Na den vrede
in het Hooge Noorden
De strijd ter zee
DINSDAG 26 MAART 1940
No. 24539
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
81ste Jaargang
Overzicht
Finsche verliescijfers
Een interview
Svinhufvud
met
De strijd in het
Westen
Moorden
in het Protectoraat
Treiler „Protinus'
vergaan
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
Om Roemenië's
producten
De Bilt
verwacht
Verspreide berichten "^-correspondent uitgezet
Duitsche schepen door
Engelschen vernield
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ct3 per regel voor advertentie, uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ens Blad gevestigd i|)n Voor alle andere
advertenties 39 ets. per regel Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bU vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets btj maximum aantal woorden
Tan 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
>0 ets. porto te betalen. Verplicht bewijsnummer 6 ets.
Bureau Noordemchplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd «tin:
per 3 maanden f. 2.1$
per week f.O.lg
Franco per post f 2 35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f.0 89 per 3 mndj
c lits-
enlljk
EEN RUSTIGE PA9CHEN.
De Paaschdagen hebben geen enkele ver
rassing gebracht. Het 1b zelfs merkwaardig
rustig gebleven. Zoowel op het strijdtooneel
als ln de politiek.
8umner Welles zal spoedig ln Amerika
aankomen. Zijn schip, de Conti dl Savola,
ls te Gibraltar 13 uur door de Engelschen
vastgehouden, die een zeer scherp onder
zoek Instelden aan boord, waarvan de be
doeling niet duidelijk ls. Ecnerzljds heet het
dat de Engclschc eenlge reizigers met val-
sche paspoorten zochten, anderzijds, dat
een poging om Welles' papieren to stelen
was beraamd, hetgeen de Engelschen wil
den beletten.
Spoedig wordt er een offlcieele verklaring
van Roosevelt verwacht.
De correspondent van de New York Times
te Washington verklaart reeds, dat een
eventueele door Roosevelt af te leggen ver
klaring volgens diplomatieke kringen waar
schijnlijk weinig hoop zal bicden op spoe
dige beëindiging der vijandelijkheden.
Van de reis van Molotof naar Berlijn ls j
niets gekomen en het schijnt dat deze ook
niet ln het voornemen ligt. Niettemin blijft
de aandacht op den Balkan geconcen
treerd.
In een onderhoud met de Daily Express
heeft dc Turksche minister van buiten-
landsche zaken, Saradjogloe, gezegd dat zijn
land zeer voldaan ls over de hulp van
Frankrijk en Engeland Dc wapenleveran-
tles geschieden zeer geregeld, als men in
aanmerking neemt, dat Frankrijk en Enge
land ln oorlog zijn.
Saradjogloe gelooft, als vele andere Tur
ken, niet, dat de oorlog zich tot het na
burige Oosten zal uitbreiden, evenmin als
tot den Balkan Turkije althans zal niets
doen om een oorlog te provoceeren. De
nister acht het weinig waarschijnlijk,
een Balkanstaat voor Duitschland, Rus]
Italië of voor die drie staten gezamenlij
zou wijken. Indien zij tot een verdeeling
van den Balkan zouden besluiten, zou dat
oorlog beteekenen, een oorlog die niet ge-
localiseerd zou kunnen worden. Turkije ls
vastbesloten zijn veiligheid te verdedigen;
het zal zijn verplichtingen Jegens Engeland,
Frankrijk en de verbonden Balkanstaten
getrouw nakomen.
Volgens United Press zou Turkije zelfs
streven naar een verzoening tusschen de
geallieerden en de sovjets, maar zou Lon
den niet erg „happigzijn.
De Turksche pers richt scherpe aanval*
len op Duitschland. Zoo schrijft de
offlcieele Ulus dat Duitschland nil
eischen aan Roemenië heeft gesteld en
bindt hieraan de vraag of het mogelijk
zijn, dat het land neutraal blijft.
De gezaghebbende Yenlsabah conclu
deert in een redactioneel artikel: ..Duitsch
land zegt, dat het grondgebied noodlg heeft.
Lebensraum en het aarzelt niet het zwaard
te trekken en vuur en bloed te verspreiden
om dit te verkrijgen." Tegelijkertijd valt de
Yenlsabah de Duitsche radioprogramma's
in de Turksche taal aan en beschuldigt de
Duitschers ervan de uitzendingen van het
radiostation Ankara te storen. Van be
trouwbare zijde verneemt United Press ln
Istanboel, dat de regeering het plan in
studie heeft om een nieuw zeer krachtig
station Istanboel op te richten, zoodat sto
ringen onmogelijk zullen worden.
In de Observer schrijft Garvln, dat de
geallieerden behoefte hebben aan een vast
beradener en verder vooruitziende oorlogs
leiding.
Voor de overwinning zijn drie dingen ver-
eischt:
1 De versnelde tewerkstelling van eenlge
millloenen mannen en vrouwen. Groote
aantallen arbeiders zijn voor alles voor een
snelle ontwikkeling van de luchtmacht ver-
eischt.
2 De overwinning zal niet verzekerd zijn,
zoolang niet in den volsten zin des woords
de suprematie ln de lucht verzekerd wordt.
Dat ls absoluut gebiedend. Alleen de su
prematie ln de lucht kan den geallieerden
het Initiatief verzekeren.
3. Voor een doeltreffende leiding ls zon
der twijfel een klein oorlogskabinet van een
man of vijf noodlg, die ontslagen zijn van
alle gewone routinewerkzaamheden en zich
geheel aan dc leiding van den oorlog kun
nen wijden. Zoowel de bitterheid van re
cente lessen als de ontwikkeling van de
Europcesche betrekkingen van het oogen-
blik toonen aan, dat dit politieke opperbe
vel oogenbl ikke lijk tot stand moet worden
gebracht,
anval-
'■<m- 1
nln.wt
n ver-
uk ral
United Preas meldt:
Veelzeggend zijn de offlcieele cljfere,
die thans te Helsinki gepubliceerd wor
den over de zware verliezen, die Fin
land op elk gebied geleden heeft, als
gevolg van de 3Vt maanden oorlog.
Ruim 5.000 man van de keurtroepen
zijn gedood, er zijn naar schatting tus
schen de acht en tienduizend oorlogs-
weduwen en 20.000 a 30.000 weezen. Dak
loos geworden zijn 525.000 menschcn.
De Russische aviateurs hebben 64.000
bommen laten vallen, die 122 steenen hul
zen vernielden en 364 beschadigden. Voorts
werden 1460 houten hulzen vernield en
2619 beschadigd. Vier kerken zijn door
brand vernield, vijf beschadigd. Er zijn 46
hospitalen gebombardeerd, waarvan een di
rect geheel vernield werd, zeven tot den
grond toe afgebrand zUn en twaalf zwaar
beschadigd werden De schade door de
Russische bombardementen aangericht
wordt op twee milliard Finsche marken ge
schat.
Uit steun werd uitgekeerd 200 mlllloen
Finsche mark. waarvan 24 mlllloen uit de
Vereenlgde 8taten afkomstig was. De waar
de van het afgestane Vlborg wordt op twee
milliard Finsche mark geschat. Overwogen
wordt, aan elk gevlucht gezin tien H.A.
land af te staan.
HANGÖ EN VIBORG RUSSISCH.
Naar de commandant van Hangö, de
Finsche majoor Wlckatröm, telefonisch uit
Tammisaari mededeelde, zijn de formali
teiten van de overneming van het schicr-
ellmd door de Russen vlot verloopon. Alles
is volgens de vooraf opgemaakte plannen
gegaan, echter niet de bezetting door dc
■blitairen
De dikte van het Ijs in de Finschr Golf
rhlnderde het oorlogsschip, waarop eenl-
Russlsche detachementen naar Hangö
onderweg zijn, snel genoeg voortgang te
maken. Per vliegtuig ls echter een detache
ment aangevoerd.
Overigens maakt men van Russische zijde
ook geen haast met de bezetting door een
flinke troepenmacht, omdat de Finnen alle
voedingsvoorraden hebben meegenomen
Eerst wanneer deze zullen zijn aangevoerd,
zal men tot volledige bezetting overgaan
De geheele bevolking heeft de stad ver
laten.
Met de bezetting van Hangö, de Karell-
sche landengte en andere gebieden ls thans
aan alle territoriale voorwaarden van het
vredesverdrag voldaan. Alleen moeten de
Russen zich nog uit Petsamo terugtrekken.
Dat moet volgens de overeenkomst op 10
April geschieden.
Naar Havas uit Moskou meldt, zal den
laten April de passagiersdlenst per spoor
tusschen Vlborg en Leningrad geopend wor
den. met twee treinen per dag. een over
Terijokl en Koivisto, langs de kust, de an
dere via Terijokl en Perjljarvi. De telefoni
sche verbinding zal binnenkort worden her
steld; de telefooncentrale van Vlborg. die
4O0 aansluitingen kon verzorgen, zal ver
groot worden tot 2000 aansluitingen.
De huizen te Vlborg, die onbeschadigd zijn
gebleven, worden op het oogenbllk gebruikt
als clubs voor Russische soldaten en voor de
huisvesting der officieren. Twee duizend ar
beiders zullen terstond gaan werken aan
den wederopbouw der stad. Hun aantal zal
later worden uitgebreid tot 7000.
RADIOBOODSCHAP VAN LORD HALIFAX
AAN HET FINSCHE VOLK.
De Britsche minister van buitenlandsche
zaken lord Halifax heeft ln de Finsche
nieuwsuitzending van de B.B.C. een mede-
deeling laten voorlezen, waarin hij ver
klaart: „Indien anderen de vastberadenheid
van Finland het onheil en de barbaarsch-
held te weerstaan, zouden hebben gedeeld
op de eenlge manier, welke thans aan de
premier en de president der Vereenlgde Sta
ten belden hebben verklaard, de eenlge
vrede ls, die mogelijk ls.
De vroegere president van Finland, Svin
hufvud, heeft tijdens zijn verblijf te Kopen
hagen op zijn reis van Italië naar Finland
een Interview verleend aan het Deensche
blad „Berllngske Tldende". Ten aanzien van
het defensief verbond van de Scandinavi
sche landen zelde hij, dat zijns inziens geen
haast bU deze zaak ls. Het ls belangrijker
dat Zweden thans bewapent. Over de moge
lijkheid van een algemeenen vrede, ver
klaarde hij dat de huidige toestand moeilijk
heden voor de Vereenlgde Staten mee
brengt en Indien alle neutrale staten met de
Vereenlgde Staten zouden meewerken, dan
zou veel gewonnen zijn. Een gemeenschap
pelijk vredesoffensief zou niet onmogelijk
zijn en men zou den oorlogvoerenden een
rechtvaardig vredesvoorstel kunnen doen.
Dit zou evenwel een vredes-ultimatum moe
ten zUn en de neutralen zouden moeten wei
geren handel te drijven met dengene. die
het voorstel van de hand zou wijzen. Geen
oorlogvoerende kan bestaan zonder den
aanvoer uit neutrale landen, wanneer de
Vereenlgde Staten zich aan de zijde van
de neutralen scharen.
De strijd tusschen Siegfried- en Maglnot-
linle heeft hetzelfde beeld van altijd be
waard.
Havas meldt echter nog: Zondagavond
hebben de Duitschers langs den Rijn een
groot pacifistisch offensief Ingezet. Aan het
front hebben de Duitschers steeds propa
ganda gemaakt, vooral langs den Rijn, door
middel van spandoeken of van vlugschrif
ten, die uit vliegtuigen werden neergewor
pen Zondag nu werden belde middelen ln
grooten omvang gebruikt. Vlugschriften
sneeuwden neer en ln de boomen aan den
overkant van den Rijn en langs muren wer
den spandoeken aangebracht, terwijl luid
sprekers overal pacifistische leuzen deden
hooren. Al spoedig werd deze propaganda
van Fransche zijde met een welonderhouden
vuur uit automatische wapens en mitrail
leurs beantwoord, waardoor de spandoeken
ln flarden vlogen en de mannen, die de
luidsprekers bedienden, dekking moesten
zoeken. Uiteraard werd het vuur van Duit
sche zijde beantwoord, zoodat de Duitsche
poging tot pacifistische toenadering verliep
ln een levendig vuurgevecht over den Rijn.
Aan de rest van het front heeft zich niets
van dien aard voorgedaan
Van offlcieele zijde heeft men onthuld,
aldus United Press, dat Vrijdagavond twee
Duitsche grenswachten bij Birken, aan de
voormalige grens tusschen Tjechoslowakije
en Oostenrijk, vermoord zija. Eveneens van
offlcieele zijde ls tegelijkertijd bekendge
maakt, dat een agent van de Gestapo in
het Boheemsche Woud bij Domazlice (Taus)
Woensdagavond j.l. Ls aangevallen en ge
wond. Later ls hij overleden.
8 schipbreukelingen in
Engelsche haven binnengebracht.
NOG DRIE VERMISTEN.
De treiler „Protinus" IJm. 85 welke
Maandag 18 Maart uit Umuiden ter
vlflschcrij was vertrokken, is op de
Noordzee door tot nu toe onopgehel
derde oorzaak gezonken. Bijzonder
heden ontbreken nog.
Van de uit elf leden bestaande
bemanning zijn er acht, drijvende op
een vlot aangetroffen door een Britseh
oorlogsschip. Dit heeft de schipbreuke
lingen in een haven aan de Engelsche
Oostkust aan land gebracht. Drie man
worden vermist.
De schipper van de Protinus is dc
heer Klaas Wijker uit Egmond a/d. Zee.
De Protinus ls eigendom van de N V. Vls-
scherljmaatschapplj „De Daad" en mat
202,49 ton. Het schip was ruim 30 Jaar oud
en werd ln Engeland gebouwd.
BINNENLAND.
Moordaanslagen te Rotterdam en Rucphen
(4e Blad).
Vreemde vliegtuigen boven ons land f Bin
nenland, 4e Blad).
Roofoverval op een oude vrouw te Monster
(Laatste Berichten, le Blad).
In geen van beide gevallen heeft de
Duitsche politie de aanvallers kunnen vin
den. Degene, die den Gestapo-agent heeft
aangevallen, is de Tsjechische onderdaan
Jan Smutek, 25 jaar oud.
Al deze feiten zijn officieel bekendge
maakt ln een proclamatie tot het Tsjechi
sche volk, welke namens de Tsjechische
regeering voor de radio werd voorgelezen.
In deze offlcieele proclamatie doen de auto
riteiten een beroep op het publiek om
„overeenkomstig zijn natlonalen plicht"
de politie behulpzaam te zijn en „de man
nen te grijpen, die aldus de proclamatie,
deze misdaden begaan hebben, welke in
gaan tegen het geweten van mensch en
natie."
United Press jneld/t uit Boekarest
Ben Fransdhe maatschappij, die opkomt
voor de belangen der Fransche regeer mg.
heeft oontracten afgestoten met verschil
lende Fransche petrolemmondememineen
voor de levering van tweehonderdduizend
ton benzine binnen enkele maanden De
strijd tusschen Engeland en Duitschland in
zake het oplcoopen van het Roemeensche
petroleum-.«urplus is de laatste twee weken
niet zoo scherp geweest als gevolg van de
daling der prijzen van ruiwe petroleum.
Deae daling bedroeg bijna een derde Ver
wacht wordt dat zoodra de Donau bevaar
baar is, Duitschland groote hoevee Bieden
zal oplooopen Nu drijven er op verschil
lende plaatsen nog^ gevaarlijke IJsschotsen.
Heden werd bekend, dat de Joegoslavische
minister van handel Zaterdag te Boekarest
zal aankomen als leider van een delegatie
teneinde een nieuw handelsverdrag af te
duiten, waardoor de handel tusschen beide
landen op aanzienlijke wijze zal toenemen
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme handel Ongeanimeerde stem
ming - Koninklijken zwak - Amerika
nen iets lager - Nederlandsche beleg
gingen kalm.
BUITENLAND.
Nieuwe verliezen ter zee (le Blad).
Cijfers over de Finsche verliezen 'le Blad).
Zweden vergroot zijn gewapende macht
(2e Blad).
zie voorts „laatste berichten"
eerste blad.
men zie voor ons kort verhaal
pag. 2 van het vierde blad.
Verdere daling van temperatuur.
Zwaarbewolkt tot betrokken. Nu
en dan eenige regen. Matige, tij
delijk krachtige Zuidelijke tot
Westelijke, later wellicht verder
ruimende wind.
gebied te verzekeren. Het land wil ln vrede
leven met de geheele wereld, binnen het
kader van de balkan-entente, maar. zooals
Metaxas dat herhaalde malen heeft gezegd,
het wil een vrede, die de tradities van
zijn verleden waardig is:
GRIEKSCHE ONAFHANKELIJKHEID
HERDACHT.
Het nationale onafhankelijkheidsfeest ls
ln geheel Griekenland gevierd. In Athene
Saloniki. Larissa en andere garnizoens
plaatsen werden parades gehouden De bla
den wijzen op de bijzondere beteekenls van
dezen dag en op het feit. dat Griekenland
sterk genoeg Ls om de nationale onafhan
kelijkheid en de onaantastbaarheid van het
Louis Lovell. de Reuter-correspondent te
Boekarest heeft aanzegging gekregen het
land direct te verlaten. Vermoedelijk is dit
waar hij het bericht over een Duitsch ulti
matum aan Roemenië lanceerde.
DE NIEUWE CENTRALE CHINEESCHE
REGEERING.
In politieke kringen in Pelping doen ge
ruchten de ronde, volgens welke de plech
tige opening van de regeering van Wang
tslng wei wederom is uitgesteld tot 15 April.
De geruchten over wijziging ln het Brit- br-schavlng is overgebleven door de krach;
sche kabinet houden lntusschen aan. Dc
Daily Herald deelt mede, dat tot dusverre
Chamberlain geen leiders van de arbeiders
partij uitgenoodigd hfeeft. om tot dc regec-
ring toe te treden. Het blad voegt hieraan
toe clat er geen aanwijzingen zijn dat
Chamberlain dit alsnog wenscht of van
plan is, en wijst erop dat een mogelijk ver
zoek van Chamberlain in deze richting
waarschijnlijk een negatief antwoord zou
ontvangen. De Daily Express gelooft dat
Chamberlain vermoedelijk een oorlogskabi
net zal vormen van vijf „groote mannen"
(,,a big five cabinet"), bestaande uit hem
zelf, Hallfax, Simon, Churchill en Hoare.
Waarschijnlijk zou Churchill dan benoemd
worden tot minister zonder portefeuille en
zou hij dan ln dit oorlogsministerie leger,
vloot en luchtmacht vertegenwoordigen en
eveneens het departement van oorlogspro
ductie. Lord Chatfield zou dan aan marine
komen.
De Hongaarsche premier, graaf Teleki,
heoft gistermorgen een onderhoud van 2
der wapenen zouden de burgers van onze
belde landen thans zij aan zij hebben ge
streden voor de gemeenschappelijke zaak.
Wanneer onze overwinning bevochten zal
zijn. zal Finland ongetwijfeld deelen ln de
voordeelen, welke zullen voortkomen uit de
vestiging van dien duurzamen en recht
vaardigen vrede, welke, naar de Britsche
uur met den Italiaanschcn minister van
Buitenlandsche Zak«n, graaf Clano. gehad.
Heden wordt Teleki door Mussolini ont
vangen en waarschijnlijk Donderdag door
den Paus Donderdagavond keert Teleki
naar Boedapest terug HIJ kon niet door
den koning ontvangen worden, daar deze
zich niet in de Itallaanschc hoofdstad be
vond Teleki liet den koning echter een
hartelijke boodschap van Horthy toekomen,
die docr den koning beantwoord werd.
De Fransche premier Paul Reynaud, zal
vanavond om 8 uur <7.20 Ned. tijd) een
radiorede houden.
Opnieuw is een Duitsch vrachtschip
nabij de Deensche kust door een Brit-
schen onderzeeër tot zinken gebracht.
Het is de „Edmond Hugo Stinncs", een
schip van 2189 ton, dat, met cokes ge
laden, zich op weg bevond van ham
burg naar Kopenhagen. De bemanning
is behouden in Jutland aangekomen,
op den kapitein na, die door de Engel
schen aan boord van de duikboot werd
genomen.
Het wrak van de „Stinnett" ligt op
ingeveer drie mijl van de kust en is
gevaarlijk voor de scheepvaart.
Dp torp 'i.. van do ..Sfciur - te
middernacht ln den nacht van Zatei 1ag
op Zondag ter hoogte van Thorsmlnde aan
de Westkust van Jutland gebeurd. Pas om
2 uur den volgenden middag zonk het schip.
De bemanning, uit 21 koppen bestaande,
kreeg 15 minuten gelegenheid om ln de boo
ten te gaan.
Te Thornsminde zijn zij aan land geko
men. Twee hunner, die licht gewond zijn.
moesten ln het ziekenhuis worden opgeno
men. Zondagochtend zijn noe eenlge Duit
sche zeelieden ln een visschersboot naar
het wrak gegaan, om te trachten nog
eenige bezittingen te redden, wat hun ook
lukte In den loop van de week gaat de
Duitsche bemanning naar huis
Indirect is nog een Duitsch kolen-
schip, de 5000 ton metende „Ostpreus-
sen", het slachtoffer geworden van de
actie der Britsche marine. Het zit nu
op 1000 meter uit de N.W.kust van
Jutland, bij Hitshals, aan den grond.
Drie of vier dagen kruiste het al bij
Skagen. na de waarschuwing te hebben
ontvangen niet door te varen in Noor
delijke richting, daar een Britsch oor
logsschip op de loer lag.
Bij het zigzag-varen in de Jammerbaal
raakte het schip lek. De kapitein kreeg toen
orders koers te zetten naar het Zuiden en
de haven van Esbjerg binnen te loopen.
Onderweg liep het schip aan den grond. De
bemanning van 30 man ls nog >aan boord
en probeert het schip door pompen vlot te
krijgen. De „Ostpreussen" heeft een lading
van 4000 ton kolen aan boord en was op
weg van Bremen naar een Zweedsche ha
ven.
De kapitein heeft hulp ingeroepen. Een
Deensche torpedoboot ls bi) het schip.
Het torpedeeren van de „Stlnnes" en de
„Heddernheim" bewijst, volgens bepaalde
kringen te Londen, aldus meldt Havas. dat
Engeland geheel anders tegen vijandelijke
koopvaardijschepen optreedt dan Duitsch
land. Zonder waarschuwing hebben de Duit
schers^ talrijke Engelsche en neutrale sche-
gnn getorpedeerd, terwijl bij de jongste
ritsche actie van onderzeeers alle maat
regelen werden getroffen om de bemanning
gelegenheid te geven behouden den wal te
bereiken.
NOORSCH PROTEST TE LONDEN.
De krachtiger actie der Britsche marine
tegen de Duitsche scheepvaart tusschen
Scandinavië en Duitschland heeft tot een
Noorsch protest wegens schending van de
neutraliteit geleid. Officieel wordt te Oslo
medegedeeld, dat Britsche oorlogsschepen
tot driemaal toe de laatste vier dagen ge
tracht hebben Duitsche schepen bU de
Noorsche kust te onderscheppen. Minstexü
