DONDERDAG 9 MEI 1940 No. 24576 De spanning om de Middellandsche Zee HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN 81ste Jaargang Uit Italië Een geallieerd garantie-aanbod Belgrado 1 aan De strijd in Noorwegen Koorens veroordeeld lol 15 jaar Dit nummer bestaat uit VIER bladen en 6 maanden EERSTE BLAD Overzicht 'n TIP VAN BOOTZ Debat in het Britsche De Bilt Hoogerhuis verwacht Redevoering van Eden Maisky bij lord Halifax LE I DSC H DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES: 3D eft." per regel voor advertentie, uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestlsd i|)n Voor alle andere advertenties 35 ets per regel Voor zakenadvertcntles belangrijk lager tarlet. Kleine advertenties uitsluitend bU vooruitbetaling Woensdags cn Zaterdags 50 ets bij maximum aantal woorden van 30. Incasso volgens po&trccht. Voor opzending van brieven 10 cti.l porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Noordemdiplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Poatcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, wssr agentschappen gevestigd stint per 3 maanden f.2 35 per week i'.'.V.t:1 f.0.13 Franco per post f 2.35 per 3 maanden portokosten. (voor binnenland f.0.80 pet 3 i Een groep van meer dan duizend studen ten waarvan dc aanvoerders ln fascistische uniformen waren gekleed heeft een marsch gehouden door do voornaamste straten van Rome naar het Duitsche consulaat, alwaar zi) oen vriendschaps-demonstratic hebben gehouden. ZU schreeuwden leuzen als „Heli Hitler, weg met Engeland en Frankrijk, weg met de democratie" en ook „Tunis. Tunis". Aan deze demonstratie was een redevoering van Mussolini voorafgegaan van het balcon van het Palazzo Venezta. HIJ richtte zich tot een massa van ca. 75.000 personen die was opgesteld op het plein voor het paleis, ter gelegenheid van den vierden verjaardag van dc stichting van het Imperium. De Duce zeide o.m.: „9 Mei 1936 was een groote dag ln de historie van onze natie. Na de laatste maanden moet gij aan mijn zwijgen zijn gewend geraakt; dit zal slechts door handelen worden ver broken". Na zijn rede verscheen Mussolini nog drie maal op het balcon. eiken keer weerklonk het geroep „Tunis, Tunis". Het sein voor den aanvang van deze „yells" werd gegeven door een groep offi cieren, die vlak onder het balcon stond op gesteld. In een artikel getiteld „Gibraltar", be toogt Gayda ln de Glornale dltalia. dat Parijs en Londen zich aan een nieuwe fata le Illusie overgeven, wanneer zij Italië dreigen economisch te isoleeren en on machtig te maken enkel en alleen door het afsluiten van de 8traat van Olbraltar. Eerst moet worden vastgesteld, aldus Gayda, dat er geen blokkade mogelijk is tegen een groot, krachtig bewapend land. dat vastbesloten ls te strijden, zonder dat de landen die de blokkade toepassen zich storten ln een hachelijke onderneming, zoo- als de gebeurtenissen ln Noorwegen aan- toonen. Verder moet erop gewezen worden, dat een blokkade van Gibraltar ln het ge heel niet een werkelijke economische bele gering van Italië zou be teekenen. In 1939 kwamen ln Itallaansche havens uit landen voorbij Gibraltar aan 12.300.000 ton goederen. Dit ls een Imposant getal, maar het grootste deel van die goederen bestond uit steenkool en cokes (60 per cent), minerale oliën en paraffine <20 per cent). Welnu, steenkool en cokes bereiken Italië tegenwoordig vla land uit Dultsch- land, terwijl minerale oliën en paraffine kunnen worden ingevoerd uit Albanië en andere landen van Zuldooet-Europa. De overige Ingevoerde producten kunnen ver kregen worden uit Albanië, Itallaanach Noord-Afrlka cn de Balkanlanden. waar mede Italië wil samenwerken en ln vrede leven. Het ligt dus voor de hand, zoo besluit het blad. dat een blokkade van Gibraltar niet de uitwerking kan hebben waarop Lon den en Parijs rekenen. Gibraltar, evenals Suez cn andere door Frankrijk en Enge land gemaakte stelsels in de Middelland sche Zee, blijven ln leder geval getuigenis geven van een onverdraaglijke hegemonie, welke niet te vereenigen ls met een Euro- peeschc orde van gerechtigheid en vrijheid voor alle volkeren. Dc Lokal Anzelger meldt uit Volken bondskringen te Genève. dat de Fransche en de Engelsche regeeringen Jegens de Zuid-Slavische regecring het aanbod zou den hebben gedaan voor een garantie van de onafhankelijkheid en de souverelnitelt van Zuld-Slavlë. De Engelsche en Fran sche gezanten ln Belgrado zouden in een diplomatiek onderhoud met den minister van Bultenlandsche Zaken gepoogd hebben de Zuid-Slavische regeering een zelfde aan bod te doen als zij destijds gedaan hebben aan Roemenië en Griekenland. Men betwijfelt echter ln Volkenbonds kringen, zoo voegt het blad hieraan toe. of de Zuid-Slavische regeering een garantie- verklaring van Engeland en Frankrijk wenscht. KNATCHBULL HU GESSEN WEER NAAR ANKARA. De Brlt.sche ambassadeur ln Turkije, Knatchbull Hugessen, ls gisteren naar An kara teruggekeerd, na bijna een week te Sofia te hebben vertoefd. Tijdens zijn be zoek ls hij ontvangen door Koning Boris, terwijl hij bovendien besprekingen heeft gevoerd met den premier Flloff en andere Bulgaarsche persoonlijkheden. EEN BEDOEINEN-CAV AL ERIE-CORPS. Gemeld wordt, dat het Egyptisch-Arabi sche legioen, het eerste Egyptische Be- doelnencavaleriecorps, gereed is, om in dienst te treden Het legercorps ls verspreid over de verschillende oases ln de Westelijke woestijn. De manschappen zijn bewapend met geweren, dolken en handgranaten. De officieren zijn eveneens Bedoelnen. Het corps ls opgeleid voor een guerrilla. Het moet overdag onzichtbaar blijven en des nachts de verbindingslijnen van den vijand doorsnijden. In Centraal Noorwegen wordt door het leger de guerrilla voortgezet. Nabij Aaien zou een groot deel van een Duitsch batal jon vernietigd zijn. In het woeste Gaudal, tusschen Roeros en Stoeren, houden Noorsche afdeellngen die op 300 man geschat worden, nog steeds stand Gemeld wordt, dat zij gezworen heb ben liever te zullen sterven dan zich over te geven. Indien zij geen gebrek aan mu nitie en levensmiddelen krijgen, zouden zij gedurende een aanzienlijken tijd ln dit moeilijke gebied tegenstand kunnen bie den. Men zegt, dat zij den Duitschers reeds zware verliezen hebben toegebracht. In het district Roeros is, naar men gelooft, nog steeds een aantal vrijwilligers onder de wapenen. Dultsche patrouilles bestrijden hen. De correspondent van „8tockholms Tid- ningen" te Mo bericht, aldus een U.P.-be richt. dat hij in staat ls. alle mededeelln- gen categorisch tegen te spreken, volgens welke de Dultschers Mosjoen en Mo bezet zouden hebben. Hij voegt hier de verkla ring aan toe, dat de Noren ln het Nord- land-district vastbesloten zijn, zoo :rach- tlg mogelijk weerstand te bieden. „Tidningen" verneemt voorts van de Noorsche grens dat een Duitsch officier plaatsvervangend commandant te Trond- jem, in een restaurant ls vermoord. De datum, waarop de daad geschiedde, wordt niet gemeld, de nationaliteit van den da der ls niet bekend, doch het zou geen Noor zijn. De moordenaar, die zijn daad met een revolver bedreef, wist te ontvluchten, naar men gelooft naar de geallieerde strijdkrachten. De Fransche Alpenjagers, die uit Nam- sos zijn teruggetrokken, zijn aangekomen in een stad in Noord-Engeland, waar zij namens generaal Gamelln verwelkomd wer den door generaal Mittelhauser. Het Dultsche Nieuwsbureau verneemt van welingelichte zijde, dat de verliezen aan neergeschoten en vermiste Dultsche vliegtuigen sinds het begin van de actie ln Noorwegen het aantal 33 niet over schrijdt. Vergeleken met de zware verlie zen, welke de Dultsche vliegers bij dag en nacht den vijandelijken zeestrijdkrachten DE „SLAG" IN HET BRITSCHE PARLEMENT. De ..slag" ln het Britsche Lagerhuis ls geëindigd met een moreele nederlaag van Chamberlain, die als een oud gebroken man na de stemming het Huls verliet Ziedaar in enkele woorden een histo risch feit van groote beteekenls! Het debat heeft zich gisteren opnieuw met zeer groote felheid tegen de regee ring ontwikkeld. En niet alleen van de zijde der oppositie maar ook uit eigen ge lederen werden scherpe aanklachten tegen de regeering gericht, zelfs door Duff Coo per, die toch als minister onder Cham berlain heeft gediend. Het felste was wel licht de oude liberale staatsman Lloyd George, die zijn oratorisch talent in scherp- sten vorm tegen den premier persoonlijk richtte, hem bezwerend het offer van zich zelf te brengen. Wel heeft Churchill's rede nog eenigs- zins verhelderend gewerkt zonder deze zouden de cijfers voor de regecring nog slechter zijn geweest maar ook deze politieke houwdegen kon de regeering niet meer aan de overwinning helpen. Churchill heeft opnieuw beslist de Dult sche berichten over de verliezen der Brit sche vloot ontkend, doch uit zijn rede blijkt anderzijds toch wel. dat het lucht- wapen een gevaarlijk oorlogsinstrument is, ock tegenover de vloot. Voor de zooveelste maal schijnt de waar heid weer eens in het midden te liggen wat betreft vloot contra luchtmacht. Toen de uitslag der stemming bekend werd, 281 voor. 200 tegen met ruim 100 onthoudingen, zoodat feitelijk gezegd kan worden, dat er geen meerderheid voor do regeering was. riep de oppositie, die zelf verrast was door dit resultaat: aftreden: een geroep dat tot het vertrek der regee ring aanhield. Het was een tragisch geval voor den ouden conser/alleven irider. Voor het debat zelf zie men het 4e Blad. De vraag rijst thans: wat zal er gebeuren? Volgens Engelsche gewoonte behoeft Cham berlain niet de consequentie te brengen van zijn heengaan, daar hij niet ln de minderheid Ls gebracht. Maar zal zijn aan blijven dc Engelsche zaak nog kunnen be vorderen? Heeft hU daarvoor niet te veel aan prestige Ingeboet? In eenzelfde geval als nu Chamberlain doormaakt was ook destijds het Fransche kabinet Daladler. En dit heeft toen niet geaarzeld Op zijn allerminst mag thans een dras tische wijziging van het Britsche kabinet worden verwacht, al dan niet met een pre mier-wisseling Incluis. Het krachtigst zou natuurlijk zijn het vormen van een nationaal kabinet Maar. onder wlen? Lord Halifax wordt genoemd, waarbij dan een aparte maatregel zou wor den genomen ten aanzien van diens moge lijkheid ln het Lagerhuis te verschijnen, hetgeen volgens traditie niet ls geoorloofd. Een nationaal kabinet onder Chamberlain ls uitgesloten. Dat zal Labour nooit aan vaarden. Er heerscht dus groote onzekerheid in en om Engeland's regeering, die wellicht ook te ParUs eenige uitwerking zal hebben. Bepaald geschokt ls de positie van het Fransche kabinet niet, want Frankrijk heeft zich blijkbaar niet ingelaten met den gang van zaken ln Noorwegen, dien het aan Engeland heeft overgelaten. Het kabinet Reynaud heeft hedenmor gen een uur of drie vergaderd, nadat Rey naud president Lebrun had bezocht. Dins dag heeft weer een bijeenkomst plaats. Eén ding houde men echter bij al het ge beuren wel in het oog: Engeland denkt er niet aan om den strijd op te geven, Inte gendeel, Engeland wil Juist dat de oorlog harder zal worden gevoerd. Als bewijs daarvoor het volgende: De koning heeft vandaag een nieuwe proclamatie onderteekend op grond waar van. met zekere uitzonderingen, alle man lijke Britsche onderdanen, die den leeftijd van 19. doch nog niet van 37 jaren hebben bereikt, voor dienst bU de gewapende macht kunnen worden opgeroepen. Naar schatting zullen meer dan 2.500.000 man onder deze nieuwe proclamatie, de vierde op grond van de National Service Act, vallen. Er wordt geen wijziging beoogd ln de huidige procedure van inschrijving naar leeftijdsgroepen in opklimmende volg orde. Het gaat in Engeland niet om den wil den oorlog tot een goed einde te brengen, alleen om de wijze, hoe dit moet worden bereikt De oppositie tegen Chamberlain's beleid houdt staande, dat een oorlogspo litiek. die er in de eerste plaats op be dacht ls opvolgende aanvallen te weer staan. beteeken t. dat alle Initiatief aan Duitschland wordt gelaten. De scherpe verdeeling der meeningen op dit belangrijke punt was slechts gericht op de methode en niet op het doel van de .oorlogsvoering. Berlijn zal misschien eeni ge voldoening putten uit deze schoonmaak ln het openbaar van de strategie der re geering, maar het zal weinig troost vin den in den algemeenen geest die het La gerhuis bleek te bezielen. In geen enkel woord van het debat was eenig teeken van zwakheid van wil te bespeuren of van on een igheid nopens het einddoel van het Britsche volk. De Engelschen zijn den oor log begonnen ter verdediging van de de mocratische beginselen en zij zullen hem voortzetten tot het einde Aldus geeft de New York Times o.l. zeer Juist de situatie weer. Zoo ziet men het ook in Duitschland. Volgens de pers is het huidige conflict in de Britsche politiek slechts tusschen twee groepen die verschillen over de wijze van oorlogvoering maar die, volgens de „Boer- senzeitung" beide als einddoel hebben „de vernietiging van Duitschland," Men verwacht dan ook een directe ver scherping van den oorlog van Engelsche zijde. Voor de democratische instellingen pleit, dat het mogelijk is gebleken zelfs ln be narde tijden als thans zulk een debat te kunnen houden! Overigens ziet men nog nergens het gor dijn dat geheimzinnig het politieke schaak bord afgesloten houdt, zich openen. Men blijft ln het duister tasten en dat doet uit den aard der zaak tal van geruchten ont staan. Bijv. dat president Roosevelt een vredes- of bemiddelingsplan zou heb ben voorgelegd aan Mussolini, die dit zou hebben afgewezen. Met ae meeste klem wordt dit door het Witte Huls tegengespro ken. Daarentegen meldt het Duitsche Nieuwsbureau uit Madrid: De ambassadeur der Vereenlgde Staten heeft alle in Spanje aanwezige Amerikanen uitgenoodigd. zich naar Italië te begeven en zich daar in te schepen aan boord van het eerstvolgende naar Amerika uitloopen- de stoomschip, aangezien er geen waar borg bestaat, dat het scheepverkeer naar Amerika nog lang in stand gehouden kan worden. Dus toch accuut gevaar? Naar voorts verluidt, is in principe over eenstemming bereikt tusschen de Zuid- Slavische delegatie, die te Moskou vertoeft en de Russische vertegenwoordigers. Men verwacht, dat binnen enkele dagen een overeenkomst zal worden geteekend. Zelfs over dc mogelijkheid van het zen den eener militaire missie door Zuid-Sla- vlë naar de Sovjet-unie wordt ernstig ge sproken. Alles blijft echter vaag en open. UITSPRAAK VAN DE AMSTERDAMSCHE RECHTBANK. De rechtbank te Amsterdam heeft vandaag vonnis gewezen in de gerucht makende strafzaak tegen den hofmees ter P. L. Koorens te Amsterdam, tegen wien de officier van justitie, mr. L. de Blécourt levenslange gevangenisstraf heeft geëischt wegens moord op zijn vrouw, gepleegd op 22 Juni van het vorige jaar in de woning in de Pijn- ackerstraat te Amsterdam. De rechtbank veroordeelde Koorens wegens doodslag, het subsidiair ten laste gelegde en wegens het verbergen en het wegvoeren van het lijk om het overlijden te verhelen, tot een gevan genisstraf van vijftien jaar en zes maanden. De rechtbank overwoog, dat de steek in de hartstreek den dood had veroor zaakt en dat de vrouw nog niet was overleden toen zij den steek ontving. Van het primair ten laste gelegde, na melijk den moord, werd K. vrijgespro ken. Bij de uitspraak waren veie belang stellenden aanwezig. De publieke tri bune, zoowel als de gereserveerde plaat sen waren geheel bezet. Een Hollander, die aan de Niagara stond. Leek al dat water ongezond. HU zei: ,,'t Is machtig. prachtig en grootsch, Maar thul* heb Ik TIP van Bootz", En hU verlangde naar zUn geboortegrond. Inz. van gepi Limericks ontv een riesch TIP 4096 (Inge*. UedJ BINNENLAND. Bepalingen inzake de luchtbescherming (34e Blad). De Eerste Kamer over de heffing eener winstbelasting (3de Blad). Zal spionnage gestraft worden met gevan genisstraf overzee? (Binnenland, 3de Blad). De plannen tot verbetering van de haven van Delfzijl (Binnenland, 3de Blad). AMSTERDAMSCHE BEURS. Stille markt - Weinig veranderde koer sen - Amerikanen kalm - Nederland- sche Beleggingen weifelend. BUITENLAND. Zwakke meerderheid voor de regeering- Chamberlain, wier positie ernstig is geschokt (4de en 1ste Blad). De spanning rond de Middellandsche Zee (lste Blad). Weinig nieuws uit Noorwegen (lste Blad». ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN" EERSTE BLAD. en vooral het vijandelijke luchtwapen heb ben toegebracht, zijn de Duitsche verlie- j zen gering. Ook het Hoogerhuis heeft uitvoerige be sprekingen gewijd aan de Noorsche gebeur tenissen. In hoofdzaak waren de argumen ten van de verschillende sprekers gelijk aan die welke in het Lagerhuis zijn aan gevoerd. De besprekingen eindigden zonder stemming. Namens de arbeiderspartij werden de debatten geopend door Lord Strabolgi. die zoowel crltiek uitoefende op de regeerings- methoden als op de regeerlngspersonen. Zonder twijfel liggen in Berlijn plannen Klaar voor aanvallen in alle richtingen, en de Britsche regeering had er voor moeten zorgen, het hoofd te kunnen bieden aan de meest waarschijnlijke aller mogelijk heden. Hij stelde voor. een commissie te benoemen om een onderzoek ln te stellen naar de Noorsche campagne. Lord Crewe sprak namens de liberale fractie, lord Trenchard betwijfelde ernstig of een Duitsche aanval op Engeland voor bereid zou kunnen worden. Lord Hankey. minister zonder portefeuille antwoordde de sprekers het eerst. Hij her innerde er aan dat Engeland ook gedu rende den vorigen oorlog herhaaldelijk prestige-verlies had geleden, doch niette min den oorlog heeft gewonnen Lord Ha lifax. minister van bultenlandsche zaken, besloot de debatten. Er waren, zoo zelde hij. fouten begaan, doch hij wilde niet dc verontschuldigende houding van een be klaagde aannemen. Voortgaande zeide Halifax ..Voor zoover ik weet. had de Deensche regecring geen enkele reden om te ver moeden. wat haar zou overkomen, althans niet meer dan het vermoeden, dat kan schuilen ln de gedachten van iedere kleine neutrale regeermg, die een nabuur van Duitschland is. Ik wil de schade niet ver kleinen, die het terugtrekken der troepen aan de Geallieerde zaak als geheel heeft toegebracht. De schade ls zeer groot ge weest en hoofdzakelijk te wijten aan over dreven verwachtingen". Hallfax kwam op tegen de gedachte, dat er een korte zijweg naar de overwinning bestond. Niets zou meer tot rampspoed lel den. dan toegeven aan de verleiding tot avonturen op groote schaal. Over het voorstel tot vorming van een oorlogskabi net zeide Halifax, dat dit welhaast een nieuw rad zou zijn ln de oorlogsmachine, al leek het een vereenvoudiging. Over de critiek ln oorlogstijd verklaarde Halifax het volgende: „Wanneer te eeniger tijd de meening zou overheerschen. dat aan anderen het re- regeerlngswerk beter kan worden opgedra gen. zal stellig geen lid van de regeering ongeneigd zijn. verlost te worden van de verantwoordelijkheid. Wanneer echter het gevolg der critiek is. dat het land gaat denken, dat zijn oorlogs- Helder tot half bewolkt droog weer. Langs de Waddeneilanden en in Noordholland weinig ver andering in temperatuur, in het overige gedeelte van het land vrij warm. Zwakke tot matige Noor delijke tot Oostelijke wind. inspanning, die het zooveel kost. verkeerd opgevat en toegepast wordt door degenen, die verantwoordelijk zijn voor de leiding, dan geloof ik, dat de critiek haar eigen bedoelingen een nederlaag toebrengt en slechts onnoodig en zonder winst zal bij dragen tot de onvermijdelijke oorlogsspan ning". Eden. de Britsche minister voor de domi nions. heeft de Londen ln een redevoering gezegd ..Indien de overwinning verzekerd wil worden, moeten drie essentieele voor waarden worden vervuld: 1. Wij moeten de kracht van den vijand niet onderschatten. 2. Wij moeten al onze hulpbronnen orde nen en gebruiken. 3. Wij moeten den oorlog voeren met alle visie, moed en vastberadenheid, waarover wij beschikken." Eden voegde hieraan toe: „De oorlog treedt in hetgeen wij allen erkennen als een actieve fase De volken van het Brit sche gemeenebest zijn thans voorbereid voor den druk van een wreed conflict, dat lang zal kunnen duren. Wij hebben de ern stige en onschokbare vastberadenheid te winnen tot de eindoverwinning, wat de kosten ook mogen zijn en iederen stap te ondernemen, welke ln ons vermogen ligt om dezen keer de verzekering te krijgen, dat er een duurzame vrede zal zijn. Nie mand twijfelt er aan. dat de eindzege kan worden behaald." De diplomatieke correspondent van Reu ter verneemt, dat de sovjet-Russische am bassadeur. Maisky gistermiddag een bezoek heeft gebracht aan lord Hallfax en dat het onderhoud betrekking had op de kwestie van een hervatting van de Engelsch-sovjet- Russische handelsbetrekkingen. Naar verluidt, heeft Halifax zekere op merkingen naar voren gebracht betreffende de laatst; sovjet-Russische mededeeling en gevraagd om nadere inlichtingen over ver schillende detail-aangelegenheden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1940 | | pagina 1