81ste Jaargang
VRIJDAG 27 DECEMBER 1940
No. 24772
Radiobelasting
75 cent per maand
Verduisteren:
OFFICIEELE KENNISGEVING
De omroep onder staatscontrole
17.32
9.50
uu?
uur
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel.
Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertentiesuitsluitend
bij vooruitbetaling 's Woensdags en 's Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal
woorden van 30 stuks. - Incasso volgens postrecht. - Voor opzending van
brieven moet 10 ets. porto betaald worden. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maandenƒ2.35
per week0.18
Franco per post 2.35 per 3 maanden -f portokosten
(voor binnenland 0.80 p. 3 maanden)
Een redacteur van het ANP heeft een on
derhoud gehad met ir. W. L. Z. van der
Vegte, radio-adviseur bij het departement
van volksvoorlichting en kunsten, over de
nieuwe maatregelen op radiogebied.
Naar aanleiding van de nieuwe verorde
ning en aanknoopend aan hetgeen ir. A.
Dubois, de gemachtigde voor de concen
tratie van den radio-omroep in Nederland,
reeds had medegedeeld over het streven
naar' een grooten Nederlandschen omroep,
kwam het gesprek eerst op het algemeene
doel van de radioconcentratie.
IN DIENST VAN BET
GEHEELE VOLK.
„Wij willen den omroep in dienst van het
geheele volk stellen," zeide de heer Van der
Vegte. „Daarvoor is het noodig, dat de Staat
den omroep aan zich trekt. Vroeger trad de
Staat in het algemeen slechts controlee
rend, dus negatief, tegenover den omroep
op. Slechts sporadisch werd door de regee
ring zelf gebruik* gemaakt van de radio als
middel om ons heele volk te bereiken. Zoo
nu en dan, bij plechtige gebeurtenissen,
herdenkingsdagen en in tijden van gevaar
voor ons land werd de omroep te algemee-
nen nutte ingeschakeld, doch nooit werd
dit machtige hulpmiddel gebruikt voor een
georganiseerde volksvoorlichting. Met het
besluit om den omroep onder tte brengen
bij het nieuwe departement van volksvoor
lichting wordt radicaal met de tot nu toe
gevolgde richtlijn gebroken.
De Staat is in de eerste plaats verant
woordelijk voor hetgeen de omroep brengt.
Niet door middel van een negatieve con
trole, doch slechts door maatregelen van
opbouwenden aard, door het geven van
richtlijnen en het direct beïnvloeden van
de berichtgeving.
Er moet goed bedacht, worden, dat de
aetheruitzendingen niet aan grenzen des
lands gebonden zijn, zoodat ver buiten ons
eigen land onze stem doordringt. Daarom
moet v/el overwogen worden wat onze om
roep brengt en zal elke onzakelijke of on
juiste berichtgeving vermeden dienen' te
worden.
Het is wel duidelijk, dat het volstrekt
uitgesloten is, dat de omroep in han
den van vereenigingen van luisteraars
blijft, hoe goed de bedoelingen ook zijn
mogen".
„De Staat stelt zich dus niet slechts in
het negatieve voor de uitzendingen verant
woordelijk, doch wil positief werkzaam
zijn. U bedoelt, dat de Staat niet alleen te
gen „onvertogen woorden" moet waken,
maar zelf iets te verkondigen heeft?"
„Ja, omdat de taak van de radio een volks-
voorlichtende functie is en daarom tot het
terrein van den staat behoort."
„Dat dit standpunt directe praktische
consequenties heeft voor de berichtgeving,
is duidelijk geworden. Doch ook voor het
overige gesproken woord zal het'gevolgen
hebben. Kunt u aangeven welke?"
„De omroep zal geregeld gebruikt wor
den om de luisteraars van allerlei zaken op
de hoogte te brengen.
In de eerste plaats denk ik hierbij aan het
scheppen van beter begrip voor de nieuwe
gedachten die dezen grootschen tijd, waar
in we leven, beheerschen, en het bewerk
stelligen van een hetere verhouding tot
onze Oostelijke naburen. Wij weten, dat er
ten opzichte van beide punten grove mis
verstanden bestaan en het is voor ons land
een levensbelang, dat 'hier op de snelste
wijze klaarheid geschapen wordt. Ik denk
hier ook aan actueele lezingen, interviews
op allerlei gebied en speciale reportage van
allerlei gebeurtenissen uit het dagelij ksche
leven. Ook zullen wij de stemmen laten
hooren van hen, die tot nu toe vergeefsch
trachtten een plaats voor de microfoon te
veroveren.
Verder is het noodig, dat de vele maat
regelen, die het gevolg zijn van de bezetting
van ons land en van de blokkade, waaraan
wij onderworpen zijn, op de juiste wijze
belicht worden en dat het ons volk wordt
bijgebracht waarom deze maatregelen in
het algemeen noodig zijn en hoe wij ons
ernaar te gedragen hebben."
„En hoe ziet u die taak van uw departe
ment ten opzichte van de muzikale en an
dere programma's?"
„Bij de ontwikkeling van de omroeppro
gramma's staat de kunst op het allereerste
plan en wij zullen er naar streven om het
allerbeste aan onze luisteraars te brengen.
Hiermede wordt tweeërlei doel nage
streefd. Ten eerste willen zij den smaak
van het publiek op een hooger peil brengen
en ten tweede is het mogelijk op veel ruimer
schaal gelegenheid te geven aan onze be
gaafde kunstenaars om naar voren te tre
den. De misstand, dat deze kunstenaars
vaak hun toevlucht in het buitenland heb
ben moeten zoeken, dient voorgoed te ver
dwijnen. Het is onze eerste plicht om aan
goede zonen van ons volk een bestaans^-
mogelijkheid te bieden.
Hieruit moet niet geconcludeerd wor
den, dat ook niet aan buitenlandsche
krachten gelegenheid zal gegeven wor
den hun kunnen te toonen. Dit is juist
noodig om op de hoogte te blijven van
wat buiten onze grenzen gepresteerd
wordt en om den noodlgen stimulans aan
onze eigen kunstenaars te geven. Het
uitwisselen van goede krachten zal in
de hand gewerkt worden. Goede amuse
mentsmuziek is vanzelfsprekend wel-
koin, doch ik wil hier duidelijk doen
uitkomen, dat in den Nederlandschen
omroep geen plaats meer wordt inge
ruimd voor zoogenaamd hotjazz of
„kreungezang".
Het departement zal de richtlijnen geven
voor de programma's. De uiteindelijke or
ganisatie en uitvoering geschieden natuur
lijk door den omroep zelf onder verantwoor
ding van zijn leider.
„Hoe zullen echter de verschillen in le
vensbeschouwing tot nu toe in de verschil-
lene omroepvereenigingen vertegenwoor
digd tot uiting komen?"
KERKELIJKE BELANGEN OP
DEZELFDE WIJZE VERZORGD.
„Zooals reeds werd medegedeeld zullen
de kerkelijke belangen van de luisteraars
op minstens dezelfde wijze verzorgd worden
als tot nu toe. In de programma-afdeeling
van de Nederlandsche omroep komt hier
voor een speciale afdeeling waar vertrou
wensmannen van de verschillende kerke
lijke groepen onder eigen verantwoording
de kerkelijke uitzendingen zullen verzorgen.
De uitzendingen zelf geschiedep door het
apparaat van den Nederlandschen omroep.
Onder kerkelijke uitzendingen wordt
datgene verstaan, dat het direct kerke
lijke leven betreft, waarbij dit begrip
ruim opgevat dient te worden. Politiek
en dergelijke behooren hier echter zeer
zeker niet toe, hiervoor zijn andere
takken der programma-afdeeling be
schikbaar.
Wij zullen er zorg voor dragen, dat hier
de belangen van het Nederlandsche volk en
zoo noodig, die van onze volksgenooten in
overzeesche gewesten en van stamverwan
ten in andere deelen van de wereld, op de
beste wijze behartigd worden. Ik reken er
stellig op om op dit gebied van de kerke
lijke overheden loyale medewerking te ver
krijgen.
DE FINANCIERING.
De volgende vraag gold de financiering,
zie hier het antwoord:
„Tot nu toe beschikte de omroep uitslui
tend over geldmiddelen uit vrijwillige bij
dragen van de luisteraars. Deze idealisti
sche grondslag heeft tot bewonderenswaar
dige resultaten geleid, doch is in verband
met de nieuwe doelstelling niet meer te
handhaven.
De Nederlandsche omroep stelt zich in
dienst van het geheele Nederlandsche volk
en daarom is het natuurlijk uitgesloten dat
een groot deel van de luisteraats niet mee
zouden dragen aan de. kosten. Tot nu toe
waren slechts ongeveer de helft van de
luisteraars zich hun plichten bewust. Ons
land telde meer dan een half millioen klap-
loopers op omroepgebied.
Aan dezen ongewenschten toestand
wordt nu een einde gemaakt door met
ingang van 1 Januari 1941 een ver
plichte radiobijdrage in te stellen. Elke
toestelbezitter en elke aangeslotene
aan een radiodistributie-bedrijf zal
voortaan 75 cent per maand moeten bij
dragen.
Een deel hiervan komt ten goede aan
den dienst der P.T.T. als vergoeding
voor de kosten verbonden aan het
innen dezer bijdragen, voor het verzor
gen van de zenders, laboratoriumkosten
enz. De rest komt geheel ten goede aan
den Nederlandschen omroep en zal vol
doende zijn om de plannen, zooals ik u
die zoojuist ontwikkelde te dekken.
Op het eerste gzicht lijkt het bedrag van
75 ct. per maand tamelijk hoog, doch in
vergelijk wat men in het buitenland betaalt
is het gering. Ih Duitschland draagt men
bijvoorbeeld reeds jaren lang 2 mark per
Inaand bij, dus ongeveer het dubbele.
Ik ontveins mij niet, dat deze verplichte
bijdrage aanvankelijk een terugslag op het
aantal luisteraars zal brengen, doch ik ben
ten volle overtuigd, dat dit slechts tijdelijk
zal zijn en dat in een betrekkelijk korten
tijd de Nederlandsche luisteraar verzoend
zal zijn met dezen toestand en zijn bijdra
ge gaarne zal offeren, omdat hij overtuigd
wordt, dat hij waar voor zijn geld krijgt."
„Kan er tegenover deze lastenverzwaring
geen tegenwicht worden gesteld in den
vorm van tegemoetkoming aan de luiste
raars? Radio is een dure liefhebberij.
EEN GOEKOOPE VOLKSONTVANGER.
„Dat gebeurt ook. Wij zullen trach
ten den Nederlandschen omroep te sti-
muleeren en in de eerste plaats is het
hiervoor noodig, dat een goedkoope
doch goede volksontvanger in den han
del wordt gebracht. We zullen ons met
de radio-fabrikanten en met den radio-
handel te zamen aan een tafel zetten
en trachten het beoogde doel te bena
deren. Vanzelfsprekend zijn hier nog
ettelijke moeilijke vraagstukken op te
lossen, doch waar een wil is, is een
weg.
Tevens zal dan onder het oog gezien
worden of het niet mogelijk is, om den
luisteraar met geringe financieele draag
kracht tegemoet te komen in de betalings
condities, opdat ook zij in staat zijn den
aanschaf van zoo'n toestel te bekostigen.
Voor denradiohandel en de fabrikanten
is het stimuleeren van den verkoop v?in
radio-toestellen natuurlijk van het groot
ste belang en hier gaan onze belangen
hand in hand. Hun medewerking is onont
beerlijk, opdat ons streven dat succes
moge hebben, waardoor de te nemen maat
regelen gerechtvaardigd blijken."
Ik kreeg van mijn nicht
Aldegondr
Een „heilwensch" voor
Kerstfeest gezonden
Nu ben ik niet grootsch,
Maar ik had liever van Bootr
Een flesch TIP by den
Kerstboom gevonden
'n TIP VAN BOOTZ
Inz. H. G. te Hilversum ontving een flesch TIP
6161 (Ingez. Med.)
DE RADIO-DISTRIBUTIE
CENTRALES.
„En wat gebeurt er met de radio-distri
butie?"
„Deze methode van omroepverbrelding Is
in ons land op groote schaal toegepast,
veel meer dan in andere landen. Wij heb
ben over de 800 radlo-dlstrlbutie-centrales
en het ligt in het voornemen deze bedrij
ven door den staat te doen naasten en te
voegen onder den dienst der P.T.T. De hui
dige eigenaars moeten natuurlijk op bil
lijke wijze schadeloos gesteld worden. Op
deze wijze zal het mogelijk zijn, dat de
distributiediensten ten volle worden inge
zet voor het zoo juist geschetste doel en
tevens zullen de minder goed uitgeruste
diensten verbeterd worden, waarbij de
waarschijnlijkheid bestaat, dat enkele klei
ne, niet loonende, centrales verdwijnen
sullen. Er zal naar gestreefd worden, de
bijdragen voor aansluiting aan een radio-
distributiebedrijf te verlagen, om zoodoen
de de gelegenheid te scheppen den kring
der luisteraars te vergrooten."
Nog verdere plannen?"
„Onder den radio-omroep valt ook de tele
visie, een techniek, die reeds bezig is uit
zijn kinderschoenen te groeien. Ofschoon
men nog lang niet is, waar men wezen wil,
wordt het toch reeds duidelijker, dat dit
Foto Van Vliet.
Dit vroolijke groepje, tijdelijk wat onrus
tig geworden doordat de „volksoploop"
door snel opkomend water dreigde te wor
den verstoord, nam Dinsdagmiddag op de
banen der Leidsche IJsclub deel aan de
wedstrijden voor de jeugd. Groot was die
groep niet, en dat was jammer want het
weer was ideaal en het ijs was prachtig,
maar de voortvarendheid van het bestuur
om zóó gauw al wedstrijden uit te schrij
ven, had vele jongens en meisjes blijkbaar
wat overrompeldOok de jeugd moet,
naar het schijnt, eerst ingereden zijn voor
dat zij aan wedstrijden kan deelnemen!
Enfin, een volgend maal beter.
De prijzen in de verschillende nummers
werden als volgt gewonnen:
Blokjesrapen voor meisjes van 710
jaar: 1. Lyddie Boon. 2. Marietje de Jager.
Idem jongens van 710 jaar: 1. Aat van
Hoeken. 2. Tom Moens.
Hoepelwedstrijd voor meisjes van 1113
jaar: 1. Joosje Burgersdijk. 2. Kiddy Bur-
gersdijk.
Hinderniswedstrijd voor jongens van 11
13 jaar: 1. Wim Lub. 2. Reinder Schouten.
Hardrijden voor jongens van 1416
jaar: 1. Bram Brouwer. Tweede aankomen
de was H. J. de Jong, die in de finale kwam
te vallen.
De heer S. J. Koopmans heelt na alloop
den uitslag bekend gemaakt en de prijzen
uitgereikt, waarna de heer Planjer de rol
van het Kerstmannetje vervulde en alle
deelnemers verraste met een bon voor een
koek of een consumptie.
De Kerstdagen hebben slechts een zeer
beperkte ijsvreugde gebracht. Wel waagde
zich nog een enkeling op het ijs van de
Kagerplassen, doch, zooals wij Dinsdag al
schreven, het ijs was nog volkomen onbe
trouwbaar en verscheidene waaghalzen
moesten hun roekeloosheid dan ook met
een nat pak bekoopen. Gelukkig bleef het
daarbij.
De baan van de Leidsche IJsclub bieef
ook Eersten Kerstdag en gistermorgen nog
geopend, doch de steeds toenemende dool
maakte gistermiddag voorloopig weer een
einde aan de ijspret.
onderwerp de allergrootste aandacht ver
dient. Het zal daarom noodig zijn om de
ontwikkeling op den voet te volgen en eert
uitgebreide studie van de toepassingsmoge
lijkheden te maken. In het uit te breiden
laboratorium van de P.T.T. zal het noodlge
verricht worden, teneinde klaar te staan
de televisie in ons land toe te passen, als
de tijd daarvoor gekomen is."
„Tot de verdere punten van het program
ma van het departement van volksvoorlich
ting en kunsten behoort de wetgeving op
radio-omroep-gebied in ruimsten zin. Ik
wil hiervan slechts aanstippen de te nemen
maatregelen teneinde de storingen van de
radio-ontvangst tot een minium te beper
ken en het vraagstuk van de antennen, dit
laatste zoowel bezien van aesthetlsch ge
zichtspunt, als met het oog op storingen.
Verder zijn aan de orde het samenstellen
van voorschriften voor hen, die gerechtigd
zullen zijn de officieele radioprogramma's
uit te geven in den vorm van een periodiek
zooals tot nu toe gebruikelijk was. In de
eerste plaats komen hiervoor in aanmer
king de kernen der huidige omroepvereeni
gingen, om zoodoende in de toekomst de
band met hun vroegere leden aan te hou
den."
Het gesprek bleek, op dit punt gekomen,
reeds zooveel stof te hebben opgeleverd, dat
besloten werd de lezers voor het overige te
verwijzen naar de radiotoespraak van den
heer van der Vegte, welke hij hedenavond
te 18 uur zal uitspreken en de daarop vol
gende uiteenzetting (waarschijnlijk op Zon
dag 29 dezer) over de toepassing van het
besluit omtrent de verplichte luisterbij
drage.
van hedenavond
iot morgenochtend
De maan komt heden op te
7.51 nor en gaat onder te
16.50 nar.
ALGEMEENE KENNISGEVING.
Burgemeester en Wethouders van Leiden
brengen ter algemeene kennis, dat de Mo-
lensteegbrug, gelegen over den Vliet, tot
nader order voor alle rtjverkeer is afge
sloten. 5182
A. VAN DE SANDE BAKHUYZEN,
Burgemeester.
VAN S TRI JEN, Secretaris.
Dit Nummer bevat DRIE Bladen
Binnenland
Kolenhandelaren moeten hun voorraden
volgens behoefte verdeelen (3e Blad).
Organisatie van de ijsbestrijding (Binnen
land. 5e Blad).
Nieuwe distributiebonnen (2e Blad).
Buitenland
Diverse Kerstboodschappen (3e Blad).
Slechts weinig strijd tijdens de Kerstdagen
(le Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
