Frankrijk's positie De strijd tegen Engeland Karl Megerle over de vrijheid ter zee Slsie Jaargang VRIJDAG 10 JANUARI 1941 No. 24783 Verduisteren: De oorlog ter zee Uit Amerika Nederlandsch vrachtschip „Soemba" gezonken 17.49 uur 9.46 uur Verspreide Berichten EERSTE BLAD Feiten van den dag LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES 30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Vóór alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling 's Woensdags en 's Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden van 30 stuks. - Incasso volgens postrecht. - Voor opzending van brieven moet 10 ets. porto betaald worden. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zt)n: per 3 maanden f235 per week ƒ0.18 Franco per post 2.35 per 3 maanden portokosten (voor binnenland 0.80 p. 3 maanden) Nieuwe luchtaanvallen. Hedennacht zette het Duitsche luchtwapen zijn aanvallen op Groot-Brittannië voort. Hoewel het weer slechter werd, voerden de Duitsche bommenwerpers, naar het D.NB. verneemt, hun opdrachten onverstoorbaar uit. O.a. werden In Bristol verschillende voor den oorlog belangrijke doelen aange vallen. Hier en in eenlge andere steden ln Zuid-Engeland ontstonden na het bom bardement groote branden, die ondanks het slechte zicht waargenomen konden worden. NOG EEN BRITSCHE DUIKBOOT VERLOREN. Volgens een Reuterbericht uit Londen is daar bekend gemaakt, dat de duikboot Nar- val ten gevolge van vijandelijk optreden verloren is gegaan. De Narval was vroeger een Fransohe duikboot, die in Engelschen dienst was genomen. Het vaartuig had een waterverplaatsing van 974 ton. Het was voorzien van tien torpedolanceerbulzen en had een actle-radicus van 7000 zeemijlen. De bemanning bestond uit 5 officieren en 44 manschappen. (D.N.B.) BRITSCH VRACHTSCHIP GETORPEDEERD. Radio-Mackay heeft een radiobericht van het 4843 ton metende Britsche vrachtschip Bassano ontvangen, waarin werd medege deeld, dat het schip vijfhonderd mijl ten Noord-Westen van Ierland is getorpedeerd. Het schip voer tussohen New York, Canada en Engeland. (D.N.B.) DE SCHUILGELEGENHEDEN IN LONDEN Volgens een in de Londensche bladen ge publiceerde statistiek van den chef-arts in het ministerie van gezondheid, dr. Jameson, betreffende de luchtbeschermingsmaatre gelen ln de Britsche hoofdstad kan slechts 24 procent van de Londensche bevolking in de schuilkelders een plaats vinden. De door de overheid gebouwde schuilgelegenheden bieden slechts plaats aan 5 procent, de door de stedelijke autoriteiten en parti culieren ingerichte kelders slechts aan 19 procent der 'bevolking een onderkomen. (D.N.B.) ENGELSCHE AANVAL OP DUITSCHLAND. Enkele groepen Britsche bommenwerpers vlogen gisteravond en in de eerste uren van den nacht het rijksgebied binnen. Zij waren klaarblijkelijk van plan in eenige steden in West-Duitschland industrieele installaties en ravitailleeringsbedrijven aan te vallen. Als gevolg van het heldere weer hadden de Britten waarschijnlijk gedacht gunstige voorwaarden aan te treffen voor een succesvolle actie. De bijna wolkelooze nacht met heldere maan was echter, naar het DN.B. verneemt, in het voordeel van den Duitschen afweer, die alle middelen, waaronder ook versperringsballons, had opgesteld om aan een aanval het hoofd te bieden. De aanval werd door den massalen afweer Teeds bij het begin verhinderd en ondoeltreffend gemaakt. Het grootste deel van de vliegtuigen wist het gebied der fa brieken en mijnbouwondememingen niet te bereiken en moest reeds voortijdig om- keeren, waarbij de bommen op het platte land van het Westelijke grensgebied wer den neergeworpen. Door de enkele vlieg tuigen, die doorbraken, werden bommen geworpen op eenige plaatsjes hl het indu striegebied. Zij richtten geen voor de oor logvoering belangrijke schade aan. Enkele woonhuizen en een school werden echter vernield. In een stad werd het katholieke patronaatsgebouw zwaar beschadigd. De veiligheids- en eerste hulpdienst trad onmiddellijk in actie en zorgde er voor. dat geen grootere schade ontstond. Enkele zol- derbranden werden door de eigen luchtbe schermingsdiensten in de kiem gesmoord. Een Britsche bommenwerper is door nachtjagers neergeschoten. VOORSTEL TOT HULP AAN ENGELAND, GRIEKENLAND EN CHINA BINNEN 48 UUR VERWACHT. Uit Washington meldt United Press: Men verwacht in Congreskringen dat een voorstel inzake het voorgenomen uitleenen van oorlogsmaterieel aan Engeland, Grie kenland en China binnen 48 uur aan .het Congres zal worden voorgelegd. Men ver- wacht dat het Congres zal worden ver zocht snel daarover te besluiten. Dit wetsontwerp zal, volgens de Inter national News Service aan de regeering Roo sevelt practise)- de vrije hand geven in de aan Engeland te verstrekken hoeveelheid oorlogsmateriaal. De controle op het plan van Roosevelt zou worden opgedragen aan de ministers van oorlog en marine. CRITEEK OP ROOSEVELT. De president van de Amerikaansthe Kamer van Koophandel, James S. Kemper, heeft een rede gehouden voor de Kamer van Koophandel van Chicago. Kemper le verde in deze rede scherpe critlek op de buiteniandsche politiek der Vereenigde Sta ten, die, naar hij zeide, vol tegenspraken ls, welke onder de bevolking der Vereenigde Staten verwarring stichten. Het fascistisch georienteerde Spanje biedt men levensmiddelen aan, aan andere niet- fascistisch georienteerde landen zooals bij' voorbeeld Frankrijk, weigert men medica menten. Men veroordeelt de zoogenaamde onderdrukking van de individueele vrijheid in Duitschland, bestrijdt het daarom tegelijkertijd echter zoekt men de vriend schap van Rusland, koopt Russisch goud en verkoopt machines voor het vervaardigen van werktuigen, welke machines men zelf noodig heeft. Het is de vraag, zoo vervolgde spr., of de Vereenigde Staten met deze politiek succes kunnen hebben. Men moet zich afvragen, wat de Vereenigde Staten verdedigen wil len, zelfs wanneer het met Japan tot een oorlog komt. Voorts moet men zich afvra gen, of het Amerfkaansche bewapenings programma het juiste is en of de Vereenig de Staten de vriendschap van andere vol ken met slechte leeningen kunnen koopen. Willen de Vereenigde Staten Europa ver overen? Zijn de Vereenigde Staten van plan, elk land, dat nieuwe gebieden heeft verworven, te dwingen, deze weer af te staan? Ik herinner hierbij aan Duitsch land, Italië, Bulgarije, Hongarije, Rusland en Japan. Moet Duitschland door de Ver eenigde Staten van de kaart worden ge schrapt? Het is niet onmogelijk, zoo ver klaarde Kemper, de oplossingen voor der gelijke taken te vinden. Zij liggen echter binnen de grenzen van het mogelijke. Voor men dergelijke taken ter hand neemt, moet men zich precies bewust worden van de verplichtingen en te zelfder tijd bedenken, dat men winnen, doch ook verliezen kan en dat de mogelijkheid van verliezen zeer groot is. (D.N.B.) HEPKINS IN ENGELAND. Naar Reuter meldt, is de speciale gevol machtigde van Roosevelt, Harry Hopkins, gisteren per vliegtuig bi Engeland aange komen. STAKING IN AMERIKAANSCHE MACHINEFABRIEK. De voorzitter van den bij Cio aangesloten automobielarbeidersbond, Thomas, heeft medegedeeld, dat de arbeiders van de Ran ger Engineering Company in Farmingdale in staking zullen gaan. In de marinecom missie van het congres heeft vice-admiraal Towers in verband met deze kwestie mede gedeeld, dat de door de staking getroffen wapenfabriek, waarin voornamelijk groote vliegtuigmotoren worden vervaardigd, een belangrijk rad vormt in de bewapenings machinerie der Vereenigde Staten. MINSTENS 34 SLACHTOFFERS. Het D.N.B. meldt uit New-York: Het in dienst van Engeland varende Nederlandsche schip „Soemba" (6718 ton) is, geladen met staal, in den Atlantischen Oceaan gezonken. Minstens 34 man van de bemanning zijn ver dronken. De rest is in een Oost- Canadeesche haven aan land gezet. (De „Soemba" is een vrachtschip van de maatschappij „Neder land"). De parlementsleden, die aan de zitting van de marinecommissie deelnemen, eisdh- ten in het belang van de Amerikaansche bewapening maatregelen tegen deze staking en gaven als hun meening te kennen dat het congres onmiddellijk dient in te grijpen (D.N.B.) AMERIKAANSCHE AANDEELEN IN ENGELSCH BEZIT. Een groote Amerikaansche trust voert op het oogenblik onderhandelingen, naar As sociated Press uit Washington meldt, over den aankoop van in Engelsch bezit zijnde Amerikaansche aandeelen met een totale waarde van ongeveer 600 millioen- dollar. Van Engelsche zijde wil men het liquidee ren van deze effecten bespoedigen, tenein de Britsche bewapeningsopdrachten in de Vereenigde Staten te kunnen financieren. Waarschijnlijk zal voor de zakelijke rege ling van deze aandeelentransfer een syn dicaat worden opgericht. (D.N.B.) DE GRENSGEVECHTEN TUSSCHEN THAILAND EN INDOCHINA. Volgens berichten uit Saigon hebben de grensgevechten tusschen Thailand en Indo china in de laatste dagen een grooteren omvang aangenomen. Zij strekken zich thans uit van Ventiane in het Noorden tot de provincie Kambodja. Bijzonder hevig waren de Thailandsche aanvallen langs den straatweg Poipet-Sisophon, waar dertig Thailandsche vliegtuigen in den strijd in grepen. Indochineesche militaire instanties ontkennen echter, dat Indochineesche troe pen zich voor Thailandsche eenheden der tig kilometer naar het binnenland zouden hebben teruggetrokken. Het Indochineesche luchtwapen heeft groote tegenaanvallen ondernomen. Fransche ambtenaren in Ha noi verklaren echter, dat deze tegen-aan- vallen slechts vergeldingsmaatregelen zijn, die onmiddellijk zullen ophouden zoodra Thailand den wil tot een vreedzame rege ling van het conflict te kennen geeft. (D.N.B.) Duitschland wacht af. United Press meldt: In een hoofdartikel van de „Boersenzel- tung", dat zich bezig houdt met de ont wikkeling ln Frankrijk heet het o.a., dat Frankrijk een programma noodig heeft. Het heeft een regeering noodig, welke een vast politiek plan bezit en daarnaar han delt. De vervanging van den democrati seren top der wetgeving van 1875 door de autoriteit van één persoon was ongetwij feld het begin van een revolutie van boven. Veel verder is deze nieuwe ordening echter niet doorgedrongen." Verder wordt in het artikel gezegd, dat de gevolgtrekking voor de hand ligt. dat, nadat de derde republiek verdwenen is. een deel van de- aan haar verbonden macht aan de Kerk komt. ..Petain zal voor een derge lijke ontwikkeling zeker geen hindernis zijn, want hij was reeds van zijn vroegste Jeugd, welke hij in een Dominicanessenklooster doorbracht, een trouw zoon van de Kerk. Ook Weygand komt uit het clericale kamp. Zijn opvoeding werd verzorgd door de Je zuïeten. Belden hebben na de nederlaag het leger van anti-clericale officieren gezuiverd waarvan Gamelin de voornaamste vertege- woordlger was. Een groot deel van de vroe gere actieve officieren, die het vertrouwen van Pétain genieten, zijn in het staatsbe stuur opgenomen. Bijna alle prefecten in het tegenwoordige Frankrijk zijn overtuig de Katholieken. De kerkelijke huwelijksvol trekking werd weer geldig verklaard. De geestelijke orden kregen alle rechten terug, die zij bij de scheidingswetten van 1905 bezaten. Naast de Kerk komen natuurlijk ook de tot dusverre naast haar in de verdediging staande royalistische kringen weer op den voorgrond. Oharles Maurras heeft zich se dert lang reeds met Rome verzoend. Een andere machtsgroep heeft zich eveneens bij Pétain aangesloten en staat op het punt beslag te leggen op een groot en belangrijk deel van de algemeene politiek. De mach tige economische organisaties bezetten momenteel alle invloedrijke stellingen, van waaruit ze niet slechts het economische, doch ook het sociale leven van het land be- heerschen. Tevergeefs heeft de minister van sociale zaken tot dusver getracht, een nieuw sociaal statuut in te voeren, waarin de staat de rol van rechtmatig rechter overneemt. Daarbij lijkt ons de ontwikke ling van het sociale vraagstuk heelemaal het kritieke punt van het geheele politieke leven in het nieuwe Frankrijk te zijn. Wanneer de regeering van Vichy er niet ln slaagt, schreeuwende sociale onrecht vaardigheden uit den weg te ruimen en de krasse wanverhouding tusschen bezittenden en armen te verzaohten, dan zal ook de autoriteit van den grijzen maarschalk bij de algemeene crltiek dalen. Zekere kringen, zooals b.v. de nat.-sociallsten, zien dit ge vaar en bezweren den staat, dat de reac- tlonnaire figuren uit zijn omgeving ver bannen moeten worden. Zij probeeren in de breede lagen van het volk, die na het ver dwijnen van hun vroegere marxistisohe lei ders nog altijd in een zekeren letharischen toestand verkeeren, zooiets als een gezonde vernieuwingsbeweging te ontvouwen. Zij hebben daarmee echter voorioopig weinig succes. De oorlog ls nog niet ten einde. Frankrijk is op het oogenblik aan zichzelf overgela ten. Het beeld dat het den toeschouwers biedt, onderscheidt zich nog niet al te zeer van het ons bekende uit den vooroorlog- schen tijd Slechts weinige Franschen schij nen tot dusver te begrijpen, dat ook bij hen een modern socialisme in de plaats moet treden van de plutocratische vooroorlogsche ordening, om een evenwichtig Frankrijk in de nieuwe Europeesche ruimte te kunnen inschakelen. van hedenavond tot morgenochtend De maan ging heden onder te 6.37 uur en kwam op te 15.41 uur. .J Ernstige waarschuwing aan de Neutralen. De bekende diplomatieke medewerker van de „Boersenzeitung", Karl Megerle, houdt zich, steunend op de onderzoekingen van den Berlijnsohen volkenrechtskundige, Vik tor Bruns, waarvan deze het resultaat heeft neergelegd in „De Britsche handelsoorlog en het geldende oorlogsrecht-ter zee", met de „vrijheid der zeeën" bezig. Megerle begint met vooral president Roo sevelt te verwijten, dat hij over dit thema, hoewel het woord vrijheid bij hem een even groote rol speelt als bij de Britsche propaganda, volkomen gezwegen heeft en toont- aan, hoe het stelselmatige onderzoek Engeland als den totalen internationalen rechtschender aan de kaak heeft gesteld. Aan het adres van de neutralen richt de schrijver dan nog eens de ernstige waar schuwing zooals van het begin af aan herhaaldelijk van Duitsche zijde geschied is zich wel te bedenken, wanneer zij zich actief of passief in het blokkadefront van de Westelijke mogendheden laten opnemen. Elke neutrale diende te weten, dat elke niet nadrukkelijk bij oorlogs- of neutraliteits- recht toegestane inbreuk op zijn handels vrijheid een rechtsschending is, waarvoor hij tegenover de andere oorlogspartij tot afweer verplicht is. Hij kan bijvoorbeeld zich niet tegen de eene oorlogvoerende ver plichten en cle andere partij de aanvoeren afsluiten Hij mag niet ir -1 de eene partij een overeenkomst aangaan, waardoor hij de facto aan den handelsoorlog tegén de an dere partij deelneemt. Zoo was het ook, al dus onderstreept Megerle, in. het geheel niet met de plichten der neutraliteit vereenig- baar, wanneer een neutrale staat eenzijdig, zonder overleg met de Duitsche regeering, een overeenkomst met de Britsche regee ring sloot. Het Britsche blokkadestelsel zou zonder medewerking van de neutrale lan den in het geheel niet functionneeren. Zij schikten zich er echter niet alleen in, zij werkten zelfs mee, door de Britsche oor- logsorganisatie in hun landen te dulden en deze hun eigen autoriteiten ter beschikking te stellen. Dat is het resultaat eener zakelijke op heldering van de werkelijke rechtspositie, waarin de neutralen door Engeland ge bracht zijn. Daaruit blijkt, dat Duitschland ook tegenover hen bij eiken maatregel, wel ke het ter bescherming van zijn belangen en tot afwreer van den Engelschen aanval noodig achtte te nemen, zich in een volken rechtelijke positie bevond. Duitschland heeft, zoo betoogt Megerle, van dit recht ge bruik gemaakt met een gereserveerdheid, welke niet overal naar waarde geschat is. Megerle besluit zijn artikel met er aan te herinneren, dat juist bekeken van het standpunt van degenen, die de autoritaire staten van politieke en economische agres sie beschuldigen, de vrijheid der zeeën het kernprobleem blijkt te zijn bij elke oplos sing der tegenstellingen in de wereldpoli tiek. Zonder vrijheid der zeeën geen vrije handel, geen vrije toegang tot de grond stoffen geen lossere economische controle, geen bevrijding van den dwang der autar kie. Eet herstel van de vrijheid der zeeën wordt tot den toetssteen voor elk program tot verbetering der wereld van Angelsak sische zijde. HONGAARSCH-ROEMEENSCHE BESPREKINGEN. D.N.B. meldt uit Boekarest: Hongaarsch-Roemeeasche geschilpunten zullen, naar hier bekend wordt, half Ja nuari van dit jaar behandeld worden in een conferentie, waarheen de beide landen uitgebreide commissies zullen afvaardi gen. De Roemeensche commissie zal waar schijnlijk geleid worden door oud-minister Valer Pop, die als plaatsvervanger den chef van de legionnaire pers, Alexander Randa, naast zich zal hebben. De commissie be staat uit zeven werkgroepen waarvan één zich zal bezig houden met perskwesties. Deze groep staat onder leiding van den plaatsvervangenden persdirecteur Oskar Lisec. GRENSINCIDENTEN IN Z.-AMERIKA. In een officieel communlqüé van het mi nisterie van buiteniandsche zaken van Ecuador wordt gezegd, dat op 3 Januari vliegtuigen van Peru het grondgebied van Ecuador hebben geschonden. Voorts heb ben op 4 Januari gewapende Peruanen een aanval op grensposten van Ecuador onder nomen. „De regeering is vastbesloten, al dus het communiqué, het land en zijn eer te verdedigen." Het Peruaansche ministerie van buiten iandsche zaken daarentegen spreekt tegen, dat vliegtuigen boven het grondgebied van Ecuador verschenen zijn en betoogt, dat de schietpartij tusschen de grensposten van de zijde van Ecuador begonnen is en dat de Peruaansche grensposten bevel gekregen hadden, botsingen te vermijden. - (D.N.B.) MISLUKTE AANSLAG OP EMIR ABDOELLAH. Italiaansche bladen melden uit Beiroet, dat onbekenden j.l. Zondag een aanslag gepleegd hebben op Emir Abdoellah van Transiovdanië. Deze aanslag mislukte. Toen de Emir van een jachtpartij terug keerde, slingerde in de buurt van Petra een onbekende een handgranaat naar hem. Iemand uit het gevolg werd zwaar gewond en liet het leven. Het paard van den Emir werd door een groote scherf getroffen. Ab doellah zelf kwam er echter met eenige ontvellingen af. De daders slaagden erin, onopgemerkt te ontkomen. Volgens de bla den is men van meening, dat deze aanslag door Arabische opstandelingen gepleegd ls. (DN.B.) PERSMAATREGELEN IN ARGENTINIË. De Argentijnsche regeering heeft bij het parlement een wetsontwerp ingediend, dat op verschillende persdelicten, die tot dus verre nog niet ln het wetboek van straf recht waren opgenomen, strenge straffen stelt. Zij zullen in de toekomst de publica tie en verspreiding van uitlatingen, die de neutraliteit van het land ln gevaar bren gen, de nationale souvereinltelt aantasten of waaruit de bedoeling blijkt, de bestaan de regeering aan het wankelen te brengen, met een gevangenisstraf van zes maanden tot een jaar bestraft worden. Het wetsont werp stelt soortgelijke straffen voor voor de publicatie en verspreiding van beleedi- gingen van een staatshoofd van een be vriende mogendheid of van ln Argentinië geaccrediteerde diplomatieke vertegenwoor digers. In de motiveering van dit wetsont werp wordt gezegd, dat deze bepalingen noodzakelijk zijn om de strikte neutrale houding van Argentinië tegenover de oor logvoerende partijen te waarborgen. (D.N.B.) Dit Nummer bevat TWEE Bladen Binnenland Naar liquidatie der omroepvereenigingen. (2e Blad). De nieuwe autobevrachtingsdienst toege licht. (2e Blad). Nieuwe distributie-bonnen aangewezen. (2e Blad). Buitenland Amerika's steun aan Engeland. (Ie Blad). De vrijheid ter zee (le Blad). ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1941 | | pagina 1