn ineengestort. Alle versterkingen langs
den Dnjepr bevinden zich in onze handen.
Honderden kazematten, met kanonnen en
mitrailleurs bewapend, werden veroverd.
Duitsche eenheden infanterie drongen
Vrijdag weer den ring van Odessa binnen
en veroverden belangrijke strategische
punten. Twee stations aan de spoorlijn,
die naar Odessa leidt en taai werden ver
dedigd, zijn met het blanke wapen be
stormd. Van hier pit ondernamen Duitsche
stoottroepen infanterie voorspoedige aan
vallen op veldstellingen. Een Roemeensch
pantserregiment, dat reeds in Bessarabië
schouder aan schouder met de Duitsche
troepen had gestreden bood bij den aan
val steun. Bij dezen aanval werd de sov
jet-verdedigingsgordel op een belangrijke
plaats ingedrukt. Onder brandende zonne-
Daar strijdt een millioenenleger voor de
toekomst van Europa. Daar waar de zon
opgaat, in het Oosten, zal zij ook opgaan
voor het nieuwe Europa. Reeds kleurt het
morgenrood de nog dreigende wolken van
het bolsjewisme, maar alles wijst er op dat
de Europeesche zon straks in volle glorie,
aan een strak blauwen hemel zal schijnen.
Mlllioenen zullen zich koesteren In haar
stralen, die vrede en levensgeluk zullen
brengen, die ervoor zullen zorgen dat spoe
dig alle ellende vergeten zal zijn. Hoe moei
lijk de strijd ook is, als altijd zal het goede
overwinnen en het kwaad ondergaan.
Een gelukkige toekomst voor het nieuwe
Europa. Zich daarvoor Inzetten is een plicht,
die reeds duizenden Nederlandsche mannen
vervullen. Ook zij laten vrouw en kinderen,
ouders en verloofden achter.
Maar zij brachten dit offer en zijn verder
nog tot grootere offers bereid, omdat zonder
offers en zonder strijd nu eenmaal niets
mogelijk is.
In het Oosten strijdt een millioenenleger
voor de toekomst van Europa. Duizenden
Nederlandsche strijders gaven u een voor
beeld dat u zult navolgen, tenzij u het met
uw eer en geweten overeen kan brengen te
parasiteeren op datgene waarvoor Neder
landsche mannen nu hun goed en bloed veil
hebben.
Indien u dat echter niet wenscht, indien
door uwe aderen echt Hollandsch bloed
stroomt, meldt u dan aan bij het
Vrijwilligerslegioen Nederland
Koninginnegracht 22, 's Gravcnhage.
hitte strijden nu de Duitsche en Roemeen
sche formaties verder, geleidelijk dringen
ze dichter tot Odessa door.
Bij aanvallen van de Duitsche lucht
macht op sovjet-scheepsdoelen in het zee
gebied ten Westen van het schiereiland de
Krim liep een sovjettransportschip van 8
a 10.000 ton door bommen zoo zware be
schadigingen op, dat het na korten tijd
totaal uitbrandde. Een ander vrachtechip
van 2 tot 3000 ton bleef na een bomtreffer
met zware slagzij liggen. Men mag aanne
men dat dit schip eveneens verloren is ge
gaan.
De Britsche minister-president Winston
Churchill heeft gisteravond voor de
radio een rede gehouden.
President Roosevelt en ik, zoo begon Chur
chill, hebben elkaar in een door bergen om
zoomde baai „ergens op den Atlantischen
Oceaan" ontmoet aan boord van het nieuw
ste Britsche slagschip om daar gedurende
drie dagen, omringd door de vooraanstaan
de mannen van de Britsche en Amerikaan
sche weermacht met elkaar te confereeren.
Deze ontmoeting, zoo zeide Churchill, is
het symbool geweest van de eenheid onder
alle Engelsch sprekende volken der wereld
en heeft ten doel gehad „alle goede krach
ten der wereld tegen de slechte krachten,
welke in Europa en over een deel van Azië
heerschen" te mobiliseeren.
Het gaat er om, zoo ging Churchill voort,
de vele volken van de ellende, waarin zij
door de „slechte krachten der wereld" ge
stort zijn. te verlossen. Op het oogenblik
zijn er afschuwelijke dingen aan den gang.
Geheel Europa wordt door de oorlogsma
chine der Nazis vertrapt. De wereld is thans
getuige van een onderdrukking, zooals de
geschiedenis nog nooit heeft gekend. Vele
volken zijn verslagen. Andere naties, zooals
de Italianen, de Hongaren, Bulgaren en
Roemenen vormen, naar Churchill zeide, de
„jakhalzen van den Nazitijger". Zweden,
Spanje en Turkije, zoo beweerde Churchill,
zijn bang wie van hen het eerste aan de
beurt zal komen.
Vervolgens sprak de minister-president
over het Duitsch-bolsjewistische conflict,
waarin, naar hij meende te weten, „de Nazis
voor het eerst veel bloed moeten verliezen".
Wijzende op de door de sovjets in hun
land aangerichte vernielingen verklaarde
Churchill: sedert den inval der Mongolen
in de zestiende eeuw is er nooit zulk een
meedoogenlooze strijd gestreden doch dit,
zoo ging Churchill voort, vormt niet de
eenige verwoesting, want sedert vijf jaar
zwerven nu reeds de Japanners in het Chi-
neesche rijk rond en hebben kort geleden
ook hun hand uitgestoken naar Indo-China
Thans bedreigen zij Singapore, dat onder
Britsche bescherming staat, en de Philip-
pijnen, die door de Vereenigde Staten wor
den beschermd. Het is zeker, dat aan dit
alles een einde moet komen.
Op den Atlantischen Oceaan heeft Roose-
veit en hij Churchill derhalve het be
sluit genomen, allen volken der wereld een
verklaring te geven, volgens welke de Ver
eenigde Staten en Groot-Brittannië bereid
zijn hun den weg te toonen om de wereld
„van de onderwerping te bevrijden". Hitier
en zijn medewerkers hebben jarenlang van
een nieuwe wereldorde gesproken. Deze
wereldorde, zoo beweerde Churchill, Is ech
ter niet anders dan „de heerschappij van
het Pruisendom, van een paradapas, van
het concentratiekamp en van het peleton-
vuur". Het lot van de „onderdrukte" volken
is zwaar. Zij dienen echter te bedenken, dat
wanneer de tunnel misschien ook lang mag
zijn, het einde van den tunnel eenmaal be
reikt zal worden.
Vervolgens beweerde Winston Churchill,
dat machtige strijdkrachten op het punt
staan zich te bewapenen om de bezette lan
den te hulp te komen. Dit is de boodschap
van Roosevelt en Winston Churchill, die
dich steeds gehaast hebben de „zaak der
geheele wereld te dienen". Op den Atlan
tischen Oceaan is tot de definitieve vernie
tiging van de „Nazityrannie" besloten.
Ohurchill veronderstelde van Adolf Hit
ler, dat deze voornemens is na een „even-
tueele" onderwerping van de sovjet-unie
Groot-Brittannië te onderwerpen, waarna
hij een „aanval op de Vereenigde Staten en
het geheele overige Westelijke halfrond" zal
beginnen, omdat, naar Churchill verder be
weerde, hij streeft naar de verovering van
de geheele wereld". Het is echter goed dat
er oogen zijn, die dit gevaar hebben gezien.
Hoe lang ook de strijd zal duren, „wij
zullen, zoo besloot Churchill, nooit ophou
den onzen plicht te doen om de wereld
weer de vrijheid en rechtvaardigheid terug
te geven".
Over den toestand in het Verre Oosten
verklaarde Winston Churchill in zijn rede
nog, dat aan de Japansche „bedreigingen"
thans een einde zal worden gemaakt. De
Vereenigde Staten hebben blijk gegeven
van een oneindig geduld teneinde de moei
lijkheden met Japan langs vriendschappe-
lijken weg op te lossen.
Engeland hoopt ernstig dat dit zal ge
lukken. Zou dit echter niet het geval zijn,
dan zal Engeland zich natuurlijk zonder
aarzelen aan de zijde der Vereenigde Staten
stellen. (DN.B.)
De Vereenigde Staten en Groot-Brittan
nië, zoo zeide Ohurchill in zijn radiorede
o.a. nog, gelooven thans niet meer, dat er
nooit meer oorlog zal komen. Integendeel
wij hebben het voornemen, verstrekkende
voorzorgsmaatregelen te nemen, teneinde
een nieuwen oorlog in de periode, die wij
kunnen overzien, door een doeltreffende
ontwapening van de „schuldige" wolken te
voorkomen, terwijl wij zelf in een passende
mate onze bewapening zullen behouden.
(D.N.B.)
De Duitsche pers acht het jongste Duit
sche succes, waarbij 25 schepen uit een
convool werden vernietigd, het juiste ant
woord op deze nieuwe ChurChill-bhif.
Te Londen is bekend geworden, naar
Reuter in een extra-bericht mededeelt,
dat de Britsche troepen hedenochtend
de Iraansche grens hebben overschre
den.
Officieel is in Simla (Br. Indië) me
degedeeld, naar Reuter in een extra-
bericht mededeelt, dat de regeeringen
van Engeland en de sovjet-unie van
daag een gemeenschappelijke militaire
actie begonnen zijn tegen Iran.
Uit Moskou meldt Reuter, dat de sov
jet-commissaris van buitenlandsche
zaken, Molotof, aan den Iraanschen
ambassadeur heeft medegedeeld, dat
sovjet-troepen Iran zijn binnengerukt.
(D.N.B.)
De slag rondom en ten Noorden van
Gomel, die 20 Augustus met een zware
nederlaag voor de sovjet-weermacht ein
digde, heeft, naar het D.N.B. van mili
taire zijde verneemt, het gros van twee
sovjet-legers bulten gevecht gesteld. De
slag begon reeds 10 Augustus, toen divisies
infanterie en pantserwagens ten Zuid-Oos
ten van Kritsjew, dat circa 110 kilometer
ten Zuiden van Smolensk ligt, vrij sterke
sovjet-strijdkrachten hadden omsingeld en
waren begonnen ze te vernietigen. Ver
scheidene divisies der sovjets waren hier
ingesloten. Zij trachtten fcteeds opnieuw uit
te breken, doch werden echter in een hard
nekkig gevecht opeengedrongen. Hun toe
stand werd wanhopig, toen een versterkt
regiment Infanterie van het Noorden uit
oprukte. De lngeslotenen werden vernietigd
of gevangen genomen. Reeds half Augustus
waren 20.000 gevangenen, 32 pantserwa
gens, 85 kanonnen en een pantsertrein in
Duitsche handen gevallen. De tweede aan
val begon van het Westen uit ten Zuiden
van Rogatsjew, dat 80 kilometer ten Zuiden
van Mogilew en 110 kilometer ten Zuid-
Westen van Kritsjew aan den Dnjepr ligt.
Hier veroverden Duitsche divisies infante
rie den overgang. Zij namen de taal ver
dedigde Dnjepr-llnle, terwijl andere strijd
krachten ten Westen van de Sosj, dus ln
van hedenavond
tot morgenochtend
De maan kwam heden op te 9.54
uur en gaat onder te 21.56 uur.
.J
Dit Nummei bevat TWEE Bladen
Binnenland
Het prijsvormingsbesluit toegelicht.
(2e Blad).
Regeling van het filmwezen (2e Blad).
Voorloopig geen benoeming van raadsleden?
(Binnenland, 2e Blad).
Moord te Delft (Gemengd, 2e Blad).
Buitenland
Verdere Duitsche vorderingen in het Oosten
(le Blad).
Een Engelsch convooi bijpa vernietgid.
(le Blad).
Britsche en sovjet-troepen rukken Iran
binnen (le Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.