De ontginning in Drenthe
[EID5CH DAGBLAD - Tweede Blad
Donderdag 15 Augustus 1940
Hoogere pachtprijzen in den
Wieringermeerpolder
Herverpachting der eerste boerderijen zal in
November een feit zijn
RECHTZAKEN
GEMENGD NIEUWS
Onbezonnen jeugd
Een provincie, die niet langer den naam
„stiefkind van Nederland" verdient
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
Onze telefoonnummers
Directie en
Administratie25041
Redactie No. 21507
Eens, over 30 a 40 jaar wellicht, zal het IJsclmeer er uftaien als deze kaart
aanfeeft. Dan zal Nederland over 320.000 h.a. vruchtbaren grond
méér kunnen beschikken dan thans het geval is.
(Van onzen speclalen verslaggever),
n (Slot).
De ZuiderzeewerkenOch, de Wicrin-
germeer is slechts een onderdeel van de
plannen, welke lr. C. Lely, in opdracht van
de in 1886 opgerichte Zuidcrzeevereeniglng,
ten aanzien van de mogelijke uitvoerbaar
heid van afsluiting en gedeeltelijke inpol
dering dor Zuiderzee, heeft gemaakt. Als
civlel-lngenleur heeft Lely zijn onderzoek
ingesteld. Als minister van Waterstaat was
I hij uiteindelijk de man, die in 1918 het
wetsontwerp indiende, dat de grootschc
plannen verwezenlijkte. Bij de wet van 14
Juni 1918 werd de geheele materie betref
fende de Zuiderzeewerken geregeld, wist
men ln Nederland, dat de lljdensgeschic
denls reeds ln 1894 had een Staatscom
missie een rapport uitgebracht, waarin lr.
Lely's plannen bijna geheel waren overge
nomen een einde ging nemen, wist men
ook, wat er precies zou gaan gebeuren, nl.:
1. Het „slaan van een brug", ter lengte
van 30 km., tusschen Noord-Holland en
Friesland.
2. De Wieringermeerpolder, ter grootte
van 20.000 h.a.
3. De N.O.-polder, ter grootte van 48000
h.a.
4. De Z.W.-polder, ter grootte van 56000
h.a.
5. De Z.O.-polder, ter grootte van 06000
h.a.
En dat men, na het gereed komen van
den Afsluitdijk eerst met de kleinste in
poldering begon, dankte men aan het feit,
dat men op die wijze de noodlge ervaring
op kon doen in een beperkt gebied, zoodat
daarvan bU de grootere polders ten volle
profijt getrokken kan worden.
..Regeeren is vooruitzien", is steeds de
leuze van de Wierlngermeerdlrectie ge
weest. Vandaar dat men reeds in 1939 be
gonnen Is met het onderzoek van den
grond in den N.O.-polder, welke zonder
tegenslag ln den loop van 1941 droog zal
vallen. Daarom heeft men aan de Over-
ijselsche kust proefvelden aangelegd, waar
men nagaat, welke gewassen het in den
nieuwen polder goed zullen doen. Daarom
ook is door de directie van de Wieringer
meer al gezocht naar een geschikt gebouw
in Zwolle, waar zij haar zetel zal kunnen
opslaan. Met volle kracht ls het landbouw
kundig-, het bodemkundig- en het micro
biologisch onderzoek van den grond in den
«•O.-polder ter hand genomen. En in het
jongste drlemaandelijksche bericht staat
°pgcteekend, dat de gemaakte vorderingen
zeer bevredigend zijn.
Bij de verpachting van boerderijen in de
Wleringermeer heeft altijd het streven
voorgezeten een krachtlgen boerenstand te
vestigen. Men heeft van het begin in 1934
ai verschillende eischen aan den gegadigde
voor een bedrijf gesteld. Zoo moest hij in
oe eerste plaats landbouwtcchnisch goed
onderlegd zijn, theoretisch zoowel als prac-
tlsch. Daarenboven moest hij kunnen be
schikken over een bedrijfskapitaal van
f. 300.per h.a., welk bedrag noodig was
om de exploitatie van de boerderij be
drijf svelllg te stellen.
Zijn er thans meer don genoeg liefheb
bers voor het pachten van een bedrijf, zes
Jaar geleden was de belangstelling ondanks
de gunstige resultaten bij de ontginnings
exploitatie verkregen, heel wat minder.
Met recht mag men de eerste boeren die
zich tegen de algemeene meening in,
tóch naar den polder begaven, de pioniers
noemen. En hun voorbeeld vond een jaar
later gretig navolging toen het eerste be-
drljfsjaar zeer gunstige uitkomsten gaf.
Het ging steeds crescendo met het aantal
liefhebbers, zoodat er verleden jaar voor
51 bedrijven meer dan 1000 gegadigden wa
ren. Vraagt rrien den secretaris der Wierln
germeerdlrectie naar de oorzaken daarvan,
dan ls het antwoord: „De bedrijfsgebouwen
zijn zeer mooi, de verkaveling ls uiterst
gunstig, de vruchtbaarheid van den grond
is boven eiken twijfel verheven ende
pachtvoorwaarden zeer wel na te komen.
Do pachtsommen zijn ln de eerste 2 jaar
laag gehouden omdat wij een geleidelijke
ontwikkeling van den vruchtbaarheidstoe
stand van den grond verwachten, terwijl de
pachters de eerste Jaren vrij veel geld
voor hun Installatie noodig hadden. Van
daar dat pas na de eerste twee jaar een
naar onze meening redelijke verhooging
werd toegepast, zoodat men in het vijfde
jaar pachtprijzen had, welke overeenkwa
men met die voor soortgelijke gronden in
andere doelen van het land. Dit systeem
heeft den akkerbouwers in het bijzonder
voordeel opgeleverd, omdat de normale
cultuurtoestand van het bouwland eerder
bereikt werd dan men verwachtte. Met de
graslandpachters ging het daarentegen
niet zoo goed, omdat de prijzen der produc
ten over het algemeen beneden het bedrag
bleven, waarop rendabele exploitatie mo
gelijk was. Het streven van deze pachters
om het grasland te scheuren en ln bouw
land om te leggen ,is door ons zoo voel mo
gelijk gesteund.
Met ingang van 1 November a.s. eindigt
de pacht van de eerste 45 in 1934 uitgege
ven boerderijen. In verband'hiermede was
het dus noodzakelijk de voorbereidende
maatregelen voor her verpachting te tref
fen. Teneinde nu, voor het bepalen van de
nieuwe pachtsommen een zoo goed moge
lijke waardeverhouding vast te stellen,
werd een classificatlecommlssie Ingesteld.
Deze commissie moest voor de betrokken
boerderijen waardecijfers vast stellen,
waarna het overleg met de zittende pach
ters omtrent een verlenging geopend is. De
algemeene pachtvoorwaarden voor den
grond in den Wieringermeerpolder zijn ge
schoeid op den leest van het mobiele
pachtcljfer. Zoo stelt men voor elk bedrijf
een grondpachtsom vast. welke door toe
passing van een indexcijfer 'correctie on
dergaat. Dit indexcijfer is voor bouwland
gekoppeld aan het indexcijfer voor akker
bouwproducten en voor grasland aan dat
voor veeteeltproducten.
Het ligt ln dc bedoeling voor de toepas
sing van een indexcijfer de oppervlakte van
de voornaamste in de Wieringermeer ver
bouwde gewassen als coëfficiënt ln te scha
kelen, zoodat dan een meer zuivere toe
stand ontstaat. Men kan het ook zóó zeg
gen: er wordt bij de nieuwe paohtregeling
een Wieringermeer coëfficiënt Ingevoerd,
welke een verhooglng der pachtprijzen zal
beteekenen. Het feit, dat de boeren, die in
1934 voor den tijd van 6 Jaar gTond ge
pacht hebben, tot nu toe niet met bezwaren
tegen de aanstaande verhooging zijn opge
komen, bewijst, dat zij dc billijkheid van
de nieuwe regeling inzien! Trouwens de
nieuwe regeling beteekent niet, dat de boe
ren op ondragelijke lasten zullen komen te
zitten. Want de pachtsommen per h.a. voor
de lichte gronden bedroegen de eerste 2
jaar f.30.de tweede 2 jaar f.40.en
de derde 2 jaar f. 50.Bij de nieuwe rege
ling wordt de minimumprijs per h.a. f.51,40.
En de betere gronden? De pachtsom daar
voor bedroeg de eerste 2 Jaar f.50.per
h.a. Het derde jaar kwam daar f. 10 en het
vijfde jaar Viog eens f. 15.bij, zoodat men
op dit oogenblik f. 75.per h.a. moet be
talen. Volgens de nieuwe regeling zal dit
maximaal f. 124.per h.a. worden".
Men ziet het zelf wel. Het ls niet de be
doeling om de pachtprijzen omhoog te
Jagen. Maar het ligt nu eenmaal voor de
hand, dat het verschil met de bedragen, die
elders in Nederland voor dezelfde grond
soorten betaald moet worden, zoo klein
mogelijk wordt. En waar de heer De Bruyn
er vast van overtuigd ls, dat men algemeen
ln den polder de billijkheid hiervan zal in
zien, mag men gerust aannemen, dat hier
over geen harde woorden zullen vallen.
Zóó streeft de bijna zelfstandige gemeente
..Wieringermeer", met de drie woonkernen
Wieringerwerf (het bestuurscentrum met
het tijdelijk raadhuis), Middenmeer (het
economische centrum) en Slootdorp (het
oentrum van het graslandbedrijf) naar
voren, houdt men steeds de oogen gericht
op de toekomst. In goed 10 Jaar heeft men
datgene tot stand gebracht, waarover velen
nog niet zoo lang geleden vol ongeloof de
schouders ophaalden. Thans was men al
weer zoover, dat er plannen rezen tot stich
ting van een zuivelfabriek. Deze plannen
zijn, evenals die tot feestelijke herdenking
van het tweede lustrum op 21 Augustus,
door de tijdsomstandigheden naar den ach
tergrond verschoven. Men kan er echter op
rekenen, dat uitstel voor de Wieringermeer
geen afstel zal beteekenen. Als het maar
half kan zal men het hier, ln Nederland's
nieuwe provincie, al tot stand hebben ge
bracht vóór men het goed en wel beseft
(Nadruk verboden).
HAAGSCHE POLITIERECHTER.
Teveel in huis.
Een bakker uit Wassenaar had teveel ln
huls. Hij had altijd een flinke hoeveelheid
brandstoffen opgedaan, maar de handelaar
v. d. K. leverde nu 5000 kilo, hetgeen teveel
was, want de bakker mocht maar voor een
week voorraad hebben. Dat wist verdachte,
zei de officier en daarom vorderde hij f. 40
boete sub3. 40 dagen- hechtenis, waarbij de
officier er op wees, dat dc leverancier zelf
eigenlijk ook schuld aan het geval had.
De politierechter veroordeelde tot f. 20
boete, subs. 20 dagen hechtenis.
Niet toegestaan.
Een arbeider was tegen den wil van een
inwoner van Alphen op het erf van diens
woning gekomen. Hij was gewaarschuwd
daar te verdwijnen, doch die waarschuwing"
had geen effect gesorteerd.
Het gevolg was toen een proces-verbaal,
zoodat de man zich voor den politierechter
te verantwoorden had. Het bleken wel bij
zondere omstandigheden te zijn, die de
overtreding hadden doen ontstaan, doch de
officier vond dat afdoende maatregelen
tegen herhaling moeten worden genomen;
hij vorderde f. 10 boete subs. 10 dagen hech
tenis. benevens twee maanden gevangenis
straf voorwaardelijk met een proeftijd van
drie Jaar. Het vonnis werd conform dezen
eisch
BESOMMINGEN.
KATWIJK AAN ZEE. 14 Aug.
Besommingen versche viscb: KW. 80 f. 29,80;
KW. 30 f. 11.90.
LJMUIDEN, 15 Augustus.
VISCHPRUZEN.
Deensche consignatlevischGroot/? schol 31
30; middelschol 28—27; zetschol 28—27; kleine
schol 27—24; schar 22—21; haring 30—21; gul
len 21—20; kleine schelvlsch 26. falies per 50
KG. i. Tarbot f. 2,10 per KG.
ZoetwatervischSnoekbaars 5343 ci.; snoek
24; zeelt 30; blei 14; brasem 18—17 (per KG>.
ZIJ SPEELDEN MET IN EEN KAZERNE
GEVONDEN PATRONEN.
De Naardensche politie heeft een zestal
knapen aangehouden, die zich schuldig
hebben gemaakt aan gevaarlijke baldadig
heid.
De jongens, die 1317 jaar oud zijn.
brachten een bezoek aan de oude forten
en kazernes in Naarden, o.a. de Promers-
en Oranje-kazerne en hebben daar wat
rondgesnuffeld.
Zij maakten zich meester van oude mu
nitie van den vorigen wereldoorlog 1914
1918, bestaande uit z.g. seinpatronen, die
verpakt waren in doozen. Bulten werden
de doozen open gemaakt, en vele van de
patronen ontstoken.
Daar deze patronen groote hitte ver
spreidden en kunnen ontploffen, was deze
baldadigheid lang niet ongevaarlijk. Door
dat de ontbrande patronen groote witte
plekken achterlieten, werd het gevaarlijke
spelletje ook aan de politie bekend, die al
spoedig kon overgaan tot de aanhouding
van een der jongens.
Deze verraadde zijn vriendjes en spoe
dig waren zes Jongens gepakt.
Bij het verhoor kwam aan het licht, dat
de jongens nog vele patronen verborgen
hadden, gewikkeld in krantenpapier en
onder gras verborgen, met het doel, hier
later nog eens plezier van te hebben.
Vergezeld van de politie moesten de
ijongens de verborgen seinpatronen opgra
ven. In totaal werden nog negen doozen
met een totalen inhoud van 900 patronen
in beslag genomen.
Eenlge van de jongens, die nadat pro
ces-verbaal was opgemaakt, aan de ouders
zijn teruggegeven, waren reeds bekenden
van de politie.
VERDRONKEN.
In een onbewaakt oogenblik is het an-
derhalfjarig zoontje van den heer H. van
den Anker te Waalwijk in een kuip met
water geraakt en verdronken.
BUITENLANDSCH GEMENGD.
BRAND IN HET PETROLEUMGEBIED
VAN ST. MARCEL.
Naar uit St. Gaudens ln het Zuid-Westen
van Frankrijk wordt gemeld, is in het pe-
troleumgebied van St. Marcel een reusach
tige brand uitgebroken, die zich met de
grootste snelheid uitbreidt. Brandweer uit
naasten en verderen omtrek, zelfs uit
Toulouse, is gealarmeerd.
(Van onzen speclalen verslaggever).
I.
Heidc-en-vccn, heidè-en-vcen, heidc-
en-veenDe locaaltrein van Zwolle
naar Coevorden boemelt over de rails
en de wicleadans klinkt één der in
zittenden als een tergend-vervelend
deuntje in de ooren: heidè-en-veen,
heidè-en-vecn.
Een etmaal later stapt dezelfde rei
ziger in den sneltrein te Hoogeveen,
met bestemming: het centrum van ons
land. Hij heeft zoo juist een tocht van
enkele 100den kilometers doorDrenthe-
1940 gemaakt. Een berg van indrukken
heeft hij moeten verwerken, ja, ver
werkt hij nog. Desondanks vindt hij
tijd om naar de cadans der wielen te
luisteren. En het 'dendert onder hem:
weg-hèi, weg-veen, weg-hèi, weg-veen...
Het moge vreemd lijken met een derge-
1 IJ ken begin- en slotindruk eenige artike
len in te lelden, het ls er niet minder
waar om. Het bewijs? De openhartige be
kentenis, dat Drenthe-1940, met de duizen
den H.A. oppervlakte beslaande ontginnin
gen, den naam „stiefkind van Nederland"
ln geen enkel opzicht verdient. Een tocht
van 200 K.M., waarbij de heeren H. Kruit-
bosch, inspecteur der Nederlandsche Helde
Maatschappij, te Arnhem en J. Francke,
hoofdopzichter in het ambtsgebied Coevor
den. als gidsen optreden bij het bezoek
aan de ontginningen en herontginningen
is meer dan voldoende aanleiding geweest
voor dezen lof.
HET BEGIN.
Het bestuur der Nederlandsche Heide
Maatschappij nam in 1897 het besluit om
bijzondere aandacht aan den Drentschen
bodem te schenken, „omdat weliswaar en
kele aangelegde ontginningen op heide
grond met succes bekroond waren, maar
vele ook met groote moeilijkheden te kam
pen hadden, welke voor een gedeelte door
de eigenaardige gesteldheid van den grond
veroorzaakt werden." Zóó staat het in het
in 1899 uitgebrachte rapport, dat grooten-
deels berust op het door den heer J. Smid
en wie kent deze figuur niet? inge
stelde. gedetailleerde onderzoek.
In dit rapport wordt gesproken van een
ontginningsvraagstuk in Drenthe en de
slotsom van den samensteller was, „dat de
aanleg van bouw- en weiland en van bosch
op de woeste en weinig opleverende gron
den zeer wel mogelijk was. mits men reke
ning hield met het feit, dat ook op het
gebied van afwatering en verkeer het
noodlge gedaan zou moeten worden!"
De heer Smid heeft het probleem 43
Jaar geleden scherp gesteld, zóo scherp, dat
men weinig anders kon doen, dan te be
ginnen. De Nederlandsche Heide Maat
schappij benoemde enkele jaren nadat het
rapport was uitgebracht, een ambtenaar ln
Drenthe, die ter beschikking stond van
ledereen, die zijn woeste gronden wilde
veijseteren of ontginnen. Zóó legde men
den grondslag voor een organisatie, die
zich in een snel tempo uitbreidde. Er kwa
men meer ambtenaren in deze eene pro
vincie en tenslotte is men, eenigen tijd ge
leden, overgegaan tot de Instelling van een
tweetal ambtsgebieden: Assen en Coevor
den, met inspecteurs, hoofdopzichters, op
zichters enz. enz.
Ziedaar in het kort een terugblik op den
snellen groei van den ontginningsarbeid,
welke de ontsluiting van groote gebieden in
Drenthe met zich bracht. Want de amb
tenaren der Heide Maatschappij zagen ook
wel degelijk het nut in van een goede af
watering en van den aanleg van behoor
lijke wegen. Op deze wijze is in 1910 o.m.
een begin gemaakt in den ulthpek. welke
zich achter Coevorden tot de Duitsche
grens uitstrekt. Daar ziet de toerist thans
rtlleen maar gezonden grond, waar de ge
wassen willig groeien. Maar ln het begin?
De heer Kruitbosch, die in 1908 in dienst
van de Heide Maatschappij trad en om
streeks dien tijd in Drenthe te werk werd
gesteld, weet er van mee te praten. On
danks het feit, dat de grond ln deze streek
rijk aan humus was, leidde de boerenbe
volking er een primitief, armelijk en on
gezond bestaan. Alleen de verkeerde bo
demstructuur belette hier een vooruitgang.
De Maatschappij begon hier met den aan
leg van proefvelden voor cultuur verbete
ring. Het wantrouwen tegen het nieuwe
moest eveneens overwonnen worden. En
dus werden de zoogenaamde „pijp"- of
„praatavonden" gehouden. Dan werden op
een bepaalden avond in een boerderij de
boeren voor een samenkomst uitgenoodigd
en er werd dan heel gezellig over verbete
ringen gepraat. Op die wijze wist men
het vertrouwen te winnen. Den boeren
hier werd de weg naar een betere toe
komst gewezen. En het slot is. dat hier
een welvarend gebied is gekomen in de
plaats van de grootendeels drassige lan
den, een gebied met een behoorlijk aantal
verharde wegen, welke zooveel mogelijk
langs de boerderijen loopen. Het ontwate-
ringsvraagstuk werd eveneens opgelost.
Daartoe werden ook de noodlge besprekin
gen met de Duitsche autoriteiten gevoerd,
resulteerend in de verbetering van het
Schoonebeker Diep. Behoorlijke akkers en
rijk grasland strekken zich hier thans uit,
verdwenen ls de uiterst primitieve booë-
cultuur. Wat dit was? De beste omschrij
ving is wel deze, dat het een soort van
vetwelderij was, waarbij een koeherder en
een kudde half wilde beesten, benevens dc
van stroo vervaardigde hut de booë
een hoofdrol speelden. Het heele (jaar door
weidde de kudde buiten, alleen de winter
nachten werden in den primitieven stal
doorgebracht. In dien stal verbleef ook de
„booheer"Sneeuwde het te hard, dan
bleef de „booheer" en ook de kudde in de
hut. waar een beetje hooi dan het eenige
voedsel voor de dieren was. Er zijn in deze
streek nog enkele van die hutten, curiosa,
die waard zijn hier bewaard te blijven om
dat zij het verschil tusschen heden en ver
leden zoo schitterend accentueeren.
Nóg altijd' zijn er in Nederland onder
wijsinrichtingen waar men van Drenthe
zegt, dat het de „provincie ls van de
groote stille heide, waar de herder eenzaam
ronddwaalt" en „van de plaatsen, waar
men turf wint." Dat de ontginners de ver-
veners vlak op de hielen zitten en dat
Drenthe naar verhouding reeds de meeste
DE OVERSTROOMINGEN IN
NOORD-CAROLINA.
Als gevolg van de reeds gemelde over
stroomingen. die door aanhoudende wolk
breuken in de bergachtige streken van
Noord-Carolina, Georgia, Tennesse en Vir
ginia (V. St.) zijn veroorzaakt, zijn in
totaal twintig personen om het leven ge
komen. De materleele schade zou meer dan
10 millioen dollar bedragen. Talrijke land
wegen zijn door aardverschuivingen ver
sperd. Vele plaatsen staan nog onder water.
Honderden menschen zijn dakloos.
GEBOREN:
Willem. Z. van J. v. Egmond en H. Bavelaar
Johanna, D. van J. C. Vreeswijk en M. J.
v. d. Berg Johannes, Z. van A. Slegtenhorst
en G. M. Broers Simon, Z. van J. Ph. Ha-
m er ling en S. Boom Adriana, D. van C. J.
Franse en A. M. Plug Maria Johanna, D. v.
W. A. Heemskerk en A. A. v. d. Meer Adria-
nus, Z. van A. Heemskerk en T. v. d. Bent
Cornells Johannes. Z. van C, v. d. Wal en J. E.
v. Diggelen Arie, Z. van G. Rietveld en J.
M. de Horde.
OVERLEDEN:
P. Guldemeester, hsvr. van P. v. Gelswijk
33 Jaar.
GEHUWD.
K. P. Favier gesch. en M P. Slootweg jd.
L. R. de Groot Jm. en A. A. F. Friesesna Jd.
J. Kramer jm. en J. v. d. Oudenaller jd.
W. M. v. d Meij jm. en C. v. d. Heijden jd.
A. v. d Vos Jm. en C. M. Thelen Jd. A.
Witmer gesch. en H. J. W. Passier jd.
ONDERTROUWD
C. Mulder jm. 26 J. en M M. C. Rosemeier
jd 23 j.
(2 lijnen)
rogge verbouwt en op de tweede plaats
komt, wat de verbouw van fabrieksaardap
pelen betreft, zijn voor velen onbekende
feiten.
In feite: men weet eigenlijk zoo weinig
van Drenthe af. Het aantal toeristen is
nog steeds gering. „De heide verdwijnt
toch," zeggen de natuurminnaars. En dus
laten zij deze provincie links liggen, wel
licht niet eens wetend, dat de ontginners
ter wille van het natuurschoon hier en
daar natuurreservaten, waar men het hei
delandschap in al zijn schoonheid kan be
wonderen, hebben weten te behouden.
(Nadruk verboden).
3—2
