Geheel Nederland in
I staat van beleg
81ste Jaargang
VRIJDAG 19 APRIL 1940
No. 24560
Bereiden de geallieerden een
aanval op Trondjem voor
HEI VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
Radio-rede van minister De Geer
Opwekking tot koelbloedigheid en
vertrouwen
Overzicht
Landing te Namsos
Rond Narvik
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
In het Zuiden
Noorsche gezant moet
Berlijn verlaten
De Bilt
verwacht
Proclamatie van koning
Haakon
ILEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 <Tt» per regel voor idvertentlei uit Lelden en plaatsen waar
agentrrhappen van on-, BLad gevestigd HJn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles bclangrUk
lager tarief. Kleine advertentiea uitsluitend bU vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets
Bureau Noordemdeplem Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, wssr agentschappen gevestigd fijn:
per 3 maanden f.245
per week f. O.lt
Franco per post f. 2 35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f.0.80 per 3 mali
Q
Voor <lc radio heeft minister De Geer
I hedenmiddag de volgende toespraak gehou-
I den tot Nederland en de overoeescne ge-
I westen.
Nu de spanningen, waarmee het wereld-
I gebeuren ons sinds September J.l. vervult,
I sedert kort weer zijn toegenomen, wil ik
I een enkel woord tot u richten.
En wel in de voornaamste plaats orft u
I op te wekken tot koelbloedigheid en ver-
I trouwen.
Koelbloedigheid is niet in strUd met dc
I waakzaamheid, die thans van ons wordT.
I geelscht. maar verstèrkt haar.
Een uit zijn evenwicht gc.slagen volk zal
I In de ure des gevaar» niet zijn volle kracht
I kunnen Inzetten.
Bovendien trekt nervositeit het gevaar
I aan. Wie voortdurend in den afgrond kijkt,
waarlangs zijn weg voert, wordt gemakke-
I lijk duizelig cn stort omlaag. Iets degelijks
I geldt hier. Reeds hebben wij gezien, hoe
overmatige beduchtheid, dat onze neutra
liteit zal worden geschonden, de neiging
deed opkomen, haar vrijwillig prijs te ge
ven door het maken van afspraken met
I belligerenten.
Al zulke onrustigheid moeten wU verre
van ons houden.
Het zal ons het gemakkelijkst vallen, in
dien wij een Juist begrip hebben van onze
positie.
Ieder volk heeft evenals leder mensch
zijn eigen ioeplng in deze wereld.
De roeping van ons volk is er thans eene
van dienende neutraliteit.
WIJ staan buiten het conflict en wij zijn
te allen tijde bereid aan de oorlogvoeren
de mogendheden. Indien zij dit wederzijds
wenschen, onze diensten ter beschikking te
stellen tot afwending van de onmetelijke
ramp. die hen allen bedreigt. Indien zij tot
het bittere eind dezen strijd voeren.
Ons Vredespaleis staat voor hen open.
En onze vredesgedachte vergezelt hen.
En wel allen gelijkelijk.
Er is geen sprake van. dat wij met beide,
laat staan met één van belde partijen, ver
trouwelijk zouden gaan spreken over het
onderstelde geval dat de andere partij ons
aanvalt. Wij steunen, voorzoover het men-
schen betreft, uitsluitend op onszelf.
Bovendien hebben wij van belde zijden
'do verzekering ontvangen, dat onze neutra
liteit zal worden ontzien, zoolang wij haar
zelf handhaven. Omtrent dit laatste ls
iedere twijfel uitgesloten. Reeds daarom
hebben wij aan afspraken geen behoefte,
cn schuwen wij die, daar zij aan onze neu
traliteit zouden tekort doen.
De plichten, aan onze neutraliteitsposi
tie verbonden, zijn voor dc regeering even
heilig als de rechten er uit voortvloeiende.
Daarom wijst dc rcgecring af iedere
hulp of bescherming van derden, on
verschillig of zij van de ééne of van de
andere zijde komt cn onverschillig of
zij daadwerkelijk zou worden opgedron
gen dan wel In een belofte zou worden
neergelegd. Dit geldt ook voor onze
overzcesche gcbiedsdeelen.
De plichten, waarom het hier gaat, zijn
velerlei. De regeering begrijpt er óók en wel
in de allereerste plaats onder: het tot den
hoogsten graad opvoeren, met alle beschik
bare middelen, van de weerkracht aer na-
tie Sinds September heeft zij hieraan da
gelijks haar krachten gewijd en daarbij niet
verzuimd gebruik te maken van de natuur
lijke hulpmiddelen, welke de bodemgesteld
heid van ons land in zoo rijke mate biedt.
Het resultaat is hierdoor bereikt, dat
geen enkele oorlogvoerende mogendheid
vrees behoeft te koesteren, over ons
grondgebied onverhoeds te worden aan
gevallen. Wie ons land binnenkomt om
van hier den achtcrliggcnden vijand te
bestoken, zal zich den weg op de meest
drastische wijze zien versperd.
Dit beveiligt elk der strijdende partijen.
En dit geeft ons een recht te meer om te
vertrouwen op het wederzijds gegeven
woord, dat onze neutraliteit zal worden ge
ëerbiedigd.
Ik ben er van overtuigd, dat ik voor de
meesten uwer met het voorafgaande geen
nieuws gezegd heb.
Maar dengenen, die, onder invloed
misschien van in het buitenland ver
spreide geruchten, mochten vreczen, dat
wij ons niet onder alle omstandigheden
zouden verweren, of dat onze neutrali-
teitswil doorkruist wordt door politieke
combinaties, zij het vandaag nog eens
stevig gezegd: de gedragslijn der regee
ring is voor eens en voor aJtiJd bepaald
Wij zullen eerlijk en loyaal, volledig en
consequent, onze neutraliteit naar alle
zijden handhaven, verlokking noch be
dreiging zullen ons hiervan doen afwij
ken en preventief-toegedachte hulp
hierbij zal met wapengeweld worden
gekeerd.
Bovendien kan ik in dit verband mee-
deelen, dat de regeering, ten einde deze
gedragslijn nog steviger te verankeren,
besloten heeft de afkondiging van den
staat van beleg, die tevoren reeds voor
tal van streken heeft plaats gehad, tot
het geheele land uit te breiden.
De bevolking in het algemeen zal daar
van even weinig bemerken als zij tot dus
ver bemerkt heeft van het feit. dat dc staat
van oorlog overal en de staat van beleg in
een groot deel van het land gold.
En nu moge Ik hieraan tenslotte toevoe
gen den ernstlgen raad, alle onnutte en
verslappende onrustigheid te laten varen.
Wie aan zijn plicht getrouw 1», behoeft
nooit onrustig te zijn.
Indien ons land zijn roeping vervult, mag
het de uitkomst veilig overlaten aan Hem,
Dtc ons lot bestuurt.
Het was in een tijd, toen de golven niet
minder hoog gingen dan nu, dat de grond
legger van ons volksbestaan het „Saevis
tranquillus in undis" kalm te midden
van de woeste baren tot zijn levensdevies
koos.
Laat ons zijn voorbeeld vogen.
ALs natie.
HET WOORD AAN DE DIPLOMATIE!
Langzaam komt er eenlge teekenlng in
hetgeen de geallieerden ln het Noorden
doen, al blijft Londen nog het stilzwijgen
bewaren. In de eerste plaats zijn de En-
gelschen bezig zich bij Narvik te nestelen
en verder is een landing uitgevoerd bU
Namsos. 130 KJd ten N. van Trondjem.
waartegen de volgende stap dus blijkbaar
is te verwachter. De Duitschers bereiden
zich voor op een krachtige verdediging.
BIJ Oslo consolldecren de Duitschers hun
posities.
Dat de Duitschers den Noorschen gezant
te Berlijn hebben aangezegd heen te gaan.
bewijst, evenals het spreken over de regee
ring Nygaardsvold als over de vroegere"
regeering, dat Dultschland het tafellaken
nu maar finaal heeft doorgesneden. Alleen
niet geheel duidelijk, welke dan nu de
door Dultschland erkende regeering 1». Die
\*n Christenen0 Doch een feitelijke re
geering ls dat niet
Overigens bepaalt de hoofdzaak van het
gebeuren zich nog steeds in de diploma
tieke wereld. Chamberlain's rede hield zich
alleen bezig met de conferentie met de
Balkan-cc/anten, die thans naar hun poet
terug zijn. zoodat vermoedelijk spoedig
meer zal blijken van de economische actie
die de geallieerden op den Balkan van plan
zijn te gaan voeren Hoe Dultschland dan
daarop zal reageeren? De Balkan-landen
zelf houden Inwendige schoonmaak, het
Noorsche voorbeeld Ls zeker niet aanlok
kelijk.
Reynaud zit in Frankrijk thans stevig te
paard. In den Senaat hebben de interpel-
lanten zelfs na zijn rede van het woord
afgezien.
In ItaJlé lijkt de anti-Brltsche stemming
in de pers over het hoogtepunt heen.
Gayda schreef gisteren in het laatste van
zijn reeks artikelen over het Middelland -
sche Zee-vraagstuk in het blad „Glornaie
d'Italia", dat de Itaiiaansche Middelland-
sche Zee-politiek niet een politiek ls van
overheerschlng, doch van samenwerking
met alle mogendheden en in de eerste
plaats van de Mlddellandsche Zee-naties
Gayda vervolgt: „De geschiedenis be
wijst, dat perioden van vrede en goede ver
standhouding tusschen de Mlddellandsche
Zee-naties zijn samengevallen met de pe
riodes. dat Italic vrede had en de kracht
had, he' evenwicht ln deze zee te waar
borgen. Zijn expansie in de Mlddellandsche
Zee werd en wordt ingegeven voor de nood
zaak van vrijheid en levensruimte. Zijn
noodzaak voor en recht op vrijheid in de
Mlddellandsche Zee zijn dezelfde als die
van andere Middollandsche Zee-naties. Het
stelsel voor de Mlddellandsche Zee, dat Ita
lië op het oog heeft, is gebaseerd op een
evenwicht van de rechten en nationale
kracht en op een internationale garantie
van vrijheid van beweging en uitvaart
Dit stelsel brengt ook een samenwerking
mede tusschen Italië en den Islam ln over
eenstemming met de traditioneele en te
genwoordige politiek van Italië in de Mld
dellandsche Zee en de Roode Zee.
De Mlddellandsche Zee-politiek van Ita
lië Ls niet alleen gebaseerd op zijn kracht,
doch op zijn eerbiediging van de rechten
van anderen en op een constructieve sa
menwerking
Dat klinkt rustig en zonder agressieren
ondertoon
Voorts meldt Reuter uit Londen: DeEn-
gelsch-Itallaansche parlementaire commis
sie heeft gisteravond ter eere van den Ita-
liaanschen ambassadeur. Bastianini, een
diner gegeven ln het Lagerhuis. Sir Kings-
ley Wood, lid van het oorlogskabinet, was
aanwezig, benevens enkele andere minis
ters.
Er werden dronken uitgebracht op den
Koning van Engeland, de Koning-Keizer
van Italië en den Italiaanschen ambassa
deur.
Het diner had een intiem karakter.
En ook ln ons persoonlijk leven.
Wat de toekomst brengen zal, ls ons on
bekend. In Gods kracht, cn naar het licht,
dat HIJ on» geeft, willen wij doen wat voor
menschen mogelijk is om haar veilig te
maken voor ons en onze kinderen. WIJ wil
len dat doen ln rustlooze activiteit, dc
armen gestrekt en de lendenen omgord.
Maar om het dan verder alles vertrouwend
ln handen te stellen van Hem. Die weet wat
wij noodig hebben en Die ook door de
diepste duisternis voert naar Zijn wonder
baar lloht.
Een door het Britsche ministerie van oor
log gepubliceerd officieel communiqué
meldt:
„De landing van Britsche troepen in
Noorwegen gaat voort. Er is contact tot
stand gekomen met de Noorsche troe
pen en dc operaties vinden voortgang".
Volgens een uit Midden-Zweden te
Stockholm ontvangen persbericht
schijnt het thans zeker, dat Britsche
troepen geland zijn te Namsos op on
geveer 80 mijl ten Noorden van Trond
jem.
Naar „Dagens Nyheter" meldt, wordt ln
berichten uit het gebied van Trondjem
melding gemaakt van het eerste treffen
tusschen de Britsche en Dultsche troepen
ln Noorwegen.
Het treffen vond plaats nabU Namsos en
de Duitschers werden teruggeslagen. De
Dultsche strijdmacht bestond uit een deta
chement, dat per vliegtuig van het nabij
Trondjem gelegen vliegveld van Vaernes
was aangevoerd.
Dc Dultsche troepen te Trondjem treffen
koortsachtige voorbereidingen ln verband
met een verwachten aanval door Britsche
en Noorsche strijdkrachten. Men zegt, dat
te Steinkjcr. 30 km. ten Zuiden van Namsos
Noorsche troepen zijn samengetrokken.
Beide plaatsen zUn door een onlangs aan-
gelegden spoorweg verbonden. Volgens be
richten uit Midden-Zweden zou een geal
lieerd offensief spoedig verwacht kunnen
worden. Men verklaart, dat de mobilisatie
der Noren ln dit gebied thans voltooid is.
Duitsche versterkingen worden in groote
transportvliegtuigen ln allerijl uit Zuid-
Noorwegen gezonden. Gemeld wordt ver
der. dat alle bruggen bij Trondjem onder
mijnd zijn. Men heeft gezien, dat een groot
Duitsch vrachtschip ln de binnenhavens
tanks, zwaar geschut en luchtdoelgeschut
ontscheept heeft. Volgens de laatste te
Stockholm Ontvangen berichten hebben de
Duitschers het excercltieterrein en het
vliegveld te Stjordal, 30 km. ten Oosten van
Trondjem aan de spoorlijn naar Zweden,
bezet. De berichten, dat zij de Zweedsche
grens bereikt zouden hebben, schijnen
voorbarig te zijn. Dultsche patrouilles zijn
waarschijnlijk doorgedrongen tot Levanger,
55 km. ten Noorden van Trondjem aan den
spoorweg naar Steinkjer en Namsos.
Volgens een nader Reuterberlcht uit
Stockholm hebben de Noren het fort Hegra
ln hun bezit ondanks de Dultsche aanval
len te land en uit de lucht. Daar de verde
digers echter geheel geïsoleerd zijn 1» hun
toestand ernstig Het garnizoen van Hegra
zou bestaan uit ongeveer honderd man,
meest vrijwilligers. De Duitsche troepen
bewegingen zouden worden belemmerd
door dichten sneeuwval.
Later meldde een speciale correspondent
van Reuter uit Storlien, aan de Zweedsche
grens, dat een Duitsche patrouille van on
geveer 200 man per spoor van Trondjem af
op ongeveer 5 km. van bovengenoemd
Zweedsch dorp ls aangekomen. Noorsche
ski-troepen zijn in de nabijheid, maar heb
ben de Duttsohe patrouille totnogtoe niet
aangevallen. Storlien is een bekend skimid
delpunt, maar het is thans verlaten en de
bezoekers hebben zich naar plaatsen verder
van de grens begeven.
De Britsche admiraliteit deelt mede:
„Gedurende de twee laatste dagen zijn
zeer geslaagde operaties ten uitvoer gelegd
door de vliegtuigen van de vloot.
Dinsdag zijn ter hoogte van Bergen vij
andelijke schepen aangevallen: een trans
portschip werd tot zinken gebracht. Boven
dien werd een duikboot, die aan de opper
vlakte lag, aangevallen, waarbij een treffer
werd geplaatst.
Woensdag hebben onze vliegtuigen her-
haardelljk den strijd aangebonden met
vijandelijke vliegtuigen, die onze schepen,
welke van het bombardement van het vlieg
veld van Stavanger terugkeerden, trachtten
aan te vallen. Eén Heinkeltoestel en een
Domiervllegboot werden neergeschoten,
terwijl twee Heinkels en een Dornier-vlieg -
boot werden beschadigd.
Al onze vliegtuigen keerden behouden
terug.
Verder wordt bekend gemaakt, dat de
kruiser, waarvan werd medegedeeld, dat hij
na een bombardement van een vliegveld bij
een luchtaanval beschadigd was, thans zijn
basis bereikt heeft".
Gemeld wordt, dat ln het Noorden een
aldeellng Britsche troepen Zuidelijk op
Narvik aantrekt, dat nog steeds gedeelte
lijk ln Dultsche handen schUnt te aljn.
Een waarnemer, die zich bU het Noorsche
BINNENLAND.
Voorloopig geen groote onderwijshervor
mingen. (4e Blad).
Een windhoos over het Westland. (Ge
mengd. (4e Blad).
Een Scheveningsche logger wordt vermist.
(Gemengd, 4e Blad).
VMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme handel - Onzekere markt - On
regelmatige koersbeweging - Amerika
nen lager - Nederlandsche beleggingen
weifelend.
detachement bevond, dat over de Zweed
sche grens ls getrokken, heeft verklaard,
dat belangrijke groepen Britsche en Cana-
deesche skiërs ln een fjord ten Noorden van
Narvik aan land zijn gekomen. Vandaar
hebben zij goede verbindingen ln Zuidelijke
richting. De Britten hadden, volgens dezen
zegsman, ook artillerie. De Duitschers had
den geen geschut, toen zij Narvik bezetten
In de buurt van Narvik ^buden zich on
geveer achthonderd man Duitsche troepen
bevinden en langs den spoorweg van Nar
vik minder dan 2.000 man
De bedreiging met een omsingeling door j
de Britten heeft de Duitschers er toe ge- i
bracht, draconische maatregelen te nemen, I
die er wel op wijzen, dat zij voornemens zijn
hardnekkig verzet te bieden. De Dultsche
commandant bij Narvik, generaal Dietrich,
heeft de mobilisatie bevolen van alle Noor
sche mannen tusschen 17 en 50 Jaar. Zij
worden verplicht, verdedigingswerken aan
te leggen.
Vluchtelingen, die uit Narvik te Lulea
zijn aangekomen, verklaren, dat te Narvik
alle levensmiddelen gedistribueerd werden
en dat men er gebrek aan voedingsmidde
len heeft. De Duitschers hebben niet alleen
alle voorraden van de winkels in beslag ge
nomen. doch tevens de levensmiddelen ln
de particuliere hulzen opgeëischt, zoo ver
tellen zij.
Ten Zuiden van Elverum (in Zuidoost
Noorwegen), wordt, naar Reuter verneemt,
de strijd tegen de Duitschers nog steeds
voortgezet. De Duitschers ontmoeten daar
thans sterke Noorsche strijdkrachten, die
krachtige stellingen betrokken hebben, te
midden van moeilijk toegankelijke bergen
Tot dusver hebben nieuwe heftige aanval
len van de Duitschers geen resultaat ge
had. De operaties der Duitschers staan on
der persoonlijke leiding van generaal von
Falkenhorst, die met het algemeene opper
bevel over geheel Noorwegen is belast De
Dultsche troepen zijn in hoofdzaak bewa
pend met licht veldgeschut, mortieren en
automatische wapenen. Fossum is nog
steeds niet door de Duitschers genomen.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt, dat
de Duitsche troepen de vestingen Oscars-
borg en Dröbag in de Oslofjord bezet heb
ben en hun defensiestellingen aanmerke
lijk hebben uitgebreid.
Volgens bericht van het Noorsche pers
agentschap verloopt het front der Noren
van het Mjösameer 55 kilometer ten Noor
den van Oslo naar het Zuidelijk deel van
de Randfjord 50 kilometer ten Noord-Wes
ten van Oslo en dan met een scherpe
bocht naar het Zuidelijke eind van het Spe-
rillenmeer. ongeveer 65 kilometer ten Noord
Westen van Oslo.
Het D.N.B. meldt:
De gezant van Noorwegen te Berlijn,
Scheel, die gisteren in opdracht van
den Noorschen koning en van de vroe
gere Noorsche regeering Nygaardsvold
verzocht had in Berlijn t« mogen blij
ven en de zaken van het gezantschap
te blijven behartigen, heeft heden de
aanzegging gekregen, dat hij, met het
oog op de door den Noorschen koning
BUITENLAND.
Ook een Britsche landing bij Namsos,
130 KJH. ten Noorden van Trondjem?
(Ie Blad).
De Noorsche gezant te Berlijn moet ver
trekken. Ge Blad).
De positie van Reynaud. (4e Blad).
Allerwege maatregelen tegen vreemdelingen
en voor versterking van het binnen-
landsche front, (le Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE
EERSTE BLAD.
BERICHTEN"
Kouder des nachts. Overdag iets
zachter. Aanvankelijk droog weer.
Later toenemende bewolking. Naar
Zuid krimpende en afnemende
wind.
en de vroegere Noorsche regeering ge
toonde vijandige honding. het gebied
van het Duitsche rijk nog heden met
het personeel van het gezantschap
moet verlaten.
(De Noorsche regeering wordt dus
niet erkend!)
Koning Haakon van Noorwegen heeft
een proclamatie uitgegeven, waarin hij
zegt:
De regeering, die majoor Quisling te
Oslo heeft gevormd op het tijdstip van de
Dultsche bezetting, is teruggetrokken en
met voldoening kan geconstateerd worden,
dat het plan tot vorming van een ministe
rie van strijd tegen het grondwettige mi
nisterie mislukt is. Noorwegen heeft slechts
één regeering, de regeering, die benoemd
is door den koning en het vertrouwen van
het parlement geniet. De vorming van een
bestuursraad te Oslo, die ten doel heeft,
het bestuur uit te oefenen over de door de
Duitschers bezette gebieden, vindt zijn ver
klaring in den feitelijken toestand, welke
geschapen is door ruw geweld, waarmede
de wettige rechten van het land geschon
den ~ijn De raad weerspiegelt in geenerlei
opzicht den volkswil en in de wetten is er
geen enkele basis voor. Doch hij maakt het
mogelijk, min of meer de rechten der be
volking te verzekeren gedurende den tijd,
vijandelijke troepen over bepaalde deelen
van het koninkrijk regeeren. De bestuurs-
prerogatleven zullen door de koninklijke
regeering hernomen worden naar gelang
de regeering de daadwerkelijke macht in
deze gebieden zal herkrijgen Alle burgers
moeten er zeker van zijn, dat de koning
en de ministers met alle kracht er naar
zullen streven, den invaller uit het land te
verdrijven en zoo spoedig mogeLijk de vrij
heid en onafhankelijkheid van Noorwegen
te herstellen. Het is de plicht van alle No
ren hieraan mede te werken, als zjj zich
werkelijk Noren willen blijven noemen Met
vereende krachten, aldus besluit de koning
zullen wij de vrijheid van het vaderland
heroveren en zullen de Noren opnieuw hun
lot ln eigen hand hebben.
