De Britsche troepen in
Noorwegen
Een Noorsch Witboek
8Isle Jaargang
DINSDAG f6 APRIL 1940
No. 24557
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
Overzicht
Wat doen de geallieerden
in Noorwegen?
Narvik is bezet
Boodschap aan het
Noorsche volk
Bij Oslo
Bij Trondjem
De Duitsche eischen afgewezen
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
De Bilt
verwacht
Quisling afgetreden
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 et», per regel voor advertentie! uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd itjn Voor alle andere
advertenties 35 ets per regel. Voor aakenadvertentle! belangrijk
lager tirlef Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bi) maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. Verplicht bewijsnummer 6 ets.
Bureau Noordemdaplein Telefoonnummer» toot
Directie en Administratie 25041 (2 fijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd tVttl
per 3 maanden t. 345
per weet t10.11
Franco per post f 2:35 per 1 maanden portokosten.
(voor binnenland f.030 per t
De Brltsche troepen zijn ln Noorwegen
geland! Officieel verzwijgt Londen nog
aar dit heeft plaats gehad, doch er schijnt
niet meer aan getwijfeld tc kunnen wor
sen, dat Narvik geheel Ls hernomen, nadat
e daar aanwezige Dultsche vloot reeds
voren was vernietigd. De kleine Dultsche
be/ettlng was daardoor verloren.
Ongetwijfeld Is die bezetting van Narvik
Ian groot belang Inzake de IJzerertsmlJnen.
Narvik ligt toch zoo dicht b(J de Zweed-
che mijnenvelden, dat de EngeLschen er
zeker van kunnen zijn. als er ooit een
wedloop daarheen zou moeten plaats vin-
en, doordat Zweden ook ln den oorlog
wordt betrokken, daar het eerste tc zijn.
Van militaire strategische beteekenLs
oor den strijd ln Noorwegen Ls de bezet
ing van Narvik, waar het zoo hoog in het
Noorden ligt, overigens .slechts weinig. De
terbindingen ln het zoo heuvelachtige, Ja
zelfs rotsachtige landje zijn zoo moeilijk,
■at een opmarsch vanuit Narvik den Noren
Iweinig steun zal vermogen te geven. Daar
om rijst de vraag, te meer. waar het offl-
Icleelc Brltsche communiqué sprak van
landingen op meerdere plaatsen, waar dat
eeft plaats gehad. Er moet den geallieer
den toch veel aan gelegen zijn de Noorsche
[Westkust weer uit Dultsche hand te be
vrijden!
Geallieerden, want er ls aanleiding om
gaan gelooven, dat ook Franschen zul-
n verschijnen waar de Noorsche regee-
spreekt van het aanvaarden van
Britsch en Fransch geld. En de Engelschen
zullen toch wel niet met Fransch geld be
talen
I Van Dultsche zijde tracht men den te
genslag te verkleinen, Zeide GoebbeLs niet,
dat geen Franschen en geen EngeLschcn
op Noorsch gebied voet aan wal zouden
zetten?
Tevens wordt van Duitsche zijde het leg-
-en van mUnen door de Engelschen ln de
Oostzee weinig meer dan „bluf" genoemd
en men gaat dan verder;
De Britten maken zich slechts belache
lijk, wanneer zij beweren, mijnen in de
■■■H te kunnen loggen. Teneinde een
tegenwicht te hebben voor het ln Noorwc-
■ei geleden fiasco, pogen zU thans een
ctlvitelt voor te spiegelen, welke de schijn
«•■kt. dat zij zich vrij kunnen bewegen In
"onrd- en Oostzee. Wat hiervan waar ls.
ebben de Jongste gebeurtenissen bewezen.
Engelschen waren niet eens ln staat de
andlng van de Dultsche troepen tot be-
«reien den Poolcirkel te verhinderen, hoe
men dan kunnen gelooven. dat zij
I enigen Invloed zouden hebben ln de ge
leden, waar zij thans hun papieren mlj-
envelden hebben gelegd?
Het Ls weer eens een typisch staaltje,
««e het Dultsche volk wordt voorgelicht.
De regeering Quisling hebben de Duit
sers laten vallen. Blijkbaar hebben zij
ngezien, dat deze een te groote marionet -
II-vertooning beteekende en dat zij daar
in geen nut meer konden hebben. Dus Ls
ij „erledlgt".
Naar het schijnt, zullen de Engelschen
hans trachten een tweede lek in de blok
ade te dichten United Press meldt:
Het bericht, dat Rusland aan Duitsch-
nd het recht heeft verleend, dagelijks
in end ton handelswaar vla de Trans-Si -
che spoorlijn te vervoeren, alsmede
berichten over de toeneming van den
xport van de Vereenigde Staten van stra-
eglsche grondstoffen naar Wladiwostock
aken een scherpe Brltsche maritieme
ontrole op Wladiwostock onvermijdelijk,
e Brltsche oorlogsschepen zullen tevens
herp uitkijken naar rubber en tin uit
ederlandsch-Indlë, voor Wladiwostock be
stemd. De Brltsche autoriteiten zijn thans
vertulgd, dat Wladiwostock het voornaam-
te lek in de tegen Duitschland gerichte
blokkade i.s en zij zijn daarom v&stbeslo-
n. geen tijd te verliezen, om de Brltsche
arine daar wat „loodgieterswerk" te la-
en opknappen.
Men weet, hoe Japan voor groote moei-
ijkheden vreest, wanneer de oorlog zich
ot den Stillen Oceaan uitbreidt.
Nog steeds doet de Itallaansche pers
jio-Duitsche geluiden hooren.
De ..Popoio dl Roma" schrijft, dat on-
anks de Brltsche beweringen over de be-
"rschlng van het Skagerrak door de ge-
heerden, zeer aanzienlijke Duitsche troe-
iitransporten de zee blijven oversteken
n versche troepen en oorlogsmateriaal
aar Noorwegen brengen De toestand ln
horwegen ontwikkelt zich steeds meer ten
ooi'dcele van Dultschland. Het blad hecht
een groote beteekenls aan 'de landingen
i geallieerden in Noorwegen en voegt er
an toe, dat men lang zal moeten wach-
cn, voordat er een strijd te land tusschen
e geallieerden en de Duitschers in Noor-
'egen zal uitbreken. Waarschijnlijk zullen
je tijd en de Dultsche initiatieven dien
"rlog onmogelijk maken.
In de Glornalr dTtalla" keert Gayda
ich daarnevens nog eens tegen Frankrijk.
Italië," aldus het blad. „betwist het bur
errecht en de macht van het Franschc
olk in de Middellandsche Zee niet. Maar
rankrijk, dat tegenwoordig minder zielen
elt dan Italië, heeft vrijheid van handelen
de Middellandsche Zee en in den Atlan-
Hoewel men In officieele kringen tc
Londen blijft weigeren, nadere bijzon
derheden te verstrekken over de Brlt-1
sche actie ln Noorwegen, is het toch
zeker, dat de haven en de stad Narvik
thans in Engclsche handen zijn.
Het bericht van de bezetting door de En
gelschen van Narvik en omgeving ls boven
dien gisteravond door de BBC. medege
deeld aan het Noorsche volk tijdens de uit
zending van nieuws ln het Noorsch.
De Temps" duldt, naar Havas nog
uit Parijs meldt, nader aan. dat de
Lofoten-eilanden een van de punten
zijn, waar Britsche expeditie-troepen
zijn ontscheept. (Dit Is een eilanden
groep vlak ten N. van Narvik).
United Press meldt de volgende bijzon
derheden:
„De verovering van Narvik werd on
dernomen door Britsche mariniers, die
aan land gingen, nadat Brltsche oor
logsbodems dc Duitschers zwaar met
het scheepsgeschut bestookt en van de
omringende heuvels verdreven hadden.
De Britsche vloot wist een doortocht
naar de Rom baks fjord te forceeren
en door de verovering van deze fjord
kon zij verder gemakkelijk de stad zelf
beheerschen.
Dc Duitschers. die na het bombardement
nog te Narvik waren gebleven, werden la
ter door de Brltsche mariniers verjaagd en
namen de vlucht langs den spoorweg. An
dere Duitschers verspreidden zich ln het
heuvelland bij de stad, doch daar stuitten
zij op talrijke Noorsche soldaten.
Deze mededeelingen zijn verspreid door
het Noorsche radiostation Bodö en de om
roeper verklaarde, dat hij daartoe de mach
tiging van het Noorsche hoofdkwartier
ontvangen had.
Van Noorsche zijde wordt voorts beves
tigd. dat alle Dultsche oorlogsschepen, die
In Narvik waren achtergebleven, na hevig
verzet tot zinken zijn gebracht.
Volgens het Zweedsche dagblad „Af ton -
bladet" zouden reeds zeven Duitschers. vier
mariniers en drie matrozen ter koopvaardij
de Zweedsche grens zijn gepasseerd.
Londen merkt nog op:
De nabijheid van Narvik bij de Zweedsche
Ijzermijnen vormt voor de geallieerden een
waarborg tegen Iedere eventueele Dultsche
Interventie in Zweden, a&ngezlen de van
daar af te leggen afstand ln geval de
Duitschers troepen op Zweedsch gebied
aan land zouden zetten onvergelijkelijk
veel geringer ls voor de in het Noorden ge
ïnstalleerde Engelsche strijdkrachten dan
voor den vijand.
DUITSCHE KLEINEERING.
Van Duitsche zijde doet men al zijn best
om de komst van Engelsche troepen en ba
gatelle te behandelen. Het Dultsche
Nieuwsbureau zegt:
Naar van welingelichte zijde over de
Engelsche beweringen inzake landingen
van Engelschen ln Noorwegen wordt ver
klaard, zou het tot nu toe onbevestigde be
richt over een landing ergens ln Noord-
Noorwegen misschien van het standpunt der
tlschen Oceaan, terwijl zich het leven van
het Italiaansche volk geheel in de Middel
landsche Zee concentreert De politiek en de
stellingen, die Frankrijk ln de Middelland
sche Zee bezet houdt, beschermen imperiale
en niet alleen nationale belangen Italië
eikent deze belangen, maar kan niet toe
staan. dat zU een systeem.van hegemonie
vormen, dat zich boven de eerste behoeften
van andere volken plaatst."
Tot slot de Balkan. De Balkanlanden
spannen zich tot het uiterste in, om hun
neutraliteit te handhaven tegenover den
druk. die allerwege op hen wordt uitge
oefend.
De Britsche conferentie met de Balkan
gezanten Ls geëindigd Men verwacht, dat
de gezanten binnen enkele dagen naar hun
standplaatsen zullen terugkeeren.
Londen zegt: De besprekingen hebben ln
de verschillende belanghebbende departe
menten voldoening gegeven en thans ls de
weg open voor liet Britsche streven, de
reeds tusschen de Balkanvolken en de
Westelijke democratieën bestaande econo
mische en politieke banden te verstevigen.
Dat beteekent dus nieuwe druk
Engelsche prestige-propaganda een zeker
succes beteekenen voor diegenen te Londen,
die ter geruststelling van hun volk Iets der
gelijks dringend noodlg hebben
Een landing in de onherbergzame fjorden
ls natuurlijk op een of andere plaats mo
gelijk, doch militair zinloos Een dergelijke
landing zou geen enkel militair belang heb
ben.
Tusschen Trondjem en Narvik strekt zich
een meer dan 800 kilometer lang woe t
Noorsch hooggebergte uit. Tusschen Narvik
en Trondjem bestaat geen spoorwegverbin
ding.
Een operatlemogelljkheid ln deze buurt
van eventueel gelande Engelsche troepen-
deelen tegen de basis der Dultsche oorlog
voering ln het Noorsche gebied, dus tegen
Midden- en Zuid-Noorwegen, dat vast ln
Dultsche handen ls, zou daardoor niet zijn
ontstaan.
De Noorsche regeering heeft het Noor
sche volk in een boodschap opgedragen
Engelsche cn Fransche betaalmiddelen ln
ontvangst te nemen, daar de geallieerde
troepen niet voldoenden UJd hebben gehad
Noorsch 'geld te verkrijgen De officieele
koers zal wordei. bekend gemaakt na een
tusschen de Noorsche Staatsbank en de
Bank van Engeland te sluiten overeen
komst.
De boodschap der Noorsche regeering
aan de Noren verklaart: de hulp aan
Noorwegen, waarom de Noorsche regee
ring aan dè Britsche en Fransche re
geering heeft gevraagd, wordt gegeven
en neemt grooten omvng aan. De eer
ste teekenen daarvan zijn de herovering
van Narvik en het rond die stad lig
gende gebied.
Een aantal Noorsche loodsen heeft reeds
werkzaamheden bij de marine aangevan
gen. Noorsche officieren, die gedetacheerd
zUn bij het expeditleleger, zUn op 15 April
ln Engeland aangekomen. Zij hebben het
contact met de militaire autoriteiten tot
stand gebrcht.
Vervolgens behandelt de mededeeling de
kwestie der betaalmiddelen.
Alle Noorsche militaire en civiele autori
teiten hebben opdracht gekregen met de
Brltsche en Fransche bondgenooten een
zoo nauw mogelijk contact te onderhouden
en hun allen bijstand te verleenen, welken
zij kunnen geven.
Het Duitsche nieuwsbureau meldt:
Bij de bezetting van Hdenefoss door de ln
het gebied van Oslo opereerende Dultsche
troepen ls de kruitfabriek aldaar bezet.
Op het Noorsche oefenterrein Hvalsmoen
e i in de wapenfabriek van Kongsberg 1 een
groote hoeveelheid lichte en zware wapens
ln beslag genomen.
De wapens die te Kongsberg ln Dultsche
handen zijn gevallen, bestaan ln hoofdzaak
uit geweren, machinegeweren, een groot
aantal kanonnen van 2 cm en talrijke stuk
ken luchtdoelgeschut van 40 mm.
Tijdens de operaties der Dultsche troepen
ten Zuid-Oosten van Oslo zijn bij het be
dwingen van den Noorschen tegenstand 300
gevangenen gemaakt en zeven stukken ge
schut. vele geweren en munitie bult ge
maakt.
Volgens den correspondent van Aftonbla-
det te Kongsvlnger gelooft men, dat e
Duitschers op zes rxUJl van Kongsvinger
zijn aan den spoorweg van Stockholm naar
Oslo. Zij wenschen de spoorwegverbinding
af te snijden.
Gemeld wordt, dat Dultsche troepen zich
ook ln de streek van Skarnes, op 12 mijl ten
Westen van Kongsvinger. ophouden.
Bij Elverum wordt de strijd voortgezet.
Dagens Nyheter bericht dat de str"
thans Hagra nadert, dat ligt tusschen
Trondjem en Storlien. De Duitsche troepen
kwamen ln de buitenwijken van Hagra aan
met een trein uit Trondjem. De Noorsche
United Press meldt:
De Noorsche regeering heeft een verkla
ring afgelegd, welke het karakter draagt
van een witboek en waarin wordt gezegd,
dat de Duitsche gezant ln Noorwegen zijn
eischen aanbood aan Koht om vijf uur
's morgens op den negenden April. De ver
klaring zegt. dat Brauer Koht mededeelde
dat de Duitsche regeering niet zou toestaan
dat de geallieerden Scandinavië als slag
veld zouden gebruiken tegen Dultschland,
en dat de Duitsche regeering over het ge
documenteerde bewijs beschikte, dat de
geallieerden dreigden Narvik te bezetten,
weshalve zekere Duitsche militaire opera
ties waren begonnen om de verdediging
van Noorwegen over te nemen, dat zelf
niet sterk genoeg was om voldoenden weer
stand te bieden; bovendien was de Duit
sche regeering van meening, dat Noorwe
gen de geallieerden niet weerstreven zou.
Tegelijkertijd bood Brauer een nota van
dertien punten aan, die in details aangaf
wat de Noorsche regeering had te doen en
te laten, o.a moest zij de Duitsche troepen
in het bezit stellen van de Noorsche forti
ficaties. zij moest Inlichtingen verschaffen
over de plaats der Noorsche zeemynen, over
de zeevaart routes, ook mochten geen Noor
sche oorlogs- en handelsschepen of Noor
sche vliegtuigen Noorwegen verlaten, ex
port van voor de oorlogvoering belangrijke
goederen was verboden, en de Noorsche zen
ders en pers moesten worden gesteld onder
Duitsche censuur. Koht antwoordde Brauer
dat slechts de Noorsche regeering bevoegd
was de eischen van Brauer te beantwoorden
maar Brauer zeide, dat een snelle beslis
sing noodzakelijk was. daar de Duitsche
actie reeds zoover gevorderd was dat zij niet
gewijzigd kon worden. Koht deelde Brauer
de beslissing van de regeering mede, dat zij
niet in staat was de Duitsche eischen te
accepteeren waarop den volgenden morgen
de Dultsche aanval werd uitgevoerd.
De Noorscht minister van buitenlandsche
raken Koht verklaarde nog. dat een land.
dat op zijn onafhankelijkheid prijs stelde,
dergelijke voorwaarden niet kan aanvaar
den. en hij herinnerde hierbij aan de woor-
BINNENLAND.
Minister Albarda vraagt f. 300.000 voor ver
bet ring van de haven van Delfzijl.
(Binnenland. 3e Blad».
De maximumstraf voor spionnage op 15 jaar
gebracht. (2e Blad).
De economische betrekkingen tusschen
Nederland en Scandinavië. (3e Blad).
Overzicht der werkloosheid. (Binnenland,
3e Blad).
IMSTERDAMSCHE BEURS.
Kleine omzetten Zwakke markt
Lagere koersen Amerikanen onge
veer prijshoudend Nederlandsche Be
leggingen weifelend.
BUITENLAND.
Nog groot stilzwijgen rondom de landing
der Britsche troepen in Noorwegen.
(Ie Blad).
Een Noorsch Witboek verschenen. (Ie Blad)
Verklaring van den vroegeren Hoogen
Commissaris voor Danzig Burckhardt.
(Ie Blad).
Een rede van Roosevelt. Ge Blad).
Impressies uit Italië. (3e Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN*
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAGINA 2 VAN HET DERDE BLAD.
den van Hitier, dat „een land. dat zonder
slag of stoot voor geweld buigt, geen aan
spraak kan maken op het recht om te
leven."
De koninklijke familie, de regeering en
het parlement moesten uit Oslo vluchten.
De Noorsche verklaring beschrijft dan ver
der hoe de regeering genoodzaakt was naar
Elverum te verhuizen van Hamar uit. door
het voorwaartstrekken der Duitschers en
ook hoe de koning te Elveruir een bericht
van Brauer ontving, die een audiëntie
vroeg en in welk bericht een speciale dela-
gatie genoemd werd om met de Duitschers
te onderhandelen. In Elverum heeft Koht
den koning omtrent de situatie voorgelicht
en hem gezegd dat deze thans zoo gespan
nen was. dat Duitschland zich niet langer
tevreden stelde met de voorafgaande eischen
maar dat het thans eischt^ het doen op
treden van een Noorsche regeering. waar
Duitschland vertrouwen ln kon stellen. De
koning weigerde Brauer's eisch om Quis
ling als premier te benoemen met de mo
tiveering dat Quisling niet het vertrouwen
had van de Noorsche bevolking, maar
Brauer die wel tot concessies bereid was
Inzake de leden van een regeering Quisling,
antwoordde, dat Hit Ier er bU bleef, dat
Quisling eerste minister moest zijn. Brauer
trok zich vervolgens terug naar Eidsvold
waarheen Koht hem telefoneerde, dat de
koning niet in staat was een regeering
Quisling goed te keuren en dat Noorwegen
het plan had de Duitschers te weerstaan
„zoo lang als mogelijk was".
Hierna ging de regeering voort met het
organIseeren van den militairen weerstand
De verklaring maakt nog melding van den
barbaarschen oorlog, dien de Duitschers
voeren. In het bijzonder wijst men op de
handeling van het bombardeeren der plaats
waarheen de Noorsche regeering was ge-
gaar..
De regeeringsverklaring besluit dat de
Noorsche weerstand zal voortduren en dat
de xegeering verzekeringen ontvangen heeft
van geallieerde*- bijstand, waardoor zij ver
trouwt .Noorwegen te kunnen redden voor
het Noorsche volk".
Kans op nachtvorst. Overdag nog
plaatselijke buien en vrij koud.
Meest matige wind uit Westelijke
richtingen.
posities zijn ongeveer tien kilometer ten
Oosten van Heil. De Duitschers zijn er nog
niet in geslaagd de Noor.che verdediging
te breken. De Noren hebben verrassend
weinig verliezen geleden. Over de Duitsche
ls niets bekend.
De onder Duitsche controle staande
radiozender van Oslo heeft vanavond
medegedeeld, dat de Noorsche tegen-
regeering van majoor Quisling is afge
treden.
Het beheer over de door de Duitschers
bezette streken van Noorwegen is overge
nomen door een ..bestuurscommissie" onder
leiding van Christensen, het hoofd van den
gemeenteraad van Oslo, aldus deelde de om
roeper verder mede.
HOE SARPSBORG DEN DUITSCHERS
IN HANDEN VIEL.
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt uit
Stockholm van ooggetuigen bijzonderheden
te hebben vernomen over de wijze, waarop
de Noorsche troepen in Sarpsborg. bij Fre-
derikstad, de wapens hebben neergelegd.
In den morgen van 13 April kwam een
auto met Duitsche officieren bij de stad en
verlangde den commandant te spreken. Ko
lonel K. had met de Duitsche officieren een
onderhoud, dat verscheidene uren duurde.
Na het vertrek van de Duitschers ontbood
kolonel K. de onder zijn bevel staande
Noorsche officieren en 's middags moesten
alle te Sarpsborg aanwezige soldaten op
het marktplein aantreden Nadat het volks
lied gezongen was hield de kolonel een rede
waarin hij ongeveer zei. dat hij tot de over
tuiging gekomen was. dat bloedvergieten
nutteloos was. Gelet op het fair optreden
van het Duitsche leger, aldus spr., moest en
