De strijd op Kreta
BINNENLAND
STADSNIEUWS
82ste Jaargang
DINSDAG 21 MEI 1941
No. 24897
Engelsche linies
doorbroken
Het verlies van de Hood
Uit Engeland
Uit het Nabije Oosten
Uit Amerika
Verspreide berichten
Nederlandsche arbeidsdienst
Geen extra brandstoffen
voor zieken
Oprichting van een
eigen-vervoerdersorganisafie
(E. V. 0.)
Verduisteren
21.46 uur
5.27 uur
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
LEIDSC
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Lelden
Pl.verv.: K. Been, Lelden.
PRIJS DER ADVERTENTIES
32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum
3 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecht.
„Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling,
alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven
wordt 10 ets. berekend.
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)'
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maandenƒ2.47
per weekƒ0.19
Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.)
Het D.N.B. meldt uit Berlijn:
Naar de Britsche berichtendienst
meldt, hebben de Duitsche strijdkrach
ten op Kreta een krachtigen aanval
ondernomen en de Britsche stellingen
doorbroken, nadat die hevig door de
luchtmacht gebombardeerd waren.
De aanvalsacties van Duitsche troepen
Op Kreta worden doeltreffend gesteund
door nieuw aangekomen gevechtsafdeelin-
gen. Op verscheidene plaatsen zijn de laat
ste dagen nieuwe eenheden geland, die
zich reeds vereenigd hebben en in gesloten
formaties optreden tegen de Britsche haar
den van tegenstand. Op strategisch be
langrijke punten hebben de voorhoedetroe
pen van de parachutisten den weg voor den
opmarsch vrijgemaakt zoodat de landings
troepen zich strijdend een weg konden ba-
nan van het westelijk deel van het eiland
naar het overige gebied.
In het zeegebied rondom Kreta hebben
Duitsche verkenningsvliegtuigen een zwa-
ren kruiser ontdekt die op het voorschip,
alsmede midscheeps, uitgebrand was, ter
wijl op het achterschip nog brand en rook
wolken toe zien waren. Voorts is een op het
strand gezette, midscheeps uitgebrande en
aan het achterschip zwaar getroffen tor-
pedobootjager gezien.
In het Oostelijke bekken van de Mid-
dellandsche Zee hebben gisteren Duitsche
duikbommenwerpers vele treffers van
zwaar kaliber geplaatst op een Britsch
vliegtuigmoederschip. Tijdens denzelfden
aanval werd nog een kruiser, die in forma
tie met het vliegtuigmoederschip voer, ge
troffen.
Komende uit de Middellandsche Zee, zijn
drie Britsche kruisers, - twee - torpedoj agers
en twee duikbooten de haven van Gibral
tar binnengeloopen. Alle eenheden waren
sterk beschadigd en hebben, naar verluidt,
bij den strijd om Kreta zware treffers van
het Duitsche luchtwapen gekregen.
DE BISMARCK OPNIEUW IN GEVECHT.
Naar het DNTB. uit Stockholm meldt,
schrijft de Londensche Times over het ver
lies van de Hood o.a. het. volgende:
De vernietiging van den slagkruiser is
een ernstig ongeluk. Het verlies scheurt
een niet te loochenen gat in Engeland's ge
vechtslinies, die vooral sedert het uitvallen
van Frankrijk tot aan de uiterste grens
harer rekbaarheid komen. Niet minder be
klagenswaardig is het verlies van meer dan
1300 van de beste officieren en matrozen
der vloot. De admiraliteit vestigt er thans
reeds de aandacht op, dat slechts enkelen
het leven er af gebracht zullen hebben.
De New-York Herald Tribune vraagt zich
af, hoe het mogelijk is geweest, dat een
granaat in de munitiekamer van den slag
kruiser kon doordringen. Het blad komt
hierbij tot de conclusie, dat dit vergemak
kelijkt moet zijn, doordat de Hood een ver
ouderd systeem van pantsering had, dat
blijkbaar niet voldoende bestand is geweest
tegen de uitwerking van het geschut van
het zeer moderne linieschip Bismarck.
Van Duitsche zijde wordt nog gemeld, dat
een slagschip van het type King George,
dus de nieuwste, beschadigd zou zijn.
Het opperbevel van de Duitsche weer
macht maakt bekend:
Het slagschip „Birmarck" is sinds
Maandagavond 9 uur weer in een zwaar
gevecht tegen een vijandelijke over
macht gewikkeld.
DE VALERA SPREEKT OVER DE
DIENSTPLICHTPLANNEN.
Het D.N3. meldt uit Stockholm:
In den Ierschen Daiï heeft de minister
president, de Valera, gistermiddag gespro
ken over de plannen tot invoering van den
algemeenen militairen dienstplicht in
Noord-Ierland. Volgens de ontvangen be
richten verklaarde hij, dat hij bij de Brit
sche regeering reeds heeft geprotesteerd
tegen deze plannen, aangezien men op een
fundamenteel recht geen ernstiger aanslag
kan plegen dan door iemand te willen dwin
gen te vechten voor een land, waartoe hij
niet wenscht te behooren.
EEN OPROEP VAN MENZIES.
Naar de Engelsche nieuwsdienst meldt,
heeft de Australische ministerpresident,
Menzies, na zijn terugkeer te Sydney, een
oproep uitgevaardigd ten gunste eener
vereeniging van alle politieke partijen. Hij
verklaarde: „wij het&en de medewerking
noodig van allen, om deze zwaarste crisis
van onze geschiedenis te boven te komen."
Met betrekking t-ot de Ver. Staten ver
klaarde Menzies: „ik geloof, dat wij niet
tevergeefs op Amerika rekenen, doch de
komende zes maanden moeten wij alleen
op ons zelf bouwen. Het is noodzakelijk, dat
Australië zijn oorlogsproductie enorm ver
meerdert en de productie en het verbruik
der niet-essentieele goederen laat varen.
(D.N.B.)
ONTEVREDENHEID IN ENGELSCHE
PERS.
De Londensche correspondent van Goe-
teborgs handels- en scheepvaartblad geeft
Engelsche persstemmen weer, waarin groo-
tere beperkingen geëischt worden met het
oog op den doodelijken ernst van den toe
stand. De Daily Mail schrijft b.v.: men mag
wegens de slagen in den Atlantischen
Oceaan thans nog slechts het allernoodza
kelijkste aan levensmiddelen importeeren.
De beschikbare levensmiddelen moeten
streng gerantsoeneerd worden, opdat ein
delijk arm en rijk gelijkgesteld wordt. De
levensmiddelen-parasieten moeten zonder
pardon bestraft worden. Op elk terrein en
vooral in den landbouw en op de scheeps
werven moet onder hoogen druk dag en
nacht gewerkt worden. De Daily Herald
vraagt om meer schepen, meer kanonnen
en meer vliegtuigen. De Daily Telegraph
klaagt erover, dat men het volk ontevreden
maakt, omdat de voedingspositie slecht is
en omdat de regeering tegenover de als ge
volg van sluikhandel tot een fantastische
hoogte oploopende prijzen van levensmid
delen werkeloos toeziet. (DN.B.)
IRAKSCH LEGERBERICHT.
Het Iraksche weermachtsbericht 110. 29
luidt als volgt:
Westelijk front: Onze troepen hebben met
succes alle aanvallen van den vijand afge
slagen in de streek van Ramadi. Met ach
terlating van verscheidene dooden en een
aanzienlijke hoeveelheid materiaal trok de
vijand zich terug. De ongeregelde nationale
strijdkrachten hebben de vijandelijke stel
lingen tusschen Ramadi en Roetba aange
vallen. Na taaien strijd moest de vijand
zich terugtrekken. Wij maakten verschei
dene gevangenen en maakten een machi
negeweer buit.
Zuidelijk front: In den loop van gevech
ten bij Maakal en Sjoelba waarvan reeds
melding is gemaakt in een vorig weermacht
bericht, verloor de vijand 15 dooden en ge
wonden, onder wie zich eenige officieren
bevonden.
Luchtwapen: Bij Sineldebane bestookten
onze vliegers vijandelijke op den grond
staande vliegtuigen met machinegeweer
vuur. Twee Hurricanes werden vernietigd,
andere beschadigd. Onze vliegtuigen open
den machinegeweervuur op een troepen
transport ten Zuiden van Habbanije en ver
oorzaakten zware verliezen. Het telegraaf
kantoor van Sineldebane werd door bommen
vernield, evenals vier stukken geschut.
Vijandelijke luehtactiviteit: Britsche vlieg
tuigen hebben in de streek van Habbannija
verscheidene bommen neergeworpen, ver
oorzaakten echter door de kortelings aan
gebrachte verdedigingswerken slechts scha
de van geen beteekenis.
FRANSCHE AMBTENAREN MOETEN
PALESTINA VERLATEN.
De Britsche regeering heeft den Fran-
schen consul-generaal in Jerusalem, den
Franschen consuls in Jaffa, Haifa en allen
consuls-generaal verzocht hun taak te be
ëindigen en het land binnen vier dagen
tijds te verlaten. (D.N.B.)
ROOSEVELT VERANDERT ZIJN REDE.
De secretaris van Roosevelt, Early, heeft
medegedeeld, dat Roosevelt bezig is met het
cog op den zich snel wijzigenden internatio
nalen toestand zijn rede van hedenavond
te veranderen. Bij het redigeeren van zijn
rede wordt hem advies gegeven door den
tooneelschrijvér Robert Sherwood en den
New Yorkschen rechter Samuel Rosenman.
(D.N.B.)
AANMELDING VOOR
MILITAIREN DIENST.
President Roosevelt l>eeft een proclama
tie uitgevaardigd, krachtens welke een nieu
we lichting zich voor den militairen dienst
moet aanmelden. Alle Amerikaansche
burgers die voor 1 Juli as. 21 jaar oud wor
den, moeten zich melden. (D.N.B.)
„ALLE KAARTEN OP TAFEL".
Uit Berlijn meldt U.P.: Duitsche betrouw
bare kringen hebben verklaard, dat het
Domei-interview met groot-admiraal Rae-
der „Alle kaarten met betrekking tot onze
zee-oorlogvoering open op tafel legt". Nie
mand zal kunnen ontkennen, dat het inter
view niet te juister tijd komt. Genoemde
kringen zeiden: „Een marinedeskundige
heeft hier duidelijk gezegd, wat het wereld-
publiek reeds sedert eenigen tijd uit de
woorden van den Führer weet". Zekere
kringen in vele landen schijnen desalniette
min niet begrepen te hebben, wat het zen
den van konvooien of de uitvoering van
patrouilleacties en dergelijke oorlogshande
lingen eigenlijk beteekent. Het interview
moet alle misverstanden over deze aange
legenheden eens en voor altijd uit den weg
hebben geruimd".
TROEPEN DER V. S. TE SINGAPORE?
Volgens uit Thailandsche bron te Tokio
ontvangen berichten zijn verscheidene ba
taljons Amerikaansche troepen uit Sjanghai,
Peking en Tientsin te Singapore aangeko
men (DNB).
NIEUWE FINSCHE GEZANT TE MOSKOU.
Naar het DNB uit Helsinki meldt is de
Flnsche gezant te Moskou, Paasikivi, die
sinds den vrede van Moskou zijn land in de
Russische hoofdstad heeft vertegenwoor
digd, van deze functie ontheven. Het ge
zantschap zal voorloopig worden geleid door
den vroegeren gezant te Reval, Hynninen,
die sedert verleden jaar tweede gezant te
Moskou was.
TEGEN HET EINDE VAN DIT JAAR IN
TOTAAL 15.000 VRIJWILLIGERS.
Naar aanleiding van de officieele oprich
ting van den Nederlandschen Arbeidsdienst
wordt ons van bevoegde zijde medegedeeld,
dat tot dusver de vrijwillige arbeidsdienst
reeds zeer belangrijke resultaten bereikte.
In totaal werden 24 afdeelingen opgericht,
van welke er 15 compleet zijn, elk van 200
man, welke afdeelingen dan weer onder
verdeeld werden in 4 ploegen van elk 50
man. Naast deze 15 complete afdeelingen
zijn er 9 gedeeltelijk opgericht. Deze hebben
reeds elk een ploeg van ongeveer 50 man.
In totaal werden er vier staven ingesteld,
gevestigd te 's-Gravenhage, 's-Hertogen-
bosch, Apeldoorn en Groningen.
Voor de naaste toekomst staat de oprich
ting van 7 nieuwe afdeelingen per 1 Juni
vast, den 15den Augustus volgen er weer 15
nieuwe afdeelingen en per 1 September nog
eens 20. Tegen het eind van het jaar hoopt
men 75 afdeelingen van elk 200 man te
hebben. Op den duur zal de Arbeidsdienst
50.000 man tellen, over 160 afdeelingen ver
deeld.
Wat de aanmelding van vrijwilligers be
treft diene, dat deze kunnen worden aan
genomen zoolang de beschikbare ruimte
hun onderbrenging veroorlooft.
AANSTELLINGEN BIJ DE POLITIE.
De waarnemend inspecteur-generaal der
Nederlandsche politie maakt bekend:
Van heden af kunnen weer aanstellingen
bij de Nederlandsche politie zoowel in de
officiersrangen als in de verschillende la
gere rangen plaats vinden. Deze aanstelling
geschiedt voor de geheele politie uitsluitend
op de volgende wijze:
De opleiding vindt allereerst plaats in
een opleidingsbataljon der marechaussee.
Na afloop van deze eerste opleiding in dit
bataljon gaat men over naar enkele geslo
ten eenheden en vervolgens, naar mate van
geschiktheid en behoefte, naar den meer
gespecialiseerden politiedienst bij de mare
chaussee, bij de gemeentepolitie of bij de
toekomstige rijkspolitie. Promotie geschiedt
afhankelijk van de beschikbare plaatsen in
overeenstemming met de dienaangaande
geldende voorschriften.
De aanstelling geschiedt voorloopig op
proef voor den tijd van een jaar. Bij geble
ken ongeschiktheid, bij ernstige vergrijpen
tegen de discipline en indien valsche mede-
deelingen omtrent den eigen persoon wa
ren verstrekt, kan te allen tijde op staanden
voet ontslag worden verleend.
WIJZIGING TABAK- EN TABAKS
PRODUCTEN BESCHIKKING.
Bij beschikking van den secretaris-gene
raal van het departement van handel, nij
verheid en scheepvaart is wijziging ge
bracht in de tabak- en tabaksproducten-
beschikking 1940 No. 1.
Daarbij worden tabakssurrogaten tot dis-
tributiegoed aangewezen.
Voorts is van deze gelegenheid gebruik
gemaakt in de beschikking een koppelver
bod op te nemen, terwijl in een nieuw ar
tikel 10 uitbreiding is gegeven aan de ver
plichting tot het doen van opgaven tot hen,
die niet bij het rijksbureau voor tabak en
tabaksproducten zijn ingeschreven. Boven
dien wordt in een nieuw artikel bepaald,
dat inzage in of afschrift van be
scheiden moet worden verstrekt, wanneer
het rijksbureau dit noodig oordeelt.
De secretaris-generaal van het departe
ment van handel, nijverheid en scheepvaart
maakt bekend, dat in overleg met de hoofd
inspectie van de volksgezondheid en het
rijkskolenbureau bepaald Is, dat voor zieken
en bevallingen tot nader aankondiging in
geen enkel geval meer extra rantsoenen
vaste brandstoffen zullen worden beschik
baar gesteld.
Het verordeningenblad bevat een besluit
van den secretaris-generaal van het depar
tement van Waterstaat, houdende oprich
ting van een organisatie, welke den naam
„Eigen Vervoerders Organisatie" (EVO)
draagt.
Artikel 1 luidt als volgt:
(1) Ten behoeve van een eenvormige sa
menvatting van diegenen, die goederen in
eigen vervoer langs den weg vervoeren,
wordt een organisatie opgericht, welke den
naam „Eigen Vervoeders organisatie (EVO)
draagt, rechtspersoonlijkheid bezit en wel
ker zetel te 's Gravenhage is gevestigd.
(2) De secretaris-generaal van het de
partement van Waterstaat geeft voorschrif
ten omtrent de samenstelling en bevoegd
heden van de organen der in het eerste lid
genoemde organisatie en neemt de daarmee
samenhangende noodzakelijke maatregelen.
Voorts zijn bij deze verordening eenige
wijzigingen aangebracht in het tweede uit
voeringsbesluit ingevolge de verordening be
treffende het vervoer van personen en goe
deren. Deze wijzigingen hebben de volgende
strekking:
Degene, aan wien een vervoervergunning
van den inspecteur-generaal verleend is,
wordt daarmede lid van de Eigen Vervoer
ders Organisatie met alle daaruit voort
vloeiende rechten en verplichtingen.
De rijksinspecteurs van het verkeer -be
slist over het al dan niet verleenen van een
vergunning, gehoord in commissie, welke
voor zijn district, onder goedkeuring van
den secretaris-generaal van het departe
ment van Waterstaat Is samengesteld uit
leden, aangewezen door de EVO, aangevuld
met een door hem aan te wijzen deskundige
op het gebied van het beroepsgoederenver-
voer langs den weg.
De EVO kan binnen één maand na dag-
teekening van 'n beschikking van den rijks
inspecteur van het verkeer, waarbij een ver
gunning is verleend, daartegen schriftelijk
beroep instellen bij den secretaris-gneraal
van het departement van Waterstaat.
Dit besluit is in werking getreden met
terugwerkende kracht tot 23 Mei 1941.
LOONSVERGOEDING.
De persdienst van het NW meldt:
Nadat op 23 en 24 Mei 1.1. aan de tewerk-
gestelden in de werkverruiming reeds een
aanvullende loonsvergoeding werd verstrekt
tot het basisuurloon, zullen zij, evenals dit
het geval was met Hemelvaartsdag, ook tij
dens de rustperiode ter gelegenheid van de
Pinksterdagen de normale feestdagenver»
goeding ontvangen, terwijl in het tijdvak
van 26 Mei tot en met 31 Mei a.s. tachtig
procent van het basisuurloon en op Dinsdag
3 Juni a.s. het basis uurloon zal worden uit
betaald.
ONTBINDING VAN DEN OPBOUWDIENST.
Het gisteren verschenen verordeningen
blad bevat een verordening van den rijks
commissaris, waarin bepaald wordt, dat de
Nederlandsche opbouwdienst wordt ont
bonden.
De afwikkeling der aangelegenheden van
den Opbouwdienst geschiedt door het hoofd
van het afwikkelingsbureau van den op
bouwdienst. Deze wordt door den secreta
ris-generaal van het departement van alge-
meene zaken benoemd en ontslagen.
De secretaris-generaal van voornoemd
departement vaardigt de voor de uitvoering
van deze verordening noodzakelijke rechts
voorschriften uit, welke worden afgekon
digd in de Nederlandsche Staatscourant.
Deze verordening is in werking getreden.
DE VRIJMETSELARIJ.
Het A.N.P. meldt: In het gebouw aan den
Fluweelen Burgwal, hoek Muzenstraat, te
's-Gravenhaige, is gisteren een belangwek
kende tentoonstelling van allerlei wetens
waardigheden betreffende de vrijmetselarij
geopend. Zij bevat zooveel materiaal en
onthult zooveel duisterheden, dat men er
uren kan doorbrengen om van de voor
naamste zaken dezer bij beschikking van
den rijkscommissaris van 3 September 1940
wegens haar volksvijandige organisatie
ontbonden en geliquideerde instelling ken
nis te nemen.
van hedenavond
tot morgenochtend
De maan kwam heden op tc
6.49 uur en gaat onder to
22.37 uur.
CABARET-UITVOERING
„VREUGDE EN ARBEID".
Een genoeglijke avond.
Onder leiding van Theo Bouwmeester
werd gisteravond door „Vreugde en Arbeid"
in de groote zaal van de Stadsgehoorzaal
een variété-programma ten tooneele ge
bracht onder den toepasselijken titel „Gra
tie, kracht, sensatie". De ongeveer vijfhon
derd aanwezigen, leden van het NW met
hun huisgenooten, hebben eenige uren kun
nen genieten van een zeer goede ontspan
ning, die op den haar gegeven titel alle aan
spraak kon doen gelden. Vele artisten ver
leenden hun medewerking waardoor, spe
ciaal voor de pauze, een afwisseling ont
stond die juist bij een eenige uren achter
een uitgevoerd cabaretprogramma onmis
baar is. Om enkele nummers te noemen:
Jan Hagoord, de voortreffelijke goochelaar,
die de zaal verstomd deed zitten door zijn
grootendeels onbegrijpelijke trucs. Verschil
lende toeschouwers zullen angstige oogen-
blikken beleefd hebben toen hun zakdoek
op het tooneel verknipt werd. Het zal zeker
een geruststelling voor hen zijn geweest, hun
eigendommen weer onbeschadigd in bezit
te kunnen nemen.
Roland Wagter, carricatuurteekenaar
van den eersten rang, gaf enkele verbluf
fende staaltjes van eigen kunnen. Een
hoogtepunt van enthousiasme in de zaal
werd bereikt, toen een tweetal willekeurig
gekozen toeschouwers in slechts enkele
oogenblikken op papier werd uitgebeeld.
Waarbij een ieder er zich van kon overtui
gen, hoe sprekend de in enkele lijnen weer
gegeven beelden gelijkenis vertoonden met
de werkelijkheid. Dankbaar namen de
slachtoffers van dit experiment hun carri-
caturen in ontvangst!
Bcrny, de sensationeele evenwichtskun
stenaar bracht met zijn optreden bij tijd en
wijle een adembenemende spanning.
Verder mag vooral niet vergeten worden
de conférencier Roland Wagter, die tusschen
de nummers het publiek met zijn komische
verhalen onderhield, en zelf, zooals wij
reeds opmerkten, met vaardige hand het
potlood hanteerde. Jammer dat hij alleen
vóór de pauze een zoo belangrijke rol speel
de in het programma.
Verder verdienen de andere medewerkers
allen een woord van lof, zooals de Rettichi-
nis voor hun dansen, de Steffans, twee mu
zikale comedianten, S. J. Brions Company,
de muzikale salon-acrobaten, de drie Plasti-
cus, accrobaten van den eersten rang en de
vier Wilby's, die eveneens acrobatische num
mers uitvoerden. Verder werd nog een korte
revue-schets opgevoerd, die veel hilariteit
verwekte.
Muzikale medewerking verleende Carl
Gerry met zijn orkest.
Voor vele van de aanwezigen zal een deel
der artisten niet onbekend zijn geweest,
aangezien zij reeds in cabaretnummers in
de Leidsche bioscopen optraden. Hetgeen
aan hun succes geenszins afbreuk deed!
Een geslaagde uitvoering, die velen een
genoeglijken avond bood!
Dit Nummei bevat TWEE Bladen
Binnenland
Het werk van „Vreugde en Arbeid" toege
licht. (2e Blad).
Maatregelen voor de kustverdediging. (2e
Blad).
De Nederlandsche Arbeidsdienst; voorloo
pig alleen vrijwilligers? (Binnenland,
le Blad).
Buitenland
De strijd op Kreta, (le Blad.)
De „Bismarck" in gevecht met ovennach-
tigen vijand, (le Blad).
ZIE VOORTS ..LAATSTE BERICHTEN"
EERSTF BLAD
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET TWEEDE BLAD.