Engeland onder Duitschen druk
DONDERDAG 3 OCTOBER 1940
No. 24701
Het interieur van Leiden's Stadhuis
81ste Jaargang
Londen zwaar geteisterd
Suner te Rome
Uitbreiding van de Hongaarsche
volksvertegenwoordiging
Chamberlain afgetreden
Uit het Verre Oosten
Verspreide Berichten
EERSTE BLAD
Feiten van den day
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel.
Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend
bij vooruitbetaling 's Woensdags en 's Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal
woorden van 30 stuks. - Incasso volgens postrècht. - Voor opzending van
brieven moet 10 ets. porto betaald worden. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nrs. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden/2i35
per weekƒ0.18
Franco per post 2.35 per 3 maanden 4- portokosten
(voor binnenland 0.80 p. 3 maanden)
Londen is gisteren voortdurend door op
eenvolgende Duitsche gevechtseskaders aan
gevallen. Tusschen den ochtend en den
avond is zes maal luchtalarm gemaakt, wat
de bevolking dwong zich in schuilkelders te
begeven.
De gunstige wolken-vorming maakte het
den Duitschers mogelijk onder gunstige
omstandigheden op de stad af te vliegen
en systematische aanvallen uit te voeren.
Het doel waren wederom voor den oorlog
belangrijke werken langs de Theems en in
de Oostelijke en Zuid-Oostelijke gebieden
van de stad. Branden en ontploffingen in
de doelen en zware rookwolken getuigden
van de werking van de Duitsche aanvallen.
United Press meldde gisteren uit Londen,
dat de Duitsche luchtaanvallen in den nacht
van Dinsdag op Woensdag en gistermorgen
verdeeld waren over een grooter terrein dan
gewoonlijk. Om middernacht was in het
stadscentrum van Londen een uur lang
geen activiteit van vliegtuigen vast te stel
len. Daarop echter werd de Duitsche aan
val hervat. Hij richtte zich vooral tegen de
buitenwijken, waar in 15 districten bommen
schade aanrichtten. In de binnenstad had
slechts een straat te lijden. Behalve Londen
werden acht steden in het Zuid-Oosten ge
bombardeerd. Heftiger dan het Zuid-Oos
ten werd het Noord-Oosten van Engeland
aangevallen, waar verscheidene steden het
doel van tamelijk intense bombardementen
waren.
Een groep Duitsche bommenwerpers
heeft gisteren in duikvlucht een vliegveld
in het Zuidoosten van Engeland aangeval
len. Alle bommen troffen doel. Loodsen en
onderkomens stonden in vlammen. De
startbaan werd omgewoeld en onbruikbaar
gemaakt.
Het D. N. B. meldt:
In een groote petroleum-opslagplaats te
Weymouth woedt een geweldige brand.
Rechtstreeksche treffers zijn geplaatst op
gevulde benzinetanks, die nog tydens den
Duitschen aanval met reusachtige steek
vlammen ontploften en de geheele opslag
plaats in vlam zetten. Andere krachtige
Duitsche aanvallen waren gericht op ha
venwerken aan de Zuid- en de Oostkust
van Engeland en aan de Iersche zee. Zoo
zijn te Swansea en Newquai havenwerken
vernield en. pakhuizen in brand gezet.
Een woordvoerder van de economische
afdeeling van het 9pperbevel der Duitsche
weermacht heeft tegenover United Press
verklaard dat Duitschland bij zijn lucht
aanvallen op Engeland in hoofdzaak drie
doelen heeft:
lo. Londen, het centrum van het Brit-
sche Empire en van de Britsche eilanden;
2o. de zich aldaar bevindende talrijke
wapen- en andere fabrieken, die van be
lang zijn voor den oorlog;
3o. de groote havenwerken van Londen
en Liverpool, die den „mond" van het En-
gelsche volk vormen.
De voortdurende wijzigingen in de Duit
sche tactiek hebben veel bijgedragen tot
het bereiken van resultaten. De Engelsche
regeering heeft te zorgen, dat de bevolking
wordt voorzien van levensmiddelen, brand
stof, enz., en dat zij een onderdak heeft.
Voorts moet de productie in de oorlogsin
dustrie op peil v/orden gehouden en ten
slotte moet de Engelsche regeering verhin
deren dat de invoer afneemt.
Als voorbeeld van de uitwerking der
Duitsche luchtaanvallen op de levensmid
delenvoorziening in Engeland wees de
woordvoerder er op, dat te Londen groen-
tenschaarschte heerscht, het vee wegens
gebrek aan veevoeder moet worden afge
slacht, het boterrantsoen is verminderd en
dat moeilijkheden met betrekking tot het
bewaren van levensmiddelen zijn gerezen.
Wat de bewapeningsindustrie betreft ci
teerde de woordvoerder de mededeeling van
Engelsche zijde, dat de productie met 8%
is verminderd. Hij voegde hieraan toe, dat
het werkelijke cijfer waarschijnlijk ten
minste 16% bedraagt.
Wat den invoer betreft verklaarde de
woordvoerder, dat de voortdurende aanval
len op de havens van Londen en Liverpool
en de spoorwegknooppunten den invoer en
het transport belemmeren.
Tenslotte zeide de woordvoerder, dat als
gevolg van de Duitsche aanvallen op En
geland en de daardoor veroorzaakte schade,
alsmede van de Duitsche blokkade, „gene
raal honger" zich in dezen winter tegen
Engeland zal keeren. Hij verklaarde, dat
terwijl de winter voor Engeland de don
kerste vooruitzichten opent, Duitschland,
.zelfs indien het een tweeden oorlogswin
ter door moet maken, daarop volkomen
voorbereid is".
Amerikaansche bladen, zooals de New-
York Times en de New-York Herald Tri
bune, melden uit Londen, dat men zich een
voorstelling kan maken van de vreeselijke
omstandigheden, waaronder de meerder
heid van de bevolking thans den nacht
doorbrengt, wanneer men een bezoek
brengt aan de schuilkelders van de rijken
in Westend en de schuilgelegenheden der
arme bevolking in Eastend en het cen
trum.
Die der welgestelden zijn voorzien van
bedden, stroomend warm en koud water,
gemakkelijke stoelen, radio, filminstallatie
en ventilatoren. Voor het ter ruste gaan
worden warme dranken geserveerd en het
is alles zeer gezellig. Hoe verandert echter
het beeld, als men een bezoek brengt aan
de stations van de ondergrondsche in het
centrum! Een rit van Liverpoolstreet naar
Piccadilly geeft een ontstellende ervaring.
In de duistere catacomben van de onder
grondsche ziet men tooneelen, die men on
bestaanbaar geacht had. Reeds op het uur,
dat de kantoorbedienden zich naar huis
begeven, verdringt zich de menigte op de
trappen. Op dozijnen perrons was geen me
ter ruimte ongebruikt gelaten. Op enkele
meters van voorbij razende treinen speel
den kinderen. Moeders voedden haar zui
gelingen, terwijl oude mannen kaart speel
den. De slapers hebben oude dekens en jas
sen op den smerigen grond uitgespreid. Er
hing een ondragelijke lucht, want het ven
tilatiesysteem, dat in normale tijden reeds
niet voldeed, is thans volkomen onvol
doende. De hygiënische inrichtingen kun
nen niet tegen het massabezoek op en men
moet voorbereid zijn op de mogelijkheid
van het uitbreken van besmettelijke ziek
ten. (D.N.B.)
0.
Het D.N.B. meldt uit Berlijn:
Eenin de Daily Mail gepubliceerde uit
lating van den Labour-afgevaardigde,
Wedgwood, dat het beperken van bombar
dementen tot militaire doelen een teeken
van geestelijke zwakte is en dat thans En
gelsche bommen in de Friedrichstrasse zul
len vallen, wordt door de Duitsche bladen
als een „ondubbelzinnige ophitsing tot
moord op de Berlijnsche bevolking" be
schouwd. Kolonel Wedgwood, aldus schrijft
de Lokal Anzeiger, beoogt met zijn eisch
twee doelen. Ten eerste zou hij de wereld
opnieuw willen doen gelooven, dat de vlie
gers der Royal Air Force zich tot dusverre
steeds hebben beperkt tot het bombar
deeren van militaire doelen van de Rijks
hoofdstad en ten tweede is het hem er om
te doen de ophitsing tot moord aan te
wakkeren. Het spélen met vuur wordt dus
door de Engelschen in hun verblinding in
versterkte mate voortgezet. Het Duitsche
luchtwapen zal hierop een antwoord geven,
een antwoord, waardoor ook den meest ar-
geloozen EngeLschman de werkelijke toe
stand duidelijk zal worden.
De Nachtausgabe schrijft lakoniek: hier
de oorlog, daar de moord. Wij zullen ook
deze moordenaars klein krijgen.
Serrano Suner, de Spaansche minister
van binnenlandsclre zaken, heeft gistermid
dag een tocht door Rome gemaakt. Overal
werd hij door de bevolking hartelijk toege
juicht. Later in den middag begaf hij zich
naar het Palazzo Chigi, waar hij een lang
durig onderhoud met den Itaiiaanschen
minister van buitenlandsche zaken. Ciano
had Hij keerde daama naar Villa Madama
terug en bood des avonds een maaltijd aan
ter eere van Ciano.
United Press meldt uit Rome:
De belangrijke beslissing of Spanje aan
den oorlog deel zal nemen, zal. naar de
meening van toonaangevende kringen al
hier nog aan het einde dezer week in Ma
drid genomen worden, zoodra Suner na
zijn conferenties met Hitler en Mussolini
teruggekeerd is. Suner is voornemens van
daag per vliegtuig te vertrekken. Hij zal
dan Vrijdag in de Spaansche hoofdstad
aankomen en onmiddellijk aan Franco ver
slag uitbrengen. Naar hier verluidt hebben
zoowel Mussolini als Hitler met Suner zeer
openhartig gesproken over de positie van
Spanje in het huidige conflict.
Het D.&.B. meldt uit Boedapest:
De premier, graaf Paul Teleki, heeft gis
teren twee constitutioneele wetsontwerpen
ingediend, en wel over de inlijving van
Noord-Zevenburgen en over de afvaardi
ging van kerkelijke waardigheidsbekleders
van de christelijke confessies naar den
senaat.
In de inlijvingswet wordt in de eerste
plaats dank aan de mogendheden van de
spil gebracht. Het aantal afgevaardigden
voor N.-Zevenburgen wordt tot ten hoogste
63 beperkt, die op voorstel van den premier
in het parlement opgenomen worden.
Onafhankelijk van het recht van den
Rijksregent tot benoeming van senatoren
zal de senaat op eigen gelegenheid ten
hoogste twaalf nieuwe leden als vertegen
woordigers van Noord-Zevenburgen benoe
men. Naar den senaat mogen voorts als
vertegenwoordigers der christelijke confes
sies slechts kerkelijke waardigheidsbekle
ders afgevaardigd worden.
Het- vraagstuk van het staatsburgerschap
wordt overeenkomstig de richtlijnen van de
Weensche arbitrage in dien zin geregeld,
dat iedere Roemeen, die 30 Augustus j.l.
zijn vaste woonplaats in het tot Hongarije
teruggekeerde deel had, het Hongaarsche
staatsburgerschap verwerft. Voor de in
Roemenië verblijvende Hongaren wordt het
recht van optie uitdrukkelijk erkend.
Afzonderlijk wordt nog melding gemaakt
van het recht van de regeering om over
buitengewone credieten te beschikken voor
den opbouwarbeid in Zevenburgen, alsmede
REORGANISATIE VAN HET
KABINET-CHURCHILL.
Officieel wordt te Londen bekend ge
maakt, dat Chamberlain is afgetreden
als lord president of the council in het
kabinet van Churchill. De koning heeft
zijn ontslag aanvaard.
Churchill heeft den minister van finan
ciën, Kingsley Wood, ontboden en hem,
evenals den minister van arbeid Bevin, uit-
genoodigd zitting te nemen in het oorlogs
kabinet.
Chamberlain wordt vervangen door sir
John Anderson, die minister voor de bin-
nenlandsche veiligheid was. In zijn plaats
wordt Herbert Morrison, tot dusver minis
ter voor de voorziening, minister voor de
binnenlandsche veiligheid.
Viscount Cranborne, tot dusver contro
leur der betalingen, wordt staats-secretaris
der dominions ter vervanging van viscount
Coldeeote. Sir Andres W. Duncan is be
noemd tot minister voor de voorziening.
Hij was tot dusverre minister van handel,
in welke functie thans capt. Olliver Lyttle-
ton is benoemd.
Sir John Reith, tot dusverre minister
voor het transportwezen, wordt belast met
de portefeuille van openbare werken. In
zijn vorige functie is benoemd kol. Bra-
baaon.
Het oorlogskabinet zal met de benoeming
van Bevin en sir Kingsley Wood bestaan
uit zeven leden. Behalve deze twee hebben
nog zitting Churchill, Halifax, Greenwood,
Attlee en lord Beaverbrook. (D.N.B.)
om langs den weg van verordeningen zich
de noodige middelen te verschaffen, in de
eerste plaats voor den bouw van spoorwe
gen.
United Press meldt uit Boedapest:
Het parlement krijgt te beslissen over een
wetsontwerp waardoor het recht der Joden,
in het Hongaarsche Hoogerhuis vertegen
woordigd te zijn, zal worden opgeheven. Het
recht, vertegenwoordigers te kiezen werd
den Hongaarsche Joden gegeven door de
hervorming van het Hoogerhuis in 1926,
toen aan alle religies het recht gegeven
werd speciale afgevaardigden in het Lager -
en Hoogerhuis te kiezen. Ter motiveering
van de nieuwe regeling wordt aangevoerd,
dat de speciale parlementaire vertegen
woordiging der Joden geen historische fun
deering in het wezen der Hongaarsche
grondwet heeft.
ZAL ENGELAND CHINA STEUNEN?
United Press meldt uit Londen:
In politieke kringen alhier is men van
meening dat na het sluiten van het bond
genootschap tusschen Japan en de mogend
heden van de spil de Engelsche politiek in
het Verre Oosten zich zal bewegen in de
richting, dat China als een bondgenoot van
Engeland behandeld zal worden. Men is
reeds bezig, eraan te werken, dat niet
slechts de weg door Birma weer voor trans
porten naar Tsjoenking opengesteld zal
worden, doch ook dat aan Tsjang Kai-sjek
rechtstreeksche hulp zal worden verleend.
Er gaan geruchten, dat de Engelsche re
geering reeds verscheidene maatregelen in
die richting in studie heeft genomen, o.a.
de verleening van een voorloopig crediet
van een hall of een heel millioen pond ster
ling aan Tsjoenking, welk bedrag voor aan
koop van Engelsche olie in Birma gebruikt
zal worden. Voorts zal mogelijk een mili
taire en oeconomische missie naar China
gezonden worden, die onder leiding zal
staan van een bekend officier en die tot
opdracht zal hebben verdere stappen voor
te bereiden.
Over den aard dezer verdere maatrege
len is nog niets uitgelekt.
Dit Engelsche voornemen trekt, naar de
Jomioeri Sjimboen meldt, ten zeerste de
aandacht van de Japansche regeering. Men
betoogt, dat Engeland op deze wijze niet
alieen het openen van nieuwe onderhande
lingen, zooals destijds overeengekomen bij
het treffen van een regeling voor drie
maanden, bruusk negeert, maar ook defi
nitief zich voornemens toont in het ge
heel niet te treden in eischen van Japan.
Deze plotselinge wijziging van de Engelsche
houding is hoofdzakelijk een uitvloeisel van
druk uit de Vereenigde Staten. Japan zal
andere mogendheden, die zich zonder be
grip verzetten tegen de natuurlijke reorga
nisatie van Oost-Azië, niet onnoodig smee-
ken haar houding te wijzigen. De Japan
sche regeering zal, naar officiële kringen
met klem verzekeren, de hindernissen met
alle kracht weten opzij te schuiven
(D.N.B.)
JAPANSCHE WAARSCHUWING AAN
ENGELAND EN AMERIKA.
In een hoofdartikel publiceert de Asahi
Sjimboen, een der meest invloedrijke in
Tokio verschijnende dagbladen, de waar
schuwing, dat Japan „niet gedwee den dood
zal aanvaarden". Deze waarschuwing is ge
richt aan het adres van Engeland en Ame
rika en heeft betrekking op een verder toe
passen van economischen druk op Japan.
„Mocht het door Amerika tegen Japan
ingevoerde embargo op staal zoo worden
uitgebreid, dat het ook zou gelden voor olie
en mocht een toestand ontstaan, waarin de
Britsche Dominions den export van tin en
rubber naar Japan zouden tegenhouden,
dan zal Japan komen te staan voor een
kwestie van leven en dood. Het is duidelijk,
dat Japan niet gedwee den dood zal aan
vaarden, wanneer het zoo'n toestand tegen-
Foto ScMmmelpen ningh
Christiaan de Moor is op zijn atelier bezig met de vervaardiging van gobelins, ont
worpen voor het Leidsche Stadhuis. De ontwerper bezig aan het model „Werk van
Barmhartigheid" (hulp van den staat aan zwakken en zieken).
over zich krijgt. Japan is niet verlangend
om opzettelijke wrijving te veroorzaken,
maar zoolang de vestiging van een grooter
Oost-Aziatischen keten van onderlingen
voorspoed de eenige weg is voor Japan om
te blijven leven en het eenige middel voor
de rassen van Oost-Azië om in het leven te
blijven en welvaart te genieten, spreekt het
van zelf, dat Japan bereid en vastbesloten is
om het doel van deze fundamenteele poli
tiek te bereiken, ongeacht de hinderpalen,
die het op zijn weg vindt."
Het krachtige hoofdartikel van de Asahi
Sjimboen is getiteld: „Een gelegenheid tot
nadenken voor Engeland en Amerika" en
geeft verder een overzicht van de Engelsch-
Amerikaansche reactie op de sluiting van
het driemogendhedenpact.
MATSOEMIYA DOOR DEN KEIZER
ONTVANGEN.
Hajime Matsoemiya, de reizende Japan
sche ambassadeur voor Indochina, Thail-
nad, Nederlandsch-Indië en Oceanië, die 11
October uit Kobe vertrekt om zijn missie te
beginnen, is gisteren door den keizer in
audiëntie ontvangen. Matsoemiya, die vroe
ger directeur was van de afdeeling onder
zoek aan het departement van buitenland
sche zaken, reist met een staf van 12 ambte
naren van de ministeries van buitenland
sche zaken, financiën, handel, industre,
overzeesche zaken en land- en boschbouw.
(Domei).
DE STRIJD BIJ DAKAR.
Uit Vichy wordt gemeld: maarschalk
Pétain heeft den Franschen gouverneur-ge
neraal en hoogen commissaris in Dakar,
Boisson, voor zijn „moedige houding tijdens
den Engelschen overval op Fransch West-
Af rika'' het oorlogskruis met den palmtak
verleend, een der hoogste Fransche onder
scheidingen.
Nader blijkt de Fransche torpedoboot ja
ger „Audacieuxe" dien dag gezonken zijn.
Deze meette 265 ton en werd in 1917 vol
tooid. De bewapening bestond uit 2 kanon
nen van 9.5 cm. en een aantal dieptebom
men. De bemanning telde 65 koppen.
(D.N.B.)
HET PROCES TEGEN JEAN ZAY
BEGINT VRIJDAG.
United Press meldt uit Vichy:
Het proces tegen Jean Zay, den Joodschen
vroegeren minister van volksontwikkeling
in de regeering-Daladier tijdens het begin
van den oorlog, zal morgen voor het krijgs-
gerecht te Clermont Ferrand beginnen. De
aanklacht vermeldt desertie en vlucht voor
den vijand, daar Zay aan boord van de Mas-
silia gepoogd heeft Frankrijk te verlaten
toen de Duitsche troepen Bordeaux nader
den. Hij was toen luitenant in actieven
dienst in het Fransche leger, doch verliet
zijn regiment om zich aan te sluiten bl de
regeering in Bordeaux. Vermoedelijk zal de
behandeling geheim zijn, doch de uitspraak
zal worden gepubliceerd.
Dit Nummer bevat TWEE Bladen
Binnenland
Concentratie in de organisatie van den
middenstand. (2de Blad).
Plechtige herdenking van Leiden's ontzet.
(Stadsnieuws, le Blad).
De omvang der vakbeweging. (2de Blad).
Lever Brothers en Unilever N.V. in 1939.
(2de Blad).
Vrije verkoop van zomerschoeisel verbo
den. (Binnenland, 2e Blad).
Plannen voor één algemeenen Neder 1 and -
schen radio-omroep. (Binnenland, 2de
Blad).
Politie-reorganisatie in Nederland. (2de
Blad).
4MSTEKDAMSCHF BEURS
Wisselende stemming - Onberekenbare
koersbeweging - Iets lager prijsniveau -
Duitsche fondsen meerendeels iets aan
geboden - Nederlandsche beleggingen
weifelend - Amerikanen kalm.
Buitenland
De Duitsche luchtmacht blijft Engeland
bestoken, (le Blad).
De situatie in het Verre Oosten, (le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN"
VIERDE BLAD.
DE VERKIEZINGEN IN AUSTRALIË.
De radio-oemroep te Londen heeft de
resultaten van de verkiezingen in Australiëe
bekend gemaakt. De regeering van Menzies
heeft de beschikking over 24 zetels der ver
eenigde Australische partij en 14 zetels der
boerenpartij. Aan de zijde der oppositie
heeft de labourpartij 32 zetels, terwijl de
niet-communisten 4 zetels hebben verwor
ven. De regeering steunt dus op een meer
derheid van slechts twee zetels.
