Hoe Finland ravitailleert 81ste Jaargang WOENSDAG 12 FEBRUARI 1941 No. 24811 Amerika's steun aan Engeland Verduisteren: Voor ©n tegen de wet Rede van Goebbels Uii Frankrijk Uitdagend optreden tegenover de Duitsche iveermacht. Langs de IJszee-straat Uit Roemenië 18.47 uur 9.01 uur EERSTE BLAD Feiten van den dag LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES 30 ct-s. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling 's Woensdags - en 's Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30 stuks. - Incasso volgens postrecht. - Voor opzending van brieven moet 10 ets, porto betaald worden - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein7 Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbiu no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn: per 3 maanden ƒ2.35 per weekƒ0.18 Franco per post 2.35 per 3 maanden portokosten (voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.) In de Senaatscommissie voor buitenland- sche zaken zijn gisteren drie pleiters voor de wet tot hulpverleening aan Engeland aan het woord gekomen, namelijk de- pre sident van de Harvard universiteit, Conant de burgemeester van New York, La Guar- dia en de uit Engeland terugkeerende Wendell Willkie. Willkie verklaarde, aldus het D.N.B., dat de eenige mogelijkheid om Engeland snel te helpen gelegen is in aanneming van de leen- en pachtwet met bepaalde wijzi gingen. Engeland heeft terstond en op langen termijn hulp noodig. Willkie stelde een maandelijksche levering van vijf tot tien Amerikaansche torpedojagers aan En geland voor, daar Engeland ondanks de vijftig reeds afgestane jagers er nog meer noodig heeft. Voor de aflevering aan En geland moeten deze torpedojagers op Amerikaansche werven gereviseerd worden Bovendien heeft Engeland behoefte aan vliegtuigen, munitie en schepen, zoo voeg de Willkie hieraan toe. Hij heeft zware ver woestingen in Noord-Engelsche industrie steden gezien. Indien de Vereenigde Staten zich zouden isoleeren, aldus spr. zou het voortbestaan van Engeland wel moeilijk worden. Willkie stelde vervolgens aanne ming van de leen- en pachtwet voor, ver klaarde evenwel, dat deze wet tot Enge land, China en Griekenland geperkt dient te worden. Indien de Amerikaansche hulp zonder uitwerking zou blijven, zoo her haalde Willkie, dan zal Engeland waar schijnlijk ten gronde gaan. Een nieuw geluid deed zich dus niet hoo- ren! In tusschen zet de oppositie haar ac tie onvermoeid voort, maar ook van die zijde, kunnen geen nieuwe argumenten meer naar voren worden gebracht. Ook in de pers roert de oppositie zich geducht om de wet te doen afwijzen. Voorts is door 163 Amerikaansche schrijvers, hoog leeraren en geestelijken, die voor het meerendeel lid zijn van den nationalen bond voor grondrechten, een verklaring geteekend, waarin geprotesteerd wordt te gen het aannemen van de wet tot hulp verleening aan Engeland. De onderteeke naars noemen de wet verderfelijk voor de toekomst der Amerikaa<nsche democratie: zij dient niet de verdediging der democra tie, doch bereidt haai* ondergang voor, al dus de verklaring. de bevroren saldi. Het departement van Financiën heeft aan het Congres een rapport voorgelegd, waarin de gezamenlijke waarde van het in de Vereenigde Staten geblokkeerde bezit der bezette landen in Europa op 4.27 mil liard dollar geraamd wordt. Hiervan be- hoorën 1593 millioen dollar aan Frankrijk. 92 millioen aan Denemarkan, 175 millioen aan Noorwegen, 760 millioen aan België, 1619 'millioen aan Nederland, 48 millioen aan Luxemburg, 29 millioen aan de vroe gere Baltische landen Letland, Estland en Lithauen, en 53 millioen aan Roemenië. De minister van Financiën, Morgenthau, heeft verklaard, dat hij het voornemen heeft, het Congres om een verlenging met vier jaar te verzoeken van het stabilisatiefonds Dit fonds heeft zijn nut bewezen. Voorts deelde hij mede,, dat hij het sluiten eener overeenkomst met Chili en Peru om de valuta's dezer landen te stabiliseeren, over weegt. Het zouden overeenkomsten worden van gelijke strekking als die welke reeds met China en Argentinië gesloten zijn. Voorts gaf Morgenthau te kennen, dat naar raming zeventig procent van het goud der wereld in het bezit of onder con trole van de Ver. Staten is. Wat het toe komstige gebruik van het goud betreft, gaf Morgenthau te verstaan, dat het goud ook in de toekomst gebruikt zal worden ter vereffening van de betalingsbalansen tusschen de staten. (D.N.B.) de dies-commissie. Het Huis van Afgevrardigden heeft goed keuring gehecht aan een crediet ten be drage van 150.000 dollar voor de voortzet ting varn de werkzaamheden der Diescom- mlssie tot onderzoek naar on-Amerikaan- sche activiteit voor nog 15 maanden (DNB). amerika en de britsche blokkade. De Deutsche diplomatisch -politische Kor- respondenz heeft zich in opmerkelijk agres sieven vorm gekeerd tegen de passiviteit der Amerikaansche politiek ten aanzien van het Probleem der verzorging van de Europee- sche landen, die aan de zijde van Engeland Diet Duitschland in oorlog waren en intus schen door dè Duitsche troei en bezet zijn. Het officieuze orgaan noemt" de houding der Ver. Staten een schending van de goede rechten der volken, die m.ernstige ver- zor ingsmoeilijk'ieden te kampen hebben doch met den oorlog als zoodanig niet meer het geringste te maken hebben en gerech tigd zijn, hun behoeften daar te dekken, waar dat mogelijk is. Afgezien van deze nlkenrechtelijke zijde van de zaak, spreekt de Korrespondenz ech ter ook van een schending van de onge schreven wetten der menschelijkheid. Zij constateert, dat in A-nerika rechtsbeginsc- kn en mor ele overwegingen ten volle op den achtergrond treden bij het voornemen, de Engelsche oorlogvoering zelfs in lie ge tallen niet te belemmeren, waarin een aan de oorlogshandelingen in het geheel niet deelnemende personenkring getroffen en in zijn physiek bestaan bedreigd worde. Het officieuze Duitsche orgaan stelt derhalve uitdrukkelijk vast, dat de Vereenigde Sta ten mede verantwoordelijk zijn voor de ge volgen van de Britsche blokkadepolitiek voor onschuldige vrouwen en kinderen. Tegenover het bekende voorwendsel, dat van Duitsche zijde leveranties aan de be treffende landen in beslag genomen zijn, woi een telegram gesteld van het Pool- sche Centraal Oorlogscomité aan president Hoover, wiens vertsgenwoordiger thans te Berlijn met succes besprekingen voert be treffende België, waarin officieel verklaard wordt, dat de tot dusver verzonden giften ontvangen en zonder moeilijkheden onder de in aanmerking komende behoeftigen verdeeld zijn. In antwoord op het andere argument, dat Duitschland zelf voor de verzorging der betreffende gebieden moet zorgen, kan verwezen worden naar het vol kenrecht, dat Düitschland geenerlei ver plichting oplegt van zijn kant ten gunste van de bevolkingsgroepen buiten het rijks gebied levensmiddelen af te staan, temeer daar deze elders in voldoende mate voor handen zijn. Volgens art. 52 van de Haagsche Conven tie, betreffende den landoorlog zou het Duitsche bezettingsleger zelfs aanspraak mogen maken op verzorging in verhouding tot de hulpbrc nen van het land. De Duit sche weermacht heeft zich niet slechts nauwgezet binnen deze omraming gehou den, doch zelfs vai. de zijde van het Duit sche rijk op milde wijze en in vrij grooten omvang levensmiddelen ter beschikking van de noodlijdende bezebte gebieden gesteld. In dit verband moet nog worden opge merkt, dat de verklaring van den Ameri- kaanschen staatssecretaris Huil, dat de Vereenigde Staten de verzorging der nood lijdende gebieden niet zullen bemoeilijken, doch dat de uitvoering er van rfcangtvan een verzachting der Engelsche blokkade, te Berlijn als weinig oprecht gekenmerkt wordt. Men wijst op de volkomen afhanke lijkheid van Engeland van Amerika en meent, dat sléchts een. wenk van de V. S noodig is om de houding van Engeland ln deze kwestie een wijziging te doen onder gaan. (DNB). nomoera te washington aangekomen. De nieuwe Japansche ambassadeur, ad miraal Nomoera, is te Washington aange komen. Hij werd verwelkomd door verte genwoordigers van het ministerie van bui- tenlandsche zaken en van de Duitsche en Italiaansche ambassades. In de persconferentie ls gisteren Roose- velt de vraag gesteld, of het van belang! zou zijn voor de Amerikaansche hulpver leening aan Engeland, wanneer de Veree nigde Staten zouden worden verwikkeld in een oorlog met Japan. De president antwoordde dat dit een zeer hypothetische kwestie zou zijn. Hij was ech ter bereid er met een vierkant „neen" op te antwoorden. De president weigerde ver dere toelichtingen te geven. Toen een journalist den president de vraag stelde of dan op het oogenblik gevaar voor een oorlog met Japan bestond, wei gerde Roosevelt te antwoorden. Hij ver klaarde, dat zijn constateering dat de Ame rikaansche hulp aan Engeland niet be hoeft te'worden beperkt, wanneer Japan in oorlog zou komen met de Vereenigde Sta ten, alleen betrekking had op het geval, dat de Vereenigde Staten tot een oorlog met Japan „gedwongen" zouden zijn. Roosevelt weigerde verder commentaar te geven op de uitlating van Willkie, dat de Vereenigde Staten Engeland maandelijks vijf tot tien torpedobootjagers moesten af staan. Hij zeide dat hij al deze problemen eerst met Willkie persoonlijk wilde bespre ken. (D.N.B.) Bij een groote betooging in het Sportpa- last te Berlijn heeft dr. Goebbels in zijn hoedanigheid van gouwleider der Duitsche hoofdstad gesproken. Hij betoogde o.a.: Duitschland heeft niet alleen de feiten van de werkelijke macht aan zijn zijde. Zijn soldaten zijn ook de dragers van een nieu we wereldbeschouwing. Zij strijden voor een groot doel, dat aan het zegevierend slot van den oorlog zal staan, te weten voor den opbouw van den eersten grooten socialen staat ter wereld. Wat is de oorlog voor de Engelsche plutocratie anders dan de verdediging van de voorrechten van een bezittende bovenlaag, die niet wil begrij pen, dat de heerschappij van het geld de*- f'nitief- ten einde loopt. Het Duitsche volk weet uit de geschiedenis, dat de kracht van jonge denkbeelden, belichaamd in de sol- datenmacht van een groot volk, nog steeds de meerdere is geweest van de ineenstor tende machtbouwsels van een oude wereld. Daarom gaat Duitschland thans met rus tige vastberadenheid in grenzeloos ver trouwen op den Fuehrer den weg ter over winning. (D.N.B.) <5 pétain naar zijn buiten. Maarschalk Pétain heeft zich gisteravond met zijn vrouw voor enkele dagen begeven naar zijn buiten te Villeneuve aan den Cote d'Azur. Hij wordt Vrijdag, op zijn laatst Zaterdag weer te Vichy terugver wacht. EEN STRENGE STRAF. Op last van den militairen bevel hebber hier te lande is gisteren een bekendé lederzaak te 's-Gravenhage gesloten. De lei der dezer zaak en de schuldige personen zijn in bewaring ge steld. Deze maatregel is geno men op grond van brutaal en uitdagend optreden van de be treffende personen op den voor- afgeganen dag tegen leden van de Duitsche weermacht. L'Oeuvre schrijft, dat de oplossing van de regeeringscrisis definitief noch volledig is. Er is nog geen volkomen scheiding tus schen de ambten van hoofd van den staat en minister-president gebracht. Flandin maakt geen deel meer uit van de regeering en in een brief aan Pétain heeft hij toege geven, dat hij niet de man der politiek van Montoire is. Indien Laval ten tweeden male weigerde als minister van staat tot het kabinet toe te treden, deed hij dat zeker, omdat hij van oordeel Is niet een voort zetting van de politiek van Montoire te kunnen waarborgen, als hij niet beschikt over het noodige persoonlijké gezag in het kabinet. Tegen admiraal Darlan kunnen geen bedenkingen worden ingebracht. Niet temin had men liever gezien, dat Laval onmiddellijk de teugels van het bewind in handen had genomen.. De Aujourd'hui merkt op, dat Darlan En geland zeer goed kent. Hij weet, dat de geleidelijke verzwakking van Frankrijk ter zee aan Engeland is te wijten. Voor het eerst wordt een admiraal chef der regee ring en daaruit kan men opmaken, dat de vijand van Frankrijk thans in het Westen gezocht moet worden. (D.N.B.) Terwijl het vrachtauto-verkeer in Finland door gebrek aan benzine en smeerolie sterk is teruggeloopen, is er één straat in Finland, waarover thans meer verkeer gaat, dan ooit te voren het is de IJszee-straat naar de haven Liinahamari bij Petsamo. Oorspron kelijk was deze straat voor het touristen- verkeer aangelegd thans is hij door de afsluiting van de Finsche verkeerswegen over de Oostzee, de belangrijkste levensader van het land geworden. Hij vormt de ver binding-tusschen de ijsvrije haven Liina hamari aan de IJszee en het Noordelijke eindpunt van het Finsche spoorwegnet, Rovaniemi. Lange rijen vrachtauto's, be halve Finsche ook Zweedsche en Duitsche, denderen dag en nacht langs den 530 K.M. langen straatweg. Een heel leger arbeiders is bezig de straat te verbreeden en de ber men te verstevigen. Het besturen van een zwaarbeladen 5 tons-vrachtwagen op den smallen weg stelt echter bijzonder zware eischen aan de chauffeurs en weinige van hen zijn in staat, in den loop van één week meer dan twee tochten naar Petsamo en terug te maken. Wanneer een vrachtauto met een wiel op den zachten berm van den weg terecht komt, dan is zijn reis ten einde en wanneer hij daarbij nog omslaat, kan het weken duren, voordat kraanwagens en men- schen gearriveerd zijn, om hem weer vlot te brengen. Doodelijke ongelukken zijn ech ter tot dusver nog nauwelijks voorgekomen, waarbij waarschijnlijk het feit een rol speelt, dat snelheden van 50 K.M. per uur nauwe lijks overschreden kunnen worden. Van officieele. zijde werden geen cijfers verstrekt over het aantal der Duitsche en Zweedsche transportmiddelen op de IJszee-straat, men kan echter aannemen, dat ongeveer 40 pro cent der voertuigen uit deze landen stam men, waarvan beide landen* ongeveer de helft leveren. Terwijl momenteel ongeveer 2000 ton goederen dagelijks de IJszee-straat passeeren. wordt de volle capaciteit van de straat op minstens 10.000 ton per dag ge- Echter moeten hiertoe eerst nog verschil- _ende verbeteringen worden aangebracht zooals het bouwen van bruggen, het verbree den van gevaarlijke bochten, het verkorten van omwegen. Aan een verdere uitbreiding van den Finschen in- en uitvoer via Liina hamari staat dus niet de ontoereikendheid van deze straat, doch van de haven zelf In den weg. Enkele jaren geleden was Liina hamari niet meer dan een klein visschers- dorp en pas twee jaar geleden is de geheele buitenlandsche handel van Finland erop ge concentreerd. Hoewel de Finsche autoritei ten hebben gedaan wat in hun vermogen lag, kan de haven de huidige eischen nog lang niet bevredigen. In Liinahamari is slechts een enkele moderne kade en hieraan kunnen slechts twee groote schepen aanleg gen. Twee andere schepen kunnen te zelfder tijd nog met laadboomen worden gelost, kra nen zijn er niet en wat het onaangenaamste is, er zijn ook geen pakhuizen. De vracht auto's worden direct opgeladen en brengen hun goederen op een ononderbroken tocht naar het op 530 km. afstand gelegen Rova niemi, waar de spoor voor het verdere trans port zorgt. Vaak moet een schip verschei dene weken wachten tot een ligplaats in de haven vrij is en wanneer het eenmaal aan de kade ligt, kan het ook nog verscheidene weken duren, voor de lading gelost is. Vol gens schattingen kan de haven Liinahamari dagelijks ongeveer 2000 ton goederen ver werken. Daarvan kunnen slechts 2530 naar Rovaniemi n-voerd worden, daar niet voldoende vrachtwagens ter beschikking staan. De Finsche regeering heeft zich on langs tot de oorlogvoerende mogendheden gewend en om toestemming verzocht, enkele schepen met minder belangrijke goederen door de blokkade in de Oostzee te laten pas seeren. Indien Finland hiertoe toestemming zou ontvangen, dan zou dit een belangrijke ontlasting van het over Liinahamari gaande verkeer beteekenen, hetgeen in het bijzon der in de winter- en voorjaarsmaanden van belang zou zijn. Wegens moeilijkheden die verband houden met de blokkade en de navicerts, moest de invoer van broodgraan en andere massa-goederen verleden herfst voor bijna drie maanden volkomen worden stilgelegd. Nu zijn de schepen aangekomen, doch de tijd die verloren ging, toen de toe stand der wegen nog gunstig was, is onher roepelijk verloren. Petsamo, of zijn haven Liinahamari heb ben den naam „Finlands Klondyke" gekre gen ten eerste, omdat in deze streek wer kelijk goud wordt -zewasschen en ten tweede omdat de huidige toestanden aan de tijden van de gold-rush in Noord-Amerika herin neren. Dag en nacht wordt in het plaatsje gewerkt. De lucht is vol lawaai der slagen van zware hamers, van het krassen der winschen en zagen, de signalen der auto's, het loeien der scheepsslrenes en het ge schreeuw van mannen. De haven staat ook overdag in het licht van helle schijnwerpers, daar het bleeke schijnsel van den arctischen winterhemel niet voldoende is. De nacht v.ormt daarentegen een gverweldigend schoon beeld: het vlammende noorderlicht breidt er zich boven uit en in dit schijnsel verbleeken zelfs de sterren voor korten tijd. Men zou Liinahamari een reusachtige open lucht garage kunnen noemen. Waar men ook heenblikt overal rijen vrachtauto's. Vele staan in lange rijen langs de kade en wachten op lading. Weer andere staan aan den kant van den straatweg en worden dan in vliegende haast in gereedheid gebracht, om dan met hun lading den langen tocht naar het Zuiden te beginnen. Weer andere, die juist van overzee zijn aangekomen, wor den van een carrosserie voorzien, om zoo spoedig mogelijk in dienst gesteld te worden. Aan de kanten .van de straat en op vrije pleinen staan hooge stapels zwarte olie- en benzinevaten. Midden op den heuvel, die om de fjord heenloopt, staan verscheidene groote benzinetanks, die door hun zilveren kleur op verren afstand te herkennen zijn. Ook de andere gebouwen zijn erg onroman tisch. Lange lage schuren met platte daken lippen langs de straten van het stadje. Tegen de wanden van de „berg van Pet samo" liggen kleine blokhuizen, van waaruit men over de geheele fjord kan kijken, welke tusschen rotsachtige landtongen ligt in sloten, als tusschen de armen van een reus. Het oude visschersdorp is heden van den aardbodem verdwenen het heeft moeten wijken voor winkels, kantoren, werkplaat sen en woonbarakken. Moeilijk is het ar beidsprobleem. Noord Finland is nauwelijks bewoond en arbeidskrachten moeten hon derden kilometers ver weggehaald worden. Het zelfde is het met het bouwmateriaal voor de buizen. In de uitgestrekte toen- ara's groeit hoogstens hier en daar een groep armzalige boompjes, en ook de zaag molens die in Noord Finland en langs de Noorsche grens lagen zijn buiten bedrijf, daar zij veelal tijdens den Finsch-Russi- schen oorlog vernietigd werden. Van den arbeid die momenteel in het Finsche „Klondyke" gepresteerd wordt, hangt voor een groot deel het wel en wee van het land af. Het ..goud" dat daar ge graven wordt, ls in den waren zin des woords het bloed van Finland: levensmid delen en grondstoffen voor de binnpnland- sch.e industrie Het vervoer van dit ..goud" is een zware arbeid en bet "areischt voort durende inspanningen, om dezen stroom uit hot hooge noorden naar de levenscen tra van het land te krijgen. (United Press). HORrA SIMA LEIDDE DE REBELLEN. In een nieuw officieel rapport over de ge beurtenissen van 21 tot 23 Januari wordt, na een beschrijving van de incidenten op 21 en 22 Januari o.a. het volgende gezegd: In den nacht van 22 op 23 Januari heeft een delegatie legionnaristen generaal Anto- nescu verzocht de actie te staken. De gene raal beloofde dit op voorwaarde echter, dat de rebellen de wapens zouden neerleggen en uiteen gaan. Te middernacht verscheen de delegatie opnieuw bij generaal Antonescu, maar tevergeefs, want de rebellen weigerden de voorwaarden te aanvaarden. Integendeel, in den loop van den nacht probeerden zij het telefoongebouw te bezetten. Ook had den ze getracht het minister-presidium te naderen, doch daar waren ze verdreven. Om één uur 's nachts gaf generaal Antonescu bevel, de laatste punten van verzet 's och tends om zeven uur op te ruimen en het geheele verzet voor den middag te breken. In den ochtend van 23 Januari heeft toen Horia Sima, waarschijnlijk omdat hij inzag het spel verloren te hebben, last gegeven den strijd terstond te staken, de bezet ge houden openbare gebouwen te ontruimen en het normale leven te hervatten. Door dezen oproep heeft Horla Sima, ver volgt het officieele verslag, zich kenbaar gemaakt als degene, die bevel heeft gege ven tot de bezetting met geweld van de openbare gebouwen, dus als de aanstichter van de onlusten. Ondanks het bevel van Horia Sima hadden de rebellen de actie tegen het leger ook 23 Januari voortgezet. Toen is den troepen gelast de operaties ln de h.ofdstad te hervatten. De zuiverings actie heeft tot 's middags drie uur geduurd. Het verslag noemt dan voor de hoofdstad en de provincie de volgende verliescijfers: 21 gedoode officieren, onderofficieren en soldaten en 53 gewonde officieren en man schappen; bij de rebellen en de burgerbe volking in de hoofdstad 236 dooden en 254 gewonden, in de provincie 117 dooden en 73 gewonden, dus in totaal 374 dooden en 380 gewonden. (D.NJB.) HET VERTREK VAN DEN ENGELSCHEN GEZANT. De moeilijke weg, dien Roemenië de laat ste jaren moest gaan, biedt aan de wereld een treffend voorbeeld voor de vernielings neigingen en -methoden der Britsche poli tiek, schrijft de Börsen Zeitung naar aan leiding van het vertrek der Britten uit Boekarest. In een staat, die zich zonder voorbehoud heeft uitgesproken voor de na tuurlijke gemeenschap met de mogendheden van de spil, is voor Engeland geen plaats. Zoo moest het eindelijk tot den stap be sluiten, die gelijk staat met het toegeven van hedenavond tot morgenochtend De maan ging heden onder te 8.55 uur en komt weer op te 19.47 uur. .J Dit Nummer bevat DRIE Bladen Binnenland Groote graandiefstallen te Rotterdam. (3e Blad). Vleeschrantsoen voorloopig ongewijzigd on danks groote aanvoeren. (Binnenland, 3e Blad). Het ontslagverbod niet toepasselijk op landbouwbedrijven. (Rechtzaken, 3e Blad.) Buitenland Amerika's steun aan Engeland. (Ie Blad). Het vertrek van den Engelschen gezant uit Boekarest. (Ie Blad). ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1