Frankrijk's positie
De strijd tegen Engeland
Karl Megerle over de
vrijheid ter zee
Slsie Jaargang
VRIJDAG 10 JANUARI 1941
No. 24783
Verduisteren:
De oorlog ter zee
Uit Amerika
Nederlandsch vrachtschip
„Soemba" gezonken
17.49 uur
9.46 uur
Verspreide Berichten
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad gevestigd zijn. Vóór alle andere advertenties 35 ets. per regel.
Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend
bij vooruitbetaling 's Woensdags en 's Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal
woorden van 30 stuks. - Incasso volgens postrecht. - Voor opzending van
brieven moet 10 ets. porto betaald worden. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zt)n:
per 3 maanden f235
per week ƒ0.18
Franco per post 2.35 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland 0.80 p. 3 maanden)
Nieuwe luchtaanvallen.
Hedennacht zette het Duitsche luchtwapen
zijn aanvallen op Groot-Brittannië voort.
Hoewel het weer slechter werd, voerden de
Duitsche bommenwerpers, naar het D.NB.
verneemt, hun opdrachten onverstoorbaar
uit. O.a. werden In Bristol verschillende
voor den oorlog belangrijke doelen aange
vallen. Hier en in eenlge andere steden ln
Zuid-Engeland ontstonden na het bom
bardement groote branden, die ondanks het
slechte zicht waargenomen konden worden.
NOG EEN BRITSCHE DUIKBOOT
VERLOREN.
Volgens een Reuterbericht uit Londen is
daar bekend gemaakt, dat de duikboot Nar-
val ten gevolge van vijandelijk optreden
verloren is gegaan. De Narval was vroeger
een Fransohe duikboot, die in Engelschen
dienst was genomen. Het vaartuig had een
waterverplaatsing van 974 ton. Het was
voorzien van tien torpedolanceerbulzen en
had een actle-radicus van 7000 zeemijlen.
De bemanning bestond uit 5 officieren en
44 manschappen. (D.N.B.)
BRITSCH VRACHTSCHIP
GETORPEDEERD.
Radio-Mackay heeft een radiobericht van
het 4843 ton metende Britsche vrachtschip
Bassano ontvangen, waarin werd medege
deeld, dat het schip vijfhonderd mijl ten
Noord-Westen van Ierland is getorpedeerd.
Het schip voer tussohen New York, Canada
en Engeland. (D.N.B.)
DE SCHUILGELEGENHEDEN IN LONDEN
Volgens een in de Londensche bladen ge
publiceerde statistiek van den chef-arts in
het ministerie van gezondheid, dr. Jameson,
betreffende de luchtbeschermingsmaatre
gelen ln de Britsche hoofdstad kan slechts
24 procent van de Londensche bevolking in
de schuilkelders een plaats vinden. De door
de overheid gebouwde schuilgelegenheden
bieden slechts plaats aan 5 procent, de
door de stedelijke autoriteiten en parti
culieren ingerichte kelders slechts aan
19 procent der 'bevolking een onderkomen.
(D.N.B.)
ENGELSCHE AANVAL OP DUITSCHLAND.
Enkele groepen Britsche bommenwerpers
vlogen gisteravond en in de eerste uren
van den nacht het rijksgebied binnen. Zij
waren klaarblijkelijk van plan in eenige
steden in West-Duitschland industrieele
installaties en ravitailleeringsbedrijven aan
te vallen. Als gevolg van het heldere weer
hadden de Britten waarschijnlijk gedacht
gunstige voorwaarden aan te treffen voor
een succesvolle actie. De bijna wolkelooze
nacht met heldere maan was echter, naar
het DN.B. verneemt, in het voordeel van
den Duitschen afweer, die alle middelen,
waaronder ook versperringsballons, had
opgesteld om aan een aanval het hoofd te
bieden. De aanval werd door den massalen
afweer Teeds bij het begin verhinderd en
ondoeltreffend gemaakt. Het grootste deel
van de vliegtuigen wist het gebied der fa
brieken en mijnbouwondememingen niet
te bereiken en moest reeds voortijdig om-
keeren, waarbij de bommen op het platte
land van het Westelijke grensgebied wer
den neergeworpen. Door de enkele vlieg
tuigen, die doorbraken, werden bommen
geworpen op eenige plaatsjes hl het indu
striegebied. Zij richtten geen voor de oor
logvoering belangrijke schade aan. Enkele
woonhuizen en een school werden echter
vernield. In een stad werd het katholieke
patronaatsgebouw zwaar beschadigd.
De veiligheids- en eerste hulpdienst trad
onmiddellijk in actie en zorgde er voor. dat
geen grootere schade ontstond. Enkele zol-
derbranden werden door de eigen luchtbe
schermingsdiensten in de kiem gesmoord.
Een Britsche bommenwerper is door
nachtjagers neergeschoten.
VOORSTEL TOT HULP AAN ENGELAND,
GRIEKENLAND EN CHINA BINNEN
48 UUR VERWACHT.
Uit Washington meldt United Press:
Men verwacht in Congreskringen dat een
voorstel inzake het voorgenomen uitleenen
van oorlogsmaterieel aan Engeland, Grie
kenland en China binnen 48 uur aan .het
Congres zal worden voorgelegd. Men ver-
wacht dat het Congres zal worden ver
zocht snel daarover te besluiten.
Dit wetsontwerp zal, volgens de Inter
national News Service aan de regeering Roo
sevelt practise)- de vrije hand geven in de
aan Engeland te verstrekken hoeveelheid
oorlogsmateriaal. De controle op het plan
van Roosevelt zou worden opgedragen aan
de ministers van oorlog en marine.
CRITEEK OP ROOSEVELT.
De president van de Amerikaansthe
Kamer van Koophandel, James S. Kemper,
heeft een rede gehouden voor de Kamer
van Koophandel van Chicago. Kemper le
verde in deze rede scherpe critlek op de
buiteniandsche politiek der Vereenigde Sta
ten, die, naar hij zeide, vol tegenspraken ls,
welke onder de bevolking der Vereenigde
Staten verwarring stichten.
Het fascistisch georienteerde Spanje biedt
men levensmiddelen aan, aan andere niet-
fascistisch georienteerde landen zooals bij'
voorbeeld Frankrijk, weigert men medica
menten. Men veroordeelt de zoogenaamde
onderdrukking van de individueele vrijheid
in Duitschland, bestrijdt het daarom
tegelijkertijd echter zoekt men de vriend
schap van Rusland, koopt Russisch goud en
verkoopt machines voor het vervaardigen
van werktuigen, welke machines men zelf
noodig heeft.
Het is de vraag, zoo vervolgde spr., of de
Vereenigde Staten met deze politiek succes
kunnen hebben. Men moet zich afvragen,
wat de Vereenigde Staten verdedigen wil
len, zelfs wanneer het met Japan tot een
oorlog komt. Voorts moet men zich afvra
gen, of het Amerfkaansche bewapenings
programma het juiste is en of de Vereenig
de Staten de vriendschap van andere vol
ken met slechte leeningen kunnen koopen.
Willen de Vereenigde Staten Europa ver
overen? Zijn de Vereenigde Staten van
plan, elk land, dat nieuwe gebieden heeft
verworven, te dwingen, deze weer af te
staan? Ik herinner hierbij aan Duitsch
land, Italië, Bulgarije, Hongarije, Rusland
en Japan. Moet Duitschland door de Ver
eenigde Staten van de kaart worden ge
schrapt? Het is niet onmogelijk, zoo ver
klaarde Kemper, de oplossingen voor der
gelijke taken te vinden. Zij liggen echter
binnen de grenzen van het mogelijke. Voor
men dergelijke taken ter hand neemt, moet
men zich precies bewust worden van de
verplichtingen en te zelfder tijd bedenken,
dat men winnen, doch ook verliezen kan
en dat de mogelijkheid van verliezen zeer
groot is. (D.N.B.)
HEPKINS IN ENGELAND.
Naar Reuter meldt, is de speciale gevol
machtigde van Roosevelt, Harry Hopkins,
gisteren per vliegtuig bi Engeland aange
komen.
STAKING IN AMERIKAANSCHE
MACHINEFABRIEK.
De voorzitter van den bij Cio aangesloten
automobielarbeidersbond, Thomas, heeft
medegedeeld, dat de arbeiders van de Ran
ger Engineering Company in Farmingdale
in staking zullen gaan. In de marinecom
missie van het congres heeft vice-admiraal
Towers in verband met deze kwestie mede
gedeeld, dat de door de staking getroffen
wapenfabriek, waarin voornamelijk groote
vliegtuigmotoren worden vervaardigd, een
belangrijk rad vormt in de bewapenings
machinerie der Vereenigde Staten.
MINSTENS 34 SLACHTOFFERS.
Het D.N.B. meldt uit New-York:
Het in dienst van Engeland
varende Nederlandsche schip
„Soemba" (6718 ton) is, geladen
met staal, in den Atlantischen
Oceaan gezonken. Minstens 34
man van de bemanning zijn ver
dronken. De rest is in een Oost-
Canadeesche haven aan land
gezet.
(De „Soemba" is een vrachtschip
van de maatschappij „Neder
land").
De parlementsleden, die aan de zitting
van de marinecommissie deelnemen, eisdh-
ten in het belang van de Amerikaansche
bewapening maatregelen tegen deze staking
en gaven als hun meening te kennen dat
het congres onmiddellijk dient in te grijpen
(D.N.B.)
AMERIKAANSCHE AANDEELEN
IN ENGELSCH BEZIT.
Een groote Amerikaansche trust voert op
het oogenblik onderhandelingen, naar As
sociated Press uit Washington meldt, over
den aankoop van in Engelsch bezit zijnde
Amerikaansche aandeelen met een totale
waarde van ongeveer 600 millioen- dollar.
Van Engelsche zijde wil men het liquidee
ren van deze effecten bespoedigen, tenein
de Britsche bewapeningsopdrachten in de
Vereenigde Staten te kunnen financieren.
Waarschijnlijk zal voor de zakelijke rege
ling van deze aandeelentransfer een syn
dicaat worden opgericht. (D.N.B.)
DE GRENSGEVECHTEN TUSSCHEN
THAILAND EN INDOCHINA.
Volgens berichten uit Saigon hebben de
grensgevechten tusschen Thailand en Indo
china in de laatste dagen een grooteren
omvang aangenomen. Zij strekken zich
thans uit van Ventiane in het Noorden tot
de provincie Kambodja. Bijzonder hevig
waren de Thailandsche aanvallen langs den
straatweg Poipet-Sisophon, waar dertig
Thailandsche vliegtuigen in den strijd in
grepen. Indochineesche militaire instanties
ontkennen echter, dat Indochineesche troe
pen zich voor Thailandsche eenheden der
tig kilometer naar het binnenland zouden
hebben teruggetrokken. Het Indochineesche
luchtwapen heeft groote tegenaanvallen
ondernomen. Fransche ambtenaren in Ha
noi verklaren echter, dat deze tegen-aan-
vallen slechts vergeldingsmaatregelen zijn,
die onmiddellijk zullen ophouden zoodra
Thailand den wil tot een vreedzame rege
ling van het conflict te kennen geeft.
(D.N.B.)
Duitschland wacht af.
United Press meldt:
In een hoofdartikel van de „Boersenzel-
tung", dat zich bezig houdt met de ont
wikkeling ln Frankrijk heet het o.a., dat
Frankrijk een programma noodig heeft.
Het heeft een regeering noodig, welke een
vast politiek plan bezit en daarnaar han
delt. De vervanging van den democrati
seren top der wetgeving van 1875 door de
autoriteit van één persoon was ongetwij
feld het begin van een revolutie van boven.
Veel verder is deze nieuwe ordening echter
niet doorgedrongen."
Verder wordt in het artikel gezegd, dat
de gevolgtrekking voor de hand ligt. dat,
nadat de derde republiek verdwenen is. een
deel van de- aan haar verbonden macht aan
de Kerk komt. ..Petain zal voor een derge
lijke ontwikkeling zeker geen hindernis zijn,
want hij was reeds van zijn vroegste Jeugd,
welke hij in een Dominicanessenklooster
doorbracht, een trouw zoon van de Kerk.
Ook Weygand komt uit het clericale kamp.
Zijn opvoeding werd verzorgd door de Je
zuïeten. Belden hebben na de nederlaag het
leger van anti-clericale officieren gezuiverd
waarvan Gamelin de voornaamste vertege-
woordlger was. Een groot deel van de vroe
gere actieve officieren, die het vertrouwen
van Pétain genieten, zijn in het staatsbe
stuur opgenomen. Bijna alle prefecten in
het tegenwoordige Frankrijk zijn overtuig
de Katholieken. De kerkelijke huwelijksvol
trekking werd weer geldig verklaard. De
geestelijke orden kregen alle rechten terug,
die zij bij de scheidingswetten van 1905
bezaten.
Naast de Kerk komen natuurlijk ook de
tot dusverre naast haar in de verdediging
staande royalistische kringen weer op den
voorgrond. Oharles Maurras heeft zich se
dert lang reeds met Rome verzoend. Een
andere machtsgroep heeft zich eveneens
bij Pétain aangesloten en staat op het punt
beslag te leggen op een groot en belangrijk
deel van de algemeene politiek. De mach
tige economische organisaties bezetten
momenteel alle invloedrijke stellingen, van
waaruit ze niet slechts het economische,
doch ook het sociale leven van het land be-
heerschen. Tevergeefs heeft de minister
van sociale zaken tot dusver getracht, een
nieuw sociaal statuut in te voeren, waarin
de staat de rol van rechtmatig rechter
overneemt. Daarbij lijkt ons de ontwikke
ling van het sociale vraagstuk heelemaal
het kritieke punt van het geheele politieke
leven in het nieuwe Frankrijk te zijn.
Wanneer de regeering van Vichy er niet
ln slaagt, schreeuwende sociale onrecht
vaardigheden uit den weg te ruimen en de
krasse wanverhouding tusschen bezittenden
en armen te verzaohten, dan zal ook de
autoriteit van den grijzen maarschalk bij
de algemeene crltiek dalen. Zekere kringen,
zooals b.v. de nat.-sociallsten, zien dit ge
vaar en bezweren den staat, dat de reac-
tlonnaire figuren uit zijn omgeving ver
bannen moeten worden. Zij probeeren in de
breede lagen van het volk, die na het ver
dwijnen van hun vroegere marxistisohe lei
ders nog altijd in een zekeren letharischen
toestand verkeeren, zooiets als een gezonde
vernieuwingsbeweging te ontvouwen. Zij
hebben daarmee echter voorioopig weinig
succes.
De oorlog ls nog niet ten einde. Frankrijk
is op het oogenblik aan zichzelf overgela
ten. Het beeld dat het den toeschouwers
biedt, onderscheidt zich nog niet al te zeer
van het ons bekende uit den vooroorlog-
schen tijd Slechts weinige Franschen schij
nen tot dusver te begrijpen, dat ook bij hen
een modern socialisme in de plaats moet
treden van de plutocratische vooroorlogsche
ordening, om een evenwichtig Frankrijk in
de nieuwe Europeesche ruimte te kunnen
inschakelen.
van hedenavond
tot morgenochtend
De maan ging heden onder
te 6.37 uur en kwam op te
15.41 uur.
.J
Ernstige waarschuwing aan
de Neutralen.
De bekende diplomatieke medewerker van
de „Boersenzeitung", Karl Megerle, houdt
zich, steunend op de onderzoekingen van
den Berlijnsohen volkenrechtskundige, Vik
tor Bruns, waarvan deze het resultaat heeft
neergelegd in „De Britsche handelsoorlog en
het geldende oorlogsrecht-ter zee", met de
„vrijheid der zeeën" bezig.
Megerle begint met vooral president Roo
sevelt te verwijten, dat hij over dit thema,
hoewel het woord vrijheid bij hem een
even groote rol speelt als bij de Britsche
propaganda, volkomen gezwegen heeft en
toont- aan, hoe het stelselmatige onderzoek
Engeland als den totalen internationalen
rechtschender aan de kaak heeft gesteld.
Aan het adres van de neutralen richt de
schrijver dan nog eens de ernstige waar
schuwing zooals van het begin af aan
herhaaldelijk van Duitsche zijde geschied
is zich wel te bedenken, wanneer zij zich
actief of passief in het blokkadefront van
de Westelijke mogendheden laten opnemen.
Elke neutrale diende te weten, dat elke niet
nadrukkelijk bij oorlogs- of neutraliteits-
recht toegestane inbreuk op zijn handels
vrijheid een rechtsschending is, waarvoor
hij tegenover de andere oorlogspartij tot
afweer verplicht is. Hij kan bijvoorbeeld
zich niet tegen de eene oorlogvoerende ver
plichten en cle andere partij de aanvoeren
afsluiten Hij mag niet ir -1 de eene partij een
overeenkomst aangaan, waardoor hij de
facto aan den handelsoorlog tegén de an
dere partij deelneemt. Zoo was het ook, al
dus onderstreept Megerle, in. het geheel niet
met de plichten der neutraliteit vereenig-
baar, wanneer een neutrale staat eenzijdig,
zonder overleg met de Duitsche regeering,
een overeenkomst met de Britsche regee
ring sloot. Het Britsche blokkadestelsel zou
zonder medewerking van de neutrale lan
den in het geheel niet functionneeren. Zij
schikten zich er echter niet alleen in, zij
werkten zelfs mee, door de Britsche oor-
logsorganisatie in hun landen te dulden en
deze hun eigen autoriteiten ter beschikking
te stellen.
Dat is het resultaat eener zakelijke op
heldering van de werkelijke rechtspositie,
waarin de neutralen door Engeland ge
bracht zijn. Daaruit blijkt, dat Duitschland
ook tegenover hen bij eiken maatregel, wel
ke het ter bescherming van zijn belangen
en tot afwreer van den Engelschen aanval
noodig achtte te nemen, zich in een volken
rechtelijke positie bevond. Duitschland
heeft, zoo betoogt Megerle, van dit recht ge
bruik gemaakt met een gereserveerdheid,
welke niet overal naar waarde geschat is.
Megerle besluit zijn artikel met er aan te
herinneren, dat juist bekeken van het
standpunt van degenen, die de autoritaire
staten van politieke en economische agres
sie beschuldigen, de vrijheid der zeeën het
kernprobleem blijkt te zijn bij elke oplos
sing der tegenstellingen in de wereldpoli
tiek. Zonder vrijheid der zeeën geen vrije
handel, geen vrije toegang tot de grond
stoffen geen lossere economische controle,
geen bevrijding van den dwang der autar
kie. Eet herstel van de vrijheid der zeeën
wordt tot den toetssteen voor elk program
tot verbetering der wereld van Angelsak
sische zijde.
HONGAARSCH-ROEMEENSCHE
BESPREKINGEN.
D.N.B. meldt uit Boekarest:
Hongaarsch-Roemeeasche geschilpunten
zullen, naar hier bekend wordt, half Ja
nuari van dit jaar behandeld worden in
een conferentie, waarheen de beide landen
uitgebreide commissies zullen afvaardi
gen. De Roemeensche commissie zal waar
schijnlijk geleid worden door oud-minister
Valer Pop, die als plaatsvervanger den chef
van de legionnaire pers, Alexander Randa,
naast zich zal hebben. De commissie be
staat uit zeven werkgroepen waarvan één
zich zal bezig houden met perskwesties.
Deze groep staat onder leiding van den
plaatsvervangenden persdirecteur Oskar
Lisec.
GRENSINCIDENTEN IN Z.-AMERIKA.
In een officieel communlqüé van het mi
nisterie van buiteniandsche zaken van
Ecuador wordt gezegd, dat op 3 Januari
vliegtuigen van Peru het grondgebied van
Ecuador hebben geschonden. Voorts heb
ben op 4 Januari gewapende Peruanen een
aanval op grensposten van Ecuador onder
nomen. „De regeering is vastbesloten, al
dus het communiqué, het land en zijn eer
te verdedigen."
Het Peruaansche ministerie van buiten
iandsche zaken daarentegen spreekt tegen,
dat vliegtuigen boven het grondgebied van
Ecuador verschenen zijn en betoogt, dat de
schietpartij tusschen de grensposten van de
zijde van Ecuador begonnen is en dat de
Peruaansche grensposten bevel gekregen
hadden, botsingen te vermijden. - (D.N.B.)
MISLUKTE AANSLAG OP EMIR
ABDOELLAH.
Italiaansche bladen melden uit Beiroet,
dat onbekenden j.l. Zondag een aanslag
gepleegd hebben op Emir Abdoellah van
Transiovdanië. Deze aanslag mislukte.
Toen de Emir van een jachtpartij terug
keerde, slingerde in de buurt van Petra
een onbekende een handgranaat naar hem.
Iemand uit het gevolg werd zwaar gewond
en liet het leven. Het paard van den Emir
werd door een groote scherf getroffen. Ab
doellah zelf kwam er echter met eenige
ontvellingen af. De daders slaagden erin,
onopgemerkt te ontkomen. Volgens de bla
den is men van meening, dat deze aanslag
door Arabische opstandelingen gepleegd ls.
(DN.B.)
PERSMAATREGELEN IN ARGENTINIË.
De Argentijnsche regeering heeft bij het
parlement een wetsontwerp ingediend, dat
op verschillende persdelicten, die tot dus
verre nog niet ln het wetboek van straf
recht waren opgenomen, strenge straffen
stelt. Zij zullen in de toekomst de publica
tie en verspreiding van uitlatingen, die de
neutraliteit van het land ln gevaar bren
gen, de nationale souvereinltelt aantasten
of waaruit de bedoeling blijkt, de bestaan
de regeering aan het wankelen te brengen,
met een gevangenisstraf van zes maanden
tot een jaar bestraft worden. Het wetsont
werp stelt soortgelijke straffen voor voor
de publicatie en verspreiding van beleedi-
gingen van een staatshoofd van een be
vriende mogendheid of van ln Argentinië
geaccrediteerde diplomatieke vertegenwoor
digers. In de motiveering van dit wetsont
werp wordt gezegd, dat deze bepalingen
noodzakelijk zijn om de strikte neutrale
houding van Argentinië tegenover de oor
logvoerende partijen te waarborgen.
(D.N.B.)
Dit Nummer bevat TWEE Bladen
Binnenland
Naar liquidatie der omroepvereenigingen.
(2e Blad).
De nieuwe autobevrachtingsdienst toege
licht. (2e Blad).
Nieuwe distributie-bonnen aangewezen. (2e
Blad).
Buitenland
Amerika's steun aan Engeland. (Ie Blad).
De vrijheid ter zee (le Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.