Luchtaanvallen hervat
WINTERHULPiPNEDERLAND
Admiraal Raeder over
den zeeoorlog
No. 24799
Overwint uw vooroordeel
geeft naar vermogen"
en
81ste Jaargang
WOENSDAG 29 JANUARI 194!
Op Engeland en Malta
Wat Engeland de
oorlog kost
Hoover-commissie
in België
Metaxas overleden
Oproep van den burgemeester
De Britsche scheepsverliezen voor
Engeland fnuikend
Verduisteren:
18.20 uur
9.25
uur
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
LEIDSCH
PRIJS DER ADVERTENTIES
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle ahdere advertenties 35 ets. per regel.
Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend
bij vooruitbetaling 's Woensdags en 's Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal
woorden van 30 stuks. - Incasso volgens postrecht. - Voor opzending van
brieven moet 10 ets. porto betaald worden, t Verplicht bewijsnummer F ets.
DAGBLAD
DAGBLAD tVOOR- LEIDEN EN OMSTREKEN
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden ƒ2.35
per week ƒ0.18
Franco per post 2.35 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland 0.80 p. 3 maanden)
Het Duitsche luchtwapen heeft gisteren
verschillende afzonderlijke aanvallen onder
nomen op de Britsche hoofdstad, waarbij
voor den oorlog belangrijke doelen met suc
ces gebombardeerd werden.
In Londen is talrijke malen luchtalarm
gegeven. Alle vliegtuigen keerden onbescha
digd naar hun steunpunten terug.
Het Duitsche luchtwapen heeft naar het
D.N.B. verneemt, ook een aanval onderno
men op spoorwegemplacementen ten Noor
den van Cambridge. Een goederenstation en
een goederentrein werden op succesvolle
wijze met bommen bestookt. De vliegtuig
bemanningen konden een grooten brand ln
het station waarnemen.
In de vroege ochtenduren van 28 Januari
hebben, naar het D.N.B. verneemt, Duitsche
gevechtsvliegtuigen het vliegveld Luca op
Malta gebombardeerd. Men kon een- reeks
van treffers in en voor de hangars waar
nemen. Er werd aanzienlijke materieele
schade aangericht.
GENERAAL WAVELL OVERLEGT
TE ATHENE.
De Daily Telegraph meldt, dat generaal
Wavell, opperbevelhebber in het naburige
en midden-oosten, een bezoek aan Athene
heeft gebracht, waar hij besprekingen
voerde met den Griekschen minister-presi
dent Metaxas en leden van den generalen
staf. (D.NB.)
ENGELSCHE DUIKBOOT VERLOREN.
De Engelsche admiraliteit heeft bekend
gemaakt, dat de Engelsche duikboot „Tri
ton" over tijd is en als verloren moet wor
den beschouwd. De „Triton" is in October
1937 van stapel geloopen als eerste schip
van een nieuw type patrouilleduikbooten,
metende 1095 ton (onder water 1595 ton)
normaliter had de bodem een bemanning
van 53 koppen. (D.N.B.)
Morgenthaü de Amerikaansche minister
van financiën heeft voor de senaatscom
missie van buitenlandsche zaken o.a. ge
zegd, dat de financieele gevolgen van
Frankrijk's ineenstorting Engeland zwaar
getroffen hebben. Engeland kan weliswaar
de reeds in de Vereenigde Staten geplaat
ste opdrachten betalen, doch beschikt niet
over dollars voor aanvullende opdrachten.
In zestien maanden oorlog zijn de Engel
sche goud- en dollarsaldi met 2.316 mil
liard dollar verminderd. Thans is voor wa-
penaankoopen in Amerika nog een bedrag
van 1.811 milliard dollar beschikbaar. De
Engelsehen hebben reeds een schuld voort
spruitende uit reeds geplaatste opdrachten
van 1.4 milliard dollar. Engeland heeft toe
gestemd in bekendmaking van deze tot
dusver geheim gehouden cijfers.
Engeland's. valuta voorraden in Amerika
zien er als volgt uit: 292 millioen aan
goud. 54 millioen dollar aan regeeringsbe-
zit, 350 millioen in particulier bezit, 616
millioen aan verkoopbare effecten, 900
millioen dollars aan rechtstreeksche en ge
mengde beleggingen. Hiervan hebben de.
Engelschen een bedrag van 350 millioen
dollar in particulier bezit opzij gelegd voor
de noodzakelijke handhaving van het za
kenverkeer, 30 millioen goud, dat over de
heele wereld verspreid is en 21 millioen
dollar voor toekomstige opdrachten in de
viezen. Derhalve is voor inkoopen in de
Vereenigde Staten een bedrag van 1.811
milliard dollar beschikbaar.
De oorlog kost Engeland per dag twaalf
millioen pond sterling of zestig procent
van het nationale inkomen en de uit
gaven stijgen met den dag. Tot dus
verre is veertig procent van de uitga
van door belastingen gedekt.
Morgenthaü verklaarde op vragen nader,
dat hij eenigen tijd geledep in gedachte
Engeland's oorlogsschulden aan Amerika
ten bedrage van ongeveer 5.7 milliard dol
lar heeft afgeschreven. De bevroren Fran-
sche saldi bedragen zoo wat 1.6 milliard
dollar- en bestaan voornamelijk uit goud en
effecten. (D.N.B.)
De Amerikaansche afvaardiging van-de
president van de Vereenigde Staten van
Amerika, waarvan het bezoek te Brussel
reeds werd aangekondigd, heeft er zich tij-
GRIEKENLAND's AUTORITAIRE
HEERSCHER.
De Greiltsche ministerpresident Metaxas
is, naar uit Athene gemeld wordt, vanoch
tend om 6 uur aan een hartverlamming
overleden. (D.N.B.)
Johan Metaxas werd in 1871 op het
eiland. Ithaca geboren. Reeds jong koos
hij de officiersloopbaan en 1890 werd
hij luitenant bij de pionier-troepen. Hij
maakte geregeld promotie en werd op be
langrijke posten geroepen en in 1915 tot
chef van den generalen staf benoemd. In
1917 trad hij af onder pressie der entente,
die hem zelfs deed verbannen. Hij ging
naar Italië in ballingschap. In 1920 keerde
hij echter naar zijn vaderland terug doch
na korten tijd nog in militairen dienst te
zijn geweest nam hij zijn ontslag en ging
in de politiek. Hij was een der voornaamste
tegenstanders van Veniselos en diens poli
tiek. In 1923 moet hij wederom Grieken
land verlateirom in 1924 na een algemeene
amnestie weer terug te keeren. Als leider
der monarchistische partij bekleedde hij di
verse ministerieele departementen en hij
had een werkzaam aandeel in het herstel
der monarchie in 1935. Toen in 1936 de
communisten dreigden met een algemeene
staking, greèp Metaxas in en vormde een
autoritair bewind. Hij heeft sindsdien
steeds in Griekenland de leiding gehad.
dens haar verblijf in het land met toela
ting van den militairen- bevelhebber op toe
gelegd, het vraagstuk der bevoorrading van
de Belgische bevolking te bestudeeren.
Deze afvaardiging bestond uit de heeren
Frederick Dorsey, Stephens, William Mac
Donald en Coltfmbia P. Murray Jr.
De afvaardiging heeft haar intrek' geno
men in de universitaire stichting. De ver
gaderingen wedden gehouden in den zetel
van Winterhulp te Brussel.
De afvaardiging heeft haar opdracht van
inlichting en van onderzoek tot een goed
einde gebracht, dit in "samenwerking met
de vertegenwoordigers van Winterhulp, van
het Roode Kruis van België en van de be
voegde overheden. O.m. van de' vertegen
woordigers der departementen van land
bouw en voedselvoorziening en van econo
mische zaken.
Zij is eveneens in contact getreden met
verschillende andere personaliteiten, die bij
Men zie voor vervolg pag. 2 van het
Eerste Blad.
O
Het D.N.B. meldt uit Berlijn:
De opperbevelhebber van de Duitsche
marine, groots admiraal dr. Raeder, heeft
de werklieden der werven van de Deschi-
mag te Bremen toegesproken. De opperbe
velhebber betoogde o.a. het volgende:
De marine heeft in de eerste vier maan
den van den oorlog groote successen be
haald en de wereld door de dapperheid van
haar operaties laten opkijken. Het belang
rijkste resultaat is geweest de bezetting der
voornaamste Noorsche havens. De helden
daden, die daar volbracht zijn, worden in
de geschiedenis geboekstaafd. De naam
Narvik schittert aLs een onvergankelijk sym
bool van Duitschen soldatenmoed door alle
tijden. De overwinning in het Westen heeft
met de bezetting der Fransohe kusten aan
het Kanaal en den Atlantischen Oceaan
de voltooiing gebracht van de Duitsche uit-
valpoorten tegen Engeland van het Oosten
en het Zuiden. Engeland's afsnijding van
het Europeesche vasteland is daannede vol
trokken. De geheele trefkracht van d.e ma
rine ka nthans, in het bezit van de. nieuwe
steunpunten, op de vitale Britsche aanvoe
ren van overzee gemunt worden. Deze aan
voeren worden overal aangepakt, in den
Atlantischen Oceaan, in den Indischen
Oceaan en in den Stillen Oceaan, o.a. is het
ook aan de vloot-artillerie, die den vijand
elke toenadering onmogelijk-maakt, te dan
ken, dat de havens, die thans stevig iYt
Duitsche handen zijn. door de groote sche
pen veilig en behouden kunnen worden
aangedaan en verlaten, wanneer zulk? voor
den oorlogvoering ter zee noodig is. Deze
groote bewegingsvrijheid, die deze oorlog
Duitschland verschaft heeft, is een beslis
sende factor voor verstrekkende plannen
en voor uitvoering van alle Duitsche ope
raties.
Vervolgens ging de groot-admiraal over
op het Engelsche tonnage-verlies en ver
klaarde. dat men kan zeggen, dat alleen
door het konvooistelsel omstreeks een kwart
yan de tonnage, die in vredestijd /oor den
invoer van dezelfde hoeveelheid artikelen
noodig is, verloren gaat. De belasting van
de Britsche scheepswerven als gevolg van
de omstandigheid, dat vele goederen vroe
ger uit Europa gemakkelijk en in korten
tijd Engeland bereikten, doch thans over
grooteren afstand aangevoerd moéten wor
den, is buitengewoon zwaar en vermeerdert
de moeilijkheden van Engeland's ravitail-
leeringspositie in hooge mate. Indien nu
het Duitsche duikbootwapen, ondersteund
- (Foto-archief L.D.)
Almiraal Raeder.
door het luchtwapen en de strijdkrachten
overzee dezen uitvoer met succes en stel
selmatig hindert en in stijgende mate da
gelijks waardevolle tonnage tot zinken
brengt, dan is het volkomen duidelijk, dat
Engeland vroeg of laat moet bezwijken,
omdat zijn leven en bestaan met zijn toe
voer staat of valt. Want Engeland is tegen
woordig niet meer in staat de verschrikke
lijke verliezen aan schepen op te heffen
door aanbouw. Engeland gaat den onver
mij delijken ondergang- steeds sneller tege
moet. Geen macht ter aarde kan dit nood
lot meer tegenhouden. Engeland kan zich
zelf niet meer helpen-en elke van buiten
af komt in ieder geval te laat, gezien de
kracht van de Duitsche slagen.
Daarom klinkt thans het hulpgeroep van
de Britsche machthebbers over den Atlan
tischen Oceaan naar Amerika. Indien het
al noodig is een bewijs voor de verzinken
de, reeds gebroken macht van Engeland
aan te voeren! dan kan als zoodanig het
deemoedige smeeken om hulp bij vreemde
mogendheden gelden.
De strijd en de overwinning beoogen het
breken van de Britsche dwangheerschappij,
zoo vervolgde Raeder. Nimmer meer mag
Engeland den lust voelen opkomen om zijn
hand uit te steken tot het rooven van een
weerloos land. Nimmer meer mogen vrije
volken aan den onverzadigbaren machts
honger van die uitbuiters geofferd worden
en nimmer meer mogen vreemde politici
verklaren, dat er twintig millioen Duitschers
te veel zijn. slechts omdat het niet over
eenkomt met de geldelijke belangen van
internationale kapitalisten, dié het Duit
sche volk zijn plaats op de wereld opeischt,
die het toekomt volgens zijn flinkheid en
kracht, volgens zijn geestelijken en cultu-
reelen rijkdom
De burgemeester van Leiden verzoekt ons
opname van het volgende:
„Ook in deze gemeente doen verschil
lende praatjes en geruchten de ronde om
trent de wijze waarop a.s. Vrijdag en Zater-
diag en eventueel volgende dagen de inza
meling van gelden voor Winterhulp Neder
land door middel van inteekenlijsten langs
de huizen zal plaats hebben.
Velen beweren, dat bij een collecte
deze wijze alle geheimhouding ontbreekt,
omdat alle personen tevoren reeds op lijs
ten zijn vermeld en leder daardoor kan
weten wat een ander geeft of niet .geeft.
Anderen meenen. dat er door deze wijze
van collecteeren een soort „dwang" op de
gevers wordt uitgeoefend. Er zijn er zelfs
die nog verder gaan en meenen, dat van
niet-gevers aanteekening wordt gehouden
op een zoogenaamde „zwarte lijst".
Als plaatselijk directeur Leiden Winter
hulp Nederland verzoek ik aan deze praat
jes geen geloof te hechten en ik richt mij
daarom met het' volgende tot de ingeze
tenen
Mij is uitdrukkelijk, zoowel door den
Directeur-Generaal als door den Provin
ciaal Directeur W. H. N., verzekerd err in
een tot mij gerichte circulaire is dit vast
gelegd dat bij deze collecte van een
soort „dwang" geen sprake is.
Op niemand zal nu, noch in de toe
komst door Winterhulp Nederland
eenige dwang tot geven worden uit
geoefend.
Het teekenen of laten teekenen of het
plaatsen van de letters N. N. op de lijsten
is een volkomen vrije handeling, om te kun
nen voldoen aan een „eereplicht". Ieder
„offer" is welkom en juist het afdwingen
van een gift zou zijn in strijd met de grond
gedachte vaa het Winterhulpwerk Neder
land. Bij een dezer dagen door den Direc
teur-Generaal gehouden bespreking met
mij en een 50-tal burgemeesters van den
kring Leiden is uitdrukkelijk komen vast
te staan, dat den Burgemeesters als Plaat
selijke Directeuren W. H. N. met betrek
king tot het organiseeren van deze collecte
volkomen vrijheid van handelen wordt ge
laten, mits deze inzameling slechts ge
schiedt door inteekening op lijsten langs de
huizen. Door deze wijze van collecteeren
wordt een hooge re coliecte-o'pfarerïgst ver
wacht.
In verband met het vorenstaande heb
ik dan ook besloten om de geheimhouding
der inteekenaren zooveel als mogelijk is te
bevorderen door:
1. op de lijsten tevoren noch huisnum
mers. noch personen te vermelden;
2. den. collectanten uitdrukkelijk te ver
zoeken de lijsten zoo mogelijk niet ter in
zage uit handen te geven;
3. den collectanten uitdrukkelijk te ver
zoeken bij elke gift alleen het huisnummer
van de straat op de lijst te plaatsen, voorts
den gever het verzoek te doen. om te willen
teekenen of met N\N. te willen teekenen
en bij niet-teekening zelve den naam of
desgewenscht NN. achter het huisnummer
te vermelden.
Deze laatstbedoelde maatregel is alleen
noodig, opdat de collectanten zich voor het
ingezamelde bedrag kunnen verantwoorden
en heeft geen enkel ander doel.
Door een en ander wordt voorkomen,
dat de eene persoon weet wat een ander
geeft of niet geeft.
Ik wil van deze gelegenheid gebruik
maken den ingezetenen te verzoeken zoo
veel mogelijk en zoo mogelijk voor flinke
bedragen te teekenen, omdat van de op
brengst van de collecte de uitkeeringen, die
aan de behoeftige burgers in deze gemeente
worden uitgekeerd, afhankelijk zijn.
Ten slotte verzoek ik vriendelijk om zoo
veel mogelijk de toegedachte gift klaar te
willen leggen, opdat de collectanten niet
te lang behoeven te wachten. Dit bevordert
niet alleen een vlotten gang van collectee
ren. doch ik beveel dit tevens aan in het
belang van de dames en heeren collectan
ten, die zich. ondanks het gure jaarge
tijde. daarvoor spontaan en belangeloos be
schikbaar hebben gesteld.
Daarom vraag ik als plaatselijk directeur
Winterhulp Nederland: „Overwint Uw voor
oordeel voor de collecte en geeft naar ver
mogen".
van hedenavond
iot morgenochtend
V..
De maan kwam heden op
te 10.03 pur en gaat onder te
21.01 uur.
Dit Nummei bevat TWEE Bladen
Binnenland
DE PRODUCTIE VAN
DUITSCHE WERVEN.
DE
De Duitsche arbeider staat in den strijd
om d® Duitsche vrijheid naast den Duit
schen soldaat in de eerste linie. Zijn werk
en de arbeid zijner handen hebben de
Duitsche wapens geschapen. Voor de
marine speelt de werf arbeider een bijzonder
belangrijke rol. Van zijn bekwaamheid en
zijn prestaties hangt de doeltreffendheid
en gevechtswaarde van het oorlogsschip af.
De prestaties, die sedert het begin van
den oorlog tot nu toe op de scheepswerven
volbracht zijn, zoo constateerde Raeder, zijn
buitengewoon groot. De prestaties van vorig
jaar zijn voor een deel onder zeer moeilijke
omstandigheden gelevérd, menig verlies is
ingetreden.
Groot-admiraal Raeder behandelde daar
op de uiterlijke gevolgen van den oorlog
voor het leven der arbeiders. De scheeps
werven zijn evenals de zuivere woonwijken,
zoo verklaarde hij in dit verband, blootge
steld aan nachtelijke Britsche bomaanval
len. De verliezen en de schade zijn gelukkig
zónder beteekenis. Het personeel heeft
evenwel uitmuntende arbeidstucht aan den
dag gelegd en zoodoende de belemmeringen
van den vijand met succes verijdeld. Hierbij
heeft de fabrieksluchtbescherming vooral"
bijgedragen tot het voorkomen van aan
zienlijke schade. Thans treft de volle ver
gelding den vijand. Wat de vijand tegen de
Duitsche burgerbevolking onderneemt,
wordt hem honderd- en düizendvoudig be
taald gezet. In zijn verblinding meent hij,
dat hij het weerstandsvermogen van het
Duitsche volk door terreuracties aan het
wankelen kan brengen. De Duitsche arbei
der heeft daarop het juiste antwoord gege
ven door zijn inspanning nog slechts te
verhoógen en ik acht het in het bijzonder
een verdienste van den arbeider dat wij op
het terrein van de marine niet alleen onze
scheepsreparaties maar ook ons bouwpro-
gram volgens de vastgestelde termijnen
hebben kunnen uitvoeren.
EEN GROOTE VLOOT NA DEN OORLOG
Admiraal Raeder betoogde daarop, dat
sedert het begin van den oorlog 6.3 millioen
brt. vijandelijke scheepsruimte door ope
raties van de Duitsche zeestrijdkrachten
tot zinken gebracht zijn, waarvan twee
derde door het duikbootwapen. De vernieti
ging van vijandelijke oorlogsschepen is
eveneens belangrijk. Meer dan 450.000 ton
heeft de vijand zelf toegegeven en wij we-
ter immers hoeveel hij verzwijgt. Daarte
genover zijn de eigen verliezen gering.
Tot slot betoogde Raeder, dat het voor
Duitschland in dezen oorlog om zijn vrij
heid eii om zijn levensrecht gaat. om zijn
geheele toekomst als volk en staat. In dezen
strijd moet en zal het overwinnen. De strijd
wordt voortgezet totdat het uur der beslis
sing laat. Groot-Brittannië heeft den oor
log gewild. Groot Duitschland zal hem ze
gevierend eindigen. Als de oorlog beëindigd
is, zal de vloot de uitbreiding en afmetingen
krijgen, zooals aan een wereld-mogendheid i
betaamt.
De „Vara" wordt opgeheven. (Binnenland,
2e Blad).
Politieagent schoot een ontvluchten arres
tant dood. (Rechtzaken, 2e Blad).
In de Staatsloterij is „de honderdduizend"
gevallen op nummer 18539. (2e Blad).
Buitenland
Pe Grieksche premier Metaxas plotseling
overleden. (Ie Blad).
Verklaring van den Duitschen groot-admi
raal Raeder. (Ie Blad).
Wat Engeland de oorlog kost. (Ie Blad).
Overleden is de Duitsche minister van
justitie dr. Guertner. (Ie Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
