LEIDSCH DAGBLAD - Derde Bled Zaterdag 5 October 1940 WELKE BON IS GELDIG? KUN/T IN LETTEREN Het voorspel tot den grooten strijd Vincent van Gogh herdacht ^Hjiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiii!iii!niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiijj)niiiiiiiiuiiiii^iuiiiuiiüii^iiiniininiiiiiiiii1in Opgave van 5 October j Reizen en avonturen van Mijnheer Prikkebeen GEMENGD NIEUWS Een ramp op het nippertje voorkomen VRAGENRUBRIEK Elfjarige jongen wilde naar de Oostmark NIEUWE UITGAVEN. Ongetwijfeld zal pas na den oorlog, wanneer alle officieele bronnen den geschiedschrijver ter beschikking staan, een Juist beeld zijn te ont werpen, van wat er in de verschillende fazen van den strijd precies is gebeurd. Een aantal gebeurtenissen zal waarschijnlijk, evenals het: in den vorigen wereldoorlog het geval was, nimmer precies kunnen worden gereconstrueerd, omdat de hoofdpersonen zijn gesneuveld en geen enkel schriftelijk rapport is overgebleven. Zelfs officieele oorlogscommuniqué's geven niet altijd een juist inzicht in wat er gebeurd is. Immers, al gaat de betreffende instantie ook uit van de waarheid, toch kan' zij vaak allerlei feiten niet vermelden, omdat de vijand van die communiqué's ook kennis neemt en er zijn voordeel mee zou kunnen doen, indien er .dingen in werden verteld, die voor hem van nut zijn. De propaganda is in den modernen oorlog bo vendien een geducht wapen. Indien de vijand kan worden misleid omtrent de bedoelingen van zijn tegenstander, indien hij kan worden ver rast, kan dit op zichzelf reeds een grooten voor sprong geven. En zoo staat die wirwar van berichten en radio-uitzendingen, die wij allen kennen, en waaruit wij zoo vaak geen wijs meer kunnen worden, omdat ze elkaar in menig, soms zelfs in elk opzicht zoo absoluut mogelijk tegenspreken. De heer Picht. een Duitscher heeft reeds na den oorlog in Polen een ook in het Nederlandsch uitgegeven boekje geschreven de tweede druk is juist verschenen onder den titel ,,De Waar heid marcheert", waarin hij de Duitsche weer- machts-communiqué's stelde naast de berichten in de neutrale en geallieerde pers verschenen en door de radio verspreid, waaruit het verschil in deze beide bronnen duidelijk naar voren kwam. Hetzelfde heeft hij thans gedaan met betrek king tot den oorlog in Noorwegen. Den oplettenden lezer ontgaat in dit alles de geweldige tragiek niet. Wat zich in Noorwegen heeft afgespeeld is een drama van enorme af metingen waarvan het dappere en ons zoo sym pathieke Noorsche volk het slachtoffer werd. Wij beleven bij de lezing van deze berichten opnieuw de gebeurtenissen, die wij al bijna weer vergeten waren, omdat de geschiedenis met een razende vaart over ons heen snelt, en wij zoo gemakke lijk geneigd zijn, het eigen lot sterker te gevoe len dan dat van een eenigszins verwijderd wonend volk. En dit alles was nog zooals de titel van het boekje luidt: het voorspel tot den grooten strijd die thans wordt uitgevochten tusschen de twee, er het meest bij betrokken landen, en op eigen bodem, of liever in de eigen lucht daarboven. Dag voor dag wordt nog eens in de herinne ring teruggeroepen wat zich in Noorwegen af speelde. Men ziet de juistheid der Duitsche officieele berichtgeving tegenover de tot het laatst toe gefingeerde berichtgeving uit gealli eerde bron die het Duitsche succes niet wilde erkennen doch zoodoende afbreuk deed aan eigen zaak In nuchtere feiten wordt het den lezer duidelijk voor oogen gesteld. Dit boekje spreekt voor zich zelf!. Het is vlot vertaald, goed geïllustreerd en keurig uitgegeven bij W. J. Ort te Den Haag en desondanks voor een buitengewoon lagen prijs verkrijgbaar gesteld. Voor wie geen lust heeft, de dikke kranten uit die bewogen maand van 9 April tot 2 Mei 1940 nog eens na te lezen en er de belangrijkste berichten en communiqué's uit op te diepen, geeft het een leerzaam en vrijwel volledig overzicht van de gebeurtenissen en het is dan ook voor iederen belangstellende een waardevol bezit, ook voor later, als al deze dingen tot het .verléden behooren, en wij meer op een afstand ons een oordeel zullen moeten vormen over wat in onze dagen gebeurde. II. Bij het betreden van de eerste zaal wordt men onmiddellijk getroffen door de sfeer, die van het werk van Van Gogh uitgaat, een sfeer, die nog versterkt wordt door de groote gele tot bruinroode zonnebloemen, die onder het zelfportret zijn gesteld en de kleurige herfstbloemen op de tafel. Vóór men echter tot de bezichtiging van de tentoonstelling opergaat, doet men goed zijn schreden te richten naar de tweede zaal, waar in den hoek op een groot blad karton een overzicht wordt gegeven van de voornaamste data en gebeurtenissen van dit gepassioneerde schildersleven. In de tweede plaats maken we hier opmerkzaam op de groote vitrine, waarin men een deel van de rijke litteratuur over Van Gogh vindt uit gestald, benevens een aantal uitgaven van brievenbundels. Hier tusschen liggen aller lei kleinere illustraties verspreid, hetzij be trekking hebbend op zijn leven, hetzij in verkleinde reproductie werken gegeven, die men overigens weinig of niet in de zalen vindt. Degenen, die met het moeilijke leven van den kunstenaar nader willen kennis maken. worden hier omtrent het studie materiaal. al is dit niet volledig, toch vol doende ingelicht. De tentoonstelling bestaat, zooals men weet. uitsluitend uit reproducties, daar het onmogelijk was in dezen tijd de ver antwoord elükheid voor origineelen op zich te nemen Men krijgt niet den indruk, dat de exnositie er minder geslaagd door zou ziin. De reproductie-techniek is in dezen tijd zoo voortreffeliik ontwikkeld langs iso- gra.fisohen weg. d.w.z. reproductie door middel van ohotografie. dat de uitkomst in het biizonder bii teekeningen nauwelijks te onderscheiden valt van het. corsoron- kelijkc Ook de kleur reproducties beant woorden aan hooge eischen en men moet Bon nr. 15 j§ (t.m. 1 November): 100 gr. vermicelli, macaroni of E spaghetti. 1 Bon nr. 28 (t.m. 1 November): 100 gram griesmeel of 100 gram E maizena of een hoeveelheid pud- dingpoeder of puddingsauspoedcr, H welke 100 gram zetmeel bevat. De hoeveelheid puddingpoeder? mag verdeeld zijn over twee pakjes. E waarvan elk ten hoogste 33 grom zetmeel bevat. De hoeveelheid nuddingsauspoeder, welke op óón bon wordt gekocht, mag onge- acht de samenstelling over niet meer dan zes pakjes verdeeld zijn. I Bon nr. 76 Petroleumbon nr. 6 (t.m. 3 November): 2 lïtcT petroleum. Boterbon nr. 05 t/m. 12 (t.m. 18 October): elke bon 250 gram boter. Vetbon nr. 05 t/m. 07 (t.m 2V» ons rijst, rijstemeel bloem. 1 November) of rijstc- Bon nr. 77 (t.m. 1 November) 2Vs ons havermout, bavervlbkken gort of grutten. 1 Bon nr. 78 (t.m. 1 November) 2lft -ons tarwebloem of tarwemeel óf roggebloem of roggemeel of zelfrijzend bakmeel of boëkweit- E meel of gruttenmeel. Bon nr. 104 (t.m. 18 October) E 150 gr.»toiletzeep of 120 gr huls houdzeep of 200 gr zachte zeep of 250 gr zeeppoeder, of 125 gr E zeepvlokken of 250 gr zelfwerkende wasehmiddelen of 200 gr. vloeibare reep. I Bon nr. 109: (t.m. 25 October) H 1 kilogram suiker. I Bon nr. 114 E (t.m. 8 November) E 250 gram koffie of 75 gram thee. Bon nr. 116 (t.m. 31 December) 50 gr. scheerzeep of een tube E scheerereme of een pot scheerzeep Broodbonnen nr. 8 (t.m. 8 October) rogge of 2000 gram (t.m. 18 October) t elke bon 250 gram boter tegen ge- reduceerden prijs. Vleeschbon nr. 01 elke bon 250 gram boter. Vetbon nr. 08 (t.m. 18 October) margarine ot (t.m. 18 October) 250 gram gesmolten spijswet ot 250 gram boter. Vetbon nr. 09 t/m. 12 (t.m. 6 October): 100 gr. vleescb Inclusief been. Vleeschbon nr. 02 (t.m. 13 October; van 714 Oct. niet in restaurants e.d.) 100 gram vleesch inclusief been. Vleeschbon nr. 03 (7 t/m. 20 Oct.; van 1421 Oct. niet in restaurants e.d.) 100 gram vleesch inclusief been of vleeschwaren. Vleeschwarenbon nr. 01 (t.m. 6 October): Idem nr. 02 (t.m. 13 October: van 714 Oct. niet in restaurants e.d.) Idem 03 (7 t/m. 20 Oct.; van 1421 Oct. niet in restaurants e.d.) 75 gr. gerookt of gekookt varkens-, rund- of kalfsvleesch of gerookte worst. 100 gr. gekookte worst. 125 gr leverworst of 150 gr. bloed worst. T extielkaartbonnen A en AA: 2500 gram ander brood. Broodbonnen nr. 9 (7 t/m. 15 October; 14 en 15 E Oct. niet in restaurants e.d.) E 2500 gram rogge of 2000 gram E ander brood. Rantsoenbonnen rijst en, haver- mout zijn doorloopend geldig. ilillllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllO: Wie vóór 13 October a.s een hee- rencostuum, wollen deken, winter mantel of -jas inlevert bij het kJeedingcomité. Middelweg 30. dés morgens tusschen 9 en 12 uur komt in aanmerking voor een nieuw kleedingstuk of de daarvoor bestemde stof. al zeer scherpe oogen hebben of een loupe gebruiken om de sporen van het raster te zien. Er is dus niets tegen in -deze bijzondere omstandigheden een tentoonstelling te hou den van reproducties. Het artistiek genot behoeft er niet minder om te zijn en het beeld van Vincent worlt er even scherp door geteekend. Doch nogmaals herhalen wij: men moet ook zijn Brieven lezen, om geheel met hem in contact te komen. Wij zullen ons verder bepalen tot enkele korte aanteekeningen, ofschoon er stof zou zijn voor kolommen. Dit leven is in de korte periode van tien jaren van scheppen zoo enorm rijk geweest en is van zoo diepe beteekenis voor ons die na hem komen, en die nog zullen komen, dat wij het niet tn vollen omvang kunnen omvatten. Doch dit is ook niet noodig. Een kunstenaar, die 50 jaren na zijn -dood geen vragen meer stelt, kan men zajn bewondering schenken, doch hij heeft voor de evolutie der kunst af gedaan. Van Gogh, die steeds nieuwe raad sels opgeeft, behoudt in het pantheon der menschheid zijn levende kracht. Het zal zoowat 40 jaar geleden zijn, dat den jongeren onder de beste kunstkenners het licht opging over de beteekenis van Van Gogh. In 1905 werd de „Wereldbiblio theek" opgericht en een harer eerste daden was, dat zij de „Isografieën-Van Meurs" uitgaf. In hoofdzaak zijn deze isografieën vervaardigd naar werk van Van Gogh uit zijn eersten tijd. Men ziet hierbij een Wa terplas bij Nu enen, het Prieël van de dorps pastorie, de Pastorietuin, een weg achter de pastorie en nog een paar andere wer ken, die ik niet afzonderlijk bespreek. Men kan hieruit leeren, dat Van Gogh in eer sten aanleg stoelt op het impressionisme, al is er van meet af aan iets geheel eigens aan dit werk. De techniek, die hij later zal volgen, kondigt zich reeds schuchter aan. Hij let nog vrij streng op den vorm, is minder onbepaald dan zijn tijdgencoten, die toen volop in het impressionisme zaten. Doch de stemming is droefgeestig, somber. Die sombere stemming blijft gehandhaafd in zijn korten Haagsohen tijd, waarvan een straat in Den Haag getuigt. Uit dien tijd dagteekent ook de ontroerende teeke- ning „Sorrow". Na allerlei moeilijkheden en conflicten in Den Haag, dan weer te Nuenen en ein delijk in Antwerpen, vertrekt hij naar Parijs. Het sombere verdwijnt uit zijn werk, zooals men kan zien aan een straat in een voorstad van Parijs, 17, fijn en rustig van kleur eh eigenlijk zoo mak, dat het den meest conservatieven beschouwer moet aangrijpen. Hierin is niets van den gewel denaar, die op een keerpunt der kunst historie staat. Hetzelfde geldt van een werkje „Versterkingen van Parijs", 13. Dit is de rustigste periode in het leven van den schilder, een adempauze, waarin hij zich vermeide in het liefelijke van de kleur. Doch deze periode moest er zijn om zijn genie straks tot volle ontplooiing te bren gen en invloeden te verwerken, zöoals we in ons vorig opstel summier hebben aan.- geduid. Dit tweejarig verblijf te Parijs en de voorafgaande Hollandsche periode stempe len hem tot een groot en zeer bijzonder kunstenaar, doch nog niet volkomen tot genie. Het geniale, dat natuurlijk van te voren wel in hem broeide, komt eerst in 1888 te Aries tot uiting. Daar ontstaan de teeke ningen van wijde velden en eindeloos ver diepende horizonten, zooals No. 33, waarbij •hij regelrecht in contact treedt met de oneindigheid. Hier ontstaan werken al; „Arles bij ondergaande zon", waarbij het vermetel pogen om de lichtbron zelve te willen teekenen; doch als men opmerkt, hoe Vincent het probleem heeft opgelost, komt men onder den indruk. In het Zuiden van Frankrijk zien wij de grandioze kracht van zijn genie op haar hoogtepunt. We zien een zeegezicht, de branding op den voorgrond, het prachtige verre zich strekken van het bewogen water, waarop een paar scheepjes, naar den hori zon; de trillende lucht met wat wolken daarboven. De techniek, waarmee Vincent dit volvoerde, is bewonderenswaardig, eigenlijk niets anders dan streepjes er- puntjes. Zoo weet hij een suggestieve rca liteit te bereiken. Doch het is meer dan realiteit, het is symbool van de oneindig heid, symbool ook van zijn grootste wijd- omvamende liefde. Het is ook de tijd, dat zijn teekenen steeds hartstochtelijker wordt, zie b.v. die „Hutten te Saint Marie", dat hij cypres- sen teekent en schildert, die als laaiende fakkels omhoog schieten, dat hij luchten schept, die vol wervelende bewogenheid zijn. Zijn schilderwerk heeft nu het verfijnde kleurenspel van enkele Parijsche werken verloren. De kleuren worden fel en con trasteeren sterk tegen elkaar, b.v. bij het portretportret van den Franschen boer, het havengezicht met de bootjes, de dubbele klapbrug en andere uit dien tijd. Het optische beeld heeft hij noodig, doch de vormgeving ervan is gepassioneerd, na dert meermalen het fantastische. Doch dit alles heeft beteekenis evenals de kleur, die een volle zelfstandige beteekenis heeft Het is alles drift en passie; ook wanneer hij op het allerlaatst komt tot een zekere to naliteit. Doch het- is niet datgene wat wij daaronder gewoonlijk verstaan. Het werkt alles als een bevrijding uit wat van te voren gangbaai-, regel, conventie was. Dat is zijn groote daad. die hij zelf wel licht nooit als zoodanig heeft gezien. Wij laten het hierbij. Moge deze ten toonstelling in deze dagen, nu alles roept om vernieuwing, ook tot vernieuwing van ons kunstzinnig inzicht in rijke mate bij dragen. 5 Naar J. J. A. Gouverneur, Reizen en avonturen van Mijnheer Prikkebeen). Maar niet zoodra ligt hij in bed Of een voet wordt op zijn rug gezet. Het is de vlinderkoning die hem vraagt arom hij zijn vlinders steeds belaagt. I .in Prikkie, de doodsbenauwde stakker I Is van angst alweer klaar wakker! SMID WILDE BUIS MET DYNAMIET IN DEN OVEN STEKEN! 's-Gravenzande is als door een wonder gespaard gebleven voor een gebeurtenis, welke voor een deel van die gemeente ca- tastrophale gevolgen zou hebben gehad, toen een smid een groote buis met dyna miet in den oven wilde steken! Eenige arbeiders waren bezig met het uitbaggeren van de Vaart, toen zij in het water zes buizen, ieder eenige meters lang, uit de vaart opvischten. De mannen dach ten hun vondst wel voor oud ijzer te mogen verkoopen, en de smid H. bleek bereid te zijn voor eenige guldens de buizen te .koo- pen. De buizen werden op een wagen voor de smederij geworpen, en na enkele uren ging de smid zijn koop nader bezien. Hij vermoedde dat in de buizen wel wat water zou zitten, en wilde dat daaruit ver wijderen, waarvoor hij probeerde de afslui ting te openen. Deze bleek echter stevig vastgeroest te zijn, zoodat de smid besloot de buizen in zijn smidsvuur te leggen, en aldus open te maken. Hij nam een buis mee in de werkplaats om die alvast in het vuur te leggen, toen echter juist een klant binnen trad, waarom de smid de buis weer op den wagen terug wierp. Nadat de klant was geholpen zou hij met zijn werk verder gaan, toen een militair passeerde. Deze zag de buizen en herkende die dat zij alle gevuld waren metdynamiet! De inhoud van een van de buizen zou vol doende zijn geweest, om een heele omge ving waarin de smid woont, te vernietigen! Dat de smid na de mededeeling even ge zucht heeft is niet onbegrijpelijk. En even min dat de buizen snel uit de omgeving van de smederij verwijderd werden. Abonné te L. - De kwartiernemer behoort aan U als kwartiergever een inkwartieringsbe- wijs te overleggen. De vergoeding is afhankelijk van zijn rang. Duitsche militairen beneden den rang van onderofficier moeten 's avonds om 11 uur bin nen zijn; onderofficieren zonder Portepee (tot den rang van Feldwebel) om 12 uur. Voor hooger geplaatste officierén ls dit tijdstip later Ingeval van klachten dienaangaande kunt U zich wenden tot het commando van de een heid. waartoe de militair behoort. Uwe opmerking inzake de distributie van brandstoffen is juist; wij verwijzen U daarvoor evenwel naar den directeur van het Distributie bureau. MAAR HIJ KWAM TOT ALMELO. De Tel. meldt uit Naarden: „Haal jij even een pakje sigaretten, hier heb je twee kwartjes," zei een vader, tot wien nog niet alle schrale werkelijkheden zijn doorgedrongen, tot zijn 11-jarig zoontje. Zoonlief aanvaardde de opdracht en ging op zoek. Dat was Donderdagoch tend tien uur. Hij bleef Zoeken en kwam eindelijk den volgenden oohtend om twaalf uur terug. Zonder sigaretten, wèl met een veldwachter Wat was er in dat etmaal ge beurd? De jongen was van de woning in de oude buitenwijk naar sigarenwinkels bij het stationsplein geloopen, maar kon geen si garetten loskrijgen. De aanblik van het station inspireerde hem tot reislust; bovendien wist hij, dat spoorkaartjes buiten de distributie vallen Hij had zelf ook wat kleingeld en kocht een enkele reis Amsterdam voor 55 cent en dan wilde hij naar de Oostmark. Want zoo vertelde hij na zijn avontuurlijke reis hij had gelezen dat de kinderen er veel plezier hadden gehad en hij was er niet voor zijn aanmerking gekomen. Als jongen, die veel aan „de spoorboomen hangt", wist hij, dat de Duitsche treinen langs Bussum gaan. maar dat je in Amster dam kunt instappen. Op het Centraal-Sta- tion informeerde hij, hoe laat er een trein naar Duitschland ging en hij wandelde in middels een paar uur de stad in. Hij kon uiteraard ongecontroleerd weer het station ingaan en stapte in den trein. Het werd etenstijd, maar hij kreeg geen eten; het werd bedtijd, maar er was geen bed. De trein stopte weer ergens er. de hongerige en vermoeide jongen had ge pas, die spoedig hoorde, waar de reiziger vandaan kwam. Er werd getelefoneerd met den vader in Naarden. Het was al 10 uur des avonds, daarom moest hij den nacht doorbrengen op het politiebureau te Almelo en werd den volgenden dag naar zijn huis teruggebracht, waar hij een verheugden vader en grootmoeder vond. Voorloopig hoeft hij geen sigaretten te halen. DE SMOKKELHANDEL IN ZEEUWSCH VLAANDEREN TIERT WELIG. In Zeeuwsch Vlaanderen zijn naar uit Hulst wordt gemeld in de laatste we ken verschillende ernstige gevallen van smokkelen en prijsopdrijving ontdekt. Ge smokkeld aardappelmeel werd met 330 procent winst aan consumenten over de grens verkocht. Ook heeft de sluikhandel in kaas en cacao in de laatste dagen we lig getierd. De grensbewakers treden streng op. Reeds zijn duizenden kilo's smokkel waar in beslag genomen en werden ver schillende personen opgesloten in het huis van bewaring. BEKENDE FIGUUR IN BERGEN OP ZOOM VERONGELUKT. Gisterochtend omstreeks half tien is in de Steenbergschestraat te Bergen op Zoom de 69-jarige P. de K. getroffen door den laadbak van een vrachtauto, welke uitweek voor een personenauto, die uit een zij straat kwam. De K. kwam te vallen en werd door een der achterwielen van den vrachtauto overreden. Aanvankelijk meen de men, dat hij slechts een enkelfractuur had opgeloopen. Later op den dag is hij evenwel in het algemeen burger gasthuis, waar hij ter verpleging was opgenomen, overleden aan inwendige kneuzingen. P. de K. was in Bergen op Zoom een algemeen bekende figuur. Hoewel de func tie van officieelen stadsomroeper niet be staat, vervulde hij toch dit ambt voor ieder, die iets om te roepen had. BUITENLANDSCH GEMENGD. ZONDERLING ONGELUK OP BOERDERIJ. Drie dooden in een put. Op een boetderij bij Upsala zijn drie personen op 'raadselachtige wijze om het leven gekomen. Twee jongelieden die in een put waren gegaan om dezen te reini gen, werden plotseling bewusteloos. Twee anderen personen, die te hulp snelden, trof het zelfde lot Slechts bij één persoon had den de pogingen om de levensgeesten op te wekken, resultaat. LEEGE TREIN RIJDT OP SNELTREIN. Vier dooden. Op de lijn BelgradoNisch, bij het sta tion Kusstak zijn gisteren 'twee treinen tegen elkaar gebotst, waardoor vier per sonen om het ieven kwamen, vier personen zwaar en acht licht werden gewond. Een gelukkig leege bijzondere trein reed n.l. in volle vaart op den sneltrein Nisch—Belgra do. De machinist van den specialen trein had niet op het stopsignaal gelet. WRATTENEPIDEMIE IN STOCKHOLM. Alle stortbad- en douche-installaties in de scholen te Stockholm zijn afgesloten, omdat zich onder de schoolkinderen van Stockholm een eigenaardige wratten- epidemie heeft verspreid. De oorsprong van deze epedemie heeft men nog niet kunnen vaststellen RAADSELACHTIGE ZIEKTE IN PARIJSCHE FABRIEK. .Onlangs zijn In een Parijsche fabriek van verbandstoffen twintig leden van het per soneel onder raadselachtige verschijnselen ernstig ziek geworden. Zezen oatiënten zijn overleden, de andere bevinden zich in bet ziekenhuis. Men vermoedt, dat giftige dampen de ziekte hebben veroorzaakt. Het noeg van zijn avontuur en liep uit den I is niet onmogelijk, dat tegen eenige ver- trein, het perron op. Hij was te Almelo.antwoordelijk geachte personen een aan- Bij de controle werd hij tegengehouden, klacht wegens nalatigheid - zal worden in- Geen kaartjel De politie kwam er aan te gediend. 2—3

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1940 | | pagina 10