OORLOGSSCHADE
compagnie:
GESLOTEN
LEIDSCH
April 1941
Derde Blad
No. 24860
Leiden voert den productieslag
De
Een kortere verbinding
Amsterdam-Rotterdam
82sfe Jaörpüi'.
>,Wij willen onze eigen boontjes doppen"
v Wm
vai* Assuradeuren
Gemengd Nieuws
Dreigbriefschrijver aangehouden
fe Enschedé
(Eigen foto).
Sr 1
- A
Overzicht van een deel van het Volkstuintjescomplex „Ons Genoegen"
nabij de Zijl.
(Van een onzer redacteuren)
Héél Nederland staat in het teekeh van
'den productieslag en Leiden kampt daarin
mee voorzoover een s'tadsbevolkipg daartoe
slechts in staat is.
Voor hen, die niet in de gelegenheid zijn
aan dien vreedzamen strijd deel te nemen
op grond van het feit, dat het hun juist
afen grond ontbreekt, openbaart' zich dit
Verschijnsel in den vorm van een ongewone
bedrijvigheid in de peripherie der stad en
voorts in een groot aantal stadstuintjes,
waarvan de oppervlakte die van de meeste
stadstuintjes met, laat ons zeggen, tien
vierkante meter overtreft.
Wie een mooien lente-avond of een vrijen
Zaterdagmiddag benut voor het maken van
een wandeling door de Sleutelstedelijke
buitenwijken, zal met klimmende^ verwon
dering bespeuren, dat een ongekend groot
aantal mannelijke stadgenooten plotseling
eèn merkwaardige belangstelling aan den
dag legt voor tuinieren. De wandelaar zal
zal zonder twijfel tot het inzicht komen,
dat die belangstelling de perken van een
normaal sezioenverschijnsel verre te buiten
gaat; hij zal daaruit concludeeren, dat er
iets bijzonders aan den gang is en uitein
delijk beseffen, dat ook in Leiden de pro
ductieslag in al vzijn felheid is ontbrand.
Eerzame burgers, wier interesse voor hun
veelal bescheiden stadstuintje zich in het
vorigé voorjaar nog beperkte tot een welwil
lend in oogenschouw nemen van zich door
het aarddek brekende bloembollenneuzen,
welks bolvormig uiteinde in den vooraf-
gaanden herfst met zorg was uitgeplant
•dQor hun respt. tuinmannëri, hebben sinds
dien hun passieve houding laten varen en
steken nu zelf in den meest letterlijken zin
de handen uit de mouwen.
Ge moet daarover, geachte lezer, niet al
te lichtvaardig denken. Wanneer men gedu
rende lange jaren geen ander werktuig
heeft gehanteerd dan een penhouder of een
potlood, valt het om den drommel niet mee
om een stuk grond ook al is dat slechts
en kele tientallen vierkante meters groot
volgens de regelen der kunst om te spitten.
Eerstens niet, omdat men er bezwaarlijk bij
op een stoel kan gaan zitten, gelijk men
meestal zittende zijn werkzaamheden ver
richt; in de tweede plaats niet, omdat voor
het spitten een alleronaangenaamste hou
ding vereischt wordt, die niet-getrainde
rugspieren op een zwaren proef stelt; ten
derde niet, omdat een- schop nu eenmaal
aanzienlijk zwaarder weegt dan een vulpen
of Eversharp en ten slotte niet, omdat de
vaderlandsche bodem op de meest onver
hoopte plaatsen vol blijkt te zitten met
groote stukken steen, zware en vooral taaie
boom- en plantenwortels, die den amateur-
tuinder reeds aan het prille begin van zijn
agrarische carrière tot wanhoop dreigen te
brengen.
Waarbij dan bovendien nog komt, dat hij
niet als zijn volksgenoot van het platteland
is opgevoed in de techniek van het spitten
en derhalve veel energie noodeloós verbruikt
Ge lacht ongeloovig, lezer; beschuldigt
ons misschien wel van journalistieke over
drijving. En toch: het is volkomen waar.
Hebt ge wel eens een officieele plechtig
heid bijgewoond, waarbij de een of andere
burgerlijke autoriteit ter feestelijke inwij
ding van de uitvoering van een belangrijk
werk „de eerste spade" in den grond stak.
Mogelijk waart ge daarbij tegenwoordig en.
hebt ge vol aandacht toegezien, hoe de ma
gistraat behoedzaam zijn handschoenen
uit trok, den hoogen hoed wat vaster op
het hoofd drukte, met schroom, al ware het
een glazen staaf, de met linten versierde
spade tér hand nam, het ijzer tot aan den
streel in den grond stiet, eventueel met be
hulp van zijn gelakschoende voet om daar
na tevergeefs te trachten den schep grond
te lichten door den steel achterwaarts te
drukken. Zoozeer waart ge in den aanblik
verdiept, U tevens in stilte afvragend of het
den hoogen functionaris zou lukken om
werkelijk een handvol aarde op zijn schop
naar boven te brengen, dat ge geen aan
dacht hebt geschonken aan de U omringen
de arbeiders. Ze houden zich natuurlijk
goed, maar heimelijk staan de kerels te
gnuiven om de stuntelige pogingen van dien
gedragsdrager, die wanhopige pogingen in
het werk stelt om zijn figuur te redden. Ge
kunt U die binnenpret ongetwijfeld voor
stellen en misschien bekruipen U tijdens
IJwe wandeling door onze stad soortgelijke
gevoelens, wanneer ge mijnheer X, die zijn
gèheele leven lang nog geen spade heeft
gehanteerd, nu plotseling in zijn tuintje ziet
Ewoegen, af en toe eens even uitrustend om
op adem te komen en herhaaldelijk met de
hand wrijvend over de pijnlijke rugspieren.
Maar ge behoeft allerminst medelijden met
hem te hebben; hij zal het eerder met U
hebben, wanneer hij straks zijn winterpro
visie aan groenten en aardappelen in kel
der en kast heeft geborgen en gij uitslui
tend zijt aangewezen op hetgeen de distri
butie U ter beschikking stelt!
En bovendien: zijn arbeid wordt waarlijk
niet alleen geïnspireerd door het eigen-be
lang. Zijn werk heeft ook wel degelijk een
algemeen-socialen ondergrond! Immers, wij
leven in oorlogstijd en daarom heeft de
overheid het Nederlandsche volk middels
alle haar ten dienste staande organen op
geroepen tot het voeren van den produc
tieslag, d. w, z. tot de opvoering van de
bodemproductie tot een zoodanig peil, dat
daardoor de voedselbehoeften van ons volk
tot de grens van het mogelijke worden ge
dekt. En al behoort de zaak van de voed
selvoorziening in de eerste en voornaamste
plaats tot de taak van het platteland, toch
kan ook de stadsbewoner in aanzienlijke
mate het zijne bijdragen tot het welslagen
van den vreedzamen strijd in dienst van het
zoo uiterst belangrijke vraagstuk der natio
nale levensmiddelenvoorziening door te
trachten zooveel zulks in zijn vermogen ligt
zelf te voorzien in de behoeften van zich
en zijn gezin en daardoor de taak van den
boerenstand te helpen verlichten.
Een Nederlander weet zich niet gaarne
afhankelijk van anderen, ook niet in econo-
mischen zin en de Leidenaar maakt op dien
regel geen uitzondering. In normale tijden
moge hij de zorg voor zijn culinaire behoef
ten gaarne en met een gerust hart overlaten
aan hen aan wie de zorg krachtens hun
economische functie in het maatschappelijk
leven in de eerste plaats is toevertrouwd, in
abnormale omstandigheden als wij thans
beleven, geeft hij er den voorkeur aan met
terdaad te bewijzen, dat hij zelf, als het
moet, ook in staat is om, in de letterlijke
beteekenis, „zijn eigen boontjes te doppen".
Vandaar die ongewone bedrijvigheid in
tal van stadstuintjes en vandaar ook een
ongekend snelle ontwikkeling van het insti
tuut der volkstuintjes.
Wij hadden over dat laatste een onder
houd met den chef van den Gemeentelijken
Plantsoenendienst, tevens voorzitter van de
plaatselijke afdeeling der Ned. Maatschappij
voor Tuinbouw en Plantkunde, den heer
Joh. Jonker, die vooral in eerstgenoemde
kwaliteit veelvuldig met de volkstuinders en
zij, die dit willen worden, in aanraking
komt.
Inderdaad, zoo vertelde ons de heer Jon
ker, is er, evenals in de jaren OM—1918
thans pen levendige vraag naar volkstuin
tjes. De toeloop begon reeds kort na 15 Mei
van het vorige jaar en sindsdien zijn er
zóóvele aanvragen binnengekomen, dat het
de verschillende ^ereenigingen niet meer
mogelijk is eraan te voldoen. De gemeente
is reeds overgegaan tot de uitgifte van vele
braak liggende bouwterreinen rondom de
stad tegen een matige vergoeding van V/2
a 2 cent per vierkante meter voor den tijd
van één jaar. In dezen prijs zijn vanzelf
sprekend niet begrepen de kosten van het
bouwrijp maken van den grond, welke voor
rekening van de tuinders komen.
Voor enkele terreinen, die zeer spoedig
voor bebouwing-in aanmerking komen, is de
uiterste termijn van ontruiming vastgesteld
op 1 October a.s., doch met hoeveel soepel
heid hier te werk gegaan is om. maar zoo
veel mogelijk gegadigden tevreden te kun
nen stellen, moge blijken uit het feit, dat
hier en daar zelfs stukjes grond zijn uit
gegeven, welke gelegen zijn tusschen de
aarden banen, waar binnenkort straten zul
len worden aangelegd. Behalve de 3.7 H.A.,
welke zijn afgestaan aan de volkstuintjes
van P.C. en L. benoorden den Maresingel
aan het zgn. Zwarte Pad in deze omge
ving, begrensd door de Zijl en de Slaagh
of Stinksloot zullen in de toekomst alle
Leidsche volkstuindersvereenigingen met
een gezamenlijke bebouwde oppervlakte van
18 H.A. worden samengebracht is nog aan
particulieren uitgegeven 2.3 H.A. op het
terrein der toekomstige zweminrichting aan
den Roomburgerweg, iy2 HA. aan den Zoe-
terwoudsche weg en verder nog tal van klei
nere stukjes op verschillende plaatsen der
stad, in totaal een uitbreiding van 5 a 6
H.A. Naar gelang van de gezinssterkte wordt
dan lederen aanvrager een stuk grond afge
staan ter grootte van 3 a 400 vierkante me
ter, dit is 21 a 28 Rijnlandsche Roede. Het
standaard-type meet 2i RsR.
De overheid heeft aan de amateur-tuin
ders het advies gegeven zich in het bijzon
der toe te leggen op de teelt van aardappe
len en bruine boonen. Wel wordt over het
algemeen deze raad opgevolgd, doch daar
naast vindt men ook een ruime toepassing
van de teelt van inmaak (dubbele stamsla-
en snijboonen) en stapelgroenten (kool,
uien, enz.), zijnde dit eenvoudige cultures,
waarbij teleurstellingen het minste voorko
men. Wanneer wij spreken over amateur
tuinders, moet men onderscheid maken
tusschen leden, die zijn aangesloten bij een
der vier plaatselijke volkstuindersvereeni
gingen: t.w.: P. C. en L., Ons Genoegen,
Ons Belang en Onderling Belang, welke
vereenigingen op hun beurt alle zijn onder
gebracht in den Leidschen Bond van Volks
tuindersvereenigingen en zuiver particulie
ren, die geheel op eigen initiatief telen'.
Aan het lidmaatschap dezer vereenigin
gen zijn tal van voordeelen verbonden, zoo-
als ten aanzien van de voorlichting, de
mogelijkheid van centralen inkoop van
zaai-, en pootgoed, kunstmest, e. d.
Helaas leggen de tijdsomstandigheden
ook in dit opzicht beperkingen op. Zoo
krijgt bijvoorbeeld geen enkele volkstuinder
meer dan J. K.G. witte en bruine boonen
om uit te zaaien en ook de kunstmest is
gerantsoeneerd. Pootaardappelen evenwel,
zijn tot dusverre nog vrij. De meest ge
bruikte soorten zijn Eigenheimers voor de
eerste wintermaanden en Bevelanders voor
den nawinter.
Hoeveel brengt zoo'n stuk grond van
300 vierkante meter op?
Dat hangt natuurlijk van verschillen
de factoren af, zooals grondsoort, bemes
ting, de wijze van deskundigheid waarop
de grond wordt behandeld enz. Voor aard
appelen varieert de opbrengst gemiddeld
van l/2 tot 3/4 mud per roe. Heeft men dus
300 vierk. M. of 21 roe uitsluitend bezet
met aardappelen wat tusschen haakjes
niemand dpet! dan zou de opbrengst c.a.
10 tot 15 mud bedragen.
En hoeveel bedraagt het gemiddeld
verbruik?
Dat is, zoo mogelijk, nog lastiger te
zeggen. Ik schat het gemiddeld winterver-
bruik van een gezin van 4 personen op 5 a
6 mud, maar U begrijpt, dat dit sterk kan
verschillen. Voor bruine boonen voor droog
gebruik schat ik de opbrengst op 3 a 5 pond
per roe.
Vroeger werden'in de volkstuintjes be
halve groenten toch ook veel bloemen ge
kweekt. Hoe is het daarmee nu gesteld?
Vanzelfsprekend is onder den drang
der omstandigheden het zwaartepunt nog
meer verplaatst in de richting van de
groententeelt, maar verdwenen zijn de bloe
men uit de volkstuintjes allerminst. Een
blQemetje hoort er nu eenmaal bij, is de
algemeene meening.
En hoe staat de groentenhandel tegen
over de ontwikkeling van het instituut der
volkstuintjes?
Niet onverdeeld welwillend. Men ver
geet, dat de oorlogsjaren 19141918 een
sterke toename van het verbruik van groen
ten tengevolge hebben gehad. Velen, die
aanvankelijk uit noodzaak den tuinbouw
gingen beoefenen, werd daardoor de liefde
Onderlinge
Verzekering Maatschappij
GEVESTIGD TE 'S-GRAVENHAGE
TELEFOON '1-30.41
Onze kantoren te 's-Gravenhage en Rotterdam zijn, evenals die
van de 'Stichting tot Beheer en Administratie van
op 11 en 12 April a.s., resp. Goeden Vrijdag en Paasch-Zaterdag,
1540 Jen geheelen dag
(Ingez. Mecï.)
voor het tuinieren bijgebracht. Sommigen
hebben na het sluiten van den vrede het
tuinieren er aan gegeven; anderen zijn hun
liefhebberij trouw gebleven, doch het is cn-
omstootelijk komen vast te staan, dat het
gebruik van groenten in die na-oorlogsche
periode in vergelijking met de daaraan
voorafgaande jaren' sterk is toegenomen En
daarbij kon slechts de handel welvaren. Ik
zie niet in, aldus besloot de heer Jonker
ons onderhoud, waarom het dit keer anders
zal gaan.
Een oud apotheker uit Heeze,
Die kon geen recepten
meer lezen.
Hg dacht: ,,'k Geef desnoods
Op een recept
TIP VAN BO.OTZ",
Dan zullen ze zeker
•genezen!
'n TIP VAN BOOTZ
Inz. A. v. G. te Amsterdam ontvangt
een flesch TIP.
1514
(Ingez. Med.)
Wanneer over enkele maanden de tun
nel te Rotterdam voor het verkeer zal
kunnen worden geopend, schrijft de K.N.
A.C., zal de moeizame weg over' de brug
gen te Rotterdam kunnen worden ontgaan
door het doorgaande verkeer, uit het Zui
den, dat op Amsterdam is gericht. Langs
een sterk verbeterde traverse met enkele
ongelijkvloe'rsche kruisingen zal men al
spoedig den specialen autoweg Rotterdam-
's-Gravenhage bereiken, thans nog een
aaneengesloten vierbanige weg, die ech
ter in de toekomst zal worden omgebouwd
tot een werkelijken autosnelweg met ge
scheiden banen, die bovendien nog van
een natriumverlichtlng zal worden voor
zien.
Thans staat het verkeer Rotterdam-
Amsterdam echter 15 K.M. nadat het zich
aan de traverse van Rotterdam heeft ont
worsteld, reeds weer voor de volgende tra
verse, n.h die van Rijswijk en 's-Graven
hage te zamen. Weliswaar duidt het nood-
bruggetje bij "den ingang van Rijswijk erop,
dat deze entree te zijner tijd 'door aller
lei tegenwerkende omstandigheden ver
moedelijk pas in het voorjaar 1942) zal
kunnen geschieden over een trotsche nieu
we Hoornbrug, doch daarachter blijft toch
altijd de ongeveer 8 K.M. lange stadstra-
verse met zijn tallooze kruisingen, waar
over een enorm locaal verkeer moet wor
den verwerkt.
Voor het verkeer uit noordelijk en oos
telijk Rotterdam, adviseert de K.N.A.C.,
teneinde de bezwaarlijkste gedeelten van
de Haagsche traverse te ontgaan, dan ook
dikwijls de route te kiezen over Hillegers
berg, Bleiswijk, de Kruisweg en verder
het westelijk gedeelte van den autosnel
weg Utrecht's-Gravenhage, hoewel deze
route enkele kilometers langer Is.
Is men ten slotte aan de grens tusschen
's-Gravenhage ai Wassenaar gekomen dan
vindt men tot ©egstgeest weder een vier-
banigen asfaltweg ter beschikking, die
echter moet worden gedeeld met vele bak
fietsen en bespannen wagens, hetgeen
vooral bij avond de grootste gevaren me
debrengt.
Van Oegstgeest tot aan de grens van
Amsterdam vindt men een veilige breede
baan, die plotseling eindigt op een onge
lukkig landweggetje, dat voorloopig nog
altijd den toegang vormt tot 's Rijks hoofd
stad.
In de naaste toekomst zal de route Rot
terdamAmsterdam belangrijk worden
verkort door den aanleg van een nieuw
wegvak tusschen het vliegveld Ypenburg
en den Haarlemmermeerpolder, waardoor
dus de traversen van Rijswijk, 's-Graven-
hage en Wassenaar worden ontgaan.
Van dezen nieuwen weg is het zuidelijke
gedeelte thans in aanleg. Het loopt van
het nieuwe verkeersplein bij Ypenburg tot
ten Zuid-Oosten van Leiden, waar eerst de
aftakking wordt gemaakt naar den be-
staanden weg 's-GravenhageAmsterdam
nabij Oegstgeest.
Pas later zal dé weg ten oosten van Lei
den worden doorgetrokken naar Burger
veen in den Haarlemmermeerpolder.
Naar aanleiding van desbetreffenden
aandrang van de K.N.A.C. werd destijds
reeds medegedeeld, dat daarbij zoo mogelijk
de weg met een tunnel onder de Ringvaart
van de Haarlemmermeer zal worden door
gevoerd, inplaats van met een beweegbare
brug er over heen.
De nieuwe weg zal over de spoorbaan en
den autosnelweg 's-GravenhageUtrecht
worden heen geleid. Ter plaatse zal een
hooggelegen, ellips-vormig circulatie-plein
worden gemaakt, waardoor de beide we
gen in alle richtingen aansluiting op elkaar
krijgen. Een overeenkomstig type ver
keersplein zij het dat daarbij slechts één
der kruisende wegen een autosnelweg is
vindt men thans reeds bij Oudenrijn, waar
de aftakking naar Utrecht plaats vmdt
van den rijksweg 's-Hertogenbosch-Ouden-
rijn-Amsterdam.
Ter hoogte van Leidschendam krijgt de
nieuwe weg nog een half-klaverbladvormi-
ge aansluiting op het wegennet in de om
geving. De aftakking naar Oegstgeest ge
schiedt eveneens zoodanig, dat er geen
kruisingen plaats vinden met het verkeer
op den later naar Burgerveen door te
trekken weg.
In den zijtak naar Oegstgeest komt ook
nog eens een half-klaverblad-vortnige
aansluiting op een nieuw aan te leggen weg
langs de baan van de .„blauwe" tram Den
HaagLeiden. Even ten Oosten van de
bekende uitspanning „de Vink", bij de auto
mobilisten vooral bekend wegens het veel
al langdurige oponthoud voor de slagboo-
men in den gelijkvloerschen overweg al
daar. gaat de we ghoog over den Rijksweg
naar Leiden, over den Rijn en over de
spoorbaan 's-Gravenhage—Leiden, om dan
bij de Slaagmet een ingewikkeld stelsel
van elkaar ongelijkvloersch kruisende we
gen aansluiting te vinden op den bestaan-
den Rijksweg 's-Gravenhage—Amsterdam.
Dezer dagen werd bij de politie te En
schedé door eenige personen aangifte ge
daan, dat zij dreigbrieven hadden ontvan
gen, geschreven in drukletters, waarin hun
werd médegedeeld, dat zij zich op een be
paalden avond naar een aangegeven plaats
moesten begeven om daar een enveloppe
met honderd gulden te deponeeren. Op het
genoemde tijdstip posteerden zich eenige
rechercheurs ter plaatse, maar de dreig
briefschrijver kwam niet opdagen. Eenige
dagen later ontving een der betrokkenen
weer een brief, waarin hem met klem werd
aangeradên den volgenden avond honderd
gulden in een doosje te deponeeren in de
gang naast zijn woning. Op advies van de
politie werd er inderdaad een doosje met
honderd gulden neergelegd, waarna eenige
rechercheurs op den uitkijk gingen staan.
Men zag echter niemand, maar toch bleek
het doosje verdwenen te zijn. Hieruit con
cludeerde de politie, dat het geld door een
bewoner van het naastgelegen pand moest
zijn weggenomen. Onmiddellijk werd in die
woning een onderzoek ingesteld en een
achttienjarig jongmensch, dat daar werd
aangetroffen, werd eens duchtig aan den
tand gevoeld. Hij ontkende met klem, maar
daar de jongen vroeger ook al eens dreig
brieven had geschreven en bovendien de
honderd gulden in de woning werden ge
vonden, werd het jongmensch in arrest ge
steld.. Toen uit het onderzoek verder bleek,
dat briefpapier van den patroon van den
aangehoudene was gebruikt voor de dreig
brieven, legde de jongeman na eenige dagen
eeh bekentenis af.
GROOTE HEIDEBRAND IN AMERSFOORT
Gisteravond omstreeks 6 uur heeft op de
Leusdensche heide tusschen de pyramide
van Austerlitz en Amersfoort een groote
heidebrand gewoed. De leden van den ar
beidsdienst in het kamp Waterloo begaven
zich direct naar het terrein van denbrand
en werden spoedig geassisteerd door leden
van de Duitsche weermacht. De brand was
echter zoo hevig, dat het noodig bleek as
sistentie in te roepen van de brandweer te
Amersfoort en de boschbrandweer te Zeist.
Gezamenlijk is men er in geslaagd na twee
uur den brand te blusschen. Een groot aan
tal hectaren heide is verloren gegaan. De
oorzaak van den brand is onbekend.
ONTPLOFFING TE ROTTERDAM.
In een woonhuis aan den Statenweg te
Rotterdam is een ontploffing voorgekomen,
welke wonder boven wonder geen slacht
offers heeft geëischt. De bewoner van het'
pand, de heer C. J. van dèn Rijn, stookte
in een haard houtblokken. Waarschijnlijk
verzamelden zich houtgassen in den schoor
steen, waardoor zich om 7 uur een ontplof
fing voordeed, welke den schoorsteen ver
nielde, een stuk daklijst van het pand, na
bij den uitgang van den schoorsteen, van
het dak op straat deed storten en een groot
deel van het meubilair verwoestte. Er is"
geen brand ontstaan.
EEN BRUTALE DIEF.
Op 20 Maart j.l. werd bij de politie te
Zwolle aangifte gedaan van de diefstal van
drie fototoestellen, ter gezamenlijke waarde
van f. 100—, uit een etalagekastje van een
winkel in de Diezestraat. Eenige dagen
later kwam in een fotohandel een man, die
een fototoestel wilde laten repareeren. Het
bleek een der gestolen toestellen te zijn.
De eigenaar van de zaak waarschuwde
de politie, maar de dief, bemerkende, dat
men hem wantrouwde, narn de vlucht. Hij
wist zich tot heden schuil te houden, doch
werd thans, op grond van het signalement
van den fotohandela&r door de politie aan
gehouden. Het bleek J. C. van B. uit Zwolle
te zijn. De man zal ter beschikking van de
justitie worden gesteld. De fototoestellen
zijn bij hem in beslag genomen.
BUITENLANDSCH GEMENGD.
WEER EEN LAWINE IN ITALIË.
In de streek van Cuneo (Noord-ltalië) is
een geweldige steenlawine neergekomen,
die met ontzaglijk gedonder vijf boeren
hutten van het plaatsje Tissone volledig
bedolfi Drie kinderen, die in de hutten slie
pen, en dertien runderen werden gedood.
