DONDERDAG 5 JUNI 1941 No. 24904 Na den strijd op Kreta Verduisteren 82sfe Jaargang Groote oorlogsbuit Engelsche verliezen Engelands behoefte aan tonnage Voor vaartuigen verboden De vrijheid der zee Verspreide berichten EERSTE BLAD Feiten van den dag 21.57 uur 5.19 uur V J LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J.W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Lolde: Pl.verv.: K. Been, Leider. PRIJS DER ADVERTENTIES 32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecht. „Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling, alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ztfn: per 3 maandenƒ2.47 per week ƒ0.19 Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden portokosten (voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.) Naar het D.N.B. uit Berlijn meldt is de buit van de Duitsche troepen op Kreta aan zienlijk. Volgens een voorloopige inspectie van het deels in den strijd veroverde, deels door het Britsche bezettingscorps op de vlucht achtergelaten oorlogsmateriaal, be staat de buit uit 20 pantserwagens, 50 stuk ken geschut, aanzienlijke hoeveelheden mu nitie en talrijke auto's. Onder de buitgemaakte stukken geschut bevonden zich twee batterijen kustgeschut van zwaar kaliber. Bovendien zijn verschei dene groote opslagplaatsen met kleeding en levensmiddelen, die de Britsche troepen op hun vlucht niet meer konden vernietigen, onbeschadigd in Duitsche handen gevallen. Overal op Kreta bieden de wegen, waar langs de Engelschen teruggetrokken zijn, naar van bevoegde zijde meegedeeld wordt, een beeld van wanordelijke vlucht en geven zoo een indruk hoe de Britten door de Duit sche Stuka's gegrepen en door Duitsche valscherm- en bergjagers uit hun stellingen verdreven werden. Halfvol eetgerei, klee- dingstukken, aanteekenboekjes en brieven lagen in wanorde rondom en in greppels langs den weg lagen de uitgebrande over blijfselen van auto's. Onoverzichtbaar was de buit aan oorlogsmateriaal, uitrustings- voorwerpen, benzine en levensmiddelen- voorraden. Hier en daar vielen geheele co lonnes Engelsche auto's den Duitschen troepen in handen. Ook een groot aantal automatische wapens met geweldige voor raden munitie werd buitgemaakt. Nu de slagvelden op Kreta opgeruimd en de gevallen tegenstanders begraven zijn, kan het aantal dooden onder Engelschen en Grieken op ongeveer 5000 geschat worden. Het aantal gewonden is nog niet vastge steld. In dit cijfer zijn niet de verliezen be grepen, die den Britschen strijdkrachten op den terugtocht overzee zijn toegebracht. Het staat vast, dat die verliezen tengevolge van de voortdurende aanvallen op talrijke transportschepen een veelvoud van de ver liezen op Kreta bedragen. Volgens een Reuterbericht uit Sidney heeft de Australische minister van marine, Hughes, gisteren medegedeeld, dat de Au stralische kruiser Porth bij de gevechten om Kreta door een bom is getroffen. Vier opvarenden zijn om het leven gekomen, drie gewond. LAGERHUIS-DEBAT TE VERWACHTEN. Naar de parlementaire redacteur van Reuter meldt, zal het Lagerhuis in zijn vol gende vergadering een debat over den Brit schen terugtocht op Kreta houden. Chur chill en Attlee zullen daaraan deelnemen. De redacteur meldt verder, dat de terug tocht „verschillende stroomingen" in de Britsche openbare meening heeft doen ont staan. Sommigen willen een „verkleind oor logskabinet" en de onvoorwaardelijke ver wijdering van alle ambtenaren, die getoond hebben, niet „volkomen up to date" te zijn. Ongetwijfeld zal bij het debat verlangd worden, dat het regeeringsapparaat en het productiestysteem vereenvoudigd worden. Vooral zal men aandringen op invoering van den dienstplicht, „mobilisatie der indu strie" en het ondergeschikt maken van alle andere aangelegenheden aan de belangen der oorlogsproductie. Men zal den invoer van machines en nog eens machines van over zee eischen, zelfs al zou daardoor de'aan voer van levensmiddelen belemmerd wor den. Er zullen voorts voorstellen gedaan worden voor een uitbreiding der rantsoen neering, een strengere rantsoeneering en een energieke campagne voor de productie van levensmiddelen in het eigen land. Een dienstplicht voor de arbeiders wordt door de arbeiderspartij afgewezen. Alle par tijen zijn echter van meening, dat een alge- meene dienstplicht in de industrie op het oogenblik de beste maatregel is. Tenslotte verlangt een aantal afgevaardigden dat de verschillende takken van de burgelijke ver dediging in een ministerie vereenigd wor den. (D.N.B.) k Langzaam maar zeker komt in Engeland een storm op na de nederlaag op Kreta, zoo schrijft de Londensche vertegenwoordiger van „Nya Dagligt Allehanda". Voor de eer ste maal keert de critiek zich ook tegen Churchill. In het bijzonder heeft een artikel van de „Daily Mail" opzien gebaard, waarin gezegd wordt: „Churchill weigerde te geloven, dat er gens in het moederland ongerustheid heerschte wegens den terugtocht uit Grie kenland. Misschien kan men hem overtui gen, dat het volk ernstig verontrust is over Kreta. Veranderingen zijn noodzakelijk en Churchill zal niet dralen ze aan te brengen. Het lot van zijn regeering kan zeer wel van een direct en krachtig ingrijpen afhangen. Zulke woorden heeft men in Londen, se dert Churchill de leiding over de regeering op zich genomen heeft, niet gehoord, zoo merkt de Zweedsche correspondent hier omtrent op. (D.N.B.) OPMERKELIJKE VERKLARINGEN VAN DAVIES. Naar thans bekend wordt, is het Donder dag j.l. in'het Lagerhuis tot een incident ge komen, toen de arbeidersafgevaardigde Na vies verlangde, dat de regeering haar 'oor logsdoel bekend zou maken, omdat een sterke strooming in het Engelsche publiek van meening is, dat de regeering meer moet doen dan leuzen over de vernietiging van Hitier en zijn aanhangers uitbazuinen. Zij moet eindelijk eens antwoorden op Hitler's plan voor een nieuwe Europeesche orde Zij moet duidelijk verklaren, dat men Duitsch land na een overwinning van Engeland niet wil vernietigen. Teen een conservatieve afgevaardigde in terrumpeerde met de vraag, of Davies eigen lijk wel voorstander was van voortzetting van den oorlog, antwoordde de arbeiders- afgevaardigde, dat hij in het geheel niets met dezen oorlog uitstaande wilde hebben. Indien de Europeesche staatslieden niet spoedig maatregelen zouden nemen om het conflict te doen eindigen, zou Europa „een werelddeel van honger en ellende" worden. Davies zeide trotscher op zijn volk te zijn geweest, wanneer het de Britsche regeering was gelukt, zich buiten den oorlog te hou den. Deze verklaring lokte eenige opgewonden antwoorden uit. Zelfs partijgenooten van Davies keerden zich tegen hem en Winkler zeide, dat negentig procent van het Engel sche volk den oorlog wil voortzetten (DNB) VERKLARING VAN MENZIES. Naar de Times meldt, heeft de Australi sche premier, Menzies, voor een groote me nigte toehoorders te Melbourne onder meer gezegd, dat het zeer wel mogelijk is, dat het Britsche rijk zijn dieptepunt in dezen oor log nog niet bereikt heeft. Men zal onge twijfeld elk deeltje weerstandsvermogen in het rijk noodig hebben, om niet op een kwa den dag in de verleiding te komen de ge heele zaak als verloren op te geven. De vijand is, wat zijn wapening betreft, verre superieur aan de strijdkrachten van Enge land en zijn bondgenooten. Hij kan daar door een snel initiatief nemen en alle regels van oorlogvoering ondersteboven keeren. Het is de Duitsche oorlogsmachinerie, die Engeland en het Britsche rijk steeds nieuwe nederlagen toebrengt. (DNB). VLOOTVERLIES IN MEI. Het DNB meldt: Door de Duitsche weermacht zijn in Mei tot zinken gebracht: een Britsche slagkrui ser, 7 kruisers, 11 torpedoboot jagers, 7 mo tor torpedobooten, 3 hulpkruisers, 4 duikboo- ten en 6 patrouille- en wachtschepen. Door de Italiaansche weermacht zijn tot zinken gebracht: 5 kruisers, 2 duikbooten en een torpedobootjager. Door de Duitsche en de Italiaansche weermacht zijn in Mei 2 slag schepen, 2 vliegkampschepen en een groot aantal kruisers, torpedoboot jagers en an dere lichte oorlogsschepen beschadigd. De Amerikaansche minister van marine, Knox, heeft in de persconferentie medege deeld, dat de Engelschen vari de Ver. Staten dringend nieuwe schepen, meerendeels vrachtschepen, verlangen. De minister deelde verder mede, dat de Amerikaansche marine zich evenals het Amerikaansche le ger thans bereid verklaard heeft, Britsche oorlogsvliegers op te leiden. De Federal Shipping Board heeft tot de reeders aan de kust van den Atlantischen Oceaan en in de havens aan de Golf van Mexico het verzoek gericht, de helft van hun tonnage ter beschikking van het bewa peningsprogram der Ver. Staten te stellen. De Shipping Board raamt, dat op het oogenblik 125 schepen in deze havens liggen en dat daardoor weer 375.000 ton zou kun nen worden toegevoegd aan de door Roose velt gewenschte scheepspool van twee mil- lioen ton (DNB). De plaatsvervangende Amerikaansche vlootattaché te Londen, Jones, is te Belfast dood gevonden aan boord van een schip, dat naar de Vereenigde Staten zou vertrekken. Uit het onderzoek bleek, dat Jones zich van het leven had beroofd. Hij had een brief achtergelaten, waarin hij zijn daad moti veert met verschillen van meening, die tus- schen hem en Winant bestonden. Winant zou op het standpunt staan, dat de Ameri kaansche werven binnen 16 maanden in staat kunnen zijn, de Britsche scheepsver- liezen op den Atlantischen Oceaan door nieuwbouw te compenseeren, indien maan delijks niet meer dan een half millioen ton tot zinken wordt gebracht. Jones was, op grond van het materiaal, waarover hij krachtens zijn functie beschikte, van an dere meening. Uit zijn berekeningen bleek, dat de werven in de Vereenigde Staten op zijn vroegst in den zomer van het jaar 1944 Engeland daadwerkelijk zouden kunnen steunen. Ook dan zou deze steun naar Jo nes' opvatting Engeland slechts kunnen red den, indien de Britsche admiraliteit er bin nen zes weken in zou slagen, het maande- lijksche verliescijfer beneden de 250.000 ton te brengen. Jones schrijft, dat Winant ondanks Jones' waarschuwingen besloten had. zijn eigen meening als vertrouwelijke inlichting aan de Britsche admiraliteit door te geven, en niet de opvatting van het Amerikaansche ministerie van marine, dat door Jones ver- DE GRENSLIJN NADER AANGEDUID. Naar wij nader vernemen wordt het gebied, waar vaartuigen zich vrijelijk mogen ophouden voor wat de omge ving van Leiden betreft, van de ver boden kustzone gescheiden door een lijn, welke wordt bepaald door den rijksstraatweg HaarlemLeiden tot aan de Postbrug; vandaar langs den nieuwen weg tot aan de Haagsche Schouw, vervolgens langs den Rijndijk tot aan de Vink, Leidsche weg dwars door de kom der gemeente Voorscho ten, Veurscheweg, Leidschendam. HET GEBIED TEN WESTEN VAN DEZE LIJN IS VOOR VAARTUIGEN VERBODEN. Hieruit blijkt dus, dat Hillegom, Lissc en Sassenheim ton deele in het ver boden gebied liggen; Leiden, Oegst- geest en Warmond geheel vrij zijn en dat de Rijn van de Haagsche Schouw af in de richting Valkenburg verboden vaarwater is. evenals de Schenkwete- ring en de Wassenaarsche Wetering. tegenwoordigd werd. Jones heeft, zooals hij schrijft, dit conflict als officier van eer en plichtsbesef slechts uit den weg kunnen gaan door vrijwillig afscheid van het leven te nemen. (DNB). De Deutsche diplomatisch-politische Kor- respohdenz houdt zich bezig met de stem men, die den laatsten tijd in Engeland en de Vereenigde Staten zijn opgegaan voor een herstel van de „vrijheid der zee". Het blad schrijft, dat deze stemmen zich er wel voor hoeden de ware beteekenis van dit be grip scherp te omlijnen. Men zoekt in de eerste plaats een voorwendsel om de on beperkte Amerikaansche wapenleveranties ook naar Engeland te kunnen brengen. Men heeft ijverig vermeden de ware betee kenis van „de vrijheid der zee", een te allen tijde vrij verkeer ter zee voor alle handel drijvende volken, aan te roeren. Uit den mond van den Amerikaanschen minister van marine, Knox, heeft men zoojuist kun nen vernemen, dat de vrijheid der zee ook geenszins het doel is van degenen, die thans in de Vereenigde Staten den scepter zwaaien. Op een vergadering van den bond van scheepsbouwers heeft Knox namelijk verklaard, dat het zaak is, de „beheer- sching der zeeën door Engeland en de Vereenigde Staten" te verzekeren. Terwijl anderen, zooals Hopkins, als oor logsdoel der democratieën nog steeds de „handelsvrijheid voor alle volkeren'' aan geven, heeft Knox dit programma grondig gedesavoueerd. Hij is ook de eerste ge weest, die openlijk verklaarde, dat men zich om regelen van het volkenrecht niet behoeft te bekommeren, indien er belan gen der Amerikaansche politiek in het ge ding zijn. Knox' standpunt, aldus vervolgt de Diplo, is zeer spoedig door de Ameri kaansche politiek uitdrukkelijk bevestigd. Hetzelfde schijnt het geval te zijn met het beginsel van de „vrijheid der zee". Eerst onder druk, daarna vrijwillig heeft Ame rika zich geschikt naar de Engelsche stel ling, dat een werkelijke vrijheid der zee niet mag bestaan. Knox kon dan ook vol komen officieel aanspraak maken op de beheersching der zeeën door zijn land en Engeland. Hij behoeft alleen niet te ver wachten, dat die aanspraak door de rest van de wereld ook maar in geringste mate erkend wordt. (D.N.B.) Uit Amerika ROOSEVELT VOOR TWEE PROBLEMEN. Naar het D.NJ3. uit Washington meldt, constateeren de steeds welingelichte com mentaarschrijvers Alsop en Kintner in de Washington Post, dat Roosevelt voor twee problemen staat. In de eerste plaats be seft hij volkomen .hij heeft dat onlangs ook openlijk tot zijn naaste medewerkers gezegd dat Duitschland zonder Ameri kaansche interventie niet overwonnen kan worden. Dat deze interventie zeer spoedig moet komen, wordt hem met aandrang voorgehouden door zijn medewerkers, door de Britsche regeering en nu ook door zijn ambassadeur te Londen, Winant. In de tweede plaats voelt Roosveelt, dat het Ame rikaansche volk nog niet eendrachtig voor stander van deelneming aan den oorlog is en dat hij zijn beloften, afgelegd gedurende de verkiezingscampagne, niet kan verloo chenen. Bovendien 'mag hij geen onmid dellijke oorlogsdaad ondernemen zonder overleg met het parlement. Volgens Roosevelt's meening, aldus Alsop en Kintner, is een „Duitsch incident" de eenige uitweg uit dit dilemma. Hij hoopt nu, door den patrouilledienst der Ameri kaansche vloot, Duitschland tot het eerste schot te kunnen tarten. BENZINE- SCH AARSCHTE. Het invoeren van „benzinelooze Zonda gen" met het oog op de verwachte olie- schaarschte in de Ver. Staten wordt in de petroleumindustrie zonder voorbehoud on dersteund in een rapport, dat toegezonden is aan den minister van binnenlandsche zaken, Ickes. De olieindustrie stelt voor voor de verwarming van woningen, fabrie ken en woonhuizen niet meer te stoken met olie maar met steenkool en voorts, dat alle in het belang van een vergroote bewapeningsproductie in te voeren beper kingen in het olie verbruik zullen worden uitgebreid tot alle landen van het Weste lijke halfrond. Naar de meening van de oliedeskundigen zal de benzineschaarschte waarschijnlijk reeds in Juli in het dicht bevolkte Oosten der Ver. Staten merkbaar worden. Het rapport doet bovendien een toenemende vermindering van den olietoe voer verwachten voor de daarop volgende maanden, totdat vervanging is verkregen voor de 50 aan Engeland geleverde Ameri kaansche tankschepen. Een merkbare ver betering van den toestand is volgens de opvatting van in nauw contact met de re geering staande kringen nauwelijks te ver wachten voor de in April 1942 komende in dienstneming van voldoende nieuwe tank schepen. (A.N.P.) STAKINGEN. In New York is onder de pakhuisarbei ders een staking uitgebroken, waarbij 48 pakhuizen en 17 koelhuizen betrokken zijn. Door de staking is, volgens de New York Sun, de verscheping van wapenmateriaal en levensmiddelen voor Engeland ter waar de van verscheidene millioenen dollar ko men stil te liggen. In Detroit zijn 8.000 werklieden van de Great Lakes Steel Cor poration, welke groote orders aan staal voor de regeering uitvoert, in staking ge gaan. (D.N.B.) DE AMERIKAANSCHE SCHEEPVAART IN DEN STILLEN OCEAAN. Japansche politieke- en scheepvaartkrin gen volgen met de grootste belangstelling de maatregelen van de Amerikaansche regee ring met betrekking tot de scheepvaart in den Stillen Oceaan. Volgens te Tokio ontvangen berichten zijn, behalve de reeds gemelde vijf schepen van de Amerikaansche „President Line", nog zeven Amerikaansche schepen, die tot- dusver het verkeer onderhielden tusschen Amerika en Japan, door Washington uit het scheepvaartverkeer op den Stillen Oceaan genomen. Men gelooft, dat deze maatregel genomen is met het oog op de dringend vereischte scheepsruimte vooral in den Atlantischen Oceaan en voor het scheepvaartverkeer met Zuid-Amerika. Aan den anderen kant wordt gesproken, over de bedoeling van de Ameri kaansche regeering om haar waardevolle schepen met het oog op een eventueele ver ergering van de Amerikaansch-Japansche betrekkingen uit het gebied van den Stillen Oceaan te halen. Men ziet hierin tevens een demonstratie van een voorgenomen ver scherpte houding van Amerika tegenover Japan. Naar de Tokio Asahi Sjimboen meldt, worden op het oogenblik tusschen het mini sterie van buitenlandsche zaken en het mi nisterie van verkeer onderhandelingen ge voerd over de maatregelen tot bescherming van de Japansche belangen bij de scheep vaart op den Stillen Oceaan en over de re actie op de handelwijze van Amerika. Ver der is bekend geworden, dat de „President Line", ondanks de aanwijzingen van Was hington van plan is het scheepvaartverkeer op den Stillen Oceaan zooveel mogelijk voort te zetten (DNB). RANTSOENEERING VAN TEXTIEL- GOEDEREN IN DE VER. STATEN. Uit kringen van het Amerikaansche bureau voor de bewapeningsproductie ver luidt, zoo meldt de International News Ser vice uit Washington, dat spoedig een rant soeneering va-n textielgoederen en vooral een controle op wol en bepaalde wolpro ducten zal worden ingevoerd. De invoering van het prioriteitsstelsel in de textiel industrie zal leiden tot het schaarser wor den van tentendoek en andere ruwe stof fen. Het bewapeningsprogram zal waar schijnlijk de regeering nopen, zoo ver neemt de I. N. S., nog voor den winter con trolemaatregelen op de wolmarkt te nemen. (D.N.B.) PÉTAXN OVER DE ORGANISATIE VAN DEN ARBEID. Het DNB. meldt uit Vichy: Maarschalk Pétaln heelt gisterochtend de openings zitting bijgewoond van het comité voor de beroepsorganisatie, dat de opdracht heelt het corporatieve beroeosstelsel In Frank rijk voor te bereiden. In een rede qualifi- ceerde Pétain de invoering van een nieuw statuut voor de organisatie van den ar beid als een der belangrijkste bijdragen tot het herstel van Frankrijk, die te zamen met de hervorming van het gemeentelijk bestuur en de nieuwe bestuursindeeling van Frankijk in provincies de nationale revolutie zal voltooien. „Als in Frankrijk een nieuwe sociale orde ingevoerd wordt," zoo vervolgde de maatschalk, „dan gaat het vooral om ter zijdestelling van den geest, die zich heeft geuit in den politieken en socialen klassenstrijd en Frankrijk verdeeld en uit gehold heeft. De coalities van arbeiders en ondernemres zijn het resultaat geweest van een zwakken staat, die niet in staat was een rechtvaardige verhouding tusschen ar beider en ondernemer tot stand te bren gen. In de toekomst zal de staat zorgen, dat het ontstaan van dergelijke coalities onmogelijk wordt gemaakt. ENGELAND ZAL THAILAND OLIE LEVEREN. Naar Reuter van bevoegde Londensche zijde verneemt, heeft Engeland met Thai land een overeenkomst gesloten over de levering van olie. EGYPTISCH PREMIER AFGETREDEN. De Londensche berichtendienst meldt, dat de Egyptische premier is afgetreden. Hij zal echter waarschijnlijk een nieuwe regeering vormen op breedere basis. VON BARDOSSY TE ROME. Aan een diner, door den Duce aan von Bardossy, den Hongaarschen minister van buitenlandsche zaken, aangeboden, hebben Mussolini en von Bardossy hartelijke toe spraken gewisseld, waarin duidelijk het samengaan der beide natiestot ordening van een nieuw Europa tot uiting kwam. AUSTRALISCHE TROEPEN OP CYPRUS. Volgens een Ofi-bericht uit Cyprus, zijn Australische troepen ter versterking van het garnizoen op Cyprus aangekomen. (DNB.) DE BRITSCHE AANVALLEN OP BERLIJN. Van bevoegde zijde te Berlijn wordt medegedeeld: Tijdens de laatste aanvallen van afzonderlijke Britsche vliegtuigen op Berlijn werden ondanks den lichten nacht weer eenn ziekenhuis en verscheiden woon huizen getroffen. De Brit neemt nu niet meer de moeite de stelselmatigheid van deze aanvallen op burgers te camoufleeren, want de Britsche commentator Sefton Del- mer verklaarde gisteren: „De tijd is defi nitief voorbij, dat wij, Engelschen, uit zui ver menschlievende overwegingen niet over gingen tot het bombardeeren van doelen, omdat daardoor burgers zouden kunnen omkomen. (DNB.) Dit Nummei bevat TWEE Bladen Binnenland van hedenavond tot morgenochtend De maan komt heden op te 16.35 uur en gaat vannacht te 4.02 uur onder. Maandag geschiedt te Doorn de bijzetting van het stoffelijk overschot van ex- keizer Wilhelm II. (Binnenland, 2e Blad). Groote brand te Eindhoven. (Laatste Be richten, le Blad.è Buitenland Groote buit der Duitsche troepen op Kreta. (Ie Blad). De verliezen aan Engelsche tonnage, (le Blad). ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN* EERSTE BLAD.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1