Matsoeoka te Rome 82ste Jaargang No. 24854 De crisis in Zuid-Slavië DONDERDAG 3 APRIL 1941 Spanning onverminderd Zuid-Slavische ministerraad bijeen Uit Amerika Hongaarsch premier plotseling overleden Directeur-generaal van den omroep Verspreide berichten De strijd om de Middellandsche zee Verdere besprekingen Verduisteren: 20.16 uur 7.10 uur EERSTE BLAD Feiten van den dag LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES 32 ets, per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad zijn gevestigd. Andere advertenties 37 ets. per regel. Minimum 5 regels. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. - Incassokosten volgens postrecht. „Kleine Advertenties" (hoogstens 30 woorden) uitsluitend bij vooruitbetaling, alleen 's Woensdags en 's Zaterdags 55 ets. - Voor toezending van brieven wordt 10 ets. berekend. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DER ADVERTENTIES Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden 2.47 per weekƒ0.19 Franco per post ƒ2.47 per 3 maanden portokosten (voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.) United Press meldt uit Berlijn: Duitsche betrouwbare kringen verklaar den, dat de Duitsch—Joegoslavische crisis zich' in de afgeloopen 24 uur verder toege spitst heeft en dat de anti-Duitsohe de monstraties in Joego-Slavië voortdurend toenemen. Ondanks het dementi van Bel grado houdt men het er op, dat Eden Dins dag een bezoek aan de Joego-Slavische hoofdstad heeft gebracht; intusschen is deze in elk geval weer naar Athene terug gekeerd. De Duitsche gezant in Belgrado Von Hee- ren vertoeft momenteel in Berlijn; het is echter niet bekend of hij reeds aan den minister van buitenlandsohe zaken verslag heeft uitgebracht. Ook wist men niet hoe la ng hij in Berlijn zou blijven. Over de anti- Duitsche demonstraties zeide men nog. dat voortdurend berichten binnenkomen over mishandeling van leden van de Duitsche minderheid, over het afbranden van hun dorpen en over de vlucht van Volks-Duit- schers uit Joego-Slavië. Gisteren zijn er meer dan 100 de grens gepasseerd. De Joego-Slaviërs hebben de grens her metisch gesloten'. Volgens berichten,, ont vangen door de militaire autoriteiten te Szeged, zijn de grensversterkingen door Joego-Slavische soldaten op oorlogssterkte bezet. De Zuid-Slavische gezant te Berlijn is op zijn post teruggekeerd. Het A.NP. meldt uit Berlijn: De houding van Berlijnsche officieele en officieuze kringen tegenover den toestand in Zuid-Slavië heeft geen- wijziging ondergaan. In de Wilhelmstrasse preciseerde men gis teren de Duitsche houding tegenover Bel grado als een „toestand vhn waarneming". Van Berlijn uit, zoo werd verklaard, kan men over de politieke positie van Zuid- Slavië in geen geval een oordeel vellen. Al leen valt het toenemen van de anti-Duit- sche houding te constateer en. Op een vraag, wat de wenschen van Duitschland zijn, werd van Duitsche zijde geantwoord, dat Duitsch land niets anders wenscht dan dat Duitsche dorpen niet verbrand, Duitsche menschen niet afgeranseld worden, den Engeischen geen gehoor geschonken wordt en overigens in Zuid-Slavië niets gedaan wordt wat den vijand dienstig is. In politieke kringen hield men zich giste ren ook met het bericht bezig, dat de Zuid- Slavische regeering gisteren of vandaag een verklaring over den toestand zou afleggen. In deze kringen hoorde men de opvatting verkondigen, dat Belgrado een dergelijke verklaring reeds sinds vijf dagen wil af leggen. Met twee Donaubooten zijn te Pressburg rijks-Duitsohers uit Belgrado aangekomen, die hun indrukken hebben weergegeven over de gebeurtenissen in Zuid-Slavië. Bin nen enkele uren moesten zij gereed staan om te vertrekken. Hun have en goed moes ten zij achterlaten. De Engelsche propagan da was erin geslaagd gebruik te maken van op macht beluste elementen en door een gewetenloozen leugenveldtocht de breede volksmassa op te hitsen. In bijna elk dorpje was een Engelsche agent aanwezig. Sinds den staatsgreep weerklonken de straten van de hoofdstad van met haat vervulde liede ren en spreekkoren als „weg met Hitier" en „weg met Duitschland" e.d. Onder de oogen van politie en militairen drong het gepeu pel de kantoren van het Duitsche verkeers bureau binnen en probeerde aldaar druk werken en inboedel in brand te steken. Zelfs in de voorsteden van Belgrado zag men la ter stukken uit het verkeersbureau op straat liggen. De regeering deed niets om deze uit spattingen tegen te gaan. De Joden hadden groote sommen gelds onder de sokols en zelfs onder scholieren verdeeld. Een uit spraak van generaal Meditsj: „binnen twee dagen ben ik met mijn Noordelijke leger in Weenen", is een gevleugeld woord geworden. In Graz komen regelmatig treinen binnen met vluchtelingen uit Zuid-Slavië. De Duit- schers deelen eenstemmig mede, dat de Serven hun bij het vertrek woorden hebben nageroepen als: „zeg aan je Führer, dat wij oorlog willen, dat wij bloed willen zien. Nu zullen wij de Zwaben martelen' en in kleine stukken snijden. Karintië, Stiermar ken en Triëst willen wij hebben, dat be hoort ons. Wij zullen oprukken tot de Sem- mering en tot Weenen". Verder vertellen de vluchtelingen nog, dat de Serven met stee- nen naar de Duitsche volksgenooten gewor pen hebben, ja zelfs naar kleine kinderen. Het huis van den evangelischen' dominee te Marburg is vernield, terwijl de dominee zelf - bedreigd Werd. De politie zag bij de uitspattingen lachend toe, terwijl de offi cieren tot de soldaten zeiden: „Wanneer wij jullie het bevel geven, dan moeten jullie-er op inslaan, zoodat men het in den hemel kan hooren. Wij zullen ze wel afslachten, daar kunnen jullie zeker van zijn." Bovendien wordt nog gemeld, dat Duit sche eigendommen in beslag genomen zijn. Gisteravond is de Zuid-Slavische minis terraad van 19. tot 21 uur bijeen geweest. De gedelegeerde der.Kroaten, Kosoetitsj, Was gisterochtend ,yjan. Zagreb aangekomen met de laatste voorwaarden, die gesteld zijn door Matsjek voor zijn toetreding tot de regeering. Kosoetitsj had een ontmoe ting met generaal Simowitsj en andere ministers. Na de besprekingen met Ko soetitsj werd een ministerraad belegd, ten einde het verschil van opvatting tusschen het regime van Belgrado en de vertegen woordigers van Kroatië uit den weg te-rui men. De binnenlandsche kwestie was het voorwerp van een zeer aandachtige bestu deering door den ministerraad, die zich ook uitgebreid bezig hield met de buitenland sohe kwestie. Met spanning wacht men op een officieele verklaring: Kosoetitsj komt heden te Agram terug. De openbare meening. die bezorgd is ge worden door het vóortdiurend oproepen van reservisten, dat het karakter heeft aange nomen van een algemeene mobilisatie, hoopt op een defenitiéve opheldering van de hou ding der regeering ten opzichte van den binnenlandschen en buitenlandschen toe stand. De nieuwe mannen, die het bewind on zich genomen hebben en de leidende plaats bezetten in het openbare leven van Zuid-Slavië behooren tot oude groepen, die bekend staan om hun maccnnieke, demo- liberale tendenties. Soortgelijke elementen blijven bewijs geven van de houding der regeering. tijdens de huidige, zeer delicate oogeinblikken. (D.NJB.). UITBREIDING DER STAKINGEN. United Press meldt: Nadat reeds voor dien het werk acht uur was stil gelegd, proclameerde de vereenig- de automobiel arbeiders-vakvereeniging Dinsdag om middernacht de staking in de River-rouge fabriek van Ford in Michigan, de grootste automobielfabriek ter wereld, waarin 98.000 arbeiders werken. Het doel van deze staking is verkiezingen te ver krijgen voor de vertegenwoordiging van arbeiders bij collectieve besprekingen met de bedrijfsleiding. Hiermee werd de geheele productie van de reusachtige fabriek stilgelegd. Voor zoo verre werkwilligen zich nog in .de fabriek bevonden, werden zij door de stakers ver dreven. Hierbij kwam het tot botsingen. Teneinde de orde te handhaven, zond de plaatselijke politie ijlings een afdeeling van 110 man de fabriek binnen. Bovendien werd den gouverneur van de staat Michigan ver zocht staatspolitie te sturen. De Fordfabrieken hebben bewapenings opdrachten ter waarde van 154 millioen GRAAF PAUL TELEKI. De Hongaarsche minister-president graaf Paul Teleki is vannacht plotseling over leden. Graaf Paul Teleki was behalve politicus een geleerd geograaph. Als zoodanig was hij professor aan de universiteit van Boedapest, lid van de academie van wetenschappen, voorzitter van het genootschap ter bestu deering van het Verre Oosten, vice-voorzit- ter van het Hongaarsche aardrijkskundige genootschap. Teleki, die in 1879 was geboren, werd in 1920 minister van buitènlandsche zaken. Hetzelfde jaar werd hij ministerpresident, welke functie hij tot 1921 bekleedde. In 1925 was hij lid van de Mosoel commissie van den Volkenbond. De laatste jaren heeft hij de politiek van Hongarije geleid. Onder zijn leiding trad Hongarije toe tot het drie- mogendhedenpact. Vdn zijn aardrijkskundige publicaties kunnen worden genoemd: een cartographie van de Japansche eilanden, waarvoor hij den Prix Jomard van het Fransche aard rijkskundige genootschap verwierf, een aan tal in het Hongaarsch geschreven werken, voorts in het Engelsch een Evolution of Hungary and its place in European history. (D.N.B.) dollar onder handen, die voorloopig niet verder uitgevoerd kunnen worden. Voorts is een staking uitgebroken in de bruinkoolindustrie, trots een dreigend be roep van president Roosevelt. Het betreft een 450.000 arbeiders. Naar Associated Press uit Buffalo meldt, hebben het C.I.O: en de bond van vaklie den gisteren 'gemeenschappelijk een staking geproclameerd voor veertienhonderd arbei ders der American Car and Foundry Co. De fabriek in kwestie, die acht jaar heeft stil gelegen, vervaardigt sedert het midden van 1940 granaten voor Engeland. In Kentucky zijn bij botsingen 4 dooden gevallen, terwijl 5 personen gewond wer den. O *- De Senaat heeft zich gisteren bezig ge houden met de stakingen in de wapenin dustrie, waarbij heftige critiek werd ge oefend op de houding der regeeringsinstan- ties tegenover de stakingen. De democraat Byrd eischte een krachtig optreden tegen de staking bij de Allis-Chalmersfabrieken. Alleen al tengevolge van de stakingen in de wapenfabrieken zijn niet minder dan een half millioen werkdagen verloren ge gaan en de toestand is thans nog ernstiger dan vroeger. Byrd betreurde het vooral, dat het nieuwe federale arbitragebureau geen volmachten heeft om desnoods dwingende besluiten te nemen. Hoewel de staking bij DE HEER DR. IR. W. A. HERWEYER BENOEMD. Foto Polygoon. Dr. Ir. W. A. Herweyer. Nadat door inwerking treden van de ver ordening 49/1941 dd. 12 Maart JX de op dracht van ir. Dubois, tot concentratie van de omroepvereenigingen, geëindigd kon worden beschouwd, heeft de secretaris-ge neraal van het departement van volksvoor lichting en kunsten ir. Dubois, verzocht tijdelijk de functie van directeur-generaal van het staatsbedrijf van den Nederland- schen omroep waar te nemen. Ir. Dubois is hiertoe bereid gevonden en zal deze functie tot 1 Mei e.k. vervullen. Als directeur-generaal ls thans dr. ir. W. A. Herweyer benoemd, die zijn taak op I Mei a.s. zal aanvaarden. De secretaris-generaal van het departe ment van volksvoorlichting en kunsten heeft ir. Dubois dank gezegd voor zijn diensten tijdens de concentratie van de omroepvereenigingen bewezen. De heer Herweyer is in 1906 als zoon van een suikerfabrikant in Zevenbergen gebo ren. Hij bezocht de H.B.S. te Delft en daar na de technische hoogeschool te Aken, waar hij in 1931 het diploma van werktuig kundig ingenieur behaalde. Na eenige ja ren praktijk in Nederland werd hij inge nieur in het instituut voor werktuigmachi nes en bedrijfskunde te Aken. In 1935 pro moveerde hij aan de technische hooge school aldaar tot doctor in de technische wetenschappen op een proefschrift over de bewerkbaarheid van bepaalde alliages. Hierna was hij werkzaam als raadgevend ingenieur, waarna hij begin 1939 bedrijfs- ingenieur werd bij de stoommeelfabriek „Holland" te Amsterdam, welke functie hij tot heden vervulde. De heer Herweler is sinds acht jaren lid van de nationaal-socialistische beweging. In de N.S.B. heeft hij vele functies vervuld, zoo was hij o.a. districtsleider te 's-Gra- venhage. Hij is oprichter van den kunstkring Con- stantijn Huygens. Sinds de oprichting is hij lid van den bond van volkshuishouding der N.S.B. In het najaar van 1940 stichtte dr. Her weyer het „technisch gilde", welke organi satie sindsdien onder zijn leiding staat.. Allis Chalmers belangrijke wapenorders en leveranties voor Engeland met 75 dagen vertraagd heeft, heeft het ministerie van arbeid het niet noodig geoordeeld, dit ge val aan 't arbitragebureau voor te leggen. Nu heeft men de fabriek wegens de sta king, de onrust en het bloedvergieten moe ten sluiten, ofschoon vooraanstaande per sonen op wapeningsterrein het dringend noodig achten, dat er aan de staking een einde komt. (D.N.B.l Engelsch afweergeschut op de Egyptische pyramiöen. Naar uit Kaïro wordt gemeld, hebben de Engeischen op de pyramide van- Gizeh luchtafweergeschut opgesteld. Op den top van de pyramidè van Cheops is door het Stefani meldt, dat na een noenmaal, dat gisteren ter eere van Matsoeoka is aange boden. een langdurig en hartelijk onder houd tusschen Mussolini en Matsoeoka heeft plaats gevonden. Matsoeoka heeft, alvorens hij het Forum Mussolini verliet, een groet gericht tot de Italiaansche jeugd van de iictorenbundel, waarin hij zegt, op het forum het oude Romeinsche spreek woord „mens san a in corpore sano" (een gezonde ziel in een gezond lichaam) beves tigd te hebben gezien. Het had hem ver heugd dat hij de Italiaansche jeugd heeft gezien, die wordt opgevoed in het teeken der lictorenbundel, vooral omdat de licha melijke opvoeding der jeugd steeds zijn groote belangstelling heeft gehad. Gistermiddag, aldus het D.N.B., ontving de Japansche minister de vertegenwoordi gers der Duitsche en Italiaansche pers. Het gesprek met den Duce en de zeer vrijmoedige gedachtenwisseling met graaf ■Ciano, zoo verklaarde Matoeoka, hebben op mij een zeer diepen indruk gemaakt. Mijn audiëntie bij den keizer en koning Victor Emmanuel m, welké eveneens ,tot een openlijke en vriendschappelijke gedachten- w'isseling aanleiding gegeven heeft, zal voor mij de gedenkwaardigste gebeurtenis van mijn Europeesche reis blijven. Het Japan sche volk gevoelt .zich met het Italiaansche volk nauw verbonden en ik kan verzeke ren, dat deze banden duurzaam zullen zijn. Met den Paus heb ik een zeer openhartig onderhoud van een uur gehad. Ik ben er van overtuigd, dat al deze gesprekken van groote waarde zijn en ook vrucht zullen dragen. Ik ben er ook van overtuigd, dat Japan, Duitschland en Italië elkaar nooit zullen loslaten en vast aaneengesloten zul len blijven om het gemeenschappelijke doel te bereiken. Ik beschouw het drie-mogendheden-pact als een bondgenootschap dat eenig is in de geschiedenis der menschheid. De natuur lijke bijzondere belangen van de drie deel nemende staten staan in dit pact volko men op de tweede plaats. De beslissende grondslag van het pact wordt gevormd door de verwezenlijking van het in de inleiding tot het pact vastgelegde groote gemeen schappelijke ideaal. Gevraagd naar zijn verdere reisprogram, deelde minister Matsoeka mede, dat hij op de terugreis als zuiver particulier een be zoek van eenige dagen aan Berlijn zal brengen om de hoofdstad, die hij nog niet kent, en vermoedelijk ook eenige slagvel den te bezichtigen. Zijn officieele bezoeken zijn met het verblijf in Rome afgeloopen. Dringende ambtsbezigheden maken zijn spoedige terugkeer naar Tokio noodzake lijk. Ook in Moskou zal hij op de terugreis een of meer dagen zuiver als particulier vertoeven. Op de heenreis heeft hij reeds zijn officieele bezoek bij de Russische re geering afgelegd. Desondanks is het moge lijk, dat hij nog eenige Sovjet-Russische personen zal ontmoeten, doch de dan te voeren gesprekken zouden geen officieel karakter dragen en niet van openbare be- teekenis zijn. Of deze gesprekken vrucht baar zullen zijn of niet, kon hij niet be- oordeelen. United Press meldt uit Rome: In het GiomaJe d'Italia verklaart Gayda, dat Italië, Duitschland en Ja pan tijdens Matsoeoka'» bezoek aan de beide hoofdsteden een nieuwe overeen komst hebben gesloten, welke verband houdt met een mogelijk toetreden van Amerika tot den oorlog. Gayda zegt woordelijk: „Over de over eenkomst, welke gedurende Matsoeoka's bezoek aan Berlijn en Rome bereikt is, kan niets gepubliceerd worden. De leden van het drie-mogendheden-verdrag zijn, hoewel zij besloten hebben den oorlog te lokalisee- ren, tezelfder tijd vastbesloten tegen iedere nieuwe interventie samen te werken. Daal de Angelsaksische wereld het driemogend- heden verdrag aldoor vijandiger wordt, zullen de leden van het driemogend- hedenverdrag zich aldoor sterker op een gemeenschappelijke actie voorbereiden. Iedere actieve oorlogshandeling zal het driemogendhedenverdrag in de geheele we reld in werking doen treden. De overwin ningen van de spil in Europa %n Afrika zijn Japnasche overwinningen, terwijl Japan sche overwinningen ook overwinningen zijn van de spil." Uit Londen wordt gemeld, aldus bericht Domei uit Tokio, dat de Japansche ambas sadeur aldaar, Sjigemitsoe, zijn voornemen heeft opgegeven om dën minister van bui- tenlandsche zaken, Matsoeoka, ergens op het continent te ontmoeten. van hedenavond tot morgenochtend De maan kwam hedenmorgen op te 10.53 uur en gaat hedennacht onder te 2.42 uur. wegnemen van drie lagen steenblokken plaats gemaakt voor een stuk zwaar af weergeschut. Op de pyyramide van Che- phren is een waarnemingspost opgesteld. (D.N.B.) Verschil van meening tusschen Eden en Griekschen staf. Naar uit Athene aan het DN.B. wordt gemeld, moet het tusschen den Britschen minister van buitenlandsche zaken, Eden, en den Griekschen generalen staf tot ver schil van meening over de verdediging der „open flank", Zuid-Slavië, zijn „gekomen. De Engeischen zouden verlangen, dat alle nog beschikbare Grieksche reserves in het Zuid-Servische grensgebied geworpen zou den worden. De Grieksche staf zou daarte genover, met verwijzing naar de vroegere Engelsche toezeggingen, hebben geëischt, dat tenminste drie Engelsche divisies aan dit nieuwe front worden opgesteld. Men meent te weten-, dat het Grieksche kabinet zich rechtstreeks met Londen in verbinding heeft gesteld om het zenden van nieuwe Britsche versterkingen uit Egypte te ver krijgen. Dit Nummer bevat TWEE Bladen Binnenland Ordening op dansgebied. (Binnenland, 2e Blad) Besparing van ijzer en staal. (Binnenland, 2e Blad) De Delftsche studentensociëteit Phoenix wordt geopend voor alle studenten. (Binnenland, 2e Blad) Nieuwe brandstoffen bonnen voor dit seizoen worden, niet meer uitgereikt. (Laatste Berichten, le Blad) Buitenland Situatie rond Zuid-Slavië blijft gespannen. (le Blad) Het beslag op schepen in Amerika, (le Blad) Matsoeoka uit Rome vertrokken. (le Blad) ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1