82sfe Jaargang ZATERDAG 17 MEI 1941 Fransch-Amerikaansche spanningen Kroatië weer een koninkrijk No. 24890 Duitschland afzijdig Rond Irak Handelsmoeilijkheden der Britsche dominions Turkije Uit het Verre Oosten Verspreide berichten Papierbeperking Prins uit het Huis van Savoye wordt koning Delegatie naar Rome Verduisteren 21.31 uur 5.40 uur 21.33 uur 5.39 uur Engelsche bommen op Syrische vliegvelden EERSTE BLAD Feiten van den dag y LEIOSCH DAGBLAD Dlrooteur: J. w. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Lelden Pl.verv.: K. Been, Lelden. PRIJS DER ADVERTENTIES 32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecht. .Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling, alleen 's Woensdags eft 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maandenƒ2.47 per week0.19 Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden portokosten (voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.) Het A.N.P. meldt uit Berlijn: In de Wilihelmstrasse weigerde men giste ren zijn houding te bepalen nopens de ver klaring van Roosevelt omtrent Frankrijk. Men verklaarde van Duitsche zijde, dat het antwoord op deze boodschap van Roo sevelt niet door Berlijn, maar door Vichy gegeven moet worden. Toch hebben natuurlijk de uitlatingen van Roosevelt in politieke kringen van de Duitsche hoofdstad een zekere belangstel ling gewekt, waaruit overigens blijkt, dat men ook in deze kringen zich zuiver op het standpunt van den toeschouwer plaatst. Ten aanzien van het tot Frankrijk ge richte verwijt, dat het wapens heeft door gevoerd naar een ander land, wees men te Berlijn op de omstandigheid, dat het den heer Roosevelt met zijn practijken al heel weinig betaamt dergelijke verwijten te doen Men heeft te Berlijn nog nooit gehoord, dat Engeland of Roosevelt zich opgewonden hebben, als andere landen wapens naar En geland transporteerden. Er bestaat ten slot te toch groot verschil, zoo betoogde men alhier, of een vliegtuig een paar minuten in Syrië landt dan wel of groote Engelsche oorlogsschepen als de Malaya wekenlang in een Amerikaansohe haven gerepareerd wor den. Als in dit opzicht precedenten gescha pen zijn, dan is dit uitsluitend door Enge land en de Vereenigde Staten geschied. frankrijk en amerika gereserveerd. Ten aanzien van de inbeslagneming der in Amerikaansche havens liggende Fran- sche schepen en het „beroep" van Roosevelt op het Fransche volk neemt men in kringen der regeering te Vichy een uiterst gereser veerde houding aan. Van bevoegde zijde is nog geen verklaring afgelegd, hetgeen men motiveert door er op te wijzen, dat tot dus ver een officieel rapport van den Franschen ambassadeur in Washington nog niet is ontvangen. (D.N.B.) President Roosevelt heeft gisteren na een lichte ongesteldheid van verscheidene da gen weer een persconferentie gehouden. Hij weigerde antwoord te geven op alle vragen betreffende zijn „beroep op het Fransche volk", evenals op de vraag of hij ambassa deur Leahy uit Vichy zou terugroepen of Martinique zou doen bezetten. Toen men hem er op wees, dat zijn buiten de Fransche regeering om tot het Fransche volk gerichte oproep zou duiden op een mogelijk verbre ken der diplomatieke betrekkingen met Frankrijk, zeide Roosevelt slechts: de toe stand is te ernstig, dan dat men behoorde te trachten zijn verklaring op eenigerlei wijze te interpreteeren. Aangezien de toe stand van dag tot dag kan veranderen, is het hem onmogelijk zich uit te laten in .hypothetische begrippen". Men moet in tegendeel zich houden aan „feiten". Op de opmerking, dat de afkondiging van een oor logszone op de Roode Zee een feit vormt, antwoordde Roosevelt dat dit afhangt van bijzonderheden en vooral van de vraag, of het een „effectieve blokkade" betreft. Om trent den eisch van den minister van oor log, Stimson, dat het verkeer met Engeland doeltreffend moest worden beschermd, yer- klaarde Roosevelt ontwijkend, dat het hier het bekende, „zeer gecompliceerde" pro bleem betrof. Ten aanzien van het bezoek van de Argentijnscheri minister van bui- tenlandsche zaken zeide de president, dat het onderhoud betrekking heeft gehad op het Westelijk halfrond, doch slechts zeer algemeen was gehouden. Ook lord Halifax bracht den Argentijn- schen minister een bezoek. (D.N.B.) United Press meldt nog: President Roosevelt heeft in zijn verkla ring gezegd dat het ondenkbaar is, dat het Fransche volk de samenwerking en een overeenkomst met Duitschland zou accep teeren, omdat deze in feite zouden neerko men op een bondgenootschap met een macht, die de verstrekkende verwoesting der vrijheid en der burgerlijke instellingen waar deze zich ook bevinden, ten doel stelt. De politiek der Ver. Staten ten opzichte van Frankrijk berust op de oorspronkelijke eischen van de Duitsch Fransche wapenstil stand en erkennen de door dezen wapenstil stand aan de Fransche regeering opgelegde beperkingen. Pétain heeft, naar Roosevelt verklaarde, destijds zich bereid verklaard buiten de wapenstilstandsvoorwaarden niet met Duitschland te onderhandelen. „Dit was het minste, dat men van Frankrijk kon verwachten, dat het de respecteering van zijn integriteit verlangde". Het volk der Ver. Staten zal nauwelijks kunnen gelooven, dat Frankrijk vrijwillig in dit bondgenootschap zou treden, waarbij het blijkbaar zijn kolo niale rijk opgeeft, met inbegrip van de Afrikaansche koloniën en de Atlantische busten daarvan, „hetgeen een bedreiging voor den vrede en de veiligheid van het Westelijk halfrond beteekent". dwongen zal worden. Overigens zullen wij offers moeten brengen en moeilijke tijden moeten doorleven", alvorens het zoo ver is. (D.N.B.) De Giornale d'Italia constateert, dat de door Irak geboden tegenstand zeer sterk is en Engeland voor een veel moeilijker taak stelt dan de Engelsche regeering en de Engelsche militaire instanties in het begin hadden gedacht. Belangrijk is het effect van het conflict op de Arabische volken, die in Irak hun voorvechter zien tegen de Engelsche ge- weldpolitiek. De gevechten in Irak hebben een opstandige beweging in Palestina en onlusten in andere Arabische landen doen ontstaan, welke zich aaneensluiten tot een enkele beweging en voor Engeland nieuwe problemen en oorlogsfronten in een voor het Britsche wereldrijk bijzonder precair gebied kunnen vormen. De Italiaansche natie, zoo zegt het semi-officieele blad, volgt met de grootste, niet alleen geeste lijke sympathie, den strijd van de Iraksche natie voor de verdediging van haar ware onafhankelijkheid tegen de aanvallen van- het Engelsche imperialisme. Deze strijd legt getuigenis af van den moed en het geloof van het Iraksche volk, dat geen oogenblik gedraald heeft zich te plaatsen tegenover „den Britschen kolos". De haarden van onrust in Palestina breiden zich uit, ondanks de scherpste maatregelen der Engelschen om deze te onderdrukken. Van Engelsche zijde is al lereerst getracht om de Arabieren met voorloopige beloften in bedwang te hou den. Toen dit systeem echter geen suc ces had, gingen de Engelschen tot arresta ties en ontvoeringen over, hetgeen ten slotte tot een algemeene opstandige bewe ging en tot de vorming van talrijke op standige groepen leidde. Deze groepen ba ren den Engelschen zeer veel zorg. De op standige groepen onderscheiden zich in het bijzonder door een buitengewone beweeg lijkheid. Zij duiken plotseling in een plaatsje op, storten zich op den Britschen commandopost en vernielen het voordat versterking is aangekomen. Wanneer nieu we Engelsche troepen aankomen, zijn de aanvallers reeds kilometers ver weg en on dernemen een nieuwen aanval op andere Britsche politiestations. De Britsche apto- riteiten in Palestina tasten volkomen in in het duister wat betreft deze soort gue- rilla-oorlog, die door den geheele bevol king wordt ondersteund. (D.N.B.) waarbij zij verscheidene bommen lieten vallen. De schade is onaanzienlijk. Onze strijdkrachten hebben vijandelijke stellin gen in Basra aangevallen. Mossoel-front: Drie vijandelijke vliegtui gen vlogen boven een stad in het noorden van Irak. Onze jagers dwongen hen terug te keeren. Een van deze vliegtuigen kruis te een tijdlang boven een van onze troe penkampen. Het werd door het Iraksche luchtdoelgeschut neergehaald. Luchtwapên:. onze vliegtuigen keerden na het. .uitvoeren van talrijke verken ningsvluchten behouden op hun steunpun ten terug. Verscheidene bommenwerpers vlogen boven het kamp van Cineldebbane. Een vijandelijk vliegtuig werd neergescho ten, verscheidene andere machines werden op den beganen grond vernield. Er braken verscheidene branden uit. Het vuur was nog op een afstand van verscheidene mij len zichtbaar. Vijandelijke luchtactie: Boven de hoofd stad en boven andere gebieden des lands werden verkenningsvluchten gemaakt. Er werden ook bommen geworpen, die echter slechts onbeteekenende schade aanricht ten. Naar het A. 'N. P. uit Ankara meldt is na de audiëntie, die de Duitsche ambassadeur Von Papen Woensdagmiddag door den Turkschen staatspresident is verleend, een verdere ontspanning in de Turksch-Duit- sche betrekkingen merkbaar. In parlementaire kringen der Turksche hoofdstad wijst men er op, dat men ervan overtuigd is, dat Duitschland op geenerlei wijze de Turksche integriteit zal schenden. Hierdoor is een belangrijke voorwaarde voor de toekomstige ontwikkeling der betrek kingen tusschen Turkije en het Duitsche Rijk verkregen, zooals reeds blijkt uit het stijgende goederenverkeer tusschen beide landen. In de stad Istanboel en in verschillende regeeringsdistricten zijn gisteren alle Turk sche Mohammedaansche dienstplichtigen, die nog .geen dienst gedaan hadden, in den leeftijd van 25--tot~45 jaar tegen 22 Mei opgeroepen. De Amerikaansche minister van buiten- landsche zaken, Cordell Huil, heeft een rede gehouden voor het bestuur van de Pan American Union en daarbij o.a. verklaard, dat het tegenwoordige streven om met ge veld een wereldheerschappij te stichten, be- De Iraksche minister-president heeft de bevolking opgeroepen, geld te schenken aan de Iraksche luchtvaart-maatschappij, opdat de luchtmacht versterkt kan wor den. Hét Iraksche legerbericht meldt: Westelijk front: geen wijziging in den algemeenen toestand. Beperkte bedrijvig heid van patrouilles. japansche overwinningen. Domei seint uit Tokio: De telegrammen van het front melden, dat de Japansche strijdkrachten sinds 7 Mei aan de ongeveer tweehonderduizend man Chineesche troepen van Tsjoenking in Zuid Sjansi en Noord Honan een vreeselijken slag hebben toegebracht. Een telegram van het front in het Noor delijke deel van de provincie Honan meldt, dat de Japansche troepen de vijfde Chi neesche legergroep in Noord Honan en Zuid Sjansi in de pan hebben gehakt, waarbij meer dan 7000 officieren en manschappen na een vernietigenden slag werden gevan gen genomen. Een ander telegram van den Noordelijken oever van de Gele Rivier meldt, dat de vijfde Chineesche legergroep ongeveer 8000 dooden op het slagveld heeft achtergelaten, benevens veel krijgstuig. russisch consulaat in sjanghai heropend. Het Sovjet-Russische consulaat-generaal te Sjanghai dat in 1939 werd gesloten, is gisteren heropend. Naar men van bevoegde zijde verneemt, staat deze heropening in De Nieuw Zeelandsche minister van land bouw heeft onlangs verklaard, dat de be perking van den Britschen vleeschinvoer de economische structuur van Nieuw Zeeland bedreigt. Dergelijke noodkreten worden ook uit Australië gehoord: zij toonen aan, dat de uitvoercrisis der dominions in den Stillen Oceaan steeds ernstiger wordt. Voor den oorlog ging het grootste deel van den Nieuw- Zeelandschen en Australischen uitvoer van vleesch, spek en kaas naar Engeland. Ten gevolge van het catastrophale gebrek aan Engelsche scheepsruimte is de Nieuw Zee landsche vleeschuitvoer naar Engeland in het afgeloopen jaar gedaald van 351.000 op 180.000 ton en de daling duurt voort. Nog onlangs zijn groote bestellingen voor spek door Engeland geannuleerd. Zoowel voor Nieuw Zeeland als Australië moet nu de invoer tot een minimum beperkt worden. Met het oog op den toenemenden nood der boeren hebben beide dominions thans den Vereenigde Staten verzocht hulp te bieden. Zij willen meer landbouwproduc ten naar Amerjka uitvoeren. Hoewel er in verband met de groote vooraden in de Ver. Staten zelf nog geen aanknoopingspunt ge vonden is, lijdt het toch geen twijfel, dat de Vereenigde Staten alles in het werk zullen stellen om de dominons, dien hun door de Engelsche houding als het ware in de armen worden gedreven, op economisch gebied zoo veel mogelijk te steunen, vooral met het oog op de mogelijkheid van een latere erfop volging. Hoe doelbewust de Amerikaansche han delspolitiek sedert het uitbreken van den oorlog in deze richting stuurt, blijkt het best uit de cijfers van den Amerlkaanschen bui- tenlandsche handel. Terwijl in het eerste kwartaal van 1939 de invoer uit het Britsche rijk 179 millioen dollar bedroeg en ongeveer een derde van den totalen invoer vormde, steeg de invoer in het eerste kwartaal van 1941 tot 316 millioen, bijna de helft van den totalen Amerikaanschen invoer. Nog spre kender zijn de cijfers voor den Amerikaan schen uitvoer naar het Britsche rijk. De waarde daarvan steeg van 272 millioen in het eerste kwartaal van 1939 tot 401 millioen in het eerste kwartaal van 1940 en tot 620 millioen in het eerste kwartaal van 1941. (A.N.P.). de buitenlanders in frankrijk. De Fransche regeering heeft besloten ter oplossing van het vraagstuk der buitenlan ders een speciale commissie in te stellen onder persoonlijke leiding van den vice- premier. Deze wordt belast met de coördi natie van alle vraagstukken, die met de buitenlanders in verband staan. Lid zijn o.a. de commissaris-generaal' voor Joodsche vraagstukken, die voor het werkloozen-pro- bleem en een vertegenwoordiger van het ministerie van binnenlandsche zaken, die belast is met het toezicht op de concentra tie- en interneeringskampen. (D.N.B.) Bij bindend voorschrift van den 15 Mei 1941 is in verband met de verminder de papierproductie een nieuwe beperking van den omvang van alle dagbladen vast gesteld, welke moet ingaan op Maandag 19 Mei as. Dientengevolge zal ook ons blad, ingaan de Maandag a.s. per week een aantal bladzijden minder moeten geven. de directie. 150.000 belgische arbeiders in duitschland. De 150.000ste Belgische arbeider is naar Duitschland vertrokken, om daar zijn brood te verdienen. Bij het vertrek van den trein werd den arbeider een gouden horloge over handigd. (A.N.P.). Zuidelijk front: drie vijandelijke vlieg-I nauw verband met het Russisch-Japansche tuigen vlogen boven een van onze steden, neutraliteitspact (D.N.B.). Te Agram is gisteren officieel bekend gemaakt, dat de kroon van Zwodimir gerestaureerd is. waarmede de mo narchistische staatsvorm in Kroatië is hersteld. Morgenochtend zal, naar Stefani meldt, een Kroatische delegatie onder leiding van den staatsleider, Pavelitsj, te Rome aankomen om den koning- keizer te verzoeken een prins uit het Huis van Savoye aan te wijzen voor de Kroatische kroon. De delegatie zal te Rome belangrijke overeenkomsten van politiek, economisch en territo riaal karakter teekenen. Uit Agram wordt vernomen, dat de de legatie vanochtend te elf uur naar Rome zal vertrekken. Pavelitsj zal vergezeld wor den door den vice-president der regeering, dr. Koelenowitsj. den minister van Bin nenlandsche Zaken Andrija, den minister van Justitie, Mirko, den minister van On derwijs, Mile, den minister van Corporaties Tsitsjotso, den minister van Gezondheid, Ivo en andere wereldlijke en kerkelijke autoriteiten. Over den toekomstigen drager van de kroon van het koninkrijk Kroatië weigert men zich in officieele Italiaansche krin gen te Rome uit te laten. Daar de monar chie en de monarchistische instellingen onder het geheele volk de grootste achting en vereering genieten spreekt het vanzelf, zoo wordt betoogd, dat onder de tegen woordige omstandigheden nog de grootste terughouding betracht wordt nopens den persoon van den toekomstigen monarch, totdat hieraan officieel bekendheid wordt gegeven. In welingelichte kringen verwacht men. dat dit begin volgende week in het kader van officieele plechtigheden zal ge schieden. (D.N.B.) postverkeer duitschland— kroatië hersteld. Het post- en telegramverkeer met het Duitsche rijk, dat sedert begin van de vo rige maand onderbroken was, is hersteld. Terwijl het telefoonverkeer voorloopig nog gesloten blijft, is het verzenden van tele grammen reeds mogelijk. Joden en Serven. zoo wordt verder uit Agram gemeld, die in het bezit zijn van radio-toestellen, hebben bevel gekregen deze bij de postkantoren in te leveren. Te Agxam zijn tot nu toe reeds 2500 toestel len afgegeven. (D.N.B.) zweedsche eischen tot schade vergoeding door engeland toegewezen. De aanspraken op schadevergoeding van de Zweedsche regeering voor de beschadi gingen aan de Zweedsche destroyers Puke, Psilander en Remus zijn door de Engelsche regeering in vollen omvang erkend, zoo meldt het Zweedsche Telegraafagentschap. Zooals men weet, waren de torpedoboot- jagers in den zomer van 1940 op weg van de werf van Italië, waar zij gebouwd waren, naar Zweden, door de Engelschen opge bracht en vastgehev. In dien tijd ont stond schade aan ae na chines en de in wendige installatie^, die intusschen her steld zijn. van hedenavond tot morgenochtend en van Zondagavond tot Maandagmorgen De maan kwam heden op te 2.13 uur en ging onder te 12.17 uur. Morgen komt de maan op te 2.43 uur en gaat onder te 13.25 uur (Laatste Kwartier). Naar het persbureau Ofi (Havas) uit Bei roet meldt, hebben Britsche vliegtuigen op 14 en 15 Mei het vliegveld van Palmyra en op 15 Mei de luchtbasis Rayak gebombar deerd, hoewel daar nooit buitenlandsche vliegtuigen geland waren. Bij den laatsten aanval werden een Fransche officier gedood en verscheidene personen gewond. Op 16 Mei werd de voorstad van Beiroet Kasjrafid"' door Britsche vliegtuigen met machinege weervuur aangevallen. Er werd geen schade aangericht. Britsche vliegtuigen laten voort durend pamfletten op Syrische steden val len, waarin zij de bevolking aansporen tot opstand, Deze kruiperijen, zoo vervolgt Ofi, van de zijde van Groot-Brittannië, vormen daden van openlijke vijandschap tegen Frankrijk. De Fransche hooge commissaris in Syrië heeft bij den Britschen consul te gen deze handelingen geprotesteerd. (D.N.B.) de Valera over de dreigende gevaren. In een vergaering in het raadhuis van Dublin heeft de Valera betoogd, dat Ierland tegenover een groot gevaar staat. Ierland bevindt zich in het middelpunt der oorlogs gebeurtenissen. Het moet alles doen wat in zijn macht staat om zijn recht op een naar eigen wenschen ingericht bestaan te verde digen. Niemand heeft het recht, zich met Ier- sche aangelegenheden te bemoeien. Zou dit recht echter in twijfel getrokken worden, dan is Ierland bereid het tot het uiterste te verdedigen. (D.N.B.) groote brand in goeteborg. Een reusachtige brand heeft gisteren twee wijken van Goeteborg (Zweden) in de asch gelegd. Eigendommen ter waarde van mil- lioenen kronen zijn hieraan ten offer geval len. Het vuur ontstond in een emballage fabriek en greep razend snel om zich heen. Soldaten moesten te hulp geroepen worden om aan het blusschingswerk deel te nemen. engelsche woestijnstellingen doorbroken. Ofi meldt uit Bagdad dat de Palestijnsche rebellenleider Fauzi Kaukji met zijn strijd krachten door de Engelsche stellingen in de woestijn is heengedrongen en zich genesteld heeft op de hoogten van Nabloes. Vele vrij willigers in Palestina sluiten zich bij hem aan (DNB). Dit nummei bevat VIER Bladen Binnenland Proces tegen een reserve-kapitein (3e Blad). De stand der rijksmiddelen (Financiën 2e Blad). Buitenland FranschBritsch-Amerikaansche span ningen (le Blad). Kroatië wordt een koninkrijk onder een lid van het Huis van Savoye (le Blad). Zit VOORTS .LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD. men zie voor ons kort verhaal pagina 3 van het tweede blad.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1