Heden verschijnt het Vademecum van het Leidsch Dagblad
STADSNIEUWS
De nieuwe ordening
van Europa
LEIDSCH DAGBLAD - Eerste Blad
Maandag 23 September 1940
Uit Amerika
Verspreide Berichten
Pijn-Pijn-Pijn
De jaargang kost 5.75.-. Wekelijks worden de aanvullingen toegezonden
Reeds in oorlogstijd
SPORT
VRAGENRUBRIEK
Nederlandsche en Duitsche
oorlogsgewonden foonen hun
dankbaarheid
verwachten, dat onze opmarsch zal worden
uitgevoerd zonder verdere onaangename
incidenten. (Domei).
De Japansche pers is zeer ontstemd over
de Engelsch-Amerikaansch-Australische
besprekingen en is bevreesd voor Singapore
De Hotsji Sjimboen vraagt of het nog
mogelijk is den vrede in de Stille Zuidzee
in stand te houden. Voor eventueele ge
beurtenissen in dit gebied dragen Engeland
en Amerika de volle verantwoordelijkheid,
omdat zij hier de atmosfeer opzettelijk ver
giftigd hebben. Het blad neemt aan, dat
nauwkeurige Engelsch-Amerikaansche af
spraken omtrent Singapore bestaan en is
van meening, dat de. tot dusver goede be
trekkingen van Japan tot Nederlandsch-
Indië en Fransch Indo-China verstoord en
de uitvoering van de taak van Japan in
het Verre Oosten doorkruist worden, indien
de vloot van de V. St. eenmaal dit steun
punt bezet houdt.
Van het vraagstuk Singapore hangt het
verdere lot van Japan af. Daarom moet
Japan alles doen om Amerika dit opdrin
gen te beletten.
De Tokio Asahi Sjimboen uit zich in ge
lijken zin en betoogt, dat het Engelsch-
Amerikaansche optreden vroeg of laat eco
nomische en misschien ook militaire gevol
gen moet hebben. Ónder deze omstandig
heden is de plicht van Japan in overeen
stemming daarmee op militair terrein en op
dat van de buitenlandsche politiek voorbe
reidselen van beslissende beteekenis te tref
fen. Volgens dit blad zouden te Singapore
reeds verscheidene Japanners gearresteerd
Eljin.
De Yomioeri Sjimboen verwijt den V. St.
als neutrale natie, dat zij reeds bedekt aan
den oorlog deelnemen. Japan zou door de
Engelsch-Amerikaansche samenwerking in
den Stillen Oceaan langzaam geworgd moe
ten worden. Ook dit blad eischt evenals de
Tokio Asahi Sjimboen energieke maatre
gelen van de regeering. (Domei)
WILLKIE CONTRA ROOSEVELT.
In een te San Francisco gehouden ver
kiezingsrede heeft de republikeinsche can-
didaat voor het presidentschap, Willkie,
hevige aanvallen gedaan op Roosevelt's
buitenlandsche politiek# die hij ten deele
voor den oorlog in Europa verantwoordelijk
achtte.
Roosevelt heeft de in 1933 te Londen ge
houden economische conferentie getorpe
deerd en daarmede de democratische wereld
de laatste mogelijkheid om zich te herstel
len ontnomen. In plaats van den wereld
handel te bevorderen en den wereldvrede te
verzekeren, heeft Roosevelt zich met bin-
nenlandsch-politieke conflicten ingelaten.
Wanneer Duitschland overwint, aldus spre
ker, zouden de Vereenigde Staten eenzaam
tegenover de totalitaire wereld staan. Zou
echter Engeland overwinnen, dan zouden
onrust en opstanden Europa verscheuren en
demoraliseeren.
Dat Amerika steeds meer alleen komt te
staan, blijkt in elk geval uit het resultaat
van de buitenlandsche politiek der laatste
acht jaren. De V.S. hebben alle naties, En
geland uitgezonderd, van haar illusies be
roofd en zich haar antipathie op den hals
gehaald.
Niettemin pleitte Willkie voor steun aan)
Engeland „binnen de door het verstand en
de doeltreffendheid geboden en door onpar
tijdige deskundigen vast te.stellen grenzen".
De belangen van Amerika in het Zuidzee
gebied worden naar de meening van Willkie
het best gediend door een „vrij en sterk
China" en daarom dient China economisch
hulp te worden verleend. Willkie bepleitte
ook het verwerven van nog meer luchtvaart
bases in het Zuidzee-gebied. (D.NJ3.).
DE BEVOLKING.
Het aantal inwoners der Vereenigde Sta
ten bedroeg op den len April 1940, den dag
waarop de eens in de tien jaren gebruike
lijke volkstelling is gehouden, in totaal
131.409.881. De toename sedert 1930 be
draagt 7 pet. (D.N.B.)
MEER VLIEGERS.
United Press meldt:
Roosevelt heeft geëischt dat in zoo kort
mogeliike tijd 50.000 piloten ter beschikking
gesteld kunnen worden. Behalve de militaire
autoriteiten werken ook de burgerlijke
luchtvaartautoriteiten, scholen, universi
teiten en particuliere vereenigingen aan de
verwezenlijking van dit doel mee. De
Amerikaansche jeugd wordt een soort ele
mentaire opleiding voor het vliegwezen
gegeven. Het leger heeft reeds de opleidings
mogelijkheden aanmerkelijk uitgebreid en
vier groote opleidingskampen voor gevor
derde leerlingen der vliegerscholen inge
richt.
HOOGE AMBTENAREN DOOR HITLER
ONDERSCHEIDEN.
De Feuhrer heeft ook den rijksprotector
Freiherr von Neurath, den rijksverkeersmi
nister Dorpmueller. den rijksminister van
economische zaken, Funk, den staatssecre
tarissen Koerner en Kleinmann, voorts den
B Door hun uitdrijvende en pijnstillende
werking helpt hierbij altijd veilig en
vlug als geen ander een poeder of cachet,
van Mijnhardt. Mijn'hardt's Poeders per
stuk 8 ot. Doos 45 ct. Cachets, genaamd
„Mijnhardtjes" Doos 10 en 50 ct.
1068 (Ingez. Med.)
rijkscommissaris gouwleider Terboven en
den gouwleider Koch als erkenning voor
hun bijzondere verdiensten bij de uitvoe>
ring van oorlogsopdrachten het oorlogskruis
van verdienste eerste klasse verleend.
Het Groot-Duitsche rijk telt thans na de
gebiedsvergrooting door de hereeniging met
de Oostmark, het Sudetenland, het Memel
gebied Dr.ntzig, de nieuwe gebieden in het
vroegere Polen, Eupen-Malmedy, en met
inbegrip van het protectoraat Bohemen en
Moravië, bijna 97 millioen inwoners (DNB).
BRITSCHE KANONNEERBOOT
GETORPEDEERD.
De Britsche admiraliteit deelt mede, dat
de kannonneerboot „Dundee" door een vij
andelijke onderzeeboot werd getorpedeerd.
Het vaartuig is gezonken.
(De „Dundee' behoorde tot de Falmouth
klasse, waarvan vier schepen werden ge
bouwd in 19321933. Het schip mat 1060
<ton. Het werd in September 1932 in dienst
van de Britsche marine gesteld).
DE AANKLACHT TEGEN DALADIER EN
GAMELIN.
Naar men in welingelichte kringen in
Vichy meent te weten, heeft de aanklacht
tegen Daladier en Gamelin in de eerste
plaats betrekking op de gebrekkige voorbe
reiding van den oorlog voor en na het uit
breken van den strijd. (DNB).
DE BEZETTING DER DOBROEDSJA.
De bezetting der Zuidelijke Dobroedsja
door de Bulgaren verloopt vlot en zonder
incidenten.
DE DISTRIBUTIE IN FRANKRIJK.
Brood, vleesch, vet, suiker, zeep, koffie,
gebak, rijst en kaas zijn in Frankrijk nog
slechts op bons te koop. Voor de restau
rants wordt de rantsoeneering op 30 Sep
tember van kracht.
In een gepubliceerd communiqué wordt
de noodzakelijkheid der levensmiddelen-
rantsoeneering in de eerste plaats geweten j
aan de Britsche blokkade. Voorts is ech-
llillllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllliililir'
Het bevat de langs fotogra-
füscban weg gereproduceerde
knipsels uit de krant van
§j de distributie en Overheads-
H maatregelen, welke gij ge
il leizen hebt en welke U zich
j§ ai heel spoedig- niet meer
kunt herinneren.
Hat is zóó volledig dat het
i als het ware een wetboek in
het klein is geworden en
daarom onmisbaar voor:
Bankiers, Notarissen,
Advocaten, Accountants,
Fabrikanten, Grossiers,
Detaillisten en huismoeders.
Het geheel is bijgewerkt '/an
den dag af dat deze maat-
1 regelen dcoi- de overheid ge-
i nomen werden.
De index, waardoor men alles
in alphafbetische volgorde
a la minute kan vinden, be-
teetoemt voor een ieder een
groot gemak.
BENZINE EN OLIE
BEZETTHiNG
BRANDSTOFFEN
GELDWEZEN
LEDERWAIREN
LEVENSMIDDELEN
SOC. MAATREGELEN
TEXTIEL
VLEESCH EN VET
ZUIVELPRODUCTEN
DIVERSEN
Vraagt een exemplaar ter inzage zonder eenige verplichting of kosten. g
m\\\\\minimi
(Ineez. Med.)
ter ook, zoo wordt in het communiqué
nog gezegd, de graanoogst vooral in het
onbezette gebied, slecht uitgevallen en is
de suikerproductie door de verwaarloozing
der bietenvelden achteruitgegaan. Bij deze
maatregelen is er reeds rekening mede
gehouden, dat alle levensmiddelen voor de
Duitsche troepen uit Duitschland gehaald
worden en dat de Fransche krijgsgevange
nen in Duitschland uit Duitsche voorraden
worden gevoed. (D.N.B.)
Het D.N.B. meldt uit Berlijn:
Latere geschiedschrijvers zullen het als
een wonder van dezen oorlog beschouwen,
dat de nieuwe vorming van Europa reeds
vaste vormen kon gaan aannemen, voor
dat het einde van de vijandelijkheden zich
afteekende. Met deze woorden begint dr.
Halfeld een hoofdartikel in het „Hambiïr-
ger Fremdenblatt', betreffende de nieuwe
ordening van Europa met uitschakeling
van elke Engelsche inmenging.
In tegenstelling tot den wereldoorlog, zoo
vervolgt hij, heeft de zege van de Duitsche
wapenen ditmaal in het verrassend korte
tijdvak van negen maanden den vrede op
het vasteland kunnen herstellen. Terwijl
dus de. militaire gebeurtenissen tot den
strijd van het Duitsche Rijk en Italië met
het Engelsche eiland beperkt werden, is in
de rest van Europa de politieke, economi
sche en geestelijke taak gericht op de
nieuwe mogelijkheden. Wanneer men afziet
van de Fransche kust, die het kenmerk
heeft van de bijzondere vereischten voor
den slag om groot-Brittannië, dan zijn het
in de overige door Duitschland bezette ge
bieden de niet-militaire werkzaamheden, die
op den voorgrond staan. Er wordt voor ge
zorgd, dat Europa niet ten tweeden male.
zooals aan het einde van den wereldoorlog,
ten prooi valt aan de sociale en econo
mische ontbinding.
Ook in politiek opzicht is vooruitgebouwci
op het toekomstige Europa. Het Zuid-
Oosten heeft door de arbitrage van Weenen
zijn definitieve grenzen gekregen. De Brit
sche blokkade geldt voor het geheele
„damned continent", dat deel van Europa,
dat. voor den echten Engelschen Tory al
tijd een armzalige en akelige wereld ge
weest is. Juist daarom echter zijn de voor
waarden voor het ontstaan van Europee-
sche eenheidsinstincten nooit zoo gunstig
geweest als in onze dagen. Het wonder
wordt voltrokken, dat Fransche menschen
aan de Golf van Biscafe bijna even vurig
als de Duitsdhers naar de overwinning der
Duitsche wapenen uitdien.
Sinds den „roemvollen" aftocht uit Duin
kerken heeft Engeland opgehouden een
Europeesche mogendheid te zijn. Sinds het
afgezien heeft van het Amerikaansche
halfrond staat het ocfe als Amerikaansche
mogendheid op het punt aan grootheid tc
verliezen. In de Vereenigde Staten schijnt
men echter het karakter van de Europee
sche omwenteling heel wat beter begrepen
te hebben dan de eenzijdige houding der
Amerikaansche pers doet vermoeden.
Alleen de ophitsing van de Amerikaan
sche massa heeft tot dusver verhinderd, dat-
de innerlijke verwantschap tusschen den
Europeeschen strijd tegen Engeland en den
Amerikaanschen onafhankelij kheidsoorlog
in haar kern wordt, ingezien. De overwinning
van de mogendheden van de spil beteekent
voor de toekomst het einde van alle bur
geroorlogen op het vasteland. Daarom kan
niet duidelijk genoeg betoogd worden, dat
Europa slechts den weg op gaat, welke de
Vereenigde Staten sinds 1823 met de Mon-
roe-leer zijn ingeslagen. Al kon de nieuwe
wereld evenals Engeland vaak proflteeren
van de inwendige tweedracht, welke door
de schuld van Engeland het kenmerk van
Europa was en al was het sinds lang een
Amerikaansche gewoonte geworden om
minachtend over het eeuwige getwist van
het Europeesche vasteland te denken en
zich in ve'lige huisvesting daarboven te
voelen, toch zijn ook dat geen redenen,
zoo besluit dr. Halfeld. welke tegen het
nieuwe dcor een geweldige omwenteling bij
eengebrachte Europa spreken.
Foto Van Vliet.
Namens de In het Academisch Ziekenhuis
verpleegde Nederlandsche en Duitsche oorlogs
gewonden werd Zaterdagmiddag aan het ver
plegend personeel dier inrichting een schilderij
aangeboden, voorstellende een gezicht op den
vyver.
Op onze foto v.l.n.r. dr. S. Hoogerwerf, zuster
Schlüter. wnd. directrice v. h. Acad. Ziekenhuis,
luitenant-kolonel H. D. Buurman, dr. H. H.
Maas, directeur en Oberar^< Willige.
ZEILEN.
VEREENIGING „NOORD-ZUID".
De watersportvereniging „Noord-Zuid" te
Nieuwkoop hield op de Noordeinderplas haar
laatsten zeilwedstrijd in dit seizoen. Ditmaal
had het bestuur een handicapwedstrijd uitge
schreven. Alle deelnemers startten te gelijk en
kregen naar gelang de snelheid hunner boot
bij vorige wedstrijden opgenomen een voor
gift, waarbij het snelste schip als meetschip was
aangemerkt. Deze voorgift was voor allen dus
zoo berekend dat. wanneer ieder zijn eigen ge
middelde tyd maake. alle berekende tijden ge
lijk waren.
De wedstrijd was als volgt:
1. A. van Schaik; 2. G. Pouw; 3. W. J. van den
Bosch; 4. C. Boer; 5. H. van den Bosch; 6. N.
Tijsterman en 7. J. Bodegraven Nzn.
De prijzen werden in Paviljoen „Plaszicht"
door den voorzitter, den heer N. de Pater, met
een toepasselijk woord aan de prijswinnaars
uitgereikt.
J, D. te S. Volgens de Nederlandsche
spraakkunst is alleen „U hadt" goed. Had zon
der t is steeds 1ste of 3de persoon enkelvoud;
hadt met dt is 2de persoon enkel of meervoud.
GESCHENK AAN DE VERPLEEGSTERS
VAN HET ACADEMISCH ZIEKENHUIS.
In de conyersatiezaal van het Zusterhuis
van het Academisch Ziekenhuis te dezer
stede had Zaterdagmiddag een eenvoudige,
maar treffende plechtigheid plaats, name
lijk de aanbieding van een geschenk door
ae aldaar verpleegde Nederlandsche en
Duitsche oorlogsgewonden aan het verple
gend personeel dier inrichting.
De plechtigheid werd behalve door een
groot aantal zusters bijgewoond door den
luitenant-kolonel H. D. Buurman en ma
joor Alofs namens de Nederlandsche mili
taire autoriteiten, door Oberarzt Willige
namens de Duitsche Weermacht en voorts
door eenige hoogleeraren, den directeur
van het Ziekenhuis, dr. H. H. Maas, een
groot aantal assistenten benevens vele ver
pleegden en óüd-verpleegden, die aTs ge
volg van de oorlogshandelingen in begin
Mei in deze inrichting gedurende tongeren
of korteren tijd werden opgenomen.
Namens verpleegden en oud-verpleegden
werd het woord gevoerd door den vroege-
ren reserve-eerste-luitenant P. E. Bos, die
na een kort begroetingswoord allereerst
allen herdacht, die in den strijd voor het
Vaderland gevallen zijn.
Te hunner nagedachtenis werden eenige
oogenblikken stilte in acht genomen. Ver
volgens wees de heer Bos erop, dat bij het
uitbreken van den oorlog de ziekenhuizen
onmiddellijk paraat waren om de oorlogs
gewonden op te nemen. Ook het verplegend
personeel van het Leidsche Academisch
Ziekenhuis van hoog tot laag is tot zeer
groote prestaties in staat gebleken en ten
volle berekend voor zijn zware taak. De or
ganisatie bleek in ieder opzicht voortref
felijk. Alleen zij, die zulks van nabij heb
ben gadegeslagen, weten welk een ontzag
lijke arbeid hier verricht is. Toen het denk
beeld geopperd werd om op de een of an
dere wijze de dankbaarheid der patiënten
tot uitdrukking te brengen, ontmoette dit
voorstel over alle afdeelingen rein en
thousiasme. De Duitsche lotgenooten ver
zochten spontaan zich bij deze actie te
mogen aansluiten en het resultaat der ge
houden inzameling was verbluffend. In
overleg met den directeur werd besloten
het pand der dankbaarheid den vorm te
geven van een schilderij; de kunstschilder
Dirk Nijland werd bereid gevonden dit te
vervaardigen en met kunstzinnige hand
bracht hij een deel van het Ziekenhuis op
het doek, waar na volbrachten arbeid de
zusters rust en verpoozing zoeken, n.l. de
omgeving van den vijver. Spreker dankte
den heer Nijland voor zijn groote mate van
medewerking, de firma IJdo voor het ver
vaardigen der reproducties, welke aan de
zusters als persoonlijke herinnering zullen
worden aangeboden en aan de fa. Stöxen,
die de opdrachtplaat aanbracht. Nadat de
heer Bos nog eenige brieven had voorge
lezen, waarin de-dankbaarheid der oud-
verpleegden treffend tot uiting kwam, ver
wijderde zuster Schlüter, waarnemend di
rectrice het doek, waarachter het schilderij
verborgen was.
De directeur van het ziekenhuis, dr. H.
II. Maas. het geschenk namens de zusters
aanvaardend, zeide dat dezen het schilderij
als kunstwerk ongetwijfeld tot in lengte
van dagen zullen waardeeren. Spr. zou dit
geschenk niet beschouwd willen zien als
een herinnering aan de stormachtige Mei
dagen, doch hij meent dat de tegenwoor
dige zusters, die met de oorlogsgewonden
zooveel lief en leed hebben meegemaakt,
daarin moeten zien een bewijs van dank
baarheid van de zijde der patiënten, waar
voor zij zooveel hebben gedaan. Dit schil
derij straalt zon en rust uit, aldus spr.
Moge voor de toekomstige zusters dit schil
derij het symbool zijn van de verpleging,
welke ook vereischt een zon in het hart en
een rust in het gemoed. Evenals de weten
schap, de liefde en het geloof universeel
zijn, moge het desgelijks wezen met de ver
pleging. Tenslotte dankte dr. Maas alle
schenkers voor hun bijdragen, alle aanwe
zigen voor hun tegenwoordigheid en hij
besloot met de verzekering te geven, dat dit
schilderij zuinig en zorgvuldig in eere zal
worden bewaard.
Hierna werden ververschingen aangebo
den.
LEIDSCHE DOOFSTOMMENVEREEN.
„DE SLEUTELSTAD".
Herdenking van het eerste lustrum.
Gistermiddag heeft bovenstaande veree-
niging haar vijfjarig bestaan -herdacht met
een bescheiden, doch buitengewoon prettig
verloopen herdenking in het restaurant
„Schuttershof", bestaande uit-een receptie
met huldiging en tenslotte een diner.
De heer J. H. Otto, de voorzitter van het
huldigingscomité opende de bijeenkomst
met een woord van welkom, waarna een
doofstomme de woorden van den spreker
door middel van gebarentaal vertolkte
voor de in de meerderheid aanwezige doof
stommen.
Hij bedankte de aanwezigen voor de be
langstelling, zooals leden, ouders, donateurs
en de afgevaardigden van diverse vereeni
gingen. Hierna werd koffie met gebak ge
presenteerd. Nadat nog anderen het woord
gevoerd hadden, werd overgegaan tot de
aanbieding van een prachtig vaandel door
het huldigingscomité. Een treffend en ont
roerend moment vooral voor de oprichter
den heer David Daniëls, die zich, evenals de
andere bestuursleden, voor dit fraaie ge
schenk uiterst dankbaar betoonde.
Namens de Amsterdamsche Doofstommen-
vereeniging „Guyot" werd een enveloppe
met inhoud aangeboden, waarna nog ver
schillende geschenken door afgevaardigden
van vereenigingen werden aangeboden. Een
en ander getuigde van een uitstekende on
derlinge verstandhouding. Ook het huldi
gingscomité werd niet vergeten en had
woorden van dank en geschenken in ont
vangst te nemen.
Na een gezellig samenzijn, volgde het diner
in de boven-eetzaal, dat eveneens een aan
genaam verloop had.
De oprichtëï der vereeniging de heer D.
Daniëls werd tot eere-lid benoemd; tijdens
den maaltijd vervulde hij de functie van
tafel-president.
Dat een ieder welgevuld huiswaarts keer
de, behoeft nauwelijks betoog. Tegen acht
uur werd deze zoo buitengewoon hartelijk
gestemde herdenkingssamenkomst, die de
Leidsche Doofstommen hoogelijk gewaar
deerd hebben, besloten.
DE VACATURE DS. JOH. W GROOT
ENZERINK.
Een drietal opgemaakt.
Gisteren is door het kiescollege der Ned.
Herv. Gemeente een drietal opgemaakt in
ae vacature van wijlen ds. Joh. W. Groot
Enzerink.
Op dit drietal komen in alphabetische
volgorde de narnen voor van ds. J. van
Kuiken te Amstelveen, van dr. J. Streeder
te Leiderdorp en van ds. H. W. Waarden
burg te Meppel. Over enkele weken zal uit
dit drietal een beroep worden opgemaakt.
Wij vernemen verder, dat ook zeer bin
nenkort het beroepingswerk in de vaca-
ture-ds. M. J. Punselie ter hand zal worden
genomen.
HANDELSREGISTER
KAMER VAN KOOPHANDEL.
Wijzigingen: N.V. Fabriek van Verduur
zaamde Levensmiddelen voorheen L. E.
Nieuwenhuizen, Morschweg 60, Leiden. De
statuten zijn gewijzigd.
Aannemersbedrijf A. van Duyn. voorheen
fa. Van Duyn en Vink, Duinweg 15, Noord-
wijk. Timmer- en metselwerken. Wijziging
handelsnaam in: Aannemersbedrijf A. van
Duyn.
2—1
