lechte dag voor de Britsche
koopvaardijvloot
Maatregelen in Roemenië
Sfsie Jaargang
VRIJDAG 9 AUGUSTUS 1940
No. 24654
schepen tot zinken
gebracht
De verzekerings-premies
Critiek van de Dominions
De strijd in Somaliland
Fransch Opperste Gerechtshof
geïnstalleerd
EERSTE BLAD
Feiten van den dag
Een redevoering van
Sano Mach
Uit Amerika
Het Joden-vraagstuk
Radiorede van Gigurtu
Verspreide Berichten
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES
30 et*, per rceel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen
van ons Blad gevestigd zlln. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel
Voor zakenadvertentles belangrUk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend
bil vooruitbetaling 's Woensdags en 's Zaterdags 50 ets. bu maximum aantal
woorden van 30 stuks. - Incasso volgens postrecht. - Voor opzending van
brieven moet 10 ets. porto betaald worden. - Verplicht bewijsnummer 5 ets
Bureau Witte Singel no. 1, hoek Noordeindsplein
Telef. nr«. Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zlln:
per 3 maanden 1235
per week0^
Franco per post f 235 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland 030 per 3 mnd.)
noodzakelijk, dat wij in hooge mate ver
trouwen op de woestijn en de beslissing
doen afhangen van beweeglijkheid en slag
vaardigheid en niet van het bieden van
verzet op een star front. Een Italiaansch
offensief in dit gebied mag echter niet al
te lichtvaardig worden opgenomen.
15
Duitschc motortorpedobootcn hebben,
naar het Duitsche Nieuwsbureau meldt,
in den nacht van Dinsdag op Woensdag
een sterk beveiligd vijandelijk konvooi
aangevallen. In weerwil van het hevige
afweervuur van de begeleidende vijan
delijke torpedoboot jagers, van andere
bcwakingsvaartulgen en van de zwaar
bewapende stoomschepen zelf, werden
een tankschip van 8000 ton, een stoom
schip van 5000 ton en een van 4000 ton
tot zinken gebracht. Een kleinere tank
boot werd in brand geschoten. De Duit
schc motortorpedobooten keerden onbe
schadigd terug.
De luchtmacht heeft gisterochtend in
Het Kanaal een Britsch konvooi aange
vallen. Daarbij zijn twaalf schepen met
een gezamenLijken inhoud van 55.000
ton tot zinken gebracht en zeven sche
pen beschadigd. Tijdens de luchtgevech
ten, die zich hierbij ontwikkelden, wer
den vijf Britsche Jagers neergeschoten.
Een eigen vliegtuig wordt vermist.
Bij andere luchtgevechten zijn gister
ochtend nog negen en twintig vijande
lijke jagers neergeschoten. Twee eigen
vliegtuigen gingen hierbij verloren.
OYDS SLUIT NIET MEER AF VOOR DE
OOSTKUST VAN ENGELAND.
Naar „Aftonbladet" meldt heeft de Engel-
he verzekeringsmaatschappij Lloyds beslo-
"n voor de scheepvaart op de Oostkust van
geland geen verzekeringen meer af te
luiten. Deze maatregel en de verhooging
an de premies voor de vaart op de West-
ust van Engeland tot 15To hebben, naar
erder uit Londen wordt gemeld, in de Lon-
ensche city pessimisme verwekt, daar men
lerln een aanduiding ziet hoe de toestand
n de oorlogskansen worden gewaardeerd,
p 1 Mei was de premie in de vaart op de
"stkust nog 3.5%, op 1 Juni werden de
erzekerlngen voor korten tijd gestaakt en
1 Juli bedroeg de premie voor de ge-
eele Engelsche kust nog 7%.
(D.N.B.)
De bezetting van de haven Zeila aan de
Golf van Aden vormt, naar in welingelichte
kringen te Rome aan het D.N.B. wordt ver
klaard, een deel van het totale plan der
offensieve operatie, die de Italiaansche en
de inboorlingentroepen uit Italiaansch
Oost-Afrika ten udtvoer leggen. Uit deze
bezetting blijkt, dat het initiatief der ope
raties ook in dezen sector in handen van
Italië is. Voorts constateert men. dat met
de bezetting van deze belangrijke haven
het hoofdstuk der inlijving van Engelsch
Somaliland in het Italiaansche imperium Is
begonnen. Deze actie heeft ten doel de
eenheid van het kunstmatig verdeelde So
maliland met de wapens te herstellen en
daarmede uit Fransch, Engelsch en Ita
liaansch Somaliland een gesloten eenheid
te vormen.
De verdeeling, zooals die tot dusverre
bestond, heeft een der grootste hinderpa
len voor de materieele en moreele verhef
fing van de bevolking der inboorlingen van
dit gebied gevormd, zoo verklaart men ver
der. In dezelfde kringen wordt cr op ge
wezen, dat Britsch Somaliland met hét ge
bied van DJlboeti een der natuurlijke toe
gangswegen vormt van de Abessijnschc
hoogvlakte naar de zee. De havens van
Zeila en Berbera bevinden zich in een vol
strekt onvoldoenden toestand. De Engel -
schen hebben tijdens hun 40-jarige bezet
ting van Britsch Somaliland geenerlei clvi-
lisatorische werkzaamheden ten uitvoer
gelegd. Zoo zal thans de a.s. Italiaansche
inbezitneming van Britsch Somaliland dc
werkelijke eenheid van dat groote gebied
aan de Golf van Aden verwezenlijken en
tegelijkertijd het economische leven in het
vergroote Italiaansche Oost-Afrika ver-
grooten.
Bovendien zal Italië daarmede een schit
terende strategische positie aan de Golf
van Aden krijgen.
Over de mogelijkheid van een verder
doordringen van de Italianen ook in den
Soedan schrijft de „Times", waarbij het
blad zegt: „Men kan voorop stellen, dat
de Engelsohen niét zullen pogen om door
een sterke verdediging aan de grens tegen
stand te bieden aan den Itallaanschen op-
marsoh. Onze minderheid in getalsterkte
en de meerderheid in strijdvaardigheid,
evenals de aard van het land maken het
Het Fransche opperste gerechtshof is gis
termorgen plechtig geïnstalleerd, meldt
United Press. Minister van oorlog Alibert
las de wet voor over het instellen van het
gerechtshof, de benoeming van zijn leden en
de vaststelling van de functies van het ge
recht. Vervolgens legden de leden van het
gerecht den ambtseed af. Het gerechtshof
werd vervolgens weer terstond tot de vol
gende week verdaagd en Albert vertrok in
zijn auto weer naar Vichy. Voorloopig liggen
bij het gerechtshof nog geen aanklachten
gereed. Eerst ongeveer a.s. Dinsdag verwacht
men een officieel schrijven van de regeering,
waarin het gerecht instructies zal krijgen,
waarover nasporingen gewenscht zijn en
van welke personen men een onderzoek naar
hun schuld aan den oorlog wenscht. Tot-
dusverre ontbreekt nog een officieele lijst
van de personen, tegen wie een aanklacht
zal worden ingediend. Na ontvangst van de
instructies zal het gerechtshof onmiddellijk
een commissie van onderzoek benoemen, die
onder voorzitterschap van leden van het
gerechtshof bewijsmateriaal moet bijeen
brengen voor de beslissingen van het ge
recht over de verschillende aanklachten.
Zelfs voor het geval de instructies van de
regeering reeds in het begon van de vol
gende week zouden afkomen, zal de rest
van die week verstrijken met het bewerken
hiervan, zoodat het gerecht niet voor het
begin van de daaropvolgende week een aan
vang kan nemen met het getuigenverhoor.
Met 't getuigenverhoor zullen vermoedelijk
wel drie tot vier weken heengaan. Dienten
gevolge is nauwelijks voor midden Septem
ber een aanklacht van het opperste ge
rechtshof te verwachten.
Minister Alibert verklaarde nog: leder
proces zal steeds beperkt blijven tot de
eigenlijke aanklacht, n.l. het in gevaar
brengen van de veiligheid van den staat in
verband met de „verandering van den vre
destoestand in oorlogstoestand in Septem
ber 1939".
Noch de regeering, noch de minister van
Justitie kan invloed oefenen op de aanklacht
en op het verloop van het proces, hetgeen
uitsluitend de taak is van dit gerechtshof.
De minister van justitie verschaft even
wel de noodzakelijke gegevens, waardoor
den landsadvocaat, den rechter van instruc
tie, den rechters en bijzittenden rechters
houvast wordt gegeven voor het indienen
van een aanklacht en voor het vormen van
een oordeel.
Alibert wees erop, dat de doodstraf m
Frankrijk, evenals voorheen, bestaat en dat
in een proces in Riom de doodstraf kan wor
den uitgesproken, indien het staatsgerechts-
hof dit noodig acht.
Principieel, zoo besloot de minister, kun
nen alle personen, die zich schuldig hebben
gemaakt aan een handeling tegen de vei
ligheid van den staat, voor het staatsge-
rechtshof ter verantwoording worden geroe
pen, dus niet alleen de direct verantwoor
delijke vroegere ministers en hun medewer
kers, doch ook die personen, die in eeniger-
lel vorm iets met de verantwoordelijkheid
van de eersten te maken hebben gehad.
Dit Nummei bevat TWEE Bladen
DE EISCHEN VAN EEN NIEUWEN TIJD.
De Slowaaksche minister van blnnen-
landsche zaken, Sano Mach, heeft in
Trentschin een redevoering uitgesproken,
waarin hij zich ten scherpste keerde tegen
de pogingen om de nieuwe binnenlandsch.e
politieke ontwikkeling voor te stellen ali
een ingrijpen in de Slowaaksche souverei-
niteit. Wanneer van ingrijpen gesproken
wordt, dan is dit een ingrijpen van het
Slowaaksche verstand tegen een gevaar
lijke dreigende miskenning der feiten.
Wanneer thans ernstig wordt overgegaan
tot de oplossing van het Joodsche vraag
stuk en de opheffing van het sociale ni
veau der bevolking, dan beteekent dat, dat
de gezonde krachten van het volk zijn
doorgekomen. De Slowaaksche regeering
zal, zonder zich te bekommeren om sto
ringspogingen, den ingeslagen weg blijven
volgen, voor de derde maal met behulp
van Duitschland een nieuwe en betere
etappe van zijn nationale leven beginnen
en met behulp van nationaal-socialistische
ideeën Slowakije maken tot een socialen
volksstaat. Ieder geklets over nabootsing
van een vreemd voorbeeld is absurd. Het
goede navolgen getuigt niet van zwakte,
maar alleen van verantwoordelijkheidszin.
Het zal niemand invallen over het Chris
tendom te spreken als over import. Even
als het Slowaaksche volk echter zonder
Christendom niet meer zou bestaan, zou
het zonder een revolutionnalre reorganisa
tie van het sociale leven naar het door
Adolf Hitler geschapen voorbeeld zijn
voortbestaan in gevaar brengen. De Slo-
waaklsche volkspartij heeft tot taak de
Christelijke Slowaaksche tradities te ver
binden met de eischen van een nieuwen
tijd.
Binnenland
De Nederlandsche Unie vergaderde te Arn^
sterdam. (Binnenland, 2e Blad).
Geen trams meer na 11 uur 's avonds.
(Stadsnieuws, le Blad).
Dc
De
Wieringermeer bestaat tien jaar. (2e
%Blad).
Nederlandsche kinderen in de Oost
mark. (le Blad).
MSTERDAMSCHE BEURS
Kalme handel Prijshoudende markt
Aku's levendig en vast Staats
fondsen weinig veranderd Ameri
kanen kalm.
Buitenland
15 Britsche koopvaarders tot zinken
bracht, (le Blad).
Fransch
leerd.
Opperste Gerechtshof geïnstal-
(le Blad).
Joden wetten in Roemenië, (le Blad)',
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
OP DE BUITENLANDSCHE POLITIEK
VAN LONDEN.
In een verklaring, die de Britsche lord-
grootzegelbewaarder, Attlee, in het Lager
huis heeft afgelegd en volgens welke de
Britsche regeering geen blijvende verpllch
ting op het Europeesche vasteland op zich
zal nemen, zonder van te voren uitvoerig
met de Dominions te overleggen, vinden de
Duitsche bladen een aanwijzing, dat de Do
minions steeds meer critiek op de politiek
van Downlngstreet hebben.
Dat dergelijke verklaringen noodig zijn
geworden, aldus schrijft de „Börsenztg.",
is de scherpste critiek op de buitenlandsche
politiek van Londen en toont aan, dat de
Dominions met ontzetting bemerken, in
welk een onhoudbaren levensgevaarlijken
toestand zij door het moederland zijn ge
bracht.
Aan de verklaring van Attlee moet een
scherpe discussie zijn voorafgegaan, want
feitelijk zien thans alle Dominions zich ge
plaatst tegenover gevaren en problemen, die
slechts door de lichtzinnigheid van de re
geering te Londen veroorzaakt zijn. Indien
er in het Britsche rijk nog een half dozijn
staatsmannen van formaat geweest was.
die trouwe beschermers van het rijk waren
eweest. dan hadden zij uit zuiveren drang
~t zelfbehoud in Londen in opstand moe
ten komen, toen Chamberlain het hoogste
echt van een rijk, namelijk het zelfstandig
slissen over oorlog en vrede, in de han
den der toenmalige Poolsche regeering
egde. Want het behoort tot de grondbegin-
zoowel van het moederland als van
et Britsche rijk, dat men zich nooit laat
_riammen door automatische en onbe-
kte verplichtingen op het vasteland, wel
eer gevolgen niet te overzien zijn. Nu zitten
••öi70mmions de scherven van een poli-
ill,Jva£rover ziJ weliswaar niet geraad-
.2^n' doch die zij geduld hebben.
_ooraat ze even onwetend en verblind als
regeering van het moederland waren.
Koning Card van Roemenië heeft twee
fundamenteele wetten tot regeling van het
Jodenvraagstuk afgekondigd.
De tme wet regelt de rechtspositie van de
Joodsche bewoners van Roemenië. In de
motiveering van deze wet wordt gezegd, dat
•het Jodenvraagstuk in Roemenië een poli
tiek, een juridisch er. een economisch pro
bleem vormt. Men kan zeggen, %dat door de
oplossing van deze problemen de rechten
van het Roemeensche Volk worden vastge
steld. Het aantal Joden onde. de bevolking
--n het geheele land bedraagt tien procent.
De wet regelt het vraagstuk op den grond
slag van het krachtens het bloed toebehoo-
ren tet het Jodendom. In de ^otiveering
wordt verder gezegd, dat reeds de nieuwe
grondwet van 1938 een juridisfch en politiek
onderscheid maakt tusschen burgers van
R--meenschen bloede en Roemeensche
staatsburgers. De wet zelf verklaart tot
Jodm, dle6 ion. die den Joodschen gods
dienst hebben, de kinderen van ouders, die
den Joodschen godsdienst belijden, de bui
tenechtelijke kinderen van een Jodin, de
echtelijke kinderen van een Christenmoeder
en een ongedoopten Joodschen vader, als
mede tenslotte de Joodsche vrouwen, die
weliswaar met een Christen zijn gehuwd,
doch eerst op zijn laatst één jaar voor de
oprichting van de „partij der natie" tot het
Christendom zijn overgegaan.
De tot geen confessie behoorende volbloed
Joden worden in den geest van deze wet
eveneens als Jood beschouwd. Verder zegt
de wet. dat in de toekomst wanneer een
Jood tot het Christendom overgaat, dit geen
wil"'ging v de rechtspositie van den be
trokkene met zich medebrengt.
De wet verdeelt de Joden in Roemenië in
drie categorieën. Tot de eerste categorie
behooren dl Joden, die voor dezen datum
door afzonderlijke naturalisatie het Roe
meensche staatsburgerschap hebben ver
kregen, verder diegenen, die in de oorlogen
van Roemenië in het Roemeensche leger in
de vuurlinie hebben gestreden, alsmede de
Invalid-:i en diegenen, die zich bijzonder
onderscheiden hebben en de nakomelingen
van de in de oorlogen van Roemenië ge
sneuvelde solda.:n. Alle overige Joden be
hooren tot derde categorie, dat zijn dus
de van oudsher in Roemenië levende Joden,
die zich echter niet door een of andere oor
logsprestatie hebben onderscheiden.
Joden van de eerste en derde categorie
kunnen geen ambtenaar zijn of beroepen
uitoefenen, die iets te maken hebben met
de openbare autoriteiten, zooals notarissen,
advocaten, zaakwaarnemers en dergelijke.
Ook is hun het lidmaatschap van raden
van beheer van particuliere ondernemingen
verboden. Eveneens kunnen zij geen lid zijn
van de weermacht. Zij mogen bioscopen,
boek- en dagbladuitgeverij noch leiden,
noch bezitten. Tenslotte mogen zij ook geen
lid zijn van de Roemeensche sportvereeni-
gingen. De Joden van de eerste en derde
categorie zullen, daar zijn geen dienstplicht
kennen, hiervoor in de plaats een bijzondere
belasting moeten betalen of tot een arbeids
dienst kunnen worden opgeroepen. Geen
enkele Jood mag onroerend eigendom in de
gemeenten van het land bezitten. Het mi
nisterie van landbouw wordt gemachtigd,
voor het onteigenen van dergelijk grondbe
zit maatregelen te nemen. De Joden kun
nen echter ook dergelijk grondbezit, voor de
onteigening aan Roemenen van zuiver Roe
mee nsch bloed verkoopen. Ook mogen de
Joden voortaan in de landsgemeeruten geen
lndustrieele ondernemingen verwerven.
Verder wordt het hun verboden hun namen
in Roemeensche namen te veranderen. Het
schoolonderwijs voor Joden zal speciaal ge
regeld worden.
De tweede wet verbiedt het sluiten van
huwelijken tusschen Joden in den zin van
de eerste wet en Roemenen van zuiver Roe-
meensch bloed. Dergelijke huwelijken mo
gen ook in het buitenland niet gesloten
worlen. (D"
Minister-president Gigurtu heeft voor de
radio een toespraak gehouden tot het Roe
meensche volk. Hij zeide o.a.:
„De politiek aan de zijde van Duitsch-
land en Italië acht de regeering de
gunstigste voor de belangen van het
Roemeensche volk. Deze politiek is in
staat het volk een waardigen groei te
waarborgen en het tevens in zijn cul
tureel- en economisch leven van den
invloed der Joden te bevrijden.
Het groote gevaar van het Jodendom is
in het jongste verleden van Roemenië niet
voldoende erkend. Het richten van de poli
tiek naar de beide spilmogendheden. welke
politiek voor Roemenië onontbeerlijk is ge
worden. brengt echter bepaalde offers met
zich mede. Gigutu moet echter uitdrukke
lijk vaststellen, dat ter gelegenheid van zijn
bezoeken in Salzburg en Rome tegenover
hem alleen is gesproken over den wensch
tot een overeenkomst van Roemenië met
zijn Hongaarsche en Bulgaarsche buren en
dat Roemenië hierbij meester over zijn be
sluiten is gebleven.
Op deze opwekking heeft Roemenië ge
antwoord, dat het, vanaf het oogenblik
waarop het zijn besluit kenbaar maakt zich
aan te sluiten bij de politiek van de spil
mogendheden, ook bereid is, dezen wensch
te vervullen. Echter heeft men van Roe
meensche zijde op de moeilijkheden gewe
zen, die een dergelijke overeenkomst in den
weg zouden staan.
Roemenië wenscht met zijn buren
een overeenkomst op een grondslag,
die voor de toekomst een vreedzame
en werkelijk vriendschappelijke nabuur
schap verwezenlijkt. Slechts op twee
erlei wijze kan men tot een dergelijke
overeenkomst geraken: of de in dezen
hoek van Europa geïsoleerde Hongaar
sche en Roemeensche volken moeten
krachtens hun historische verleden sa
mengaan, waarbij zij moeten afzien
van territoriale aanspraken, teneinde
reeds thans een definitieve overeen
komst te bereiken, of er zal een uit
wisseling van bevolking moeten plaats
hebben, die noodzakelijkerwijze van
Roemenië het afstaan van kleine ge
bieden eischt.
De regeeringen van beide landen moeten
thans trachten tusschen deze beide uiter
sten punten den besten weg voor het slui
ten van een mogelijke overeenkomst te
vinden, die zoowel door het Hongaarsche
als door het Roemeensche volk oprecht en
loyaal wordt gewenscht. Dezelfde toestand,
hoewel niet zoo moeilijk, bestaat ten op
zichte van Bulgarije. Met dit land hoopt
Roemenië tot een overeenkomst te gera
ken. die een einde maakt aan den strijd
tusschen twee volken, die in den loop van
hun geschiedenis met elkander verbonden
waren. Roemenië hoopt verder, dat zijn be
trekkingen met de Sovjet Unie. nu Roeme
nië een groot offer heeft gebracht, zich
voortaan op den grondslag van de beste
nabuurschap zullen ontwikkelen.
JOURNALISTEN GEARRESTEERD.
Twee-en-twintig, meest werklooze jour
nalisten, die zich bezig fcielden met het
verspreiden van berichten, die gericht wa
ren tegen de belangen van den staat, zijn
gearresteerd en naar een concentratiekamp
overgebracht, Onder hen bevindt zich ook
Socor, de vroegere directeur van het enkele
jaren geleden opgeheven Joodsche dagblad
„Adeverul".
FARLEY AFGETREDEN ALS
MINISTER.
De minister van posterijen, Farley, heeft
zijn ontslag ingediend en zal 31 Augustus
a.s. uit het kabinet treden, aldus United
Press.
Farley, die de verkiezingscampagne voor
de eerste en de tweede candidatuur van
Roosevelt leidde en die korten tijd gele
den het voorzitterschap van de Democra
tische Partij neerlegde, omdat hij het niet
eens was met een derde candidatuur van
Roosevelt, heeft thans de consequenties
getrokken uit deze houding en zijn porte
feuille ter beschikking gesteld.
Naar het DKJ. verneemt, heeft Roose
velt het ontslag van Farley aanvaard.
DE NATIONALE GARDE.
De Senaat heeft met 71 tegen 7 stem
men het wetsontwerp aangenomen, waar
bij president Roosevelt gemachtigd wordt
de nationale garde en de legerreserves
voor den actieven militairen dienst op te
roepen. Het ontwerp, dat thans naar het
Huis van Afgevaardigden gaat, beperkt het
gebruik van deze troepen tot het Weste
lijke halfrond, de Amerikaansche bezittin
gen en de Philippijnen.
De Senaat heeft voorts eenstemmig een
wetsontwerp aangenomen, dat aan leden
van de nationale garde en van de leger
reserves het recht verleent om binnen
twintig dagen uit het dienstverband te
scheiden. Het recht wordt echter alleen
verleend aan de gehuwden die kinderen
hebben en dan nog alleen, wanneer de
vrouw en kinderen op de verdiensten van
den man resp. vader voor hun levenson
derhoud zijn aangewezen. (D.N.B.)
ENGELSCHE VERLIEZEN.
Eerst thans wordt door de Britsche ad
miraliteit het verlies van de Britsche duik
boot ..Oswald" hi de Middellandsche Zee
bevestigd. De geheele bemanning bestond
uit vijf officieren en vijftig matrozen. 52
man werden door de Italianen gered.
Volgens een in Rangoon gepubliceerd
communiqué is het Britsche schip „Kem-
mendine" (7837 b j.t.) dat zich op weg naar
Rangoon bevond, sedert 21 dagen over tijd
en moet het derhalve als verloren worden
beschouwd. (D.N.B.)
EEN NIEUWE POLITIEKE STRUCTUUR
IN JAPAN.
120 leden van alle vroegere partijen van
den Japanschen Rijksdag hebben zich aan
eengesloten in een „Vereeniging voor een
nieuwe politieke structuur."
In een resolutie hebben zij verklaard dat
de regeering, ondersteund door een sterke
politieke corporatie, de leidende plaats in
deze nieuwe structuur als uitdrukking van
een onscheidbare eenheid tusschen de lei
ding en het volk moet innemen
Het gebod van het oogenblik is, dat de
nieuwe structuur de natie tot een absolute
macht van den staat leidt en den totalen
oorlog voorbereidt.
Vanaf vandaag beginnen wij ons politiek
