V 82 ste Jaargang WOENSDAG 20 AUGUSTUS 1941 No. 24969 De Duitsche successen in de Oekraïne Verduisteren: Odessa een nieuw Duinkerken Van het Finsche front De ontvoerde Letlandsche kinderen De ontmoeting Roosevelt-Churchill Uit Frankrijk Uit Amerika Les diables du Führer VRIJWÏI EGIOEN D 20.56 uur 6.31 uur Het Amerikaansch- Japansch incident Verspreide berichten EERSTE BLAD Feiten van den dag LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J. W. Hennv DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Lelden PI. ver v.: EL Been. Lelden. PRIJS DER ADVERTENTIES 32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewtyummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecht. „Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend by vooruitbetaling, alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieveD wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden ƒ2.47 per weekƒ0.19 Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden 4- portokosten (voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.) De verovering van de Oekrainsche haven stad Nikolajef en de insluiting van Odessa door de Duitsche en samenwerkende troepen heeft tezamen met den Duitschen opmarsch aan den Dnjepr den toestand aan de Zwarte Zee op beslissende wijze veranderd, zoo wordt aan het D.NB. van welingelichte mi litaire zijde medegedeeld. De sovjetvloot op de Zwarte Zee, die in de eerste plaats steunt op de oorlogshaven Sebastopol, werd met Odessa en Nikolajef van haar belangrijkste steunpunten beroofd. Odessa kwam meer voor reparaties in aanmerking. Nikolajef beschikte over de grootste installaties voor den bouw van oorlogsvaartuigen. Derhalve hebben de sovjets door de inneming van Nikolajef ook de mogelijkheid tot uitbrei ding van hun vloot op de Zwarte Zee ver loren Voor de Duitschers en hun bondge- nooten beteekent het bezit van deze beide havensteden en de controle over den mond van den Dnjepr een aanzienlijke verbetering van hun positie aan de Zwarte Zee. Van daar uit wordt de verzorging van de zich in de Oekraine bevindende troepen aanzien lijk verlicht. Bovendien is de bedreiging van het gebied aan de monding van den Donau voor goed ter zijde gesteld, welke zich bij het begin van den veldtocht tegen de sov jets door het optrekken der sovjettroepen naar den arm der Soelina op zeer onaan gename wijze deed gevoelen. Alleen reeds m de laatste dagen heeft het Duitsche lucht- wapen de oorlogs- en transportvloot belang rijke schade toegebracht. Het concentreeren van alle beschikbare schepen aan de Oekrain sche kust der Zwarte Zee. waarmede de af tocht van de daar ingesloten sovjettroepen over zee moest worden tot stand gebracht, is derhalve een aanzienlijke aderlating voor de sovjetvloot geworden. Over dit laatste meldt het D5.B. volgende bijzonderheden: In den tijd van 11 tot 18 Augustus heeft het Duitsche luchtwapen in dat gebied acht troepentransportschepen van te zamen op zijn minst 36.000 ton vernietigd en 24 troe pentransportschepen. tankbooten en koop vaardijschepen van te zamen stellig 126.500 ton onbruikbaar gemaakt en bovendien tal rijke schepen en andere vaartuigen, als sleepbooten in de mondingen van Boeg en Dnjepr veroverd en waarvan de tonnage niet in bijzonderheden kon worden vastgesteld. Het beeld van deze slagen, aan de trans portvloot der sovjets toegebracht, komt on geveer overeen met dat van Duinkerken en Kreta en wordt nog afgerond door de ge slaagde aanvallen op sovjet-oorlogsschepen, die blijkbaar ter bescherming van de trans porten daarheen waren gezonden. Tot nu toe zijn door de luchtmacht beschadigd een zware en een lichte kruiser, vijf torpedo- bootjagers, een kanonneerboot en een moni tor. Daar ook het leger het tot zinken bren gen van een kanonneerboot en zware be schadiging van een andere kanonneerboot rapporteert bedraagt het verlies aan kanon- neerbooten drie. Tengevolge van deze scheepsverliezen welke de sovjets bij de Duitsche bomaan vallen leden, is het vervoer van de in Odessa omsingelde bolsjewistische troepen volgens het D.N.B. nog nauwelijks mogelijk. Officieel wordt te Helsinki meegedeeld: Het omsingelde gebied ten Z.W. van Sorta- valla is door de Finsche troepen verder in geperkt. De vijand biedt zeer taaien tegen stand. De Finsche artillerie beschiet voort durend de vijandelijke inschepingsplaatsen, waar de tegenstander de troepen tracht weg te voeren. De buit is groot en omvat vracht auto's met volle munitieladingen, materieel tot het overbrengen van berichten en ander krijgstuig alsmede pantserwagens, rups tractoren, paarden, stukken veldgeschut, granaatwerpers, automatische, wapens enz. Later zal daarover uitvoeriger bericht wor den De oorlogshandelingen bleven zich gun stig ontwikkelen. De Finsche verliezen zijn gering. Op het Ladogameer woeden op het oogen- blik buitengewoon hevige stormen, waardoor een groot aantal sovjet motorbooten en transportschepen tijdens een poging om over het meer uit de omsingeling te ontkomen, is gekenterd. In de afgeloopen dagen zijn aan de oevers van enkele eilandjes in het Ladogameer ver scheidene honderden lijken van bolsjewisten aangespoeld. Alleen al op het eiland Lum- kula werden meer dan tweehonderd lijken geteld. Het zijn veelal matrozen, die na een mislukte landingspoging op Lumkula en Mantsaari op hèt meer moesten terugkee- ren. Op de veroverde eilanden komen voort durend bolsjewisten aan, die tot de lan dingstroepen behoorden en die door den honger gedwongen thans uit hun schuil plaatsen te voorschijn komen. Tevens meldt men. dat een aantal sovjettroepen nog steeds poogt, op kleine primitieve houtvlot ten het meer over te steken en zich zoo in veiligheid te brengen. Het zijn leden van de sovjetbezetting van Sortavall. Maandag hebben sovjet-vliegers Rauma gebombardeerd, echter zonder schade aan te richten. Op denzelfden dag geraakten Finsche jachtvliegtuigen boven den midden loop van de Vuoksi in een luchtgevecht niet sterke vijandelijke jachteskanders gewik keld.. Bij deze luchtgevechten werden vier vijandelijke jachtvliegtuigen neergeschoten. Bij luchtgevechten boven Hyrsyla verloren de sovjets een toestel. In deze operaties ver loren de Finnen twee. vliegtuigen, de be stuurders wisten zich door omlaagspringen aan een valscherm te redden. De Finsche luchtafweer heeft een sovjet-jachtvliegtuig neergeschoten, zoodat dus de vijand zes toestellen verloor. Finsche bomvliegtuigen beschoten verder o.a. een knooppunt van den Moermansk-spoorweg. Bovendien wer den volle treffers geplaatst op vijandelijke transportvaartuigen op het Ladogameer. HONGAARSCHE VERLIEZEN. De chef van den Hongaarschen generalen staf heeft de eerste lijst bekend gemaakt der verliezen door de Hongaarsche troepen tij dens den veldtocht in het Oosten geleden. Volgens deze lijst zijn 16 officieren en 297 manschappen gesneuveld, 34 officieren en 907 manschappen gewond en worden twee officieren en 107 manschappen vermist. De „Deutsche Zeitung im Ostland" bevat een uitvoerig artikel over het lot van de kinderen, die door de sovjets uit Letland ontvoerd zijn. De ontvoering der kinderen was door Joden georganiseerd, zoo schrijft het blad. Op 25 Juni werden de kinderen bijeengebraclit, deels bijeengedreven. Toen ging het met wagens en te voet naar de grens toe. Na den intocht der Duitsche troe pen gingen de moeders op weg om haar kinderen te zoeken. Met behulp van de Duit sche soldaten is het ook gelukt, een deel der weggevoerde kinderen terug te vinden en terug te brengen. Volgens mededeelingen van ooggetuigen werden wagens met de kinderen naast munitiewagens geplaatst en zoo blootgesteld aan de Duitsche luchtaan vallen. Uit Riga zfjn 400 kinderen naar de sovjetunie ontvoerd. Van dezen konden er tot dusver 50 teruggevonden worden. Zij bevonden zich in een volkomen verwaar loosden toestand en velen hunner waren gewond. 21 kinderen heeft men dood aan getroffen. De rest is spoorloos verdwenen. (D.N.B.). CHURCHILL LUNCHT BU DEN KONING. Reuter meldt, dat de Britsche minister president Churchill gisteren met den ko ning de lunch heeft gebruikt en hem bij deze gelegenheid een boodschap van pre sident Roosevelt heeft overhandigd. In een commentaar op het punt der ver klaring van Roosevelt en Churchill, waar in wordt gezegd, dat de tegenstanders van de Engelsch-Amerikaansche coalitie na een overwinning dier landen moetoen worden ontwapend, spreekt de Times den wensch uit naar een controle op de zware industrie en de belangrijke grondstoffen van het land, dat door de Engelsch-Amerikaan sche maatregelen wordt getroffen. Het blad laat doorschemeren, dat dit toezicht voor al op Duitschland moet worden toegepast. Een gecentraliseerd toezicht, niet alleen op de wapening, ook op het oorlogspoten tieel in zekere gebieden, is, aldus de Times „onvoorwaardelijk noodig." (D.N.B.) MEENING VAN KARL VON WIEG AND, f Hecatomben van dooden op de slagvel den van Europa, Azië en Noord-Afrika, als mede honger, nood en vernieling in alle deelen der wereld zullen het gevolg zijn van de ontmoeting tusschen Churchill en Roosevelt, zoo schrijft Karl von Wiegand in een uit Sjanghai gedateerd afkomstig artikel in het New-York Journal American. De gemeenschappelijke Engelsch-Ameri kaansche verklaring eischt de vernieling en vernietiging van een van beide kam pen, waarin de wereld thans verdeeld is. Dit beteekent strijd tot het bittere einde. Passages uit de gemeenschappelijke ver klaring van Roosevelt en Churchill ver- toonen de gebreken van het verdrag van Versailles en den Volkenbond en bewijzen, dat de huidige staatslieden niet verder zien dan die in 1919. Voorts levert von Wiegand kritiek op het feit, dat drie der voornaamste punten van Genève en Versailles ook voorkomen in de gemeenschappelijke verklaring, n.l. de practische vernietiging van de Duitsche natie, welke vernietiging ligt opgesloten in het Engelsch-Amerikaansche doel om den „nationaal-socialistische regeeringsvorm" te vernietigen, ten tweede de ontwapening j van de „aanvallende naties", zonder dat de belofte gegeven wordt, dat ook de over winnaars moeten ontwapenen, ten derde de aanwijzing, dat Duitschland. Italië en de met hen verbonden landen permanent van iedere macht beroofd zullen worden en dat het monopolitie van de militaire macht te land, ter zee en in de lucht in handen van de Vereenigde Staten, Engeland en misschien van de sovjet-unie zal liggen. Dit bewijst duidelijk, dat de wereld in de macht en onder de opperheerschappij van de Vereenigde Staten, Engeland en van de sovjet-unie moet staan. De verklaring Roosevelt-Churchill, zoo besluit Wiegand, is een oorlogsverklaring en geen instrument voor den vrede. Zij zal den tegenstand van Japan en de eenheid van Duitschland alleen nog versterken. (D.N.B.) REDE VAN PÉTAIN. Naar het D.N B. uit Vichy verneemt, heeft ter gelegenheid van de eedsaflegging door den staatsraad tijdens een plechtige zitting te Royat het staatshoofd, maarschalk Pétain, een korte toespraak gehouden, waarin hij o.a. verklaarde, dat de staatsraad een groote plaats zal innemen in het landsbestuur, dat hij wil vormen. ,,Van den dag af, waarop ik aan het hoofd van den staat ben gesteld, heb ik steeds weer een beroep gedaan op verstandig inzicht en begrip voor het open baar belang. Ik heb met nadruk de samen werking en den goeden wil van alle Fran- schen geëischt. Thans is de tijd voor wan kelmoedigheid voorbij". De maarschalk vervolgde, dat hij over tuigd is, dat de nationale revolutie tot heil van Frankrijk de zege zal behalen. „Men is voor mij of tegen mij. Dat geldt vooral voor het doel van den staat en in het bijzonder voor hen, die de eerste dienaars van den staat zijn. De omvang van het gevaar van binnen en van buiten versterkt meer dan ooit mijn vaste besluit steun te zoeken bij alle gezonde elementen in het land en de andere onschadelijk te maken". Het staatshoofd wees vervolgens op zijn streven tot herstel van de stoffelijke wel vaart. Hij wenscht een rechtvaardiger, hu maner, broederlijke verdeeling van de pro ducten van den bodem. Maar hij stelt zich niet met een stoffelijke hervorming tevre den. Hij wil bovendien een zedelijke refor matie. Daartoe bebooren deugd, vaderland, discipline, gezin en gezinsverband, trots en recht op en plicht tot arbeid. DE VOORMALIGE FRANSCHE PARLEMENTSLEDEN. De Petit Parisien meldt uit Vichy, dat de regeering de aanwezigheid van de voor malige parlementsleden in het gebied aldaar ongewenscht acht. Derhalve zullen de ge bouwen, die hun waren toegewezen, op 10 September worden gesloten. De bureaux van Kamer en Senaat zullen naar Mont d'Or worden overgebracht. Het blad voegt hieraan toe, dat het par lementaire stelsel steeds meer verdwijnt. Eergisteren heeft men den afgevaardigden en senatoren hun vacantiegelden onttrok ken. gisteren heeft men de gratis spoorweg abonnementen afgeschaft en thans heeft de regeering bepaald, dat de parlements leden uit Vichy dienen te vertrekken. Deze maatregelen worden door het blad toege juicht, waarbij het er°P wijst, dat de voor malige parlementsleden in de regeerings- gebouwen te Vichy ronddolen om nog een beetje mee te regeeren, terwijl het Fransche volk niet wist waarmede het zich moest voeden. (DM,). DE FRANSCHE KRIJGSGEVANGENEN. Naar de Fransche radiozenders melden, zijn thans alle Fransche krijgsgevangenen, die reeds den wereldorolog hebben medege maakt, uit Duitsche gevangenschap terug gekeerd. (D.NB.). JODEN IN MAROKKO KRIJGEN EEN EIGEN WIJK. De Sultan van Marokko heeft op voorstel der Fransche protectoraatsautoriteiten den Joden in de Marokkaansche steden, die zich na 1 September 1939 in de Europeesche wijken hebben gevestigd, doen weten, dat zij binnen korten termijn naar de Joodsche wijken moeten verhuizen. (D.N.B.) HET AMERIKAANSCHE BEWAPENINGSPROGRAM. In den Senaat heeft gisteren de demo cratische senator Byrd een volledige reor ganisatie gevraagd van de bewapeningspro ductie en de samenwerking van het bewa peningsprogram in één hand, daar, naar hij zeide, de poging der Vereenigde Staten de bewapeningsproductie van andere lan den te overvleugelen op een jammerlijke mislukking is uitgeloorpen. Byrd eisohte o.a. de opheffing van de veertigurige werkweek gedurende de crisis en terzijdestelling van de „wirwar en het tegen elkaar in gaan van de officieele bureaux", hetgeen reeds een dergelijken grooten omvang heeft aangeno men, dat het geheele bewapeningsprogram hieronder lijdt. Tusschen het federale pro ductiebureau en de prijsautoriteiten, zoo verklaarde senator Byrd, wordt achter de coulissen een strijd uitgevochten, daar pre sident Roosevelt belden instanties parallel loopende volmachten gegeven heeft. Hierin komt voor een deel de poging van een be paalde richting tot uiting om onder den dekmantel der bewapening den regeerings vorm te veranderen. Met elkaar in strijd zijnde opvattingen hebben sinds acht jaar de regeering belemmerd. Tenminste voor den duur der crisis diende, zoo besloot Byrd, een wapenstilstand gesloten te wor den. (D.NB.), Zóó noemden de. Franschen de S.S.- mannen, die evenals indertijd aan het Westfront nu aan het Oostfront voor waarts stormen en belangrijke punten be zetten. Les diables du Führer. Een naam die bewijst, hoeveel ontzag de tegenstanders hebben voor deze dapperen, die zich heb ben ingezet in het Oosten, terwille van hun idealen en terwille van de veiligheid van Europa. Maar het zijn niet alleen dappere S.S.- mannen, die strijden in het Oosten tegen de benden van Stalin. De geheele Duitsche weermacht, de legers van Finland. Slowa kije, Roemenië, Hongarije en Italië, de le gioenen van Zweden, Noorwegen. België, Spanje, enNederland strijden mee. Ja, ook Nederlandsche mannen hebben begre pen dat zij schouder aan schouder met de anderen moeten staan, omdat ook Neder land alleen kan blijven voortbestaan, in dien het bolsjewisme volkomen vernie tigd is. Les diables du Führer de duivels van den Führer daarmede samen te mogen strijden tegen de sovjets, onze mannen van het legioen stellen er een eer in. En gij, Nederlander, die nog steeds geen besluit genomen hebt, waar wacht gij op? Voeit gij niet hoe eerloos het is, u te verschuilen achter argumenten, waarvan gij weet dat zij volkomen valsch zijn? Gaat gij voort met het bloed uwer voor vaderen te verloochenen en durft gij dan nog te spreken over onze roemrijke ge schiedenis, of schaart u zich achter het vaandel van ons legioen? Nederland levert zijn aandeel in den grooten strijd in het Oosten en het is uw plicht, uw beste krachten daarvoor in te spannen. Meldt u dus aan bij het Vrijwilligerslegioen Nederland, Koninginnegracht 22, 's Gravenhage. 83 PCT. TEGEN DEELNEMING AAN OORLOG. Het Gallup-instituut te New York houdt nog steeds enquêtes om de publieke opinie in de Ver. Staten te peilen. Op grond van zijn jongste onderzoekingen deelt het in stituut thans mede, dat zich in den laat- sten tijd 83 procent van de bevolking tegen deelneming van de Ver. Staten aan den oorlog heeft uitgesproken. Meer dan de helft van de bevolking is volgens het instituut van meening, dat de deelneming van de Ver. Staten aan den wereldoorlog ook een groote fout is geweest. De jongste actie van Roosevelt, aldus het instituut, heeft de oorlogsstemming in de Ver. Staten niet aan gewakkerd. ze Integendeel laten verminde ren, want blijkens de voorlaatste enquête sprak zich toen slechts 79 procent van de bevolking tegen deelneming uit. VERKLARINGEN VAN ROOSEVELT. President Roosevelt heeft op de eerste persconferentie na zijn terugkeer de klach ten van de Amerikaansdhe pers over de aanwezigheid van Engelsche reporters aan boord „triviaal" genoemd. Roosevelt voegde hieraan toe, dat de conferentie naar zijn meening de democratieën veel geholpen heeft, zij heeft vele kwesties opgehelderd, zij heeft overeenstemming gebracht over ver schillende operaties en in het bijzonder er toe geleld, dat men het eens geworden is over verschillende problemen alsmede over het feil, welke soort democratische landen ondersteund zullen worden. Roosevelt ver klaarde voorts, dat hij gisteren met Beaver- brook opnieuw het vraagstuk van de be hoeften aan oorlogsmateriaal en de hier voor ter beschikking staande mogelijkheden heeft besproken. Hij heeft het leger en de marine opdracht gegeven nieuwe tabellen op te stellen over datgene, wat zij niet alleen in 1942, doch ook in 1943 noodig hebben. Hij heeft den Engelsehen verzocht hetzelfde te doen. Na een citaat uit Sandburg's biografie over van hedenavond tot morgenochtend De maan kwam heden op te 3.53 uur en gaat onder te 19.34 uur. Lincoln te hebben voorgelezen, volgens welke men, indien de oorlogstoestand beter schijnt te worden, niet zijn inspanningen mag verminderen, dooh integendeel de len denen vaster moet omgorden, zeide Roose velt nog: het weerstandsvermogen van de sovjet-unie mag nooh in Engeland noch in de Vereenigde Staten tot de zelfmisleiding voeren, dat men thans zijn inspanningen kan verminderen. Tenslotte weigerde Roosevelt commentaar te leveren op den tegenwoordlgen gespan nen toestand met Japan (DNB). Naar de New York Times uit Tokio meldt heeft de Amerikaansohe ambassadeur te Tokio, Grew, er op scherpe wijze bij de Japansche regeering tegen geprotesteerd, dat Japan aan het vertrek van Amerikaan- sche burgers moeilijkheden in den weg legt en het aanloopen van Japansche havens door Amerikaansche schepen, die de Ame rikaansohe burgers aan boord moeten ne men, verhindert. Bij een verklaring over het onbevredigen de antwoord van Japan over de vertrekver- gunningen aan Amerikanen, vergeleek Huil den toestand met een kruitvat, dat bijna gaat ontbranden. Hij zeide, dat de zaak zich zoo dreigt te ontwikkelen, dat de reeds zeer dun geworden draden der diplomatieke betrekkingen op het punt van breken staan Te Cairo is officieel bekend gemaakt, zoo meldt Associated Press, dat groote hoeveel heden katoen, die voor den uitvoer naar Japan waren bestemd, niet worden gele verd. Alle navicerts voor den Egyptischen uitvoer naar Japan zijn Ingetrokken. De Japansche bladen van gisteren hebben op opmerkelijke wijze hun scherpe aan vallen op de samenwerking van Engeland, Amerika en de Sovjet-unie verterkt, welke samenwerking ook naar de meening der bladen een anti-Japansch karakter heeft en moet dienen om de omsingeling van Ja pan te versterken. ENGELSCHE DUIKBOOT „CACHALOT" VERLOREN GEGAAN. De Britsche admiraliteit heeft gisteren medegedeeld, dat de Engelsche duikboot „Cachalot" over tijd is en als verloren moet worden beschouwd. De „Caohalot" behoorde tot de Porpoise klasse, die 6 schepen telde met afmetingen tusschen de 1500 en de 2100 ton. Een dek- kanon van 11 ÓM. en acht torpedolanceer- buizen vormden de bewapening, terwijl de bemanning 55 koppen telde. Tusschen 1933 en 1937 werden de schepen van deze klasse gebouwd. BOMMENWERPERS UIT V. S. DOOR DE LUCHT NAAR NABURIG OOSTEN. Het Witte Huis heeft een communiqué gepubliceerd, volgens hetwelk de „Pan Ame rican Airways" in opdracht der Amerikaan sche regeering op het oogenblik een vlieg dienst uit de Vereenigde Staten via West- ;\frika naar het Midden-Oosten zullen openen. Deze vliegdienst zou dienen voor de levering van Amerikaansdhe vliegtuigen aan de Britsche strijdkrachten in het Mid den-Oosten. De ..New York Herald Tribune" meldt over dezen vliegdienst voor bommenwer pers. dat de vliegtuigen uit New York of Baltimore naar de Bermuda-eilanden, van daar naar Natal in Brazilië en ten slotte naar West-Afrika, waarschijnlijk naar Bathurst zullen vliegen. Van hier uit zullen de vliegtuigen vermoedelijk vla Nigeria en Fransch-West-Afrika naar Chartoem en Cairo doorvliegen. De landingmanschappen en de weerberichtendlenst zullen door de „Pan American Airways" ter beschikking worden gesteld. (D.N.B.) Dit Nummei bevat TWEE Bladen Binnenland Onderhoud met den commissaris voor den katholieken boeren- en tuindersstand (2e Blad). Inval in een fabriek, waar frauduleus rijwielbanden werden vervaardigd (Ge mengd, 2e Blad), Buitenland Het Duitsche succes in de Oekraine (le BI.) Nog steeds de verklaring van Roosevelt en Churchill (le Blad). ZIE VOORTS „LAATSTE EERSTE BL4P, BERICHTEN1*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1