Na de rede van Hitier De Engelsch-Iraksche botsing 82sfe Jaargang DINSDAG 6 MEI 1941 No. 24880 Duitsche toelichting Amerika's financieele politiek Uit Amerika Verduisteren 21.14 uur 5.58 uur Arbitrage-aanbod van Egypte en Turkije? Broodrantsoen opnieuw verhoogd Arbeidskampen in Duitschland Verspreide berichten EERSTE BLAD Feiten van den dag LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES 32 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecht. „Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling, alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ztjn: per 3 maanden2.47 per weekƒ0.19 Franco per post 2.47 per 3 maanden portokosten (voor binnenland 0.80 per 3 mnd.) Van welingelichte zijde verneemt de Ber- lijnsche correspondent van het A.NP.: In het middelpunt van de belangstelling van alle politieke kringen te Berlijn staat de door den Führer in den rijksdag gehou den rede. Tot recht begrip van de waar achtige en zinrijke formuleeringen van den Führer, zoo vernam men te Berlijn alge meen, is elke commentaar overbodig, daar de woorden van den Führer voor zich zelf spreken en in het bijzonder het fiere rap port over het beloop van den Balkanveld tocht van drie, weken elk verhelderend woord overbodig maakt. Ook in de Wilhelmstrasse was de giste ren door den Führer gehouden rede het voornaamste onderwerp van den dag. Vra gen van de buitenlandsche journalisten hadden in de eerste plaats betrekking op de plaats waarin de Führer zei dat Duitsch- land het volgende jaar nog betere wapenen zal bezitten. Van Duitsche zijde werd op gemerkt, dat de zin van deze woorden in de eerste plaats moet worden beschouwd als een antwoord op de van Engelsch-Ame- rikaansche zijde telkens weer opgezette stel ling als zouden de Duitschers eenvoudig dit jaar den oorlog moeten eindigen. Daarom zou het er voor de Engelschen slechts op aankomen dit jaar vol te houden. Deze be wering heeft de Führer op de juiste wijze beantwoord. Voor het overige is de stellige zekerheid van de overwinning, welke thans iederen Diutscher bezielt, de stabiele grond slag, waarop het Duitsche rijk berust. Het belangrijkste is niet, wanneer de oorlog af loopt, doch de zekerheid, dat hij in elk geval met de overwinning van de spil zal afloopen. Naar aanleiding van de verklaring van den Duitschen rijkskanselier in zijn rede, dat het scheepvaartverkeer op den Donau weer geheel normaal is, is naar van andere zijde wordt gemeld, in de Wilhelmstrasse verklaard, dat de Serviërs in het begin van den oorlog inderdaad eenige schepen, met cement beladen, in den Donau hebben la ten zinken. Ten aanzien van de verklaring van generaal Simowitsj, dat de Donau pas over drie maanden wede,r bevaarbaar zal worden, zeide de officieele woordvoerder, dat dit een leugen is, daar reeds eenige da gen na het uitbreken van de vij andelijkhe- den de rivier kon worden vrijgemaakt. In bevoegde' kringen te Berlijn heeft men op de vraag, of de verklaringen van Hitler over de Duitsche wapenindustrie in het komende jaar zoo uitgelegd kunnen worden dat Duitschland dit jaar nog niet de eindoverwinning verwacht, geantwoord, dat Hitler met zijn uiteenzettingen op een vraag heeft willen antwoorden, die voort durend in het buitenland wordt gesteld. De vraag staat in verband met de Amerikaan- sche beweVingen over de groote Ameri kaansche verrichtingen op het gebied der toekomstige wapening van de Ver. Staten. Voor Duitschland is in de eerste plaats van belang het. vertrouwen in de overwinning, waarbij het „wanneer" van bijkomstige be- teekenis is. Men zeide, dat Duitschland reeds vele verrassingen heeft bereid en dat dus nieuwe verrassingen mogelijk en te verwachten zijn. Hitier heeft met zijn uit eenzettingen willen laten uitkomen, dat Duitschland altijd over de beste wapenen beschikt, ongeacht de Amerikaansche be weringen en den duur van den oorlog. Naar aanleiding van de jongste rede van Roosevelt zeide men in deze kringen, dat dit een interne Amerikaansche aangelegen heid was, die Duitschland niet interesseert. COMMENTAAR VAN DE DIPLO. Voor de eerste maal schrijft de Deutsche diplomaitisch-politische Korrespondenz, die nauwe betrekkingen onderhoudt met het ministerie van Buitenlandsche Zaken, iets over de financieele politiek van Amerika. Aanleiding hiertoe is de verklaring van pre sident Roosevelt, dat de Grieksche saldi in de Verenigde Staten als „bevroren" moeten worden beschouwd. De Diplo geeft vervol gens een opsomming vann de herhaalde Amerikaansche beloften van hulp aan Griekenland en schrijft, dat niet een van de reeds vele maanden geleden gedane be loften is nagekomen en dat de Vereenigde Staten niet eens het beloofde verouderde 7 5 cm. geschut geleverd hebben. Door deze maatregel, zoo eindigt de betreffende pas sage in het artikel van de Diplo, wordt Griekenland verhinderd met zijn eigen geld de noodzakelijke levensmiddelen en ver- bruiksartikelen te koopen. Griekenland bezit juist in Amerika zeer aanzienlijke saldi, die net alleen zijn voort gesproten uit goederenleveranties, doch uit de scheepvaart. Griekenland heeft norma liter een passieve handelsbalans en dekt het tekort door de inkomsten, die het ver krijgt vit de transporten. De Amerikaansche belofte van hulp aan Griekenland komt dus "ten slotte hierop neer, dat Griekenland aangewezen wordt op leveranties uit die landen, waartegen het op wensch van Enge rd en Amerika de wapens heeft opge nomen. In het verdere verloop behandelt de Diplo de algemeene zijde van het vraagstuk. Wat Joegoslavië betreft, heeft de regeering van Roosevelt kort na elkaar drie beslissingen genomen. Toen het kabinet Tswetkowitsj te Weenen de toetreding van Joegoslavië tot het driemogendhedenpact onderteekende, werden de Joegoslavische saldi in Amerika geblokkeerd. Toen daarop generaal Simo witsj de grondwettige regeering ten val bracht en voorbereidselen trof om zich van het driemogendhedenpact te bevrijden, werd de blokkade weer opgeheven. Toen daarop na twaalf dagen Joegoslavië zijn vijandige houding tegenover Duitschland met de totale nederlaag en met de ontbin ding van de staat betaalde, werd de blok kade ingesteld. Toen Groot-Brittanie in den wereldoorlog een onbetrouwbaar gevolmachtigde bleek, doordat het de vermogens en gelden, die het waren toevertrouwd, onteigende, kostte dit den toenmaligen „bankier van de we reld" een aanzienlijk deel van zijn inter nationale klandizie. Toen had de Ameri kaansche unie in aanzienlijke mate de erfenis van Engeland aanvaard. Het artikel van de Diplo besluit zijn uit eenzettingen met de volgende woorden Dit beteekent niets anders, dan dat het ge- heele buitenland, hetzij vriend of vijand, het niet meer kan riskeeren in een staat als Amerika gelden te beleggen of vermogens toe te vertrouwen, sedert daar.het beginsel van trouw en geloof dermate stelselmatig is ondermijnd en afgeschaft. President Roo sevelt kan zich verbeelden, in ieder geval voor zijn land uit den tegenwoordigen oor log een groot deel van de Engelsche erfenis te kunnen waarborgen. De ambities van zijn land om zooiets als de opvolger van Londen als wereldbankier te worden, heeft hij door de bewuste uitschakeling van de interna tionale rechtsbegrippen te niet gedaan. Het Amerika van Roosevelt is als typische fac tor van onzekerheid niet meer geschikt als land voor beleggingen. (D.N-B.) BOUW VAN BOMMENWERPERS. In een schrijven aan den minister van oorlog, Stimson, heeft president Roosevelt een „onmiddellijke, aanzienlijke, uitbrei ding" bij den bouw van zware bommen werpers geëischt, omdat het tempo bespoe digd moet worden, teneinde de „democra tische superioriteit in de lucht" te ver zekeren. De versterkte bouw van zware bommenwerpers is onvoorwaardelijk noo- dig voor de verdediging van Amerika en andere democratische landen. (DN.B.) DE SCHEEPVAART. Bij de debatten in het Huis van Afge vaardigden over het vojrstel aat president Roosevelt zou machtigen om buitenland sche vrachtschepen, die zijn opgelegd in havens der Vereenigde Staten, in beslag te nemen en over te dragen aan Engeland, hebben oe tegenstanders van het voorstel verklaaTd, dat de regeering door een der gelijk optreden een daad van oorlog zou plegen. De republikemscke afgevaardigde Fish noemde de overdracht van in beslag genomen Duitsche en Italiaansche schepen aan Engeland een „gangstermethode" en „inbreuk op het internationale recht." Volgens een bericht van Unitéd Press uit Washington zouden de voor den verken- ningsdienst bestemde Amerikaansche oor logsschepen instructie hebben gekregen om met ontdekte duikbooten en andere oor logsschepen der spilmogendheden zoolang contact te houden, tot geroepen Britsche zeestrijd krachten ter plaatse zijn. Op een vraag van United Press bij het ministerie van marine betreffende de juistheid van dit bericht werd commentaar „geweigerd". (D.N.B.) WILLKIE ACHTER ROOSEVELT. Wendell Willkie heeft Roosevelt mede gedeeld, dat de Ver. Staten volgens zijn meening de convoyeering van de Engel sche handelsvloot op zich zouden moeten nemen inplaats van zich tot neutraliteits- patrouilles te beperken. Tegenover de pers verklaarde Willkie: „Indien ik president van de Ver. Staten was, zou ik- vakkundigen van het- leger, de marine en de luchtstrijdkrachten vragen welke methode, volgens hun meening, de beste is om onze leveranties aan Engeland te beschermen. Ik bon er voor dat wij de van hedenavond tot morgenochtend De maan kwam heden op te 15.02 uur en gaat vannacht te 4.16 onder. Uit Bagdad is volgens DNB te Istamboel bericht ontvangen, dat de Iraksche lucht macht op het vliegveld Sedr el Sebhane door bommen groote schade heeft aangericht, hetgeen door foto's is bevestigd. Het vlieg veld Habbaniyah is sinds Zaterdag door Iraksche troepen bezet. Basra is geheel door Iraksche troepen ingesloten. De krijgsver richtingen der Iraksche troepen worden overal met succes voortgezet. De petroleum- velden van Hadiki en Kirkoek bevinden zich stevig in Iraksch bezit. Men bevestigt dat de Iraksche troepen de petroleumleiding naar Haifa verbroken hebben. Naar DNB uit Beiroet verneemt, hebben de Iraksche troepen in het Westen des lands het vliegveld Sin el Daban omsingeld en voor een gedeelte reeds bezet. Het vlieg veld staat onder het vuur van de Iraksche artillerie. De daar door de Engelschen ver zamelde voorraden benzine zijn in brand geschoten. Uit het Zuiden van Irak wordt levendige bedrijvigheid van artillerie over en weer gemeld. Arabische troepen uit Transjordanië moe ten zich bij de Iraksche troepen hebben aan gesloten en men blijft in Syrië en Egypte voor Irak demonstreeren. Naar het agentschap Ofi meldt heeft Rasjid Ali zijn volk dank gezegd voor het patriottisme, waarvan het in de eerste uren van den strijd blijk heeft gefeeven. „Een na tie, die een zoo dapper leger heeft, kan niet sterven en mag met recht trotsch staan voor de groote mogendheden. Regeering en natie eischen, dat de verdediging van de eer des vaderlands tot de eindoverwinning zal lei den." De groot-moefti van Jeruzalem, die zich te Bagdad bevindt, heeft de Arabieren van Palestina tot deelneming aan den strijd van Irak tegen Engeland, „den ware vijand van de Arabische wereld", opgeroepen. De spannig tusschen Engeland en Irak komt thans ook in de Duitsche bladen op den voorgrond. De bladen maken van de ge beurtenissen slechts meding door het pu- bliceeren van de berichten zonder een eigen standpunt of een,prognose over den ver- moedelijken afloop van de dingen te geven. Oogenschijnlijk, zoo verneemt het ANP, be schouwt men de gebeurtenissen in Irak als een spontane afweer tegen een met geweld gepaarde en met het verdrag in strijd zijn de Britsche inmenging. Het heeft er totdus- verre niet den schijn van, dat men van Duitsche zijde aan het Iraksch-Engelsche conflict een directe beteekenis in verband met den oorlog tegen Engeland wil hechten, hoewel dit conflict natuurlijk een symptoom is van de crisis, waarin de positie van Enge land in het Naburige Oosten is geraakt, als mede van Engelands houding tegen andere volken. Deze houding verklaart, waarom tot dusver het officieele standpunt van Duit sche kringen niet is gepubliceerd. De Amerikaansche bladen maken melding van een arbitrage-aanbod van Egypte en Turkije in het Iraksche conflict. Volgens een bericht van Associated Press uit Cairo zou de Egyptische regeering na langdurige beraadslaging haar bemiddeling hebben aangeboden. In een bericht uit Londen aan hetzelfde agentschap wordt gezegd, dat de Britsche regeering als voorwaarde voor iedere onderhandeling eischt dat de Irak sche troepen van het luchtsteunpunt Hab baniyah worden teruggetrokken. (DNB). EEN NIEUWE REGELING. Zooals bekend, is in verband met de aardappelendistributie vanaf 28 April het broodrantsoen tijdelijk verhoogd door inkorting van de distributiepe riode van 7 tot 6 dagen, hetgeen neer komt op een verhooging van het nor male rantsoen met 48 gram per dag. Besloten is thans, ter aanvulling van het aardappelrantsoen, nogmaals een extra broodrantsoen te verstrekken. Aangezien het nogmaals inkorten van de distributieperiode op technische be zwaren stuit, zal dit extra rantsoen verstrekt worden door het aanwijzen van een extra bon van de broodkaart voor de verbruiksperiode van 4 Mei j.l. tot en met 24 Mei a.s.t dat is dus een periode van 3 weken. Gedurende die periode wordt derhalve 2000 gram brood extra beschikbaar gesteld, dat is dus een extra rantsoen van 95 gram per dag. Aangezien het vanzelfspre kend niet in de bedoeling ligt naast dit extra rantsoen van 95 gram per dag ook nog de rantsoenverhooging van 48 gram per dag door inkorting van de distributieperiode te handhaven wordt de voor de broodbon geldende verbruiksperiode weder van 6 op 7 da gen gebracht. De loopende met „16" genummerde bon van de broodkaart geldt derhalve voor de verbruiksperiode van Zondag 4 Mei tot en met Zaterdag 10 Mei in plaats van tot en met Vrij dag 9 Mei. Het koopen op deze bon blijft geoorloofd tot en met Woensdag 14 Mei. De volgende bon wordt geldig verklaard met ingang van Zondag 11 Mei a.s. Met ingang van heden tot en met Zaterdag 24 Mei geven voorts de met „18" genummerde bonnén van de broodkaart elk recht op een extra rantsoen van 100 gram brood of 1 rantsoen gebak. Het koopen op deze bon is geoorloofd tot en met Woensdag 28 Mei. Goede inrichting en een behoorlijke verzorging. DE ARBEIDERS ZIJN ZEER TEVREDEN. Het ANP. meldt uit Berlijn: Op uitnoodiging van het D.A.F. (Duitsche Arbeids Front) en met welwillende mede werking van het Duitsche rijksministerie voor propaganda en volksvoorlichting heb ben een aantal Berlijnsche journalisten een bezoek gebracht aan een tweetal arbeiders kampen. Buiten het normale aantal vreemde arbeidskrachten in Duitschland, zijn er heden ten dage zeker nog wel een millioen buitenlanders in Duitschen arbeidsienst en dat bracht najtuurlijk problemen van huis vesting mede, welke nog werden geaccen tueerd door oorzaken van anderen aard, als b.v. op het gebied der deviezenregeling en materialenaanvoer. De voortreffelijke orga- nisatie-Todt vond echter oplossingen, welke bij het aanleggen der rijksautobanen en der Siegfriedlinie in practijk werden gebracht, te weten het onderbrengen in gemeenschap pelijke kampen, welke een semi-permanente woning voorziening genoemd kunnen wor den, In deze kampen zijn de arbeiders vol komen vrij, of het nu Sudetenlanders. Oost markers. Denen, Nederlanders of Franschen geldt. Alleen voor de Poolsche arbeiders be staan uitzonderingsmaatregelen. In de door ons bezochte kampen, .welke resp. in Lichterfelde en Neukölin voor steden van Berlijn liggen en waar onder - scheidelijk aan het nieuwe Teltowkanaal en aan het omleggen van de spoorbaan gewerkt wordt, wonen arbeiders van elf verschil lende nationaliteiten, die zooveel mogelijk naar hom landsaard gehuisvest zijn. Het geheel gaat zeer kameraadschappelijk toe, wat ook bevorderd wordt doordat natuur lijk de wasch- en badlokalen, de eet- en ontspanningszalen gemeenschappelijk zijn. Als gezegd, zijn de bewoners geheel vrij en kunnen er desgewenscht hun vertier in Ber lijn zoeken mits men maar de orde en den goeden gang van zaken niet stoort. De geest is overal uitstekend. Niet alleen verzekerden ons de leiders, dat zij ten zeer ste tevreden waren over het gedrag der mannen, doch ook deze waren best te sprer ken over hun arbeids- en woonverhoudingen. Over het algemeen zijn de arbeiders spaarzaam en trachten zij een zoo groot mogelijk bedrag naar huis te zenden. Het is moeilijk een zeker bedrag te noemen, want dat wisselt naar gelang den arbeid, de leveringen van het materiaal verzekeren of door convoyeering, of door vliegtuigen die de vrachtschepen begeleiden of door een andere methode die volgens de meer ning van de vakkundigen het meest doel matig zal blijken. Ik ben van meening.dat het gebruik van Amerikaansche oorlogs schepen alleen niet voldoende is." - (UP.) FRANKRIJK VOOR VLEESCH- MOEIJIOJKHEDEN. De staatssecretaris voor de levensmidde lenvoorziening, Achard, heeft te Besse-en- Ohaudesse verklaard, dat de aanvoer van vleesch in de komende maanden zeer moei lijk zal worden. In normale tijden verbruikt Frankrijk 1.8 millioen ton vleesch per jaar. Door den oorlog is de veestapel verminderd en de vleeschvoorziening heeft bovendien een zwaar verlies geleden door het gemis aan geïmporteerd vleesch en door het te kort aan veevoeder. Frankrijk beschikt thans nog slechts over 900.000 ton vleesch. Teneinde in het tekort te voorzien, zijn maatregelen genomen en zijn b.v. alle par ticuliere slachtingen verboden. Ook voor de ■kaasvoorziening zijn maatregelen genomen en tegen den sluikhandel zal streng worden opgetreden (DNB) vakbekwaamheid en de standplaats, doch men kan gerust aannemen, dat een goed arbeider wel 40 gulden wekelijks naar huis zendt en verschillenden noemden ons een hooger cijfer. De kampen, die wij bezocht hebben, tellen onderscheidenlijk 250 en 1000 bewoners. Er zijn meer kampen in groot Berlijn, terwijl ook een aantal arbeiders in leeggekomen huizen is ondergebracht. De huizen in de eigenlijke stad zijn enorme gebouwen van meestal vijf woonlagen, rondom een „hof" of binnenplaats gebouwd en met veelal monumentale voorgevels. Er kunnen heel wat menscben een onderdak vinden. Ver schillende dier huizen, die om verkeers technische redenen of uit het oogpunt van woningverbetering voor afbraak bestemd zijn, heeft men voorshands laten staan en benut men nu mede voor de huisvesting der wie hier werkzame buitenlandsche arbeids krachten. In Berlijn zijn er ruim 10.000. Het aantel Nederlanders onder hen kon ons momenteel niet precies opgegeven wor den. Wij schatten die in de door ons be zochte kampen op ongeveer honderd. De kampen kan men het best vergelijken met onze militaire barakken: een aantal groote houten gebouwen zijn doelmatig bijéén geplaatst op een terrein aan den normalen, uitstekenden, straatweg. De we gen in het kamp zelf zijn gemacadamiseerd. Het zal natuurlijk een heele toer zijn om in den winter de koude en in den zomer de hitte uit de betrekkelijk lage houten ba rakken te houden, wait bij het vastelands klimaat van Berlijn nog iets anders is dan in Holland, maar overal is royaal met de radiatoren der centrale verwarming ge werkt en de ventilatie is overvloedig. De thermometer wees buiten 2 graad Celsius' tijdens ons bezoek, maar de barakken waren goed gelucht en de temperatuur was behoorlijk. De kampen worden door het bedrijf of den ondernemer gebouwd en de arbeiders betalen geen „huur". Alleen in de metaal industrie staan zij 50 a 60 pfennig per dag voor onderkomen af. In kampen met kachelverwarming Is dat wat minder dan in die met centrale verwarming. Voor den kost, dat wil zeggen de geheele verzorging, betaalt de arbeider 1,20 Mark per dag. Dit •geldt als vergoeding voor het verstrekte voedsel in niet-toebereiden toestand, of schoon ook daarbij wel door den ondernemer aanzienlijk zal worden bijgepast. Het keu- kenpersoneel, toezicht enz. wordt bekostigd door het kamp. Alles bijeen betaalt de man derhalve voor kost en inwoning hoogstens 11 a 12 Mark per week. Daar kunnen alleen aan uitgaven bijkomen, wat hij zich zelf aan ontspanning en genotmiddelen gunt, terwijl ook hierin grootendeels door het kamp wordt voorzien. Niet alleen is er een uitstekende cantine, waar tegen zeer bil lijke prijzen dranken, rookartikelen, schrijf behoeften enz. worden geleverd, maar er is een vroolijtoe recreatiezaal met piano in elk kamp. Men kan er elk gezelschapsspel be oefenen; er is zoowaar een tooneeltje en vast iedere maand krijgen de mannen een film- of variétévoorstelling. Het vervoer van en naar het eigenlijke arbeidsterrein geschiedt op kosten der on derneming. De bewoners der kampen gelden volgens de distributiebepalingen als zwaar-arbeider en ontvangen dus per week 1000 gram vleesch of vleeschwaren. 3.500 gTam brood, 250 gram boter of vet, terwijl ook meel spijzen extra worden toebedeeld. Dii Nummei beval TWEE Bladen Binnenland Versobering van maaltijden in restaurants en hotels, (2e Blad). Beperking van den schoenverkoop. (Bin nenland. 2e Blad). Begrafenis prof. dr. J. R. Slotemaker de Bruine. (Binnenland. 2e Blad). Uitslaande brand in een matrassen fabriek te Leiden; schade f.35 a f. 40.000. (Stadsnieuws. Ie Blad). Buitenland Na Hitler's rede. (Ie Blad). De strijd in Irak. Willen Egypte en Turkije bemiddelen? (Ie Blad). ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD. MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL PAG. 2 VAN HET TWEEDE BLAD.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1