STADSNIEUWS 82sfe laargang VRIJDAG 16 MEI 1941 No. 24889 Syrische vliegvelden ter beschikking der Duitschers? Verduisteren Als springplank naar Irak De Diplo over den strijd in Irak De Duïtsch-Fransche besprekingen Het geval Hess Uit Amerika Verspreide berichten 21.30 uur 5.42 uur EERSTE BLAD Feiten van den dag LEIDSCH DAGBLAD Directeur: J.W.Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Hoofdredacteur: B. W. Menkhorst, Lelden Pl.verv.. K, Been. Lelden. PRIJS DER ADVERTENTIES 32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecht. .Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling, alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maandenƒ2.47 per weekƒ0.19 Franco per post 2.47 per 3 maanden portokosten (voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.) Reuter melt: Naar van bevoegde zijde vernomen wordt, staan de Fransche autoriteiten in Syrië den Duitschers thans toe voor vluchten naar Irak ge bruik te maken van de Syrische vlieg velden. Dientengevolge heeft de Brit- sche regeering alle noodige volmachten verleend om een actie tegen de Duit- sche vliegtuigen op Syrische vliegvelden te ondernemen. Naar vernomen wordt, gebruiken de Duitsche toestellen deze luchthavens als springplank." (D.N.B.) De Iraksche minister van oorlog, Sjaukat zal zich na zijn terugkeer uit Ankara naar Teheran begeven om met de Iraansche re geering te onderhandelen. Hij is, naar de Turksche radio meldt, door den president der Turksche republiek, Inönü ontvangen. Het D.NB. meldt uit Beiroet: Naar uit Basra verluidt worden aldaar voor bereidingen getroffen voor de landing van verdere Britsche troepen en de lossing van oorlogsmateriaal. Volgens een bericht uit Beiroet heeft Irak in verband met de operaties der Trans- jordaansche strijdkrachten aan de Iraksche grens geprotesteerd bij de Transjordaan- sche regeei:ing en verklaard, dat in deze operaties vijandelijke handelingen moeten worden gezien. De noodige maatregelen voor alle eventualiteiten zijn genomen. De eerste groepen vrijwilligers uit Syrië zijn naar Irak vertrokken. Het 'conflict, dat Engeland in Irak moed willig heeft veroorzaakt, moet zioh niet zoo ontwikkelen als de menschen achter de schermen in Londen zich hebben voorge steld, schrijft de „Deutsche Diplomatisch - Politische Korrespondenz". Hieruit trekt de „Korrespondenz" de conclusie, dat Enge land er oorspronkelijk op gespeculeerd heeft, dat de kleine Iraksche natie zich onvoorwaardelijk aan het groote Britsche rijk zou onderwerpen. De moedige en fiere houding, welke de regeering Kailani van het begin af aan tegenover druk en bedreiging van Enge land aan den dag legt, zoo vervolgt de „Korrespondenz", heeft Engeland geleerd, dat de tijden voorbij zijn. waarin Engeland cynisch over rechten en vrij:heden van Arabische volkeren kan heenstappen. De weinig benijdenswaardige positie, waarin Engeland zich thans ook in dezen secto^ van de oude wereld bevindt, blijkt uit de tegengestelde wijze, waarop Engelsche staatslieden hetzelfde onderwerp tezelfder tijd behandelen. Deze merkwaar dige tegenstelling in de uiteenzettingen van Britsche staatslieden over den />or- sprong van het Engelsch-Iraksche conflict heeft zich ook herhaald, toen Eden tegen over het Lagerhuis de meening verkon digde, dat de Britsche regeering niets an ders gewild heeft dan haar wettige en bij verdrag vastgestelde rechten in Irak te be schermen. De minister van Indië. Amery, heeft daartegenover verklaard, dat Enge land het gezwel juist op het goede tijd stip geopereerd heeft. Daarmede bevestigt Amery dus opnieuw, zoo schrijft de „Diplo", het brutale ge weld. dat Groot-Brittannië blijkbaar vol gens oude gewoonte ook ditmaal tegenover Irak wilde gaan gebruiken. Tevergeefs pro beert thans de Britsche propaganda, de Arabische vrijheidsbewegingin Irak als het werk van een „onbeteekenende kliek" voor te stellen. De gebeurtenissen zelf. vooral echter de eigen zenuwachtigheid en de eigen maatregelen der Britten, welke geenszins bedoeld zijn om ..onbeteekenen de bewegingen" te bestrijden, bewijzen maar al te "duidelijk, dat Errreland zich er wel van bewust is, dat het thans met een eensgezinde nationale beweging der Irak sche natie te maken heeft. Bovendien echter toont de afmeting van de Britsche inspanning, dat Engeland geleidelijk de be teekenis is gaan inzien, welke de Irak sche opstand ook elders in de Arabische wereld kan uitoefenen. Echt Brit-sch is in dit verband de gisteren door Eden afge legde verklaring, dat Engeland groote sympathie koestert juist voor het streven van Syrië naar onafhankelijkheid. Na Dakar en Oran kon het uiteraard niemand meer verbazen, dat de Britsche politiek, zoodra het haar nuttig voorkwam.. op kosten van den vroegeren Franschen bondgenoot, troeven probeert idt te spelen. (D.NB.). Het A.N.P. meldt uit Berlijn: In antwoord op een vraag werd in de Wilhelmstrasse verklaard, dat het vol strekt onjuist is van een Duitsch-Fransche overeenkomst te spreken, daar deze be sprekingen nog niet geëindigd zijn. In politieke kringen van de Duitsche hoofdstad wees men in dit verband op de echo in de Fransche pers in het bezette zoowel als in het onbezette gebied. Van Duitsche zijde meent men hieruit te kun nen opmaken, dat Frankrijk zich saam- hoorig met Europa voelt en zich niet be schouwt als invloedssfeer van een ander continent. Men gelooft derhalve^e Berlijn, dat ook in het onderhoud tusschen maar schalk Petain en den Amerikaanschen ambassadeur. Leahy, deze neiging van Frankrijk tot uiting gekomen is. United Press meldt uit Washington: In politieke kringen alhier heerscht onmis kenbare onrust over de bespreking van Hit- Ier met Darlan. Onofficieel werd te kennen gegeven, dat Frankrijk op krachtige Amerikaansche tegenmaatregelen zou moeten rekenen, in dien het actief met Duitschland zou gaan samenwerken. Het departement van bui tenlandsche zaken verklaarde, dat het re sultaat der Duitsch-Fransche besprekin gen hier onbekend was. MAARSCHALK PÉTAIN VOOR DE RADIO. De chef van den Franschen staat, maar schalk Pétain, heeft gisteravond om 20 uur voor alle Fransche zenders de reeds aange kondigde toespraak gericht tot het Fran sche volk. Hij zeide: „Gij hebt gehoord, dat admi raal Darlan kortelings in Duitschland een ontmoeting heeft gehad met rijkskanselier Hitier. Ik heb deze ontmoeting principieel begroet. Zij stelt ons in staat, duidelijk te zien op den weg h&ar de toekomst en de met de Duitsche regeering aangevangen besprekingen voort te zetten. Wanneer het ons gelukt de aan den gang zijnde onder handelingen bij een straffe discipline van onze openbare meening tot een goed einde te brengen, zal Frankrijk zijn nederlaag overwinnen en in de wereld kunnen stand hem dnri met. den rang van een Europeesche en koloniale mogendheid. (D.N.B.) Het A.N.P. meldt uit Berlijn: De Führer zal waarschijnlijk voorloopig niet in het openbaar over de dramatische vlucht van Rudolf Hess naar Schotland spreken, naar men te Berlijn meent. De ge sprekken over den achtergrond van de affaire-Hess zijn echter in Duitsche partij kringen. op straat en onder de journalisten niet verstomd. Niemand betwijfelt, dat Hess uit idealisti sche overwegingen een idee fixe gekregen heeft en meende vrede tot stand te kunnen brengen door zijn plan ten uitvoer te leg gen, nadat volgens zijn overtuiging voort zetting van den oorlog met Engeland zin neloos geworden is. Men herinnert zich in het bijzonder een passage uit een der laatste redevoeringen van Hess op 28 Februari j.l„ waarin hij zei, dat het Duitschland's wensch is de tusschen de volken hangende vraagstukken op te lossen in den geest, waarin de jeugd der volken bij sportieve wedstrijden bijeenkomt. Hij vervolgde toen: „het is onze overtuiging dat Engeland ook hier de rol speelt van dengene, die weliswaar het kwade wil, maar ten slotte het goede doet". Deze woor den, zoo meent men. doen ondubbelzinnig blijken, hoezeer Hess vertrouwde op den geest van de Engelsche sportieve fairness, als hij op politiek gebied meende, dat het al voldoende was, als men den Engelschen persoonlijk bewees dat hun zaak verloren is om hen bereid te maken tot het sluiten van vrede. The man in the street, begrijpt evenwel niet in hoeverre Hess meende bij de En gelschen fairness te kunnen veronderstel len. Hij houdt de vlucht van dezen leider naar Engeland voor een gril die in het hui dige stadium van den oorlog grenst aan waanzin. Men erkent hier overigens, dat Hess' idealisme voor het Britsche rijk gun stige gevolgen zou hebben, want in het hui dige stadium van den strijd zou het het verstandigste voor de Engelschen zijn er mee op te houden. In dit verband vragen de Berlijners zich af welk begrip het zon derlingst is, dat van Hess, die de Engel schen tot den vrede wil overhalen, of dat van de Britten, die den oorlog nog willen winnen. Naar Reuter meldt, wijst de Londensche pers haar lezers op het feit, dat de berich ten, volgens welke Rudolf Hess tijdens een gesprek met boeren gesproken zou hebben van „tyrannie en nood" in Duitschland, met terughouding opgevat moeten worden, daar „degenen, tegen wie Hess zich in de zen geest uitgelaten zou hebben, dit alles in buitengewone opwinding uit hun geheu gen hebben herhaald". Reuter zelf had tevoren deze zoogenaam de uitingen van Hess uitvoerig verbreid. (D.N.B.) INBESLAGNEMING DER OPGELEGDE SCHEPEN. De Senaat heeft het wetsvoorstel, dat president Roosevelt machtigt om de in Amerikaansche havens opgelegde bui- tenlandsche schepen in beslag te ne men, aanvaard met 59 tegen 20 stem- De Senaat heeft voorts met 43 tegen 38 stemmen een aanvullende motie verwor pen, waardoor het afstaan van dergelijke schepen aan een andere oorlogvoerende mogendheid moest wórden verboden. De voorstanders van deze aanvullende motie hadden het afstaan van dergelijke schepen aan Engeland bestempeld als een onnoo- dige oorlogsuitdaging. (D.N.B.) Naar United Press uit Jacksonville meldt is over de - Italiaansche bemanning van de Italiaansohe vrachtschepen „Ircania" en „Confidenzia", die onlangs waren beschul digd van sabotage te hebben gepleegd aan boord van deze schepen, een vonnis geveld. De veroordeelden kregen gevangenisstraf fen varieerende tusschen 2V* en 4 jaar. AMERIKAANSCH LINIESCHIP IN DIENST GENOMEN. Het D.N.B. meldt uit Philadelphia: Het Amerikaansche linieschip Washington, groot 35.000 ton, is gisteren in dienst gë- nomen. Daarmede beschikken de Ver. Sta ten .thans over 17 linieschepen. De Washington, die een bemanning van 75 of ficieren en 1200 manschapoen telt, is in Juni 1938 op stapel gezet. De bouwkosten bedragen 70 millioen dollar. „DE ZES MILITAIRE SLEUTELPOSITIES DER WERELD". Het D.N.B. meldt uit Washington: De Amerikaansche minister van land bouw, Wickard, heeft op de jaarvergade ring van de coöperatieve vereeniging van katoenplanters een rede gehouden, waarin hij o.a. het volgende zeide: ï)e toestand, waarin de scheepvaart ver keert. is reeds zoó ernstig geworden, dat dë Engelschen het vervoer van dringend nood zakelijke munitie hebben moeten beperken om voldoende levensmiddelen aan te voe ren. Wanneer de verliezen der Britsche .scheepvaart in dezelfde mate doorgaan als in den laatsten tijd, zullen zij het volgende jaar vijf millioen ton bedragen. Amerika kan in den loop van het volgende jaar slechts 1.500.000 ton scheepsruimte voor Engeland bouwen. Wat Engeland betreft, neemt men aan. dat het slechts een millioen ton scheeps ruimte zal kunnen bouwen. Hieruit blijkt derhalve, dat Amerika niet alleen levens middelen en materiaal moet leveren, doch dat het er ook voor moet zorgen, dat dit alles aankomt en wel tijdig genoeg, wan neer het wil verhinderen, dat het laatste militaire steunpunt tusschen ons land en Hitier vernitigd wordt. Wanneer Amerika snel en doeltreffend genoeg handelt, kan de kracht van Amerika en van het Britsche empire Hitier tot staan brengen. Wickard zeide verder, dat de controle van een natie over de „zes groote militaire sleutelposities der wereld" haar tevens de militaire controle over £e geheele wereld zou waarborgen. Vier punten worden thans door Groot-Brittannië gecontroleerd, n.l. Gibraltar. Suez. Singapore en de Britsche eilanden. De beide andere, n.l. Panama en Hawaii staan onder controle van Amerika. Drie van de vier eerste punten zijn thans voorwerp van een aanval, waardoor de totale controle over Europa en Afrika ver overd wil worden. Wickard voegde hieraan nog toe. dat door de omslngeiingspolitiek van Hitier de Vereen. Staten in een tang zouden kunnen worden geknepen. Gezjen van het standpunt der Amerikaansche vei ligheid strijden de Engelschen thans voor Amerika. Hulp aan Engeland beteekent evenzeer een verdediging van Amerika als het voe ren van een oorlog met Hitier en het sturen van Amerikaansche soldaten naar de Brit sche eilanden. De Amerikaansche boeren zijn thans veel beter in staat het hoofd te bieden aan de oeconomische gevolgen van den oorlog dan in den eersten wereldoorlog. Op 16 April heeft het Deensche ministe rie van buitenlandsche zaken door het tele- graafagentschap van Ritzau medegedeeld, dat de reeds eerder teruggeroepen Deensche gezant in Washington, Henrik Kauffmann, uit den staatsdienst werd ontslagen, omdat hij eigener beweging met de regeering der Vereenigde Staten een overeenkomst had gesloten over de verdediging van Groen land en geweigerd had gevolg te geven aan het terugroepingsbevel, dat hem volgens een koninklijk besluit door het ministerie van buitenlandsche zaken was gegeven. Aangezien gezant Kauffmann in zijn tele grafisch rapport aan het Deensche mini sterie van buitenlandsche zaken had mede gedeeld, dat de overige, naar de Ver. Staten gezonden Deensche diplomatieke en consu laire ambtenaren zich principieel hadden aangesloten bij zijn standpunt, ofschoon de Groenlandovereenkomst na het vooraf gegane uitsluitend en alleen op rekening van Kauffmann staat, heeft het ministerie van buitenlandsche zaken het noodzakelijk geacht dezen ambtenaren te bevelen, dat zij ieder dienstcontact met Kauffmann moe ten verbreken en een verklaring afleggen, dat zij loyaal de instructies van de Deen sche regeering zullen nakomen. Drie con suls-generaal, Georg Bech in New-York, Reimund Baumann in Ohicago en Axel Cas per Frederik Sporon-Fiedler in San Fran cisco hebben intusschen geweigerd deze in structie op te volgen en voorts het bevel afgewezen om naar Kopenhagen te komen, ten behoeve van een dienstverhoor volgens de ambtenarenwet. Het Deensche ministe rie van buitenlandsche zaken heeft onder deze omstandigheden de drie genoemde ambtenaren voorgedragen voor ontslag vol gens de betreffende paragraaf van de amb tenarenwet. Dit voorstel is goedgekeurd in een koninklijk besluit van 13 Mei. (D.N.B.) WAT TE LONDEN GERAAKT WERD. U. P. meldt uit Londen: Het is thans veroorloofd mee te deelen, dat zich onder de gebouwen, varen. die bij de laatste luchtaanvallen ver nield zijn, de volgende bevinden: St. James Palace, Old Baily, verder Lambeth Palace, waar de aartsbisschop van Canterbury woont, het London Museum en Queens Hall. ROEMEENSCH DIPLOMAAT OPNIEUW GEARRESTEERD. Het D.NB. meldt uit Boekarest: De voormalige Roemeensche gezant te Berlijn, Greceanu, is Woensdagavond op nieuw gearresteerd. Hij wordt er van be schuldigd, verscheidene legionnairs, die door de autoriteiten gezocht werden of uit de voorloopige hechtenis ontvlucht waren, bij hun vlucht naar het buitenland geholpen te hebben. Tijdens den Januari-opstand had Greceanu in opdracht van Horia Sima, gepoogd on derhandelingen met generaal Antonescu te voeren, werd naderhand gearresteerd, doch na eenigen tijd weer op vrije voeten gesteld. DE AANHOUDING VAN DE BARQUES DE COMILLAS. Uit Santander verneemt het D.NB.: Hier is het Spaansche s.s. Barques de Co- millas aangekomen, dat, zooals bekend is, op 28 April ter hoogte van New Foundland door een Engelschen kruiser is aangehou den. Eenige officieren gingen toen aan boord om de scheepspapieren na te gaan. In twee sloepen volgden matrozen, die het schip bezetten, terwijl de officieren den militairen attaché de Italiaansche ambas sade te Washington arresteerden. Verder werden de beide adjudanten van den atta ché en 28 Duitschers voor het meerendeel vrouwen, in hechtenis genomen. Het schip werd daarna gedwongen koers te zetten naar de Bermuda-eilanden waar de arrestanten met hun bagage aan land werden gebracht. Na twee dagen kon het schip zijn reis voortzetten, doch dicht bij de Azoren werd het opnieuw aangehouden door een gewapend Engelsch koopvaardij schip, dat ten tweeden male de uitlevering van den attaché eischte. Nadat de kapitein verzekerd had, dat de attaché reeds van boord gehaald was, mocht het schip door- TROELSTRABEWEGING NEDERLAND. Toespraak van Faul Kies. DENEMARKEN EN DE GROENLAND AFFAIRE. Het Deensche ministerie van buitenland sche zaken heett de volgende verklaring afgelegd van hedenavond tot morgenochtend De maan kwam heden op ie 1.37 uur en ging onder te 11.10 uur. Gisteravond kwam de Troelstrabeweging Nederland ln openbare vergadering bijeen ln het Volksgebouw aan de Heerengracht alhier. Na een korte inleiding van het be stuurslid. den heer P. A. Krekelaar, gal Paul Klès in een causerie een overzichte lijke samenvatting van het ontstaan en de huidige positie van de Troelstrabeweging. Reeds ten tijde van den aanvang der zoo genaamde crisis stond ik, aldus spreker, met een groep anderen op een standpunt, dat afweek van de meening van het bestuur der S.D.AP., waarvan lk toentertijd deel uitmaakte. Wij dachten, dat deze crisis niet een periodieke, korte crisis a>u zijn doch voorzagen dat in de moeilijkheden van de zen tijd het geheele kapitalistische stelsel ten onder zou gaan. Na eenigen tijd verliet ik met een kleine groep gelijkdenkenden de SD A P. De toen ontstane Troelstrabeweging Nederland vond haar bracht in het isole ment, want hoewel wij meer voor het Com munisme voelden dan voor de Sociaal-De mocratie, maakten wij geen deel uit van oen internationale beweging. Hoe groot ook onze waardeering was voor wat er ln dit driekwart Aziatische land gebeurde, toch konden wij ons niet onder leiding van Mos kou scharen. Ons kleine land zal steeds ln groote mate afhankelijk blijven van de gebeurtenissen in de omliggende grootere staten en zoo hebben wij ook ten leste ingezien, dat zich in Duitschland Iets voltrok, dat ons steun zou kunnen verleenen ons standpunt te verwezenlijken. Alléén konden wij daA iöiöt, als kleine partij in een klein land. Mannen els van Rappart en Kruyt hebben dit eer der Ingezien, en daarvoor brengen wij hun dan ook gaarne onze hulde. Dat de Troel strabeweging aanvankelijk niet begreep van waar steun zou komen, was wel hoofdza kelijk het gevolg van het beeld, dat ons in Nederland werd gegeven van het Natlonaal- Socialisme. De grootste beweging op dit ge bied bleek later echter niet Nationaal- Socialistisch doch Fascistisch te zijn, een stelsel, dat Nederland ten eenen male niet past. Na den oorlog ontstond er ln Nederland een soort politiek luchtledig, waaruit slechts langzaam een uitweg te vinden was. Door de houding van de Duitsche autoriteiten werd het echter niet alleen mogelijk, dat N.S.B., N.S.N.A.P. en Troelstrabeweging werden voortgezet, zelfs Nationaal Front bleek te mogen doorwerken en de Unie kon worden opgericht. Tengevolge hiervan en van de houding van de „bezettings troepen" wordt het duidelijk, dat later aller minst het woord „bezetting" voor dezen tijd gebruikt zal worden, dooh veeleer „bevrij ding". Voor de toekomst blijft, indien er nog twee mogelijkheden bestaan, alleen de keus over tusschen Duitschland's overwin ning of de ondergang van het Avondland. Een Engelsche overwinning is reeds geheel van de baan, dank zij het geniale optreden van den leider van alle werkelijke socialis ten in de toekomst, den Führer Adolf Hitler. Na een korte pauze beantwoordde spre ker nog eenige door de toehoorders gestelde vragen en gaf een verslag van zijn erva ringen in de gevangenis te Hoorn, waar hij in Mei van het vorige jaar eenigen tijd1 heeft doorgebracht. HANDELSREGISTER KAMER VAN KOOPHANDEL. Wijzigingen N.V. Stoomfabriek van Verduurzaamde Levensmiddelen .De Ster", voorheen N. Wouterlood PJzn., in liquidatie. Hooge- woerd 183, Lelden. De liquidatie ls beëindigd. J. W. Lagerwey, Oude Wetering A. 150, Alkemade. Broodbakkerij. Uittredend eige naar: J. W. Lagerwey, Alkemade, d.d. 1 April 1941. C. l'Aml, Wijk B. 416, Roelofarendsveen. Winkel in kruidenierswaren. Overleden eige naar: C, l'Ami, Roelofarendsveen, d.d. 1 Augustus 1940. Wijziging handelsnaam in: Wed. C. 1'Aml. Nieuwe eigenaresse: Wed. J. l'Amiv. d. Meer, Roelofarendsveen. Opheffing: J. Volwater, Roelofarendsveen B. 412, Al kemade. Winkelier in speelgoed en tuinder. Dit Nummei bevat DRIE Bladen Binnenland Nieuwe distributie-bonnen (3de Blad). aangewezen. De vleeschdistributie Blad). (Binnenland, 3de Rede van dr. Fischbock voor den Neder- Iandschen sociaal-economischen kring (2de Blad). Buitenland Volgens Engelsche berichten heeft Syrië de vliegrvelden ter beschikking van Duitschland gesteld (1ste Blad). De Amerikaansche Senaat aanvaardt de wet op*beslag op vreemde schepen. (lste Blad). ZIE VOORTS „LAATSTE EERSTE BLAD. BERICllllflP

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1