Wie?
Onze Puzzle-Rubriek
In het oog der wereld
Slue Jaargang
Zaterdag 28 December f940
Vierde BSsd
Ko. 24773
Vliegen
LAND EN TUINBOUW
VRAGENRUBRIEK
Kruiswoord
raadsel
Oplossingen vorige
week
Een der machtige Douglas-reuzen van de K. L. M. der laatste jaren-
(Van een bijzonderen medewerker)
Het is zoo ver met ons gekomen, dat wij
vliegtuigen nog slechts onderscheiden in
bommenwerpers en jagers; dat we alleen
nog maar van Heinkels en Spitfires, van
Messerschmitts en Hurricanes spreken; dat
we de capaciteit van een vliegmachine af
meten naar het aantal bommen, waarmee
zij vijandelijke objecten bestookt en haar
bewegelijkheid naar de snelheid, waarmee
zij zich uit de bundels der zoeklichten en
ihet vuur van het afweergeschut draait.
Het vliegtuig heeft jarenlang een andere,
hoogere taak vervuld: het heeft de volke
ren der wereld met elkaar verbonden.
Zoo is het geweest, zoo zal het weer wor
den. Wij hebben den tijd gekend, waarin
het vertrouwde geronk onzer burgerlucht-
vloot niet van, niet uit de lucht was; waar
in wij onze klok regelden naar het vlieg
tuig op Londen op of Berlijn; waarin onze
K.L.M. vloog van Noord naar Zuid; van
Noord naar Zuid in Nederland, in Europa,
In de wereld. En wij zien verlangend uit
naar den dag, waarop haar glinsterende
aluminiumrompen met de forsche vleugels
weer zullen neerstrijken op onze vliegvelden
en met levende lading of vol bevracht zul
len opstijgen, den neus in den wind en
Holland's vlag heffend hoog in de lucht.
Ook aan dezen oorlog komt een eind. Er
zal weer vrede zijn en dan. op den eigen
dag dat de klokken der kerken ons dien
verkonden, zal Nederland de taak hervat
ten die het eeuwenlang heeft vervuld: het
zal opnieuw de schakel zijn tusschen de
volkeren. Sinds eeuwen zijn wij door het
water en sinds jaren door de lucht steeds
recht op ons doel aangestevend. Verbeten
en hardnekkig hebben wij gevochten om
de zee de baas te worden; even verbeten
en hardnekkig om de ijlte daar boven ons
te veroveren. Tweemaal hebben Nederlan
ders den weg naar Indië ontdekt: door het
water en door de lucht. Varen en vliegen,
dat is onze roeping nu eenmaal.
Varen, vliegen èn: zaken doen. Wij, Hol
landers zijn een zakelijk volk. Eerlijke, ener
gieke, dikwijls ook harde zakenlui, kerels
met pit en durf en ondernemingsgeest, elke
eeuw onzer historie heeft ze geleverd. En de
Nederlandsche burgerluchtvaart is dan ook
van den aanvang af een zakelijke onderne
ming geweest. De koopman smeedt het ijzer
als het heet is. Welnu, de inkt waarmee in
1919 de vredesverdragen werden geteekend,
was nauwelijks gedroogd op de officieele,
zwaar gezegelde documenten of de Eerste
Luchtvaart Tentoonstelling te Amsterdam,
de E.L.T.A. begon de grootsche propaganda
voor „Nederland in de lucht". Wij hebben
sindsdien heel wat tentoonstellingen in ons
vaderland gehad, maar het is toch wel op
merkelijk dat de namen van twee ervan in
ons aller herinnering onuitwischbaar staan
opgeschreven: E.N.T.O.S. en EJj.T.A. Varen
en vliegen.
De ED.T.A. was het begin. Daar kwamen
meer dan een half millioen bezoekers, daar
vlogen er 4000 hun eerste rondje met Ver-
steegh, Van Weerden, Poelman of Fokker,
daar zijn vliegtuigjes bewonderd waar een
jongere generatie nu om grinnikt, daar
heeft een volk uren lang zóó in de lucht
staa nstaren „dat je niks as neusgaten zag".
Van de ED.T.A. tot de K.L.M. is slechts
een schrede Den 7den October van hetzelf
de jaar, 1919, werd de stichtingsacte van de
„Naamlonze Vennootschap Koninklijke
Luchtvaartmaatschappij voor Nederland en
Koloniën" gepasseerd. ,,En Koloniën", dat
is een toevoeging om eerbied voor te heb
ben. Vijf heele jaren zou het duren voor
deze gedachte werkelijkheid werd, maar
het denkbeeld: Nederland met Oost en West
verbonden door een vliegdienst, stond den
oprichters der KJL.M. op dien 7den October
1919 al klaar voor den geest. En dat, terwijl
in heel Nederland geen burgervliegtuig be
stond terwijl men aan het werk moest tijgen
met uit den oorlog overgebleven militaire
toestellen en voor het eerste vliegjaar een
„net" had gespannen, dat twee draden tel
de: draden die Amsterdam met Londen en
met Hamburg en Kopenhagen verbonden.
Tachtig duizend kilometer heeft de K.L.M.
in 1920 gevlogen. In 1938 waren het er tien-
en-een-half millioen. Maar de waarde van
die eerste kilometers is in cijfers niet uit te
drukken. Elk ronkend vliegtuigje van de
K.L.M., wrak samenstel van hout en doek,
zonder gesloten kajuit, elk van die primi
tieve kistjes, waarvan de afbeelding ons
thans met verbazing slaat, heeft antwoord
gegeven op den roep der volkeren, heeft
banden gelegd, afstanden verkort, misver
stand uit den weg geruimd, begrip doen ge
boren worden, saamhoorigheidsgevoel ge
kweekt en het ontwrichte Europa den weg
gewezen naar een betere toekomst. Zoo voe
ren onze voorouders naar Indië met scheep
jes van drie-, vierhonderd ton, zeggende:
„Mannen wij hebben naest Godt onse hul-
pe bij ons: een yegelijck steeck maer sijn
handen uyt de mouw".
De K.L.M. is een unieke instelling. Waar
om? In de eerste plaats natuurlijk al om
dat ze „de", omdat ze „ons aller" K.L.M. is.
Van het allereerste begin af is Nederland
op vlieggebied dan toch één geweest. Op
onze prestaties in de lucht heeft de be
faamde „schotjesgeest" nu eens geen in
vloed kunnen uitoefenen en dat., terwijl in
sommige andere landen diezelfde eenheid
pas veel later is gekomen, na langen strijd
en eindelooze financieele beslommeringen.
In de tweede plaats is de Nederlandsche
maatschappij een der weinige, ontstaan
door particulier initiatief. Weliswaar heeft
zij het niet zonder Regeeringssteun en dus
Regeeringsinvloed kunnen bolwerken, al
was deze heel wat geringer dan die, welken
haar buitenlandsche zusters genoten. Maar
overigens: de K.L.M.-vogel is in vrijheid ge
dresseerd. Nooit heeft hij in de kooi der
dwangmaatregelen triest van het eene tak
je op het andere moeten wippen. Laat hem
maar rondfladderen, is altijd de leuze ge
weest; een vogel moet leeren zichzelf te red
den. En we zullen zijn nest zoo aantrekke
lijk maken dat niet alleen hij, maar ook vo
gels van andere pluimage er graag op zul
len neerstrijken. Voor buitenlandsche con
currentie is de Directie der K.L.M. nooit
bang geweest. Integendeel. Onze Neder
landsche luchtvaart kan pas bloeien, meen
de zij, wanneer wij er in slagen de samen
werking met andere maatschappijen zoo
goed en zoo volledig mogelijk te maken.
Het kon dan ook wel niet anders of Den
Haag, de zetel der K.L.M., werd ook de ba
kermat van den Bond die thans omstreeks
dertig luchtvaartmaatschappijen verbindt, j
de „Groote Club der Vliegerij", de I.A.T.A.
(International Air Traffic Association).
Door die samenwerking werd voorkomen,
dat een passagier uit Malmö die op Amster
dam's vliegveld landde, net de verbinding
met Pariis als een stipje aan den horizon
zag verdwijnen of dat de haastige Berlijn-
?che zakenman in 's hemelsnaam maar ging
aeeloopen met een rondleiding op Schiphol
mdat het vliegtuig vo'or Londen toch pas
ver twee uur vertrok. Zulke kooien hebben
mge jaren geleden de Spoorwegmaatschap-
Men den reizigers gestoofd, maar in de
liegwereld is ook de tijd van den passa
gier geld, instappen, vliegen, even de bee-
ien strekken op vreemden bodem, gauw
en kopje koffie of pittiger hartversterking
■n dan weer verder. Eenige duizenden kilo
meters per dag als dat noodig is.
Toen de K.LM. werd opgericht, beston
den er elders reeds eenige maatschappijen
iie voor haar landen beoogden, wat Ples-
nan en de zijnen voor Nederland onderna
men. Maar en dat is alweer unieks
hans is de K.L.M. wèl de oudste luchtvaart
onderneming. Haar oudere zusters zijn óf
overleden óf hebben door huwelijk zoowel
haar naam als haar zelfstandigheid ver-
oren. Noch de Belgische S.N.E.T.A., noch
de Deutsche Luft Reederei, noch de Fran-
sche C.M.A. had genoeg weerstandsvermo
gen om het heele rijtje kwalen die tot den
kinderleeftijd behooren, het hoofd te bie
den. Maar de K.LM. heeft nóg haar ouden
naam en haar oorspronkelijken Directeur
en toen kort geleden het bekende K.L.M.-
huisje op het Leldsche plein te Amsterdam
werd verlaten, verdween daarmee het oud
ste kantoor ter wereld voor luchtvaartpas-
sagezaken.
Vliegen met een gehuurde vloot, dat doe
je alleen als het moet en geen dag langer
dan strikt noodzakelijk is. Nog in het eerste
jaar van haar bestaan gaf de KL.M., die
met Engelsch materiaal begonnen was, aan
de Nederlandsche Vliegtuigenfabriek Fok
ker opdracht voor haar een toestel te bou
wen. Daarmee knoopte zij een band aan die
welhaast een loopende band zou worden:
heel wat Fokkertjes zijn van de fabriek
naar den verbruiker gegaan.
De F-2, de eerste machine die Fokker le
verde, was wel een vreemd, eenigszins hoog-
pootig beestje, maar zij had tenminste een
gesloten kajuit, waarin vier passagiers kon
den zitten en zelfs bijna gemakkelijk zitten.
En dat was een geweldige vooruitgang. Die
goeie F-2.binnen het jaar was hij al op
den achtergrond gedrongen door zijn Jon
ger broertje, de F-3 en vijftien jaren later
kruiste reeds de F-36 tweemaal zoo snel met
zijn vier motoren door het luchtruim als de
F-2 met zijn eene. Maar hier moet dadelijk
bij opgemerkt worden, dat men in vlieg -
kringen heel wat vlugger van 2 tot 36 telt
dan op school. Fokker deed het zoo: 2-3-7-
7a-7b-8-9-12-20-22-36. Maar'het schoolsche
rekenen was nooit de groote kracht van on
zen beroemden vliegtuigbouwer
Vogels groeien snel. Na luttele weken ste
ken zij de kopjes al over den rand van het
nest en na het eerste, arzelende fladder-
vluchtje is er geen houden meer aan. Ver
der. steeds verder willen zij de vleugeltjes
uitslaan, grooter, steeds grooter wordt hun
wereld. Zoo streken ook de KD.M.-vogels
op telkens verder gelegen vliegvelden neer,
niet eens en toevalig, maar met de regel-
verstopping, overmatig vet wil
doen verdwijnen en de schade
lijke gevolgen: aambeien, rheu-
matiek, zenuwachtigheid wil
voorkomen, die zuivere bloed
en ingewanden met
Dr. Schieffer's
Stofwisselingszout
Het resultaat is verrassend l Men
bespeurt terstond den grooten
dienst aan de gezondheid; men
gevoelt zich vrijer en beter.
Flacon f 1.06. Oubbele flacon f 1.76
bij apothekers en vekarogIstén.
5203
(Ingez. Med.)
maat van een betrouwbare klok. Doch het
vaderland behoefde niet jaloersch te zijn:
het werd waarlijk niet vergeten. Haamste
de en Kopenhagen Groningen en Fpankfuvt
Enschedé en Milaan, Vlissingen en Praag.
Den Burg en Budapest, ze werden allemaal
op het net "aangesloten. Toen had boven
dien de Ki.M. al de belofte ingelost, ver
vat in haar naam: K.L.M. voor Nederland..
èn Koloniën. Na allerlei tegenslag vatte in
1922 Generaal Snijders het probleem van
de verbinding met onze Oost aan en twee
jaar later startte het Luchtdriemanschap
Van der Hoop, Van Weerden Poelman en
Van den Broeke met de eerste F-7 de H-
NACC naar Batavia. Indien er een middel
bestaat om een volk „air-minded" te ma
ken, dan is het zonder twijfel door het vol
brengen van ploniersvluchten. Tochten als
van Van der Hoop, later van Geyssendorf-
fer met Van Lear Black en van Frijns met
de Postduif worden niet slechts volbracht
door den gezagvoerder, den tweeden be
stuurder en den marconist, maar door het
geheele Nederlandsche volk. Dergelijke
vluchten zijn belangrijk voor den vlieg
dienst, voor de Maatschappij, belangrijk als
experiment, belangrijk uit handelsoogpunt
bezien, maar in de eerste plaats belangrijk
voor den nationalen geest. Wij stugge Hol
landers, wellicht meer dan eenig ander volk
schuw onze gevoelens te toonen, bang, sen
timenteel te schijnen, wij, juist wij. hebben
af en toe zulke prikkels noodig, die ons
nationaal besef versterken, ons het bewust
zijn onzer eenheid sterker doen beleven.
Tezamen, als volk, hebben wij gejuicht,
toen de Pelikaan zijn Kerstvlucht volbracht
toen de Uiver ln de Melbourne-race zege
vierde .Tezamen, als volk, hebben wij ge
rouwd, toen diezelfde Uiver verging
juist op den dag dat de Snip-den Atlanti-
schen Oceaan overstak en Hondong de
eerste Nederlandsche machine op het vlieg
veld van Paramaribo neerzette.
Hoe anders is dit alles geworden. Het be
drijf der KJL.M. ligt stil. De oorlogstoestand
maakt burgervaart onmogelijk. Het blije
geronk van Fokker noch Douglas klinkt
door de lucht. Het doffe gedreun der bom-
fenwerpers, het scherpe gegier der jagers
overstemt elk ander geluid. De doos van
Pandora waarin, volgens de oude sage, alle
menschelijke leed en alle menschelijke el
lende lag verborgen, is wijd opengezet en
haar inhoud heeft zich verspreid over de
VRAGEN EN ANTWOORDEN.
Vraag: Mijn kamerlinde, welke in Jurü j.l. is
gestekt, is mooi gegroeid en maakt nu een paar
gele bladeren. Kan de pot te klein zijn? Deze is
7 c.M. in doorsnede.
Mej. E. G. te N.
Antw.: Dit komt veel voor bij planten, welke
den winter overblijven. Houdt uw kamerllnde
koel en goed in het licht en vooral vorstvrij. Geef
gedurende den winter" matig water. De aarde
mag evenwel niet te droog worden. Zet alles in
Maart in een pot van 11 k 12 c.M. bovenwijdte
ln voedzame aarde.
Vragen op Tuinbouwgebied aan de Redactie
onder motto: „Tuinbouw".
C. E. te L. De schade kan op den Jongen
verhaald worden. Bij de loonbetaling kan tegelijk
niet meer dan twee vijfde gedeelte voor schuld
vergelijking in aanmerking komen.
H. S. te L. De verhuurder is verplicht het
euvel te verhelpen. Als hij dit blijft weigeren,
zoudt ge de overeenkomst kunnen beëindigen en
eventueel schadevergoeding kunnen vorderen.
W. B. te R. U moogt den huurprijs niet
verhoogen.
G. de G. te L. Dergelijke adressen kunnen
wij niet verschaffen. Het geldstukje heeft geen
waarde meer.
Je moet niet zooveel dansen Olga,
hi-hi, je bent veel te warm.
wereld. Alleen de Hoop, aldus het verhaal,
is ons gebleven. Zij leeft in ons, de hoop
op betere tijden. Als die aanbreken zullen
vele vreugden ons volk geworden. En een
ervan zal zijn, dat „uit de asch van de eer
ste K,L.M.-phoenix een nieuwe vogel zal ver
rijzen, mooier en grooter dan degene die
door den gloed van oorlogsgeweld werd ver
schroeid".
Die hoop is de hoop van Nederland.
HORIZONTAAL
1. rekenopgave
4. het werk neer
leggen
9. jongen
14. paleis dp de
Veluwe
15. landstreek op Java
17. omroepvereenlging
18. aardrijkskundige
teekening
20. zwier, vlotheid
21. prul
23. lange planten
stengel
26. advies
28. opening
29. rivier in Duitsch-
land
31. groote slede
32. steenen vaatje
33. spoedig
35. meisjesnaam
36. telwoord
38. tennisterm
39. insgelijks (afk.)
.40. Engelsch dichter
42. jongensnaam
44. rivier in Duitsch-
land
45. opening in een
band
47. troep jachthonden
49. schaap
52. verbrandingspro
duct
53. handigheid
55. middaguur
56. meisjesnaam
58. wegnemen
60. spil
62. ontkennend voor
voegsel
63. schoenspanner
64. Amsterdamsche
tijd
66. Jongensnaam
67. hoofddeksel
69. plaats in Fries
land
70. verhaal
74. muts
75. jongensnaam
76. voorzetsel
77. harde steensoort
78. jongensnaam
79. voorzetsel
80. wachtwoord, leuze
84. vogel
85. plaats in Limburg
87. been
89. gierigaard
90. meisjesnaam
91. klein deeltje
93. voor-gang
96. levenloos
97. stootwerktuig
99. godsdienstig boek
100. reeds
101. vaartuig
104. marktstand
106. laagtij
108. deel van het oor
109. omroepvereenlging
110. soort
112. vrouw
113. cel
(Nadruk verboden)
115. visschen
116. houtsplinter
118. vat
119. broos
121. dagblad
122. slotwoord van ge
beden
124. omwenteling
125. opstandige bewe
ging
126. gemeenschappe
lijke grond
127. kerf, inham
128. leering
1. meppen
VERTICAAL
2. plaats
3. insect
4. achtervoegsel dat
de overtreffende
trap aangeeft
5. spruit
6. harde steensoort
7. landstreek
8. lengtemaat
10. naamlooze ven
nootschap
11. visch
12. zangstuk
13. kleur
16. bediende
18. top
19. soort
21. plaats in Enge
land
22. natuurverschijnsel
24. oppervlaktemaat
25. precies
27. honlngverzamel-
plaats
30. hemelwater
33. interest
34. kleine dolk
37. meisjesnaam
40. herrie
41. teeken
43. schijngestalte van
de maan
45. dier
46. den lezer heil
48. vrucht
49. bekendheid, ach
ting
50. plaats in Neder
land
51. deel van een bed
54. baksel
56. veiligheidsappa
raat
HORIZONTAAL:
1. sein
48. perk
83.
I.S.
4. zandgrond
50. pet
84.
aal
11. vier
51.
O.L.
87.
nr.
14. koraal
52.
Aa
88.
oord
16. loeven
53. kantoor
89.
vlek
18. O.K.
55.
om
91.
tergend
20. kans
57.
!a
94.
made
21. kok
58. egge
95.
Leo
23. keet
60.
vree
96.
O.D.
24. Ka
62. telaat
98.
vrees
25. pap
63. Deest
99.
Ka
27. S.D.
64. Odense
100.
eed
28. meent
65. pats
102.
en
30. ge
66. last
103.
veil
31. lok
67. R.K.
105.
end
32. trap
69.
te
106.
Onno
34. vervoer
70. garnaal
108.
la
36. lier
72.
A.t.
W9.
alleen
38. bril
73.
ge
111.
kraken
39. 1.1.
74. Els
113.
kina
40. Nel
76. laat
114.
Pompa-
41. om
78.
last
doer
43. kers
30. ban
115.
rand
45. ook
81. nood
46. boom
VERTICAAL:
1. slop
34.
vlok
79.
sr.
2. ik
35.
roer
30.
bode
3. nok
37.
ik
82.
de
4. zand
38.
boortoren
84.
arre
5. aas
39.
Lo
85.
agenda
6. N.L.
42.
mr.
86.
leed
7. groeve
44.
stamelend
88.
o.a.
8. Ol.
46.
bagatel
90.
koel
9. nok
47.
mandaat
92.
e.v.
10. deeg
48.
portaal
93.
N.S.
11. vet
49.
kordaat
94.
mank
12. in
52.
agaat
95.
leuk
13. raak
54.
trein
97.
diep
15. rasp
56.
meest
99.
knar
17. veel
58.
elp
101.
daad
19. katrol
59.
ets
103.
vla
21. kern
60.
vol
104.
Leo
22. knol
61.
ent
106.
ore
24. korrel
68.
kloven
107.
oer
26. prik
70.
gast
109.
An
28. me
71.
land
110.
n.m.
29. te
73.
gareel
111.
Ko
31. leep
75.
Solo
112.
na
33. al
77.
al
91.
95.
autobewaarplaats
ongebonden
lang -uiteinde
lidwoord Fransch
landstreek op Java
meisjesnaam
jongensnaam
prul 98.
ouderwetsch wapen
lokmiddel 100.
Amsterdamsche 101.
tijd 102.
werktuig 103.
deel van een takel 105.
moedig, flink 107.
stookger eedschap 109.
langwerpig, ellips- 111.
vormig
plaats in Noord-
Afrika
deel van het oor
doodslag
kreunen
voorzetsel
bereider van
voedsel
bergplaats
versiersel op een
kleedingstuk
samenhangende
hoeveelheid
leidsman, raads
man
waarin koren groeit
lokmiddel
snel
marktstand
Romeinsche god
schrobt
jongensnaam
"TOUW
toespraak
groote slede
ontkenning
opstootje
koud, vochtig
de onbekende
deel van een mast
