De Duitsche overval De indruk en de reactie in Nederlandsch-Indië LEIDSCH DAGBIAD - Eerste Blad Vrijdag 10 Mei 1940 Om 3 uur ons land binnengerukt De inundatie in werking gesteld Legerbericht van 11 uur Geallieerde bijstand voor Nederland Minister Van Kleffens en Weiter naar Londen Telegram voor alle burgemeesters Maatregelen tegen vreemdelingen Niet-noodzakelijke telefoon gesprekken zijn verboden Korte vergadering van de Tweede Kamer Maatregelen van het departement van financien Rede van den Gouverneur-Generaal Overzicht BURGERLIJKE STAND VAN LEIDEN Hedenmorgen om kwart voor vijl werd door het algemeen hoofdkwartier het volgende communiqué uitgegeven: Van drie uur af hebben Duitsche troepen de grens overschre den. Vliegaanvallen zijn geprobeerd op enkele vliegvelden. Weermacht en afweet zijn paraat bevonden. Inundaties voltrek ken zich volgens plan. Voor zoover bekend lijn tenminste 6 Duit sche vliegtuigen neergehaald. Tegen 11 uur vanmorgen heeft het Ne derlandsche opperbevel het volgende leger bericht verstrekt: Duitsche troepen hebben hedennacht de Nederlandsche grens overschreden en zijn ln aanraking met onze grenstroepen. Onze grenstroepen volbrengen de hun opgedragen taak. Zij zijn er in geslaagd de bevolen vernielingen tot uitvoering te brengen De bruggen over Maas en IJssel zijn door hen vernield. Slechts ten Oosten van Arnhem, op een vijf tiental kilometers van de Nederlandsch Duitsche grens zijn de Duitschers tot den IJssel opgerukt. In het binnenland zijn door vijande lijke vliegtuigen landingspogingen ge daan en op enkele plaatsen parachu tisten neergelaten en vliegtuigen ge land. De landingspogingen zijn deels mislukt, de parachutisten, die voor een deel in Nederlandsche uniformen ge kleed waren «Un omsingeld en wor den vernietigd. Boven verschillende steden hebben Duitsche vliegtuigen strooibiljetten uitge worpen. die onware mededeeiingen en holle bedreigingen tegen de burgerbevolking be vatten. Het opperbevel waarschuwt het ge- heele Nederlandsche volk geen geloof te hechten aan dergelijke uitingen, die slechts ten doel hebben verwarring te stichten. Nederlanders vertrouwt uitsluitend op de standvastigheid, waarmede de Nederland sche weermacht aangespoord en be zield door de daden en woorden van enze Koningin —onzen Nederlandschen bodem verdedigt Wij vernemen het volgende: Nadat de inval der Duitschers ge schied was, is aan de Nederlandsche gezanten te Londen en Parijs bericht, dat zij mededeeüng konden doen aan de Engelsche en Fransche regeering. dat aan ons land te verleenen bijstand welkom zal zijn. Hierop is geantwoord, dat die bijstand zal worden verleend. Volgens een nader officieel bericht uit Londen zijn direct door de Britsche regeering de noodlge maatregelen voor hulprerleenlng aan Nederland en Bel gië ten uitvoer gelegd. Naai wij vernemen zijn de ministers van buitenlandsche zaken en van koloniën naar Londen vertrokken om contact op te nemen met de geallieerden. VERKLARING VAN NEDERLANDSCHE LEGATIE IN LONDEN. De Nederlandsche legatie ln Londen ver klaarde hedenmorgen het volgende: ..WIJ zijn thans bondgnooten van Enge land en Frankrijk. Ons tot de regee .ngen der geallieerden gericht beroep om hulp Is beantwoord en Engeland en Frankrijk gaan ons onverwijld helpen." ONZE GEZANT IN WASHINGTON VOOR DE RADIO. De Nederlandsche gezant in de Veree- nlgde Staten, de heer Lóudon, heeft van morgen voor de radio gezegd ..Onze land- en luchtstrijdkrachten zijn ln contact getreden met den vijand en ver scheidene vijandelijke vliegtuigen zijn neer gehaald. De landingen van parachute-troe pen zijn nutteloos gemaakt." In een verklaring aan Reuters corres pondent heeft de heer Loudon gezegd: „Door mijn land binnen te vallen, is Duitschland zich opnieuw a's beschaafde staat te buiten gegaan Er valt niet veel te zeggen. Het Amerlkaansche publiek Is ver standig genoeg om zijn eigen conclusies te trekken en zal zich niet laten misleiden door de gebruikelijke Duitsche leugens en door deze schandelijke methoden van oorlogvoering." LEBRUN CONFEREERT. Vanochtend heeft Lebrun achtereenvol gens geconfereerd met Mandel. Reynaud en Daladler. Laatstgenoemde heeft den Ne derlandschen gezant te Parijs ontvangen, die eveneens door Reynaud is ontvangen. AMERIKA EN DE NIEUWE SITUATIE IN EUROPA. Reuter meldt uit Washington: President Roosevelt heeft vannacht twee telefoongesprekken gevoerd met den Amc rikaanschen ambassadeur ln België. Cudahy Welingelichte diplomatieke krln gen voorzien verstrekkende vraagstukken voor de Vereenlgde Staten in den Orient en in het Westelijke halfrond alsmede ln Europa, als gevolg van de uitbreiding van den oorlog. Men zelde in deae kringen, dat de Vereenlgde Staten waarschijnlijk do andere Amerlkaansche republieken zullen raadplegen om vast te stellen, of eenigc stappen genomen dienen te worden tot garandeering van den status-quo der Nederlandsche bezittingen ln het Westelijk halfrond. Ambtenaren ln Washington beschouwen de Invasie ln Nederland als een der be langrijkste economische ontwikkelingen waarbij de Vereenlgde Staten betrokken zijn. De totale handel van de Vereenlgde Staten met Nederland en de Nederlandsche bezettingen bedroeg ln 1909 ruim 300 mlllloen dollars. Nederland alleen, zonder zijn overzeesche bezittingen, was de zesde beste afnemer van de Vereenlgde Staten DE BEVOLKING IN DE VESTING HOLLAND. Ter openbare kennis wondt gebracht, dat op last van het militair geza?. het aan de bevolking verboden ls vanaf heden de ge meenten, gelegen in het gebied van he< Oostfront van de Vesting Hoiiand, in Wes telijke richting eigenmachtig te verlaten De bevolking wordt aangemaand tot vol strekte kalmte en wordt gewezen op het gevaar waaraan zij zich blootstelt Indien zij niet vertrouwt op de voor de veiligheid getroffen voorbereidingen. De minister van defensie heeft van morgen allen burgemeesters ln Nederland verzocht de bekendmaking burgerbevol king aan te plakken. Er werd op gewezen art. 84 mobilisatie voorschrift voor burge meesters te raadplegen. DE KUNSTBESCHERMING. Aan de architecten, die door den inspec ts ïr kunstbescherming belast zijn met net treffen van beschermingsmaatregelen aan oude gebouwen, heeft de minister van on derwijs. kunsten en wetenschappen opge dragen hun werkzaamheden met kracht voort te zetten. De minister verzoekt allen kerkvoogdijen en anderen instanties, die in September 1939 een kennisgeving hebben ontvangen betreffende vrijwaring van haar orgels te gen metaalvordering, die kennisgevingen bij de orgels te plaatsen. In gemeenten, waar zich oude gebouwen bevinden, die van rijkswege beschermd worden, dient ten spoedigste personeel voor bescherming werkzaam te worden ge steld, voor zoover dit nog niet geschied is. Dooi den opperbevelhebber van land- en zeemacht ls heden de volgende verordening uitgevaardigd: Artikel I' Het is aan de hier te lande wonende of verblijvende Duitschers of vreemdelingen van Dultschen oorsprong verboden zich buitenshuis te begeven Artikel II: Personen, van wie wordt vermoed, dat zU het vorengenoemde ver bod overtreden, stellen zich aan ernstig lijfsgevaar bloot. ZIJ moeten onverwijld naar de dichtst bijzijnde militaire post of naar een bureau van politie worden overgebracht en aldaar ln bewaring worden gehouden ln afwach ting van een nadere beslissing van de mi litaire autoriteiten. Artikeini: Deze verordening wordt afgekondigd door middel van de radio. ZIJ treedt onmiddellijk ln werking. De opperbevelhebber maakt bekend: Het ls verboden, zonder noodzaak van de locale en lnterlocale telefoon gebruik te maken. Een gedeelte van de particuliere telefoonaansluitingen wordt buiten ge bruik gesteld Het Ls den abonné's wier telefoonaansluiting niet bulten gebruik ls gesteld, ten strengste verboden, hun toe stel door derden te laten gebruiken. PERSTELEGRAMMEN EN -TELEFOONGESPREKKEN Namens het militair gezag wordt ge meld Aan persbureaux en correspondenten van buitenlandsche bladen wordt medegedeeld, datdat perstelegrammen voor het buiten land als gewoonlijk kunnen worden aan geboden. Uiteraard zijn ze aan een strenge censuur onderworpen. Alle berichten, wel ke een alarmeerend of tendentieus karak ter dragen, worden onverbiddelijk ge weerd. Pera-telefoonberlchten voor het buiten land worden tot nader order niet aange nomen. DE EFFECTENBEURS HEDEN GESLOTEN. De effectenbeurs was heden gesloten. De reeds vastgestelde sluiting op Zaterdag en de Pinksterdagen blijft gehandhaafd. Omtrent de beurs op Dinsdag 14 dezer zullen nadere mededeeiingen worden ge daan. Ontvangen en leveren zou heden op normale wijze plaats hebben. AMERIKAANSCH EMBARGO OP NEDER LANDSCHE GELDEN. Havas meldt uit Washington: President Roosevelt heeft een embargo afgekondigd op Nederlandsche. Belgische en Luxemburgschc gelden, zooals hij dat reeds godaan heeft ten aanzien van gel den uit Denemarken en Noorwegen De maatregelen, aldus Havas. zouden worden toegepast door den minister van financiën. Morgenthau, voor de opening van de beurs. Een ln het Witte Huls te houden con ferentie. waaraan ook de minister van Jus titie zal deelnemen, zal maatregelen ne men om lo de eerste plaats de neutrali teitspositie vast te stellen van de Amerl kaansche schepen en alch vervolgens bezig houden met het lot van de Nederlandsche en Belgische schepen die ln Amerlkaansche havens liggen RADIODISTRIBUTIE-BEDRIJVEN VANNACHT DOORLOOPEND IN BEDRIJF. De regceringspersdienst meldt: Teneinde de bevolking ln de gelegenheid te stellen ook des nachts te luisteren naar de omroepzenders moeten de gemeentelijke cn partlculere radio-distributie bedrijven vannacht doorloopend ln bedrijf worden gehouden De Tweede Kamer ls hedenmiddag te één uur slechts enkele minuten tn vergadering bijeen geweest, tijdens welke samenkomst alleen de voor*tter, mr. J. R H van Schalk, enkele woorden heeft gesproken. Ministers waren niet aanwezig en een groot aantal leden was er evenmin Het viel op. dat alle nationaal-socialistische en communistische leden ontbraken. De gereserveerde en de publieke tribune waren ledig Alleen de Journalisten waren op de perstribune op hun prwt Slechts de voorzitter, de griffier en de kamerbewaar der droegen de gebruikelijke zwarte klee ding. Precies te één uur nam de Voorzitter, ter wijl allen zich van hun zetels verhieven het woord Spr zeide: „Geachte medeleden. WIJ staan voor de afschuwelijke werke lijkheid van den oorlog. Nederland, alom bekend als vredelievende en den vrede bevorderende natie, ls des ondanks met m eedoog en loos geweld over vallen. WIJ, vertegenwoordigers van het volk. protesteeren uit het diepst van ons hart en met de meeste felheid tegen de gruwel daad aan ons land en zijne Inwoners be dreven. Leger en vloot zullen echter ln onver schrokken moed en ln edele zelfopoffering den vijand weten te weerstaan In een roemvol verleden zullen wij de kracht vinden, onze onafhankelijkheid tegen den overweldiger te verdedigen. Onze bevolking aal ln waardigheid en kalmte, maar tevens in fleiheld haar plicht vervullen. In deze ure van nood en gevaar scharen wU ons eensgezind en vol vertrouwen om onze geliefde vorstin en bidden wy Hare Majestelts regeering kracht en sterkte toe. God sta ons bij tn deze beproeving en spare ons dierbare vaderland". Hierna deelde de voorzitter mede, dat in verband met de omstandigheden geen be raadslagingen zouden worden gehouden. Te 1 uur werd de vergadering voor onbe- paalden tijd verdaagd In verband met de doelmatige voorzie ning ln dc behoefte aan deviezen, ls het noodzakelijk gebleken eenlge conservatoire maatregelen te treffen. Bij Kon. Besluit van heden ls daarom eer. deviezennoodraaatregel afgekondigd. Ingevolge de bepalingen van dit Kon. Besluit zUn practisch alle buitenlandsche valuta-transacties verboden. In verband met de tegenwoordige buitengewone omstandigheden is he den een Kon. Besluit afgekondigd, be kend als „besluit banken-moratorlum" teneinde de vrije beschikking over de bij banken en soortgelijke instellingen uitstaande gelden voorloopig aan ze kere beperkingen te onderwerpen. Ten gevolge hiervan wordt de vrije beschikking over deze gelden beperkt tot drie procent per maand van het totaal van hun met Ingang van heden opeischbaar tegoed of over tenminste vijftig gulden per weck. Deze beperkingen zijn niet van toepas sing op de navolgende betalingen: Betaling van loonen, salarissen, pen sioenen ed. huren, pachten. belastingen en andere betalingen aan publiekrechterlijke lichamen, alsmede ver zekeringspremies. Omtrent den Indruk en de reactie ln Nederlandsch-Indle over den Dultschen Inval ln Nederland seint Aneta het vol gende: Hoewel den geheelen morgen reeds ge ruchten circuleerden kwam de offlcleele bevestiging van den Dultschen inval in het moeaerland niettemin als een donderslag. Overal was diepe ontroering te bespeu ren, terwijl hier cn daar zichtbare teeke- ncn van ontsteltenis zich openbaarden, doch nergens werd een paniek verwekt. De gouverneur-generaal spoedde zich naar Batavia, waar intusschen reeds In structies van de leiding van het leger, den commandant der seemacht en den procu reur-generaal waren uitgegaan en ln uit voering gebracht. Deze Instructies bestaan hieruit, dat over geheel Nederlandsch-Indlö ls besloten tot lnterneerlng van Duitschers, en tot dc be zetting van het consulaat-generaal van Duitschland. de Deutsche Vereln. en de Duitsche kantoren. Velen waren zichtbaar bewogen cn aller- wegi ging een weemoedige aandacht uit naar het moederland, terwijl de eerste be richten daarvan gelukkigerwijze gewaag den van de groote kalmte en doeltreffend heid waarmede dc schok ls weerstaan In een minimum van tijd waren alle tele graaf- en telefoonlijnen en alle verbindin gen overbelast. Een geweldige drukte heerschtc voor de gebouwen van Aneta en van de dagbladen, dlc bulletins en de middag-edities van de couranten met wegdrukking van eigen emoties, zoo goed en zoo snel mogelijk poogden te verspreiden. Om half drie ln den middag, dus op den thd waarop de nieuwsberichten door de Nlrom worden uitgezonden, klonk de rustige stem van den gouverneur-generaal, teneinde een proclamatie uit te geven, waarin de staat van beleg voor gehec Nederlandsch-Indlö werd aangekondigd. HU sprak als volgt: „Inwoners van Nederlandsch-Indle, Ik hecht er waardo aan u met mijn eigen stem kennis te geven van de proclamatie, die ik onverwijld zal uitvaardigen. Het Koninkrijk der Nederlanden heeft bij den aanvang van den Europeeschen oorlog het besluit tot handhaving van de strikte onzijdigheid aan de wereld kond gedaan. Alle deelen van het RUk hebben naar dit besluit gehandeld. Met stiptheid Jegens alle oorlogvoerend-n zUn dc plichten van de onzijdigheid ver vuld In vrede wenschte het KonlnkrUk met anderen samen te verkeeren, ook met het Duitsche rijk. Nochtans hebben do Duitsche strijd krachten heden Nederlandsch gebied be treden en ln euvelen moed een aanval in gezet. Het Nederlandsch volk ls tot afweer ge wapend en gereed. De wil tot bewaring van den eigen aard en zelfstandig volksbestaan zal opnieuw de drllfkracht tot zijn daden zijn Verecnlgd ook in deze uren van gevaar met het Huls van Oranje, vastbesloten en vast vertrouwend onder de hoogc leiding van de dlepvcreerde draagster van den kroon, aanvaardt de natie één van zin, den strijd tot behoud van den grond des vader lands. Ver van het tooneel van den strijd kun nen deze gewesten niet rechtstreeks deel nemen aan het kriJgabedrUL doch elke steun, waartoe zU ln staat zijn, zal worden geschonken ln nartstoohtelUk medeleven met het moederland. ALi deel van het Koninkrijk ls ook Ne derlandsch-Indle betrokken ln den oorlog met het Duitsche rUk, doch overigens blijft de Internationale politieke status van lit gebied dezelfde als voorheen. Het hier gevestigd gezag la besloten en ln staat om op den bestaanden voet het bewind te blUven voeren en te blijven wa ken over het rechtsgebied, zoo te land als ter zee. Hulp daartoe van bulten, zal, van welke zUde deze ook wordt geboden, als onwel kom worden afgeweken. Dc maatregelen, dlc de omstandigheden vcrcischen, zijn onverwUld genomen. De staat van beleg ls met ingang van dit oogenbllk afgekondigd ln den geheelen ar chipel MannelUke Duitsche personen boven de 16 Jaar worden geïnterneerd. Verdachte personen worden ln hun vrij heid beperkt. De regering verwacht van alle inwoners van deze gewesten, zoo Nederlanders als Nederlandsche onderdanen aLs vreemde lingen van bevriende nationaliteit, mede werking en volstrekte gehoorzaamheid aan de gezagsorganen. Biyft aan uw arbeid, verspreidt geen ge ruchten. weest getrouw. God bescherme H. M. de Koningin en het Koninkrijk. Intusschen kwam uit het moederland de boodschap van H.M. de Koningin, waar naar reikhalzend werd uitgezien, en die nog overal ln de avondbladen kon worden afgedrukt en 's avonds door de radio kon worden beluisterd. Momenteel kan slechts worden ver klaard, dat Nederlandsch-Indlë. hoewel ln ontsteltenis verkeerend, niettemin ook dit zeer ernstig gebeuren, dat helaas al zoo dlkwUls werd verwacht, met vastberaden heid en kalmte onder de oogen ziet. Incidenten worden niet gemeld. Uit Semnrang meldt men nader: Tc Ngawl ls men druk bezig om het fort Van den Bosch te transformeeren ln een lntemeorlngskamp. Het wordt geheel om- fcven door prikkeldraad, terwijl electrlsch Icht wordt aangebracht. Een detachement van 80 man politie of militairen zal eventueel de bewaking vor men. Met Ingang van heden zijn ln tndlë op ontvangst van het bericht omtrent den oor log, alle molestverzekcrlngen van de regee ring, naar en van Europa, zoomede naar en van de Mlddellandsche zee, gestaakt. EEN NIEUWE DUITSCHE SLAG TOEGEBRACHT. Londen heeft een goeden neus gehad, toen het beweerde, dat de Duitsche aan val op Noorwegen slechts dc Inleiding was tot verdere Duitsche aanvallen, doch dat moest worden afgewacht, waar de slag zou vallen: ln het Westen of op den Bal kan. Het ls het Westen geworden, waar Duitschland opnieuw onschuldige landen heeft overvallen: ons eigen vreedzame, vrije land, België en Luxemburg zUn he dennacht „in bescherming" genomen, daar een Engelsch-Fransche aanval op komst was. Men ziet het: hetzelfde liedje wordt weer gezongen. Misschien zal men zelfs wel weer met „documenten" komen aan dragen. Zoo ls de oorlog, met al zUn waanzinnige ellende en zUn verderf, naar het Westen uitgebreid en heeft Duitschland Neder land en België ln de armen van de geal lieerden gedreven en reeds hebben belde landen Parijs en Londen om hulp ge vraagd, die ongetwUfeld niet zal ultblU- ven. Helaas dreigen wij en België thans slagveld te worden, met alle droeve gevol gen van dien. Het Engelsche oorlogskabinet heeft he denmorgen reeds 35 minuten vergaderd De chefs der generale staven van mari ne, oorlog en luchtvaart, hebben de ver gadering bijgewoond. TUdens de vergade ring vertrok generaal Ironside naar het departement van oorlog. Toen Churchill vertrok, verklaarde hij aan de pers: „U zult wel begrijpen, dat er vannacht veel gebeurd ls en dat er vandaag Iets gaat gebeuren Dc eerste zeelord sir Dudley Pound heeft verklaard, voor hU Downingstreet binnenging: „Wel. het ls elndeiyk begon nen". Het Fransche ministerie van nationale verdediging en oorlog en de opperbevel hebber hebben alle met verlof zUnde offi cieren gelast terstond op hun posten te rug te keeren. Ook het ministerie van luchtvaart en de opperbevelhebber van de luchtstrUdkrachten hebben aan alle met verlof zUnde officieren gelast terstond op hun posten terug te keeren. In Amerika heeft deze nieuwe Duitsche slag een geweldigen indruk gemaakt. Mi nister Huil confereert ln zUn departement met den chef van de afdeellng Europee- sche zaken De commentaren zUn zeer scherp en veroordeelen ln krachtige be woordingen de nieuwe Duitsche invallen, die niet te verontschuldigen zUn Dr Ame rlkanen stellen echter vertrouwen tn de voorbereidingen van Nederland en België om den indringer te weerstaan. Zou voor Amerika echter ook niet het oogenbllk naderen om ln te grUpen? Aan platonische hulp heeft de wereld thans niets meer Italië's beslissing ls nog niet gevallen. Zelfs heet het thans, dat kalmte gaat overheerschen. rondom den Balkan. De meerderheid der waarnemers ls. al dus United Press, van meening, dat Sta lin hierin op belangrUke wljie de hand moet hebben gehad. Men beschouwt de crisisstemming van de afgeloopen week min of meer als een enorme bluf van Ita lië en Duitschland teneinde de aandacht van Holland en België af te wenden. Het ls thans echter wel duldelUk dat 8talln ln geen enkel opzicht risico heeft willen nemen en dat hU door een handige ma noeuvre zoowel Duitschland als Italië stof tot nadenken heeft gegeven. Volgens be trouwbare bronnen deed hij dat ten eerste door het zenden van verschillende divisies naar Bessarablë en ten tweede door te dreigen voorstander ervan te zUn dat Joe goslavië en BulgarUe een militaire allian tie zouden sluiten. daarbU de herleving van een Panslavlschc beweging ln Zuid oost-Europa ten zeerste aan te moedigen. Een dergelijke beweging zou de Duitsche en Itallaansche belangen ten zeerst© scha den. Op het oogenbllk verbluft de Joego slavische handelsdelegatie nog steeds te Moskou en dat ls gedurende de gansche crisis zoo geweest. Men gelooft dat Sta tins taotlek er veel toe heeft bijgedragen dat Italië tot nu toe aarzelt aan den oor log deel te nemen aan de zUde van Duitschland. Het terugkeeren van de rust ln den Balkan wUst er op. dat Italië aan prestige heeft verloren en dat Rusland zUn positie zelfs ln het antl-communls- tlsche Hongarije, heeft verbeterd. Qeslna Jacqueline d. ven B. H. Weeterveld en K. A. Visser. ONDERTROUWD: Reden Mas Oetoro )m. 33 I. en A. M. C. DuU- verman ld 17 J. N J A Overdevest Jm 37J. en M. O ven Brussel ld 33 - H. O. J Sw.s- nrnburs Jm. 34 en J. Onvlee ld. 23 J. - D d« Bruin |m 19 en 1 M Hncenes |d 19 J. OVERLEDEN: B J. Lostenbcrg. a. 1 J. \v Oreefstal, w(d. ven J. Oeertsma 83 J BuMtewea, m. 83 I S. K v d. Wijngaard, m. 88 J. RotL Lloyd SOEKABOIMI. 9 Mei van Ba tavia naar Rotterdam. 2—1

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1940 | | pagina 2