fillE
MOLEST
Onze Puzzle-Rubriek
LEIDSCH
- Derde
Zaterdag 18 Januari 1941
Sovjet Rusland eert Peter den Groote
Het „venster naar
Westen"
De industrialiseering
V
w
W r
x V'. f
VRAGENRUBRIEK
RADII
Kruiswoord
raadsel
Oplossingen vorige
week
B
Standbeelden, die in 1917 van hun voetstuk werden
geworpen, in hun oude glorie hersteld.
Verwantschap tusschen de politieke doelstellingen van
Peter I en de tegenwoordige machthebbers.
hoogtepunt van zijn macht en Indien ^het
Toen in 1917 de revolutiestormen over
Petersburg en Moskou laaiden, richtte de
woede der volksmenigten zich in opvallend
sterke mate tegen de standbeelden van Tsaar
Peter den Groote. Zij werden beschouwd als
een symbool van kapitalistische onderdruk-
erin geslaagd zou zijn, Peter weerstand te
bieden, te overwinnen, zou het zich wellicht
zeer lang gehandhaafd hebben in de rij der
Een lange baarddracht was een doorn in het
oog van den Czaar, die ook op dit gebied zün
Westersche opvattingen wilde laten gelden. Op
last van Peter den Grooten moesten de voor
aanstaande personen hun baard laten knippen.
Een kapper in het moderne costuum ontdoet een
edelman van zijn baard.
(Foto uit Alg. en Vad. Gesch.
door dr. E. Rijpma).
king. Was Peter niet de schepper geweest
van de autocratie der Tsaren, de schepper
van het moderne Rusland, dat door de
bolsjewiki vernietigd werd en op welks pui-
nen men een nieuwen heilstaat bouwen zou?
Wie heden ten dage door Ruslands groote
steden dwaalt, zal tot zijn verwondering op
merken, dat de standbeelden voor Peter den
Groote hun oude plaats weer hebben terug
gekregen. Zij zijn in den loop ..der-laatste
twaalf maanden zonder veel ophef gerestau
reerd en weer op hun voetstuk geplaatst.
Dit is echter niet het eenige opmerkelijke
feit in verband met Peter den Groote. Enkele
jaren geleden schreef een der meest begaaf
de Russische schrijvers Alexej Tolstoi reeds
een biografischen roman over Peter, die ook
in het Nederlandsch werd vertaald en waar
van helaas het tweede deel nog niet ver
schenen is. Maar daarnaast is thans een
tweedeelige film verschenen over het leven
van dezen grooten heerscher en ten slotte
is door een der Russische staatsuitgeverijen
een vierdeeligè biografie gepubliceerd van
de hand van dr. M. N. Bogoslowski, een man,
die niet alleen geen communist is, maa.r zelfs
geen marxist. Zoo belangwekkend werd deze
Peter de Groote-biografie geacht, dat men
over de „bourgeoisistische instelling" van
den auteur, zooals de Prawda het noemt, is
heengestapt, de feilen, die er dientengevolge
aan kleefden, op den koop toe heeft ge
nomen en zijn levenswerk openbaar heeft
gemaakt.
Men zal moeten toegeven, dat hier ge
sproken mag worden van een opvallende
verschuiving der appreciatie. En inderdaad,
men is Peter den Groote gaan waardeeren,
gaan zien in de juiste verhoudingen. En het
is geen toeval, dat dit juist thans geschiedt.
Want wie even stil staat bij deze legendari
sche tsarenfiguur en zich verdiept in zijn
politieke doelstellingen, die zal zonder in
spanning tot de conclusie komen, dat veel
van de politiek en veel van de doelstellingen
van Peter den Groote hoe merkwaardig
het ook moge schijnen verwant zijn aan
die van de huidige Russische heerschers.
Peter, die in 1689 aan het bewind kwam.
opende zijn toen nog half-Aziatisch rijk voor
de Westersche beschaving. Tweemaal maak
te hij een reis naar het Westen, de eerste
in 169798. naar Nederland en Engeland,
een tocht in het kader waarvan ook zijn
befaamde verblijf in Zaandam valt, de
tweede in 1717, tien jaar later. Veel van
hetgeen hij in het Westen zag voerde hij in
Rusland in. Jonge Russen zond hij erheen,
knappe Westersche scheepsbouwers, inge
nieurs, krijgskundigen en medici wist hij
ertoe te bewegen, naar Rusland te komen.
Hij voerde de Westersche tijdrekening in.
verbeterde de handelswetgeving, moedigde
de industrie aan en den mijnbouw, hij liet
kanalen graven en wegen aanleggen, breidde
den veestapel uit. kortom hij ontsloot Rus
land voor het Westen zooveel in zijn ver
mogen lag.
Daarnaast was hij inderdaad de grond
legger van de autocratie der Tsaren en ten
slotte was hij een vorst, die niet tegen een
oorlog oozag. Een en twintig jaar lang voer
de hij strijd tegen 4e Zweden om het bezit
van wat. wij tegenwoordig de Randstaten
noemen. Daar naast had hii met zijn ko
zakken herhaaldelijk conflicten, evenals met
den hooaen adel. en ten slotte dient vanzelf
sprekend de aandacht te worden gevestigd
on den tegenhanger van zijn strijd tegen
de Zwpden: zijn strijd tegen de Turken om
een uitweg voor Rusland naar de^ Middel
landse Zee.
TEGEN ZWEDEN IN DE 18E, TEGEN
FINLAND IN DE 20STE EEUW.
De een en twintigjarige strijd tegen Zwe
den en de strijd van Rusland tegen Finland
in 1939 en 1940zij toonen een groote
verwantschap.
In wezen immers was de inzet dezelfde.
Zweden bereikte onder Karei XII een
Peter de Groote
(Naar een schilderij van C. de Moor),
groote mogendheden en in ieder geval de
ontwikkeling van Rusland geruimen tijd
tegen hebben kunnen houden.
Peter de Eerste zag dit in. Hij wilde een
vrijen weg naar West-Europa, een zeeweg.
En hij stelde alle pogingen in het werk om
dien zeeweg te openen. Hij slaagde. Reeds
enkele jaren na het begin van den strijd
kon hij op veroverd gebied zijn nieuwe
hoofdstad Petersburg stichten, later-vielen
de randstaten en een groot deel van Fin
land, waaronder Viborg in zijn handen. De
Zweden moesten uiteindelijk berusten in
den afstand van deze gebieden.
Rusland is er heer en meester over ge
bleven tot het einde van den wereldoorlog.
Toen ging Viborg, toen ging ook het gebied
der Randstaten verloren. En men mag wel
zeggen, dat een der voornaamste beweeg
redenen voor de vorming der Baltische sta
ten geweest is, de afsluiting van Rusland
van de Oostzee.
Deze afsluiting hebben de Russen met
moeite verdragen. En de eerste de beste ge
legenheid, die zich voordeed om de in 1918
verloren posities te herstellen, hebben zij
met beide handen aangegrepen. Weer liggen
langs de Finsche kusten de Russische stra
tegische steunpunten, en 'Weër worden Öe
Baltische kusten door de Russen beheerscht!
De verkoopkracht van
kleine advertenties.
De „Indentification Company" spe
cialiseert zich inhet vervaardigen
van sleutelikettingen in den vorm van
de -rijhewijsplaatjes, zooals deze in
Amerika gebruikt worden.
Na één advertentie ter grootte van
20 regels in de krant, stroomden de
aanvragen, binnen. Hier werd be-
wezeri, dat, zoodra men vlug en
economisch wenscht te verkoopen,
men automatisch to.t dagblad-reclame
komt. 6219
CEBUCO - Heeren gracht no. 258
Amsterdam C.
W. F. v, d. R. te L De raad van arbeid
kan een verzekerde, aan wien invaliditeitsrente
is toegekend, oproepen, ondervragen en door
een of meer geneeskundigen doen onderzoeken.
De Rijksverzekeringsbank kan na onderzoek,
als de verzekerde niet langer invalide is, na ver
hoor en oproeping, de invaliditeitsrente in
trekken.
In de bedoelde verordening wordt de invali
diteitsrente niet genoemd.
Het is dus geen toeval, dat de Russen
thans aan Peter den Groote terugdenken.
Afsluiting van het Westen ,werd als een be
lemmering Van Ruslands 'opbloei beschouwd,
niet alleen 'door den eersten Peter, maar
evenzeer door de tegenwoordige machts
hebbers.
Daarnaast bewonderen de tegenwoordige
Russische leiders in den grootsten vorst uit
het Huis Romanow Zijn industrialiseefings-
projecten. Peter den'Groote zag met zijn
genialen blik reeds toeh; dat Rusland, 4dlde
het groot worden, groot zijn en groot blijven,
handel zou moeten- drijven, fabrieken- zou
moeten hebben, in geen geval-uitsluitend
landbouwstaat zou mogen blijven.
En streven dë Sovjets er niet vanaf den
eersten dag; van hun bewind naar, het land
te industrialiseeren en in ieder geval een
goederenruil met het Westen te bewerkstel
ligen. die Rusland ten zegen moet strekken?
Duitschers en Russen vleien-zich, door hun
economische -accoorden van .1938 en 1940
deze ruilmogelijkhederr te hebben geschapen.
Beiden verwachten er groote voordeeleri
van. En beiden blikken terug op Peter den
Groote, die reeds eeuwen geleden de ge
dachten koesterde, die thans tot werkelijk
heid geworden zijn.
Vandaar de toenemende bewondering in
Moskou voor deze magistrale figuur, die zijn
tijd ver vooruit was en herhaaldelijk ge
remd werd door zijn tijdsomstandigheden.
Maar die politieke ëp economische richt
lijnen trok, die ook tïmhs nog niets aan hun
actualiteit verloren bukten.
Sovjet Rusland eert Peter den Groote. En
dat is een toeval.
VOOR ZONDAG 19 JANUARI.
Hilversum I, 415 M. Nederlandsch Pro
gramma 8.00 KRO. 1.00—10.15 AVRO 8.00
Wij beginnen den dag 8.30 Nieuwsber en
praatjes vgoi* den boei1 (ANP.) 8.45 Gram.-
muziek 10.30 Hoogmis 11.45 Gram.muziek
12.00 Declamatie 12.15 Rotterdamsch Phil-
harmonisch orkest en solist (opnj 12.30 Le
zing „De jeugd en de vrije tijd" 12.45 Nleuws-
en economische berichten ANP. 1.00 Orgel
spel— 1.15 Bram Kwlst's tokkelorkest en orgel
spel 1.45 Nederl. .Verbond voor Sibbekunde:
Lezing „Wie en wat waren onze voorouders?"
2.00 Causerie- „Nederlandsche dichters, en
prozaschrijvers uit. vroeger eeuwen en wü"
2,15 Concertgebouworkest en. declamatie 3.30
Uit Berlijn:, 57sté Verzoekcohcèrt voor de
Duitsche Weermacht 6.00 AVRO-Amuse-
mentsorkest en „Klaver Drie" 6.45 Een
plaatje en, een praatje van Guus Weitzel -r-
7.00 Nieuw Hollandsch strijkkwartet 7.30 Be
richten (Engelsch) 7:45 Gram.muziek 8.00
Nieuwsber. ANP. 8.15. Gram.muziek 8.30.
Berichten -fEngelsch) 8.45 „La dame blan
che", verkorte' opera 9.50 Gram.muziek
10.0010.15 Nieuwsber ANP., sluiting.
Hilversum l)(, 301 M. 8.00 NCRV, 2.00
VARA. 4.00 VPRO. 5.15—7.15 VARA 8.00
Orgelconcert 8.30 Nieuwsber. en praatjes voor
den boer (ANP) 8.45 Morgenwijding 9.45
Gewijde muziek (opn.) 10.00 Gram.muziek
11.25 Gewijde muziek (opn.) 12.00 Zang
met orgelbegeleiding 12.25 Cyclus „Kent GfJ
Uw Hijbei?" (opn.) 12.45 Nieuws- en eco
nomische berichten ANP. 1.00 Gram.muz.
1.40 Cyclus „Eeris- ChristeiVs relze naar de
Eeuwigheid in dezen tijd" (opn.) 2.00 Esme
ralda 2.30 Gemengde Zangvereeniging
.Kunst en Strijd", Amsterdam, Haarlemsche
Orkestvereeniging en solisten 3.55 Gram.
muziek 4.00 Boekenpraatje 4.15 Studio-
dienst 5.15 Wekelijksche gedachtenwlsseling
ANP. 5.30 Voor de kinderen 6.00 De Ram
blers 6.30 VARA-Almanak 6.32 Orgelspel
6.45 Een plaatje en een praatje van Guus
Weitzel 7.007.15 Orgelspel, sluiting.
VOOR MAANDAG 20 JANUARI.
Hilversum I, 415 M. Nederlandsch Pro
gramma VARA 8.00 Gram .muziek 8.30
Nieuwsber. ANP., gram.muziek 10.00 VPRO:
'Mórgenwijding 10.20 Declamatie 10.40 Pia-
rio voor dracht 1 11.10 Declamatie 11.30 Gra-
mofoonmuziek 12.00 Orgelspel (Ca. 12.30
VARA-Almanak) 12.45 Nieuws- en economi
sche berichten ANP. 1.00 VARA-orkest
2,00 Voor de vrouwen 3.00 Oost-Nederlandsch
Strijkkwartet 3.45 Declamatie 4.00 Gram.-
mpziek (met toelichting) 4.30 Gram.muziek
4.45 Voor de kinderen 5.15 Nieuws-, eco
nomische- en beursberichten ANP. 5.30 Ha-
waiian-opnamen 5.45 VARA-orkest en so
liste 6.42 VARA-Almanak 6.45 Actueele
reportage of gram.muziek 7.00 Economische
vragen van den dag (ANP) 7.15 Reportage
'7.30 Berichten (Engelsch) 7.45 Orgelspel
8.00 Nieuwsberichten ANP. 8.15 Orgelspel
8.30 Berichten (Engelsch) 8.45 De Ramblers
9.15 Esmeralda en solisten 10.0010.15
Nieuwsber. ANP., sluiting.
Hilversum II, 301 M. NCRV: 8.00 Schrift
lezing en meditatie 8.15 Gewijde muziek
(opn.) 8.30 Nieuwsberichten ANP 8.45
Gramanuziek 10.30 Morgendienst 11.00
Hollandsch Kamermuziek-Ensemble en gram.-
muzielc 12.00 Berichten 12.15 Reportage of
muziek 12.45 Nieuws- en economische be
richten ANP. 1.00 Jac. Stoffer's sextet
2.00 -Voor de scholen 2.35 Gram.muziek
2.50 Viool mét pianobegeleiding en gram.-muz.
3.30 Gramanuziek 3.45 Bijbellezing 4.15
ONDERLINGE NEDERLANDSCHE
VERZEKERING MAATSCHAPPIJ
Sneek, Oude Koemarkt 35 - Tel. 2224
Als aanvulling op de Rijksregeling
is het sluiten van een
Oorlogsschade Verzekering
van het hoogste belang.
Grootste sprèiding van risico's
(gemiddeld ±-f 10.000.- per deeln.)
Voorschotheffing slechts f 0.60 °/oo
per halfj. voor plattelandsrisico's
Zeer gunstige bepaling omtrent
eventueele naheffing (Hoogstens
f 3.— Ioo per halfjaar)
Halfjaarlijksche schaderegeling
Vraagt inlichtingea
6210
Inspectie:
Th. VAN EMDEN - AMSTERDAM
Leimuidenstraat 41 - Tel. 81922
(Ingez. Med.)
Voor de kinderen 4.45 Gr am .muziek 5.00
VPRO: Cyclus „Het gezin in onzen tijd" 5.15
Nieuws, economische en beursberichten ANP.
5.30 Berichten 5.35 Zang met pianobe
geleiding en gram.muziek 6.05 Grammuziek
6.15 Lyrisch Mandoline-ensemble 6.45 Ac
tueele reportage of gram .muziek 7.00—7.15
Friesch praatje (ANP.), sluiting.
GEM. RADIODISTRIBUTIEBEDRIJF.
Zondag 19 Januari.
lstc Programma: 8.00—13.00 KRO 13.00
22.15 AVRO 22.1524.00 Duitsch programma.
2de Programma: 8.00—14.00 NCRV 14.00
16.00 VARA 16.00—17.15 VPRO 17.15—
19.15 VARA 19.1523.00 VARA, Programma
uitsluitend voor Radio Centrales 23.00—24.00
Duitsch programma.
3de Programma: 7.00—24.00 Duitsch Pro
gramma.
4de Programma: 7.00—24.00 Duitsch Pro
gramma.
Maandag 20 Januari.
lstc Programma: 8.00—10.00 VARA 10.00—
10.20 VPRO 10.20—22.00 VARA 22.00—24.00
Duitsch programma.
2de Programma: 8.00—17.00 NCRV 17.00—
NCRV 17.00—17.15 VPRO 17.15—1915
NCRV 19.15—23.00 NCRV, Programma uit
sluitend voor Radio Centrales 23.00—24.00
Duitsch programma.
3de Programma: 7.00—24.00 Duitsch Pro
gramma.
4de Programma: 7.00—24.00 Duitsch Pro
gramma.
HORIZONTAAL
1. visch
7. gevaarlijk oorlogs
wapen
14. zwijn
15. lofzang
17. ligbed
18. gokken
20. telwoord
21. reeds
23. draad
25. waarin koren
groeit
26. soort portier
27. zegelstubstantie
29. loogzout in vele
bronnen
30. bloeiwijze
31. vertrek
32. rietsoort
34. mak
35. Kamer van Koop
handel
36. treinwagen
37. getemd
38. leering
40. muzieknoot
41. precies
42. vrucht
43. riviertje in Neder
land
45. Europeaan
47. standvastig
49. treiteren
51. paard
53. ontelbaar
56. vers
57. gerucht
61. vruchtbare bodem
64. deksel
66. jongensnaam
68. schade
69, noodsein
71. grond verwijderen
73. nieuwsbureau
74. Fransche eilanden
groep
77. landstreek op
Java
78. lokmiddel
80. opening
81. namelijk
83. precies
84. jongensnaam
85. bedbedekking
87. Kamer van Koop
handel
88. gelofte
90. schoeisel
92. optocht
93. oppervlaktemaat
94. smalle opening
96. krachteloos
97. man
98. fat
99. bouwland
101. deel van een mast
102. vers
103. veelkleurige
104. vlotheid
106. meisjesnaam
107. achternaam van
een bekend film
acteur
108. afmeting hl één
richting
109. gezagvoerder
(Nadruk verboden)
VERTICAAL
1. loslippig
2. elkeen
3. kort oogenblik
4. kippenverblijf -
5. titel
6. omgespen
7. grondstof voor
bakwerk
8. skiterm
9. getij destroom
10. spoedig
11. rhythmlsche bewe
ging
12. omvangrijk
13. fijn borduurgaas
16. beest
19. alcoholhoudende
drank
20. booze geest
22. smal stuk hout
24. plaats in Noord-
Holland
26. pantser-afweer
geschut
28. hoofddeksel
31. dier
32. onderdeel van het
menschdom
33. stekel
36. waarschuwende
uitroep
37. communicatie
middel
39. lus
41. des middags
42. rechtbank
44. dier
46. hoogste deel
48. plaats ln Amerika
50. plaats in Gelder
land
52. groente
54. onaantrekkelijke
lach
55. gewicht
58. bloeiwijze
HORIZONTAAL:
1. lavendel
39. Aa
74.
persoon
8. vaststaan
40. erg
75.
vertalen
15. arend
43. net
76.
S.S.
16. varia
44. N.I.
78.
ketst
18. orde
45. arg
79.
tarief
19. niet
46. rank
80.
t.a.v.
21. poes
48. ra
82.
nat
22. ende
49. darm
83.
la
23.. cel
52. Eire
84.
den.
24. kok
54: Kola
85.
zee
26. m.s.
56. leed
87.
elan
27. Ato
57. Ok
89.
eens
29. oer
59. rank
91.
veil
30. Toorop
61. mee
92.
Nero
32. paard
62. do
93.
degen
34. r.s.
64. som
95.
Veere
35. spoorrit
66. kar
96.
stapelgek
36, germaan
67. In
97.
tooveren
37. pats
68. geboden
38. kartets
72. teer
VERTICAAL:
1. Lancaster
30. top
68.
gek
2. Ar ie
31: Ot
69.
Oost
3. veel
32. per
70.
dot
4. ent
33. das
71.
en
5. N.D.
36. ga
73.
RAP.
6. e.v.
38. kade
75.
va
7. lap
39. arena
77.
salet
8. vies
41. raken
79.
tang
9. aas
42. gnoe
81.
Vara
10. tentamen
45. arak
83.
leek
11. toe
47. kl.
85.
zeer
12. Arno
50. Aden
86.
Eire
13. adder
51. mosterd
88.
nop
14. neerslag
53. ir.
89.
Ede
17. romp
55. aderen
90.
set
20. poorter
58. koerier
91.
vee
24. Koran
60. kronkelen
94.
N.O.
25. kristal
61. minstens
95.
v.v.
27. Aart
63. obstakel
28. oratie
65. meten
Loningverzamel-
plaats
door overlijding in
bezit krijgen
meisjesnaam
prop
hoofdfiguur van
een bekend kin
derverhaal
platte steen
vertrek
hoog militair
deel van de Unie
van Zuid-Afrika
houtachtige plant
persoonlijk voor
naamwoord
indien
haast
ondeskundige
onoverwinlijke
vloot
107.
gebied
opstootje
onbewoonbaar
huis
hooge kerkelijke
waardigheid
zijrivier van de
Rijn
teeken
meisjesnaam
spruit
verwarde knoop
water bij Dene
marken
dier
kortstondig slecht
weer
ontkenning
(Fransch)
muziekterm
3—3
