Uit Amerika
De aanvallen op Engeland
Verklaring van Matsoeoka
Ifste laargang
DINSDAG 10 DECEMBER 1940
No. 24759
Verduisteren
Duitschland's luchtoverwicht
Economische
moeilijkheden voor
Engeland
Lloyd George in het
Britsche kabinet
Winterhulp Nederland
De Fransche chemische
industrie
„Japan heeft ten aanzien van Nederlandsch-Indiö
alleen economische bedoelingen"
De geruchten over leening aan Engeland
17.27 uur
9.39 uur
VJ
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES
SO ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel.
Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend
by vooruitbetaling 's Woensdags en 's Zaterdags 50 ets. by maximum aantal
woorden van 30 stuks. - Incasso volgens postrecht. - Voor opzending van
brieven moet 10 ets. porto betaald worden - Verplicht bewysnummer 5 ets.
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zyn;
per 3 maanden 2.35
per weekƒ0.18
Franco per post ƒ2.35 per 3 maanden -4- portokosten
(voor binnenland ƒ0.80 per 3 mnd.)
In de Londensche City, in de regeerings-
wijk en in de aangrenzende gebieden kon
men tijdens het bombardement van gister
nacht, reeds binnen twee uur 40 uitgebrei
de branden waarnemen, aldus verneemt het
D.N.B. Zes tot acht bijzonder groote bran
den hadden in enkele minuten tijds heele
blokken straten aangetast. Vooral zwaar
geteisterd werden de stadswijken Poplar en
Bethnal Green ten Noorden en Noord-Wes
ten van de Theemsbocht.
Een geweldige steekvlam in Poplar, af
komstig van een brandstoffenopslagplaats,
vloeide samen met talrijke daar in korten
tijd oplaaiende branden in pakhuizen,
graansilo's en groote maalderijen.
De wijk Bethnal Green is buitengewoon
zwaar getroffen. Heele reeksen huizen
stortten in en na enkele uren vormden
groote puinhoopen en rookende ruines het
beeld, dat de Duitsche vliegers in het licht
der vlammen aanschouwden. Ondanks de
zen geweldigen aanval keerde slechts één
Duitsch vliegtuig niet naar zijn basis terug.
De generaal der vliegers, Quade, geeft in
een opmerkelijke beschouwing over het on
derwerp der superioriteit van Duitschland
in de lucht belangwekkende vergelijkende
cijfers. Hierbij gaat de schrijver uit van
het gunstige strategische uitgangspunt van
het Duitsche luchtwapen, waardoor het
mogelijk werd in zeer korte vluchten de
doelen in Engeland te bereiken. De Duit
sche gevechtsvliegtuigen konden dienten
gevolge al naar gelang het type één- tot
tweeduizend kilogram bommen per vlieg
tuig op iedere aanvalsvlucht mede nemen,
terwijl de'Engelsche nachtbommenwerpers
in het gunstigste geval bij een noodzake
lijk af te leggen afstand van 2050 kilometer
en meer hoogstens 500 kilo bommen kunnen
meenemen.
Alleen al als gevolg van dit gunstigste
uitgangspunt is de gevechtskracht van de
Engelsche vliegtuigen 50 a 75 procent min
der dan die van de Duitsche toestellen.
Belangwekkend is verder een vergelijking
van de aanvallen op Berlijn en Londen.
Churchill heeft toegegeven, dat de Duit-
schers op 26 September 251 ton bommen
op Londen hebben neergeworpen.
Generaal Quade neemt deze Engelsche
cijfers ais basis en neemt aan, dat gemid
deld per dag 20 ton bommen worden neer
geworpen, dus op Londen alleen al 6.000
ton per maand. Bij de iets grootere aan
vallen op Berlijn werden telkens 5 tot 10
ton, in totaal sedert 7 September, den dag
waarop den Duitsche vergeldingsaanvallen
op Londen begonnen, 58 ton bommen neer
geworpen. Tegenover de 20.000 ton, die tot
dusver op Londen zijn geworpen, staat dus
nog geen 60 ton, die op Groot-Berlijn neer
vielen. Dit is een verhouding van 1 333-.
(D.N.B.)
In ëen Duitsche beschouwing over de
Engelsche verliezen ter zee wordt o.m. ge
zegd:
Wanneer men de beschadigingen, welke
tot verlies der lading hebben geleld, mede-
rekent, is sedert het uitbreken van den oor
log minstens 10 tot 12 millioen ton Engel
sche en op Engeland varende scheepsruimte
verloren gegaan. Aangenomen kan worden,
dat daarbij meer dan 15 millioen ton goede
ren vernietigd rijn, d.w.z. een kwart onge
veer van den normalen jaarlljkschen Invoer
in Engeland. Daarbij komen dan nog de
vernielingen door bommen en branden.
Daar Engeland zekére grondstoffen, die
voor den oorlog van belang zijn. voor hon
derd procent uit het buitenland moet be
trekken, daar bij het uitbreken van het
conflict volgens Engelsche enquêtes geen
noemenswaardige voorraden waren opgesla
gen en daar de goederen in Engeland ge
durende de laatste 15 maanden In gebruik
"er^mpn zijn, moet volgens de meening van
de Duitsche economische kringen, die de
ontwikkeling oplettend gadeslaan, op zeke
ren dag het oogenblik komen waarop het ver
lies van één enkel schip, dat blivoorbeeld
met bepaalde chemicaliën geladen was, zal
leiden tot een maandenlangen stilstand van
het bedrijf in geheelë takken van het eco
nomische leven.
De wferkelijk kritieke tijd voor de Britsche
r-roductie staat volgens het oordeel der
Duitsche ondernemingen, die dagelijks met
de vraagstukken der grondstoffenvoorzie-
ning in aanraking komen, nog pas voor de
deur.
Hij begint, wanneer plotseling voor geld of
goede woorden noch op militair bevel be
paalde grondstoffen te krijgen zijn. zoodat
een geheel productieproces stokt. Bij den
vijand ter zee en den vijand in de lucht
voovt Tïch dan de derde gevaarlijke tegen
stander: de eigen arbeiders, die geen be
hoorlijk werk en geen behoorlijk eten heb
ben.
De ouderen onder de Duitsche industri-
eelen. die reeds^ gedurende den wereldoor
log aan het hoofd van hun ondernemingen
stonden, hebben ten aanzien van deze din
gen hun eigen meening. Bovendien was het
toen in Duitschland nog veel en veel beter
dan het thans reeds in Engeland is. Indien
de Duitsche arbeiders al tengevolge van de
hongerblokkade niet voldoende gevoed kon
den worden, kwamen zij tenminste uitge
slapen in de werkplaats. Bij de overige
moeilijkheden komen in Engeland nog de
moreele druk van het luchtalarm en van
het onderbreken van den arbeid bij lucht
aanvallen
Ten slotte mogen ook de gevoelens der
Engelsche industrieelen niet onderschat
worden Zij zien, hoe de eene fabriek na de
andere, hoe hun vermogen vernield wordt.
Vandaag is de concurrent het slachtoffer,
morgen kan hun eigen fabriek getroffen
worden. Bovendien is het bekend, dat men
in Engeland hooge dividenden en goede
tantièmes verlangt. (Het D.N.B. geeft trou
wen- cijfers over stijgende oorlogswinsten
in Engeland).
Engeland wil, naar men in Duitschland
meent, langs den weg der economische
blokkade zijn oorlog „op zijn gemak"
zooals Hore Belisha het in het Lagerhuis uit
drukte. winnen. Het dreigt hem te verlie
zen. en in de eerste plaats van den econo-
mischen en financieelen factor uit. Honderd
jaar lang hebben de Engelschen gezongen:
„we hebben de mensehen, we hebben de
schepen, we hebben ook het geld". Terwijl
de spreekwijze „veilig als de Bank van En
geland" sedert jaar en dag in de wereld
niet meer gebruikt wordt, hebben de Brit
sche bladen juist duidelijk gemaakt, dat,
na het wegvallen van de bondgenooten,
waarop men had gerekend, zoowel bij het
leger als de industrie een tekort aan men-
schen bestaat Over de schepen hebben de
laatste weken talrijke Engelsche ministers
hun opmerkingen gemaakt en ten aanzien
van 't geld leverde de Britsche ambassadeur
te Washington, lord Lothian, zijn commen
taar, die overal zooveel opzien baarde.
International News Service meldt uit
Londen, dat men in welingelichte kringen
van Whitehall een wijziging in het Brit
sche kabinet verwacht, waarbij Lloyd
George tot de regeering Churchill zou toe-
Het gironummer van de Winter
hulp Nederland, Den Haag:, is:
55 5 3.
Als bank der Winterhulp Ne
derland is aangewezen de Kas-
vereeniging N. V., Amsterdam,
No. 8 7 7.
Stort op 5553 of 877,
Ge brengt geluk in veler leven.
treden. Bepaalde Engelsche bladen hebben
de laatste weken voortdurend de toetre
ding van Lloyd George tot het kabinet ver
langd. Men neemt algemeen aan, dat door
de verwijdering van den minister van bul-
teniandsche zaken, lord Hallfax, en van sir
Kingsley Wood uit het kabinet, de weg
voor de benoeming van Lloyd George zou
worden vrijgemaakt. (D.N.B.)
MOEILIJKHEDEN MET DE GROND-
STOFFENYOORZIENING.
De Fransche chemische industrie staat
in verband met transportmoeihjikheden,
die, zooals betoend, slechts gedeeltelijk kon
den worden overwonnen, en in verband met
het gebrek aan grondstoffen, voor groote
moeilijkheden in zake den wederopbouw.
De organisatie-commissie der chemische
industrie houdt zich thans bezig met de
inventarisatie van de nog aanwezige grond
stoffen. Men is het er over eens, dat ook
een kwantitatieve beperking noodlg zal
zijn, speciaal met het oog op de Europee-
sche besprekingen, welke worden gehouden
met betrekking tot de vereischte verdeeling
van de markten.
Tegenwoordig kunnen slechts die bedrij
ven der chemische industrie op volle kracht
welkeen., die bepaalde eenvoudige grond
stoffen, zooals kolen, kaJlk, stikstof uit de
luoht enz. verwerken. Men hoopt pyriet uit
Spanje en fosfaat uit Noord1-Afrika te kun
nen betrekken. De takken der chemische
industrie, die voor hun producten aange
zien zie vervolg pag. 2 van het le Blad)
De Japansche minister van buitenland^
sche zaken, Matsoeoka, heeft gistermiddag
tijdens een „tea" voor vertegenwoordigers
van de buitenlandsche pers eenlge verkla
ringen afgelegd betreffende problemen der
Japansche buiteniandtsche politiek.
Op de vraag, of de nieuwe ambassadeur
in Washington, Nomoera, speciale richt
lijnen heeft gekregen tot regeling van de
Japansch-Amerikaansche betrekkingen, ver
klaarde Matsoeoka, dat Japans buitenland
sche politieke lUn jegens de Vereenigde
Staten volkomen duidelijk is, aangezien
deze is gebaseerd op het driemogendlheden-
pact.
Deze politiek tracht men, aldus de Japan
sche minister, niet alleen voor het eigen
volk, maar ook voor het buitenland duide
lijk te maken.
Mochten de Vereenigde Staten aan
Duitschland den oorlog verklaren, dan
zal Japan, op grond van het driemo-
gendhedenpact, terstond aan den oor
log deelnemen aan den kant van de
spilmogendheden. Wel sprak Matsoeoka
de hoop uit, dat dit niet werkelijkheid
behoefde te worden.
Op een vraag betreffende een mogelijke
ontwikkeling der Japansch-Amerikaansche
betrekkingen, zeide Matsoeoka: „Wij mogen
verschillen van meerling met Amerika heb
ben, maar wanneer beide staten zich met
hun eigen zaken bemoeien, kan het niet
tot ernstige botsingen komen. Ik heb de
hoop niet opgegeven, dat wij wellicht in
een niet al te ver af gelegen toekomst oog
in oog tegenover elkander zullen staan en
onze betrekkingen vreedzaam zullen rege
len. Ik zie geen reden, waarom wij in den
Stillen Oceaan oorlog zouden voeren. Dat
zou een domheid zyn. Moeilijkheden kun
nen worden overwonnen, wanneer beide
partyen het hoofd helder houden".
Ten aanzien van de Japansch-Rus-
sische betrekkingen zeide Matsoeoka,
dat onderhandelingen gevoerd worden,
Vertiere bijzonderheden kon hij niet
mededeelen.
De Amerikaansche minister van finan
ciën, Morgenthau, heeft bekend gemaakt,
dat hij gisteravond te zijnen huize een be
spreking zou hebben met den onderstaats
secretaris in het Britsche ministerie van
financiën, Phillips. Voorts verklaarde Mor
genthau, dat de Amerikaansche regeering
nog geen besluiten betreffende een finan-
cleeie hulp voor Engeland genomen heeft
en dat de Engelschen tot dusver noch for
meel noch Informeel om eenlge flnancieele
hulp verzocht hadden. Deze onderhande
lingen dienden uitsluitend om den toestand
te bestudeeren. Wat er daarna gebeurt, is
een aangelegenheid der regeering. Morgen
thau zeide niet gemachtigd te zijn eenige
verplichtingen aan te gaan.
De democratische senator Thomas heeft
volgens de Associated Press, de schrap
ping van de Engelsche oorlogsschul
den voorgesteld, waarna Engeland met een
Amerikaansche controle over alle Britsche
bezittingen op het Westelijke halfrond
Canada uitgezonderd zou instemmen.
Deze controle zou pas twee jaar na afloop
van dezen oorlog ophouden. Thomas, die
lid van de senaatscommissie voor buiten
landsche aangelegenheden is. verklaarde:
een dergelijke ruil zou Engeland van de
Johnson-wet bevrijden en daardoor den
weg vrijmaken voor een financieele hulp
verleening aan Engeland door middel van
particuliere credieten. Tevens zou Engeland
ontheven worden van de verantwoording
voor de verdediging van zijn bezittingen in
het Westen en zouden de Ver. Staten nieu
we steunpunten verkrijgen. Dit voorstel
vindt in kringen van het congres weinig in
stemming De senatoren Clark en Holt heb
ben het plan hevig bestreden en in andere
kringen Van het congres wordt het als een
proefballon beschouwd.
De besprekingen over de kwestie eener
financieele hulpverleening aan Engeland
gaan, naar de Associated Press meldt, van
de volgende gezichtspunten uit:
1. Geen financieele hulp, zoo lang alle
Engelsche middelen in de Ver. Staten niet
zijn uitgeput, hetgeen waarschijnlijk bin
nen eefi jaar tijds het geval zal zijn.
2. Inmiddels de definitieve belofte eener
financieele hulp, zoodra het zoover geko
men is.
Het voornaamste doel van het Britsche
streven is in de eerste plaats een prtnei-
pieele belofte van crediet te verkrijgen in
dien dit in de toekomst noodig zou zijn,
teneinde het Britsche moreel te versterken,
de Britsche aankoopen beter te organisee-
ren en de Amerikaansche leveranciers ten
aanzien van de toekomstige Engelsche be
talingscapaciteit gerust te stellen.
Niettemin staat thans reeds de kwestie
van een waarborg voor eventueele toekom
stige Britsche credieten op den voorgrond,
daar er sterke twijfel heerscht, of een hulp
voor Engeland zonder eenige garantie het
Amerikaansche volk aannemelijk gemaakt
kan worden. De levendige bespreking van
het vraagstuk in congreskringen, waarbij
gewag gemaakt wordt van de Britsche be
zittingen op het westelijk halfrond en van
de Engelsche machtspositie in de rubber
en tinproductie, is hiervoor een duidelijke
bevestiging. (D-N.B.)
TEGEN DEELNEMING AAN
DEN OORLOG.
Kardinaal WilHam O'Connell, aartsbis
schop van Boston, heeft in een intervieuw
verklaard dat Amerika zich buiten den oor
log moet houden en voor een blijvenden
vrede moet werken, in plaats van aan oor
logspropagandisten en zekere „emigranten"
gehoor te schenken, die ernaar streven,
Amerika aan het oorlogvoerende Engeland
te ketenen.
De 81-jarige kardinaal zeide woordelijk:
„De Vereenigde Staten willen den oorlog
vermijden, wijl dit het beste voor Amerika
en zijn volk is. Ondanks de propaganda van
alle kanten, hoopt het volk van Amerika
thans, van de oorlogsverschrikkingen ver
schoond te blijven. Het leeft in het ver
trouwen, dat zijn regeeringsleiders oprecht
waren, toen zij beloofden, Amerika buiten
den oorlog te houden."
De kardinaal zeide verder, dat hij niet
kon begrijpen, waarom het aan sommige
propagandisten wordt toegestaan, den be-
grijpelijken vredeswensch van het Ameri
kaansche volk door hun geschreeuw te
overstemmen.
„Wat ls hun bedoeling?" vroeg de kardi
naal. „Zij kunnen geen ware Amerikanen
zijn, want die denken eerst aan hun va
derland."
„Het Amerikaansche volk moet Amerika
tot voorbeeld maken van den vrede en de
religieuze rechtvaardigheid. Zonder recht
vaardigheid kan er geen duurzame wede
zijn. Het verdrag van Versailles is ook uit
eengevallen omdat het onrechtvaardig
was."
En in het Joumal American schrijft
Hearst, dat de tegenwoordige politiek ge
schikt is om de Ver. Staten in den oorlog
te storten en wel daar, waar het den strijd
niet wenscht. Tevens zouden de Ver. Staten
in een oorlog met Japan geraken, waardoor
drievijfde deel van de Amerikaansche vloot
gebonden zou zijn. Er bestaat geen moge
lijkheid op het Europeesche vasteland te
landen. De oorlog zou enorme bedragen
verslinden en tot reusachtige verliezen lei
den. Het zou daarom, zoo besluit Hearst,
voor de Ver. Staten beter zijn, den vrede te
bewaren. (D.N.B.)
ROOSEVELT OP HET EILAND
ANTIGUA.
President Roosevelt heeft gisteren -tijdens
zijn inspectiereis naar de nieuwe Ameri
kaansche steunpunten een langdurig on
derhoud gehad met Britsche ambtenaren
op het eiland Antigua over de inrichting
van luchtbases. Gistermorgen ankerde de
kruiser Tuscaloosa waarop Roosevelt reist,
voor de St. Johns baai, waar de president
een ontmoeting had met den gouverneur
der Engelsche Lesward-eilanden, Letham,
en met den bestuurder Boon. waarbij de
opstelling van kustbatterijen en het ge
bruiken van patrouillevliegtuigen bespro
ken is. (DN.B.)
DE CARNAVON CASTLE.
United Press meldde gisteren uit Monte
video:
Op het oogenblik zijn 50 arbeiders bezig
met herstelwerkzaamheden aan den Brit-
schen hulpkruiser Carnavon Castle. Zon
der onderbreken wordt dag en nacht ge
werkt om het schip zoo spoedig mogelijk
weer in orde te maken.
In diplomatieke kringen alhier is men
van meening, dat de regeering van Uru
guay de Carnavon Castle, evenals destijds
het Duitsche oorlogsschip Admiral graf von
Spee, 72 uur ligtijd zal toestaan.
Naar verluidt worden bij de reparatie
werkzaamheden aan de Carnavon Castle
pantserplaten gebruikt, die tot dat doel in
allerijl uit het wrak van de von Spee ge
haald zijn.
Voor adspirant-officieren heeft de presi
dent van Brazilië, Getulio Vargas, een rede
gehouden, waarin hij o.a. zeide. dat een
staat, die zijn rechten en belangen gere
specteerd wil zien, metterdaad moet too-
nen, dat hij ook zijnerzijds de belangen
van andere staten respecteert. Vooral deze
passage uit Vargas' rede heeft op de Brazi-
llaansche openbare heenlng een diepen in
druk gemaakt. Iedereen brengt natuurlijk
de principieele uiteenzettingen van den
president met het Itape-geval in verband,
dat in steeds sterkere mate de gemoederen
in de Zuia-Amerikaansche staten in beroe
ring brengt.
Wat Nedcrlandsch-Indië betreft, tracht
Japan te komen tot een vreedzame
overeenstemming. Japan heeft ten aan
zien van Nederlandsch-Indlë alleen
economische bedoelingen.
Ten aanzien van de in dit verband
aangesneden kwestie van den status
quo in 't Verre Oosten zeide Matsoeoka,
dat zaken en ook politieke constellaties
in de wereld in den loop van den tijd
veranderen. Japan heeft geen territo
riale ambities Jegens andere landen van
het Verre Oosten.
Wanneer die Vereenigde Staten in Sin
gapore schepen zouden stationneeren, al
dus verklaarde de minister ten slotte nog,
zou dit tot ernstige overwegingen van den
kant van Japan moeten leiden. Meer kon
de minister hierover op dit oogenblik niet
zeggen.
In zijn verklaringen heeft minister Mat
soeoka ook nog de betrekkingen van Japan
met de regeering te Tsjoenklng ter sprake
gebracht. Hdj meende, dat een vrede met
het Tsjoenking-regtme in de naaste toe
komst niet mogelijk zal zijn.
Op de vraag, of de nieuwe Amerikaansche
leening voor Tsjang Kai Sjek niet als een
toestand van niet-verklaarden oorlog tus-
schen Japan en de Vereenigde Staten te
beschouwen is, antwoordde Matsoeoka ont
kennend. Overigens gaf de minister uiting
aan zijn overtuiging, dat in de komende
tien Jaren in het Verre Oosten groote ver
anderingen te verwachten zijn.
GREW VERLAAT TOKIO.
Naar uit welingelichte kringen verluidt,
zal de Amerikaansche gezant te Tokio,
Joseph Clark Grew, binnenkort aftreden.
Ambasadeur Grew heeft sinds 1932 de Ver
eenigde Staten ln Japan vertegenwoordigd1.
van hedenavond
tot morgenochtend
De maan komt heden op te
15.28 uur en gaat onder te 4.45
uur d.a,v.
Dit Nummer bevat TWEE Bladen
Binnenland
De taak van den gemachtigde voor de prij
zen. (Binnenland, 2e Blad).
Oprichting van de Nederlandsche techni
sche unie. (Binnenland, 2e Blad).
Buitenland
De jongste felle aanval op Londen, (le
Blad).
Verklaringen van Japan's minister Mat
soeoka. (Ie Blad).
De geruchten over Amerikaansche leening
aan Engeland, (le Blad).
ZIE VOORTS ..LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET TWEEDE BLAD.