Jjpp DAGBLAD - Tweede Blad Woensdag 7 Augustus 1940 rste openbare vergadering de „Nederlandsche Unie" 1 Welke bon is geldig1 YISSCHERIJ-BERICHTEN Het driemanschap aan het woord Dagbladreclame is niet te vervangen De Pers zegt j Bon nr. 100 '«Wen. 2 uur 'l. u 2—:J tri [doi.'. van de Nodorlandsohc Unie (li mr. J. Einthoven en bouw, tuinbouw en scheep- t zijn onze fundamenteele welvaartsbronnen. |r geheel gevulde cn met de Neder- ie kleuren getooide zaal van het j voor kunsten en wcten-schappen ln paag, hooft de Noderlandsche Unie Lvond haar eerste groote openbare iring gehouden. pt Louis van Tulder „O schltt'rende i van Nederlands vlag" had gezon- rad als eerste spreker op mr. J. Homan, vine zijn toespraak aan met een pl^e herinnering aan hen, die voor Tillen vielen en met een uiting van nlng Jegens hen. die op andere wijze Ben zijn. Eerbied past ons ook voor ïlnnerlng van hen. die ln den strijd ({tegenstanders waren, doch die ook •zijds hun hoogste offer voor hun Jand brachten. I de bepaling van onze houding in ptijd nemen wij als uitgangspunt tand van zaken in ons volk bij het ken van den oorlog. Daarbij trekt B aandacht, hoc in dc laatste Jaren 5ch van sterkeren gemeenschapszin t volk zelf zeer krachtig was, ofschoon blitlek daarmede nog geen rekening s Voor ieder, die deze stroomingen was hot duidelijk, dat in ons land veranderingen moesten en zouden p. De heeren Einthoven, De Quay en Ier hebben in deze strooming naar I sanmhoorigheid re^ds lang zich in- pnen, waarbij zij in menig opicht voor zich reeds zoo aan crltlek zijn dat ook de persoonlijke critiek van iatste dagen hen niet uit het veld Waan; zij zullen echter hun bestrlj- piet op het terrein der persoonlijke pijze volgen, daar dc tijden te ern- ijn voor herhaling van wat zij juist als do fout der vroegere politiek beschouwd. ans ls dc vTaag niet, of ons volk groote veranderingen kan aan- igen, doch hoe het snel en kordaat geschieden, opdat Nederland bln- ilands en buitenslands zijn zelf- idiffheld weer kan verdienen, Af- ghoid uit onbeslistheid of uit poli- wantrouwen is thans volkomen 1st; ieder moet persoonlijk zloh |r het nieuwe werk instellen. Ook de telljke vrijheden moeten worden liend, historie geoft plicht, geen ten. aast dc afzijdigen staan echter ook spen, welke wol aan den slag willen, onder en voor een particulier lei- ichap, wat hier geheel onjuist zou daar de omstandigheden hier leidersfiguur brachten en hier ook leider is. Het leiderschap, dat thans bij ons aflaat tot con laag niveau van polltlekcn strijd, heeft onze volksziel niet begrepen. Het is tc ho- elljj dat ons volk als geheel zijn uit- sl' Vb zal vinden, doch dan moet dc i smnad als wapen worden neergelegd nj dan moet de strijd om het particu lier leidorsehap worden gestaakt. Vele vragen moeten nu onbesproken Olijven, De moeilijkheid van de noofd- jraag een sterk Nederland overzee en hier, binnenslands en buitenslands de in der tijden met zelfvertrouwen on sen kan zien. ls deze, dat dit vraag- ich concentreert rond het vraagstuk en vrede in Europa en van onzen j niet Duitschland Wij moeten en Nederland opbouwen tot gelijkge- r ii paf.tnor in het nieuwe Europa, ■Hffnai f- w!1,on naar de eeuwenoude rege- HK". volksfierheid, welke Juist ook ln ^vBcniana zoo hoog worden gehouden, nks naar rechts): prof. dr. J. E. de Quay, mr. J, Linthorst Homan, ons onthouden van alles wat zweemt naar oogendienerlj en opportunisme jegens den bezetter. De hieruit ontstane en met onzen volksaard samenhangende stroefheid mag niet worden uitgelegd, zooals helaas som mige Nederlanders pogen te doen, als on eerlijkheid of als een soort verlangen om na den vrede in de oude fouten terug te vallen. Moch de bezetter dezen indruk krijgen, dan Ls bespreking van oog tot oog het beste; stellig zal de Rijkscommissaris geen lichtvaardig oordcel vormen. Zoo zal de weg van de Nederlandsche Unie zijn: open en eerlijk aan de nieuwe taak, forsch en ingrijpend waar het moet, handhavend het beste ln ons volk, nimmer terugvallend ln oude fouten, rechtop van ziel en rechtop van vaderlandsliefde, zeer vele moeilijkheden, maar een goede Ne derlandsche taak tegemoet. God zij met ons. Spreker verklaarde ook nog uitdrukke lijk, dat noch hU, noch Einthoven tot de vrijmetselarij behooren. wat men daarover ook moge beweerd hebben, blijkbaar met niet vriendelijke bedoelingen. PROF, DR. J. E. DE QUAY. De tweede spreker op deze bijeenkomst was prof. dr. J. E. de Quay, aan wiens rede het volgende is ontleend: Reeds sinds vele Jaren zijn er belangrijke aanwijzingen ln Europa en over de geheele wereld op gang. Thans zit ook Nederland volop ln den overgang en ofschoon de aard van ons volk met zich medebrengt om zich langzaam aan gewijzigde omstandigheden aan te passen, moeten wij ons thans in snel tempo aanpassen. Bij velen dringt het echter door, dat de wijzigingen, welke met schokken en ont beringen werden Ingeleid, zullen voeren tot vernieuwde on zeker ook tot verbeter de verhoudingen. Daarom is het noodig, dat men ook het geloof heeft, dat de evolutie, waar- In het land verkeert, ons brengt naar een betere toekomst. Dit geldt zeer zeker ook voor onze sociale en economische verhoudingen, waarover ik een enkel woord zou spre ken. Nederland zal zich ook ln de toekomst ervan bewust moeten zijn, dat zijn fun damenteele welvaartsbronnen de land bouw en tuinbouw en de soheepvaart zijn. Bij den landbouw vervulde Nederland de taak van veredelaar. Grondstoffen wer den geïmporteerd en ln veredelde hoog waardige landbouwproducten wederom uit gevoerd, In den laatsten tijd was ons land voor den export van deze artikelen afge sneden, waardoor groote moeilijkheden ln land- en tuinbouw ontstonden. Indien Ne derland straks zijn plaats ln een vernieuwd en economisch geordend Europa kan in nemen, mag verwacht worden, dat deze bron van welvaart weer zal terugkeeren. Daarbij is noodig, dat vooral aandacht wordt geschonken aan het prijspeil, waar mede een goede verhouding tusschen de hoofdgroepen der landbouwproducten noodzakelijk Ls. Ten aanzien van de kleine boeren zal het systeem van voorlichting en hulp ln natura, gelijk ln de laatste Ja ren toegepast, de kwaliteit der productie bevorderen, terwijl de zeer groote bedrij ven voor verdere verdeeling ln aanmer king komen, om zoodoende meer men- schen ln den landbouw een bestaansmo gelijkheid te geven en om de productivi teit te verhoogen. Het zal goed zijn, Indien bevorderd kan worden, dat de boer eigenaar van zijn grond wordt. Ten aanzien van het grond gebruik zal "men er voor moeten zorgen, dat bij verbetering der prijzen de voordee- len niet enkel of hoofdzakelijk in handen komen van de grondeigenaren en worden afgetrokken van de landarbeiders en pach ters. Behalve op den landbouw steunt het Nederlandsche volksleven voor een groot deel op de scheepvaart. Door ligging en door den ondernemenden volksaard heeft het Nederlandsche volk zich een machtige plaats op de wereldzeeën veroverd. En al heeft het als kleine mogendheid de hege monie over de zeeën verloren, de scheep vaart Ls ln Nederland een belangrijke plaats blijven innemen. Voor het wereld verkeer van Nederland en het achterlig gend Europa is dus handhaving van deze positie van het grootste belang, niet het minst door de verbondenheid met Ne- derlandsch-Indië. Toch zou het onjuist zijn om hieruit te besluiten, dat de Nederlandsche industrie bijzaak is. Vooral sinds den vorlgen we reldoorlog heeft deze zich bijzonder ont wikkeld en voor de groeiende bevolking ruime werkgelegenheid geschapen. Dit blijkt al uit de cijfers. Van het werkend deel der Nederlandsche bevolking ls on geveer 40 pCt. ondergebracht in de in dustrie, tegen ongeveer 20 pCt. ln den landbouw en 20 pCt. ln handel en verkeer. Deze industrieën groepecren zich voor een groot gedeelte om den landbouw en de scheepvaart en dragen ook het karakter van veredeling. Men denko aan de zuivel Industrie, de suikerbleten, leer en schoe ncn, vlas, meel, strookarton, aardappel meel. chemische producten in allerlei vorm en ten aanzien van onze Indische grondstoffen: rijst, katoen, kapok, en sui kerindustrie, rubber, blik, cacao, tabak enz. Voorts steunen op onze scheepvaart be langrijke scheepswerven en onderdeelen der metaalnijverheid. Men zal op deze basLs moeten doorgaan en Indien straks de economische verbon denheid in een stelsel van geleide econo mie voor geheel Europa onder leiding van Duitschland wordt opgebouwd, dan zal. naar ik meen, ook de Industrie zich in de zelfde richting moeten blijven ontwikkelen. De deskundigheid van leiders en ar beidskrachten wijst in de richting van ver- edellngs-industrie. Door nauwe aansluiting op het Europeesche en in het bijzonder op het Duitscho economische leven zal bij een goeden planmatigen opbouw de wel vaart van allen zUn gediend. Na deze korte opmerkingen over de eco nomische verhoudingen een enkel woord over de sociale hervormingen, welke niet minder belangrijk zullen zijn. Uiteraard zal de werkloosheid moeten verdwijnen. Daarbij onderschelde men echter de bezet tingsomstandigheden van die der toekomst. Thans zijn door het wegvallen van export en scheepvaart, door de onmogelijkheid om grondstoffen van overzee aan te voe ren en door andere redenen de moeilijk heden abnormaal groot. Stelregel bij het sociaal beleid zij. dat het belang van de gemeenschap gaat boven het belang van groep of individu. Dit beteekent een breken met het individualisme. Als de Nederlandsche Unie streeft naar een orga- nischen opbouw van maatschappij en staat, dan denkt zij allereerst aan deze princi- pjeele verandering. Ten aanzien van den socialen opbouw in organischen zin zal men dus tot werkelijken nieuwbouw moeten komen. Ten aanzien van de sociaal-economische vraagstukken zullen werkgevers, arbeiders, middenstanders en boeren zich in vakuniee moeten samenvoegen, waarbij dus op den duur de afzonderlijke vakbonden zullen verdwijnen. Deze onder krachtige leiding staande vakunies zullen zich, gegroepeerd naar bedrijfstakken, in corporaties van werkgevers en arbeiders kunnen samen voegen en aan deze corporaties zal pu bliekrechtelijke bevoegdheid moeten wor den toegekend, terwijl de corporaties in een nationale n raad zullen moeten samen komen. Van de vordeeling en bepaling der bevoegdheden zal in de praktijk de gun stige werking afhangen. Voor de bescher ming van hot algemeen belang zal de overheid ln deze corporaties ook zeggen schap moeten hebben. Op die wijze kun nen de klassentegenstellingen verdwijnen. Eerste voorwaarde is: Verplichte organi satie. Ten slotte nog een algemeene opmer king: Op relarlei gebied, niet het minst op sociaaj-economisch terrein, hebben mee- ningsver8ohlllen, voortvloeiend uit te sterke groepsvorming, remmend gewerkt op de vernieuwing. Economische en sociale wij zigingen, welke ln Duitschland en Italië met groote dynamiek waren doorgevoerd, lieten wij door onze meenlngsverschillen liggen. De Nederlandsche Unie hoopt, dat thans een oprechte eensgezindheid ons zal samen binden bij het werken aan de vernieuwin gen op sociaal en economisch gebied. Mr. L. EINTHOVEN. Mr. Einthoven herinnerde in zijn toe spraak aan de groote betoogingen ln Vlaan deren, waar men samenkomt, niet om ma te rieele belangen, doch voor Vlaamsohe cultureele rechten. Daar leeft nog een ideaal. Bij ons heeft de materie een te groote rol gespeeld. Men moet thans ln de eerste plaats weer Nederlander worden en de belangen van land en volk vóór laten gaan boven die van het individu. Spreker verwees daarbij naar het programma der Nederlandsche Unie, waarin bevestiging en versterking der volkseenheid vooropgesteld zijn. Hot -meest kenmerkende van het Neder landsche volkskarakter noemde spreker den Godsdienstzin, welke door alle tijden heen de Nederlandera, de Boeren en de Vlamingen door hun moeilijkheden heen heeft geholpen. Het volk moet weer leeren offers te bren gen voor een groote zaak, waarbij spreker nadruk legde op de offervaardigheid van de Nederlandsche ambtenaren en particu lieren in Indië op de meest afgelegen pasten. Do vrijheid van godsdienst, kerk, levensbeschouwing en opvoeding, noemde spreker iets vanzelfsprekends. Vooral ook de vrijheid van school, waarover in den boezem van ons volk zooveel jaren gestreden is. Spreker haalde een Amerikaansch schrij ver aan, die reeds in 1912 voorspeld heeft, dat tusschen het jonge in opkomst zijnde Duitschland en 'het Brltsche Imperium conflicten zouden ontstaan over de levens ruimte. Versailles heeft de uitbarsting van den nieuwen strijd, waarin wij ons thans bevinden, nog versneld. Spreker zag in den oorlog, dien wij ge had hebben, één lichtpunt, en dat Ls, dat thans eindelijk misschien de mogelijkheid geschapen is van een samengaan van alle Nederlanders. Geen samengaan om vast te houden aan het oude, om te remmen, doch samengaan om met volle kracht vooruit te gaan. Dc muur naar het Oosten is /eer hoog geweest De Deutsche Zeltung in den Niederlen- den schrijft onder den titel „Gedeconcen- treerdc Concentratie" het volgende: Nadat de verstarring, welke als gevolg van de oorlogsgebeurtenissen over het binnen- landsch-polltleke leven van Nederland ge komen was. met de vorderende normalisatie van de uiterlijke levensvoorwaarden afge laten heeft, begint op het veld der partijen een uiterst levendige bedrijvigheid. De waar nemer met Duitsche oogen verwondert zich niet sleohts over de snelheid van deze reac tie, maar vooral over de steeds veelvuldlger herhaling van het woord concentratie. Het schijnt inderdaad alsof uit. den muur, dien Nederland wat gezindheid betreft naar het Oosten had opgericht, door de gebeurtenis sen een venster gebroken la, waardoor nu een Irlssche wind waait. Maar van dezen wind heeft men hier schijnbaar slechts een zucht, bespeurd. Iedereen in Duitschland weet, met welk een eindeloozen detallarbeld gedurende vele jaren de latere kentering ls voorbereid. Man voor man, vrouw voor vrouw zij., door de eerste verkondigers gegrepen en overtuigd. Ook na de overneming van de macht door den Führer zijn er nog verscheidene Jaren van Inwendlgen arbeid noodig geweest, voordat het geheel van het Duitsche volk door de macht van de beweging ls meege- sleent en tot datgene'aaneengesmeed, wat wij thans de volksgemeenschap noemen. Met dc ervaring ln deze dingen staat de Duitsche waarnemer verbaasd terzijde van de binnenlandsch-j»lltieke bemoeiingen, die zich op het oogenblik ln Nederland af spelen. De roep om concentratie sehllnthler klaarblijkelijk niet te beteekenen, dat te genover het groote doel van een nationale aaneensluiting de kleine parttjaangelegen- heden moeten verdwijnen. Hun arbeidsveld schijnt slechts verplaatst tc zijn, ten aan zien van de uitwerking ls het echter vol komen onverschillig, of de tactische afspra ken van belanghebbenden gisteren in de wandelgangen van het parlement, vandaag ln een vertrouwelijke vergadering en mor gen aan den haard van een bekend In dustrieel gemaakt worden, Een groep Nederlanders wenscht politiek actief te worden, waarbij niet steeds vast staat, of het initiatief van hen zelf afkom stig is of uit bronnen spruit, die niet ter stond herkend wenschen te worden. Er wordt omgezien naar tljdgenooten met der gelijke plannen, er wordt contact gezocht en afzonderlijke belangen worden uit en terna behandeld. Men doet zUn best zich op breede basis te stellen en tracht broeders, die tot dusver zeer verschillende kappen droegen onder een nieuwen hoed te vangen. Hoopt men, dat de gelaatstrekken onder dezon nieuwen hoed niet op het eerste ge zicht als dc oude welbekende herkend wor den? Do geboorteaclo van een nieuwe politieke concentratie ls het manifest. In weloverwo gen zinn.n, die men door de zorgvuldigste redactie tegen aanvallen van alle kanten tracht te beschermen, stellen de nieuwe candtdaten zich aan het Nederlandsche volk voor met argumenten, die ledereen iets moe- ton geven. Wlen zal het verwonderen, wan neer in ons de herinnering aan de oprich ting van de vele partijen in 1918 wakker wordt, toen de toenmalige profeten van uiterst rechts tot uiterst links voor lederen beroepsstand een patentoplossing ln hun programma voorhanden beloofden te heb ben? De muur naar het Oosten ls Inderdaad zeer hoog geweest, want men krijgt niet den Indruk, dat Iemand van de huidige initia tiefnemers de ontwikkeling ln Duitschland gevolgd heeft, om op deze wijze tot het in zicht te komen, dat de huidige vorm en de inhoud van het Duitsche Rijk een zeer lo gisch gevolg van de toenmalige toestanden zijn. En hier schijnt klaarblijkelijk een te genstrijdigheid te bestaan. Terwijl eener- zljds de dagelijks geuite concentratie-be hoefte ontleend wordt adn het systeem waartegenover de Nederlander tot dusver leder Innerlijke betrekking loochende, an derzijds tracht men de concentratie zelf door te voeren met middelen, waarvan men thans ln de geheele wereld begint te erken nen, dat zij verouderd zijn. Goed dan! Een ooncentratiebeweglng ls aan den dag getreden en wat niet In de programmapunten gelezen mag worden, kan men wellicht, in de uiterlijke opmaak van d- aanplakbiljetten aanduiden De be langstelling van de omstanders richt zich op deze mannen met Initiatief, nieuwe groe pen sluiten zich aam, andere schieten erbij, maar het zijn altoos groepen, klieken, ge meenschappen, welke tot dusver een zeer be paald eigen doel gediend hadden Nu con centreert dat alles zioh. Niemand zal aannemen, dat wij Dult- schers zonder belangstelling tegenover dit alles staan. Wij weten zeer wel, hoe belang rijk deze gebeurtenissen eenmaal bij het in elkaar zetten van het nieuwe Europa zullen blijken. WIJ weten echter ook, dat ons huidige Rijk ontstaan is uit den strijd om hart én ziel van ons volk en niet uit een nieuwe verpakking van constructies, welke haar tijd gehad hebben. sanntmnimmnifinrFniiratïimtniiiimiüinnninHniiimiminniimmiiininimW I Bon nr. 53 (tun. 30 Augustus) if Zlft ons koffie of Vs ons thee. Bon nr. 66 (t.m. 30 Augustus) 1 kilogram suiker. Bon nr. 90 (t.m. 9 Augustus) I 21/» ons tarwebloem, of rogge- 5 bloem of rogge-, tarwe- of boek- 5 weitmeel of zelfrijzend bakmeel. Bon nr. 95 1 (t.m. 11 Augustus): 1 2V» ons rijst of rfjstemeel. (t.m. 11 Augustus) fj 2Vt ons havermout of havervlok- li ken of gort of grutten. Bon nr. 105 (t.m. 11 September): 1 ons maïzena of gries meel of puddingpoeder. Puddingpoeders, die niet vervaardigd zijn van of niet hoofdzakelijk bestaan uit producten bereid uit granen, rijst of tapioca, vallen niet onder de d ist rlbutleregelin g. Bon nr. 110 (t.m. 11 September): jf 1 ons macaroni of vermicelli of spaghetti Broodbon nr. 81 t.m. 90 (t.m. 8 Augustus) 2500 gram rogge- of 2000 gram ander brood. Broodbon nr. 91 tm. 100 (t.m, 15 Augustus) jf 2500 gram rogge- of 2000 gram ander brood. Petroleumbon nr. 3 (tan. 11 Augustus) 2 liter petroleum. i Boterbon nr. 01 t.m. 04 1 (t.m. 23 Augustus) elke bon 250 gram boter. Vetbon nr. 01 en 02 H (t.m. 23 Augustus)j| elke bon 250 gram margarine, vet of boter. j§ I Vetbon nr. 03 en 04' I (t,m. 23 Augustus) elke bon 250 gram boter tegen ge- reduceerden prijs. nniiiiTiniraniiininnnnnTrifrïïiinifmniüniiin? KATWIJK AAN ZEE. 6 Augustus. Besommingen versche visch: KW. 66 f. 11,80; KW. 61 f,58,85; KW. 93 f. 40,75; KW. 63 f.16,90: KW. 98 f. 14.75; KW. 90 f. 26,10; KW. 80 f. 31,20; KW. 12 f. 20,60: KW. 81 f. 21,65: KW. 38 f. 18.25; KW, 87 i. 5.70; KW. 17 f. 15,60. VOOR DONDERDAG 8 AUGUSTUS. Jaarsveld. 414.4 M. AVRO-Uit zending 8.00 Berichten ANP. gramofoonmuziek 8 30 Orgelspel 8,50 Gramofoonmuziek 10,00 Morgenwijding 10,15 Gramofoonmuziek 10,30 „Dankbaarheid aan Geertje" 10 35 Omroeporkest 11,00 Wenken voor de huis houding 11,20 Omroeporkest 12,15 Gra mofoonmuziek 12,45 Berichten ANP, even tueel gramofoonmuziek 1,00 De Romancers en soliste 2,00 Voor de vrouw 2,10 Orgel spel 2,30 Zang met pianobegeleiding 2,50 Ensemble Jonny Kroon en gramofoonmuziek 4.30 Gramofoonmuziek (met toelichting) 5,00 Voor de Jeugd 5.i6 Berichten ANP 5.30 PianosoU 5 45 Gramofoonmuziek 6 20 Causerie „Het koopen en stallen van paarden" 6,30 VPRO: Lezing over Vondels .Lucifer" 6.45 Gramofoonmuziek 7.00 Vragen van de dag (ANP» 7 15 Berichten 720 Gra mofoonmuziek 7,35 Reportage 8,00 Berich ten ANP 8,15 Omroeporkest en solisten 9.10 Gramofoonmuziek 9,20 Cyclus „Wan- deltoerisme en wandelsport" 9.35 Radiotoo- neel 10.15—10.30 Berichten ANP Kootwijk 1875 M. VARA-Uitzending 7,00 Berichten (Duitsch) 7.15 Berichten (Engelsch) 7,80 Gramofoonmuziek 8,00 Berichten ANP. gramofoonmuziek 10 15 Viool, cello en piano 10.35 Orgelspel (Opn.> 11,15 Berichten «Engelsch) 11.30 Gramo foonmuziek 11.45 VARA-orkest 12.30 Be richten (Duitsch) 12.45 Berichten ANP. 1.00 VARA-orkest 1.30 Esmeralda en solist 2 00 Berichten fDuitsch) 2.15 Esmeralda en slolst 2.45 Gramanuziek 3.15 Berichten (Engelsch) 3.30 Gram.muziek 3.45 Cau serie „Kinderkleeding" 4.15 Gram.muziek 4-20 Keukenpraatje 4.50 Gram.muziek 5.00 Berichten (Duitsch) 5.15 Berichten ANP 5.30 VARA-orkest 6.15 Berichten 'En gelsch* - 6.30 VARA-orkest 7.00 Vragen van den dag (ANP* 7.15 Gram.muziek 7 30 Reportage 7.50 Gram.muziek 8.00 Berich ten (Duitsch) 8.1S Berichten ANP 330 Berichten (Engelsch* S45 Orammuziek - 9.00 Esmeralda 9.15 Berichten (Engelsch) 9.30 Esmeralda - 10.00 Berichten -Duitsch* 10.15 Berichten ANP 10 30—10.45. li 15—li 3a 0.150.30 en 1.15—1.30 Berichten (Engelsch). 3—2

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1940 | | pagina 7