Een
zwerftocht door de
Maginotlinie
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 21 Maart 1940
Vierde Blad
No. 24537
Mostü
J QZOgejodeerdKEUKENZOUTmMBORG
De terugtocht der Finnen
81ste Jaargang
De geest aan het front is uitstekend
Onderaardsche steden, die eiken
stormloop weerstaan
Aan alle orders wordt zonder uitzondering voldaan
Veel hadden we al gehoord en gelezen
over de Maglnot-linle met haar geweldige
permanente verdedigingswerken, wier sper
vuren al het tusschen liggende terrein be
strijken en die van voren en opzij geflan
keerd worden door kleinere forten en blok
huizen en veld versterkingen, doch elke be
schrijving zinkt in het niet bij de werke
lijkheid.
Daar, aan Frankrijks Oostgrens Is een
MAGINOTLINIE
(Van onzen Parljschen correspondent).
Ergens in Frankrijk, Maart. „Mevrouw,
het la mij een voorrecht In u de eerste
uw te begroeten, die tn de Maginotlinie
>rdt toegelaten. Wilt u zoo vriendelijk
lijn deze enkele bloemen, die niet langs de
helling van onze versterkingen gegroeid
zijn, ahs een hulde van mij en mijn staf te
aanvaarden.'' Deze korte toespraak werd
honderd meter onder den grond op enkele
kilometers afstand van de Siegfrledllnle
't den commandant van een der belang-
i.ik.ste verdedigingswerken van de Magi-
r. tlinie, die wij gedurende onze eerste
frontrels bezocht hebben, gehouden. We
i,ebben veel. buitengewoon veel gezien ge
durende die dagen, die wij aan het front
doorbrachtenforten en blokhuizen, loop
graven en prikkeldraadversperringen, tank
vallen en duizenden kanonnen en mitrail
leurs, maar niets heeft ons zoo getroffen
als dat gebaar van dien commandant. Lei-
dead het strenge en sobere bestaan van
kluizenaars, op kilometers afstand van ste
den en dorpen, levend tusschen beton en
ataal en slechts zelden ln de glorie van het
zonnelicht, terwijl op een paar duizend
meter afstand de Dultsche kanonnen staan
opgesteld en elk oogenbllk kunnen losbran
den, hadden zij er toch aan gedacht de
vrouwelijke collega, die van ons journalts-
t'.-ngroepje deel uitmaakte, een bloemen
hulde te brengen. Dat was een geste, zoo-
Rostand deze beschrijft: de „panache"
van Cyrano, „La rose 1'oreille" van Flam
bard, den ouden Napoleons-grenadier, een
gebaar, dat elegant en ridderlijk is niet al
leen, maar dat tegelijk in deze omstandig
heden getuigt van kalme onverschrokken
heid, van onverstoorbare koelbloedigheid,
van enorm vertrouwen ook. Voor ons sym
boliseert dit gebaar, dat zoo op en top
Fransch is, den geheelen geest aan het
front. Een soldaat, die zenuwachtig, be
kommerd en gedemoraliseerd is, die genoeg
heeft van het zware leven in de vuurlinie,
die door gemis aan contact met het huise
lijk leven zijn mcnschelljkheid verliest,
denkt er heusch niet aan minstens twintig
kilometer af te leggen om een bloemenrul-
ker te koopen. Die soldaten, die officieren
hebben dat wel gedaan: de stemming is er
[ped, de .stemming is overal goed: niet ai-
een materieel, maar ook moreel is het
Fransche leger tot de tanden toe gewapend.
Gedurende onze omzwerving aan het
front zijn we ontvangen door generaals
en kolonels, werden we begeleid dooi
majoors en kapiteins en luitenants,
hebben we vechts en links, zooals het
Met bijgaand artikel pubUcearen
U het eerste van een eerie van 1,
welke onee Par (Jee he correspondent
heeft geschreven naar aanleiding
van een recent beeoek, toegestaan
door de Franache militaire autori
teiten, aan de Maginotlinie, „welke
elke overschrijding uit het Oosten
tot een onmogelijkheid maakt."
waarmede Je rondrijdt op tentoonstellingen
en ln zwierende vaart werden wij over de
rails voortgesleept achter het met vlaggen
versierde locomotiefje. Vier en een halve
kilometer lang strekte zich van het cen
trale punt naar de eene zijde en vijf en
een halve kilometer naar de andere zijde
de tunnel uit, ongeacht natuurlijk de tal-
looze zijsporen, die naar verschillende rich
tingen gaan Machtige liften ln dubbele
kokers opgesteld stijgen van de laagste
muur gebouwd van staal en beton, naar de hoogste verdiepingen, brengen ln
waar elke indringer zich dood tegen minimum tijd nieuwe munitlevoorraden uit
loopt. Meter.dlk i> er het beton, tien- deu ar*nale,n daar beneden naar de ge-
schutskoepels daar boven. Daar in die koe
pels wordt de sensatie op een schip te ver
toeven wel het sterkste: zooais aan boord
de bedieningsmanschappen het doel niet
bespeuren kunnen en de kanonnen richten
volgens de aanwijzingen uit de centrale
vuurkamer, zoo lezen ook hier de door staal
en beton beschermde manschappen van
een soort electrisch nummerbord de aan-
EENS PIONIERS
EN NOG STEEDS
AAN DE SPITS
toeval dat meebracht, een praatje ge
maakt met soldaten en we meenen daar
uit de conclusie te mogeu trekken, dat
het moreel van den Franschen soldaat
samengesteld is uit verschillende bij
zondere elementen.
Een Fransehman-in-oorlog ls overtuigd
van de rol, die hij persoonlijk ln dit treur
spel speelt, hij beredeneert en beoordeelt
den oorlog, alsof hij er niet alleen een on
dergeschikte handelende persoonlijkheid,
maar ook de scheidsrechter van was. Land
bouwer van afkomst en „landman" ln den
allerlettcrUJksten zin van het woord, ls de
bodem voor hem Iets heiligs en als idealist
houdt hij ervan zijn vaderland te verhef
fen tot het symbool van een kiaar-om-
schrcven „zaak." Crltlsch- aangelegd rea
geert hl) op een tegenslag, maar na een
succes laat hij zich niet verblinden door
het welslagen, doch analyseert hij ook de
minder goede kanten ervan.
Diezelfde geestesgesteldheid hebben wij
overal teruggevonden en dat is iets won
derbaarlijks. wanneer men dat zware leven
van den frontsoldaat, die zooveel moet ont
beren, van hetgeen het leven mooi en aan
genaam maakt, moet leiden. Daar in die
stelling, die wij bezochten, leven 1500 man
een kluizenaarsbestaan. Omringd door ein-
delooze bosschen ls onder een heuvel een
vesting gebouwd, die desnoods Jarenlang
een zelfstandig bestaan leven kan. Het is
een heele stad onder de aarde, een stad
met een eigen clectrische centrale en di
verse nood-centrales, een stad met een wa
terleiding en een ziekenhuis, een stad met
kilometerslange tramrails, met restaurants
en kapellen, met ontspanningslokalen en
slaapgelegenheden, maar helaas ook een
stad met moordende kanonnen en mitrail
leurs van het lichtste en zwaarste kaliber,
met boordevolle amunltiekamers. een sta<l
vol jong leven en beweging, waarin gru
welijke tegenstelling wetenschappelijk
over leven en dood wordt beslist.
tallen tot honderd meters toe Is de
laag aarde, die dit alles overdekt. „De
Duitscher weet het en hij weet veel en
dat is maar goed ook," verklaarde ons
de commandant, „maar hij weet niet
alles. en dat is ook goed." besloot
hij met een fijn lachje. Wat de Duit
scher b.v. niet zal weten, of Indien hij
het weet, niet begrijpen zal. omdat het
zoo absoluut in tegenstrijd is met het
Dultsche karakter, dat ls de geest, die
er heerscht.
Grootmeester na God U in deze onder
aardsche stad de commandant, zooals de
kapitein op zijn schip, waarmede trouwens
een dergelijke stelling vergeleken wordt ln
de offlcieelc terminologie: zoo heet b.v. de
bezetting de equipage Die commandant,
die met zijn officieren de koketterie had
gehad zijn beste uniform aan te trekken
om zijn gasten te ontvangen vergeet
niet, dat we op een paar kilometer van de
Duitschers stonden is, zooals de Fran
schen dat zoo typisch uitdrukken, ,,un
seigneur" rijzige postuur, oogen van staal,
weinig gebaren, maar expressief. Een ener
gieke stem, die gewend is te bevelen, maar
die ook zacht genuanceerd kan zijn, wan
neer hij het heeft over zijn Jongens, van
wie sommigen gedurende een volle week
het daglicht niet zien, anderen, die .sinds
meer dan zes maanden de onmiddellijke
nabijheid van het fort niet verlaten heb
ben. Een man, die ons ontving met de
hoofsche wellevendheid van een kasteelheer
op zijn slot en ons zijn onmetelijke onder
aardsche woning toonde met de rustige
zelfverzekerde voldoening van een goed ad
ministrateur om ons tenslotte als een vol
maakt gastheer ten dlsch te nooden in de
bijna luxueus ingerichte offlclcrscantine.
Om hem heen officieren, Jonge kerels nog.
die leven met hun manschappen, boven
hen, zeker, want de discipline ls streng,
maar ook mèt hen. want ze zijn menschen
gebleven. We hebben bevelen hooren geven
om kanonnen te richten, maar nooit was
de stem onaangenaam snijdend en even
stipt werden de orders toch uitgevoerd.
Menschen zijn ze gebleven, van de hoogste
tot de laagste, menschen met eigen indivi
dualiteit en geen automaten En die geest
is het, die minstens evenveel als de taliooze
kanonnen de versterking onneembaar
maakt.
wijzingen af, die door de officieren in de
centrale vuurleiding gegeven worden Drie
minuten ongeveer, nadat de alarmschei in
zoo'n koepel of zoo'n blokhuis of kazemat
gerinkeld heeft, zijn de stukken tot vuren
gereed en al de bewegingen uitgevoerd, die
.successievelijk door het electrisch nummer
bord zijn aangegeven Met mathematische
zekerheid weet men dan. dat de granaat
op zooveel kilometer afstand op die en die
plaats zal ontploffen Mocht na het eerste
schot blijken, dat het schot te kort of te
ver gericht is. dan telefoneeren de uitkijk
posten, die dag en nacht scherp de wacht
houden ln gecamoufleerde observatietorens 1
en de streek door en door kennende, elke I
verandering ln het natuurbeeld waarne
men en onmiddellijk op hun kaarten aan-
teekenen naar de centrale vuurleiding,
waar de gemaakte berekeningen gecorri
geerd en naar de verschillende batterijen
worden doorgezonden. Zijn deze eenmaal
zuiver op het doel ingesteld, dan daalt er
een moordende stortvloed van vuur
staal op neer. terwijl natuurlijk voor het
laden van het zeer zware geschut een iets
langere tusschenpoo.s verelscht wordt, Won
derbaarlijk Is ln die geschutskoepels het
mechanisme, dat door één enkelen druk
van een vinger ln beweging wordt gebracht
Wanneer men over zoo'n versterkte stelling
heen zou wandelen, dan zou het zeer goed
mogelijk zijn boven op zoo'n koepel te staan
zonder het te merken. Maar plotseling rijst
dan uit den grond op een gevaarte van
staal en beton Slechts de dreigende loop
van het geschut steekt naar bulten en
wanneer dit zUn moordende lading heeft
gelost, daalt weer die massa onder den
beschermenden grond Tonnen en tonnen
gewicht zijn het, die hier rijzen en dalen,
gehoorzamend aan den sim pelen handdruk
van één enkelen soldaat.
Wandelend en rijdend door die onder
aardsche stad kwamen we langs de cham-
brées waar de manschappen slapen ln
hangmatten zoo'n stelling is een schip,
waar? langs ziekenzalen, waar de bed
den alle netjes gedekt, maar gelukkig on
gebruikt waren, langs operatiekamers, waar
1Ó9
BOUGIES
N.V. W.IL'L'EM V/AN RIJN^
AMSTERDAM (W.) HAARLEMMERWEG 475"^
TELEFOON 1*211 (4 LIJNEN)
(Inges. Med.)
Niet te voet hebben wij die onderaard- de drie doktoren den tijd doorbrengen met
sche stad doorkruist, in plaats van enkele
uren hadden wl) er dan enkele dagen voor
noodlg gehad. Op het centrale punt stond
een electrisch treintje klaar, zoo'n treintje.
duimen draaien en op zijn hoogst nu en
dan een patient met kiespijn ontvangen
We wandelden door gangen, waar een
ping-pong-tafel ruime belangstelling bleek
te genieten, we brachten een bezoek aan
een der keukens, waar op de electrische
kachels enorme stukken rundvleesch aan
genaam pruttelden, ginds hoorden we een
vleug dansmuziek overwaaien uit een ra
diotoestel, verderop stonden we plotseling
ln een kapelletje met een altaar en bid-
stoelen, waar de verschillende in deze ver
sterking gemobiliseerde priesters geestelij
ken troost brengen aan hun kameraden.
Een enorme zaal: het is de filtreerinrlch-
ting, werkend als een reusachtig collectief
gasmasker, waar bij een gasaanval de ver
giftigde lucht gezuiverd wordt. Dan weer
soldaten- en onderofflcierscantlnes. vroo-
lijk en geestig beschilderd door artistieke
militairen en zoo ingericht, dat ze in een
handomdraaien omgezet kunnen worden in
een bioscoopzaal voor de filmvoorstellingen,
die tweemaal ln de week georganiseerd
worden
Zoo ls de telling, die we bezocht heb
ben. zoo zijn met enkele ondergeschikte
variaties alle stellingen van de -Maginot
linie. een reeks onderaardsche steden van
staal en beton, waarop elke vijandelijke
stormloop dood moet loopen. een reeks
steden, waar het leven verschrikkelijk hard
en zwaar is. maar waar de bewoners met
bewonderenswaardige energie zich schrap
hebben gezet voor de goede zaak van
Frankrijk.
(Nadruk verboden).
(Inge*. Med.)
o
Een paal van zes meter lengte, gemaakt
van pas gekapt sparrenhout op den hoofd
weg van Viborg. tweehondercinegen kilome
ter van Helsinki. De paal ls lichtbruin ge
kieurd, rust op twee haastig geconstrueer
de schragen en is met zijn linkeruitelnde
aan de telegraafpost vastgenageld. Dit is de
nieuwe grensslagboomdie Dinsdagavond
om acht uur opgericht ls, zooals door het
Moskousche verdrag werd voorgeschreven
In een deel van de paal kerfden twee Fin-
sche werklieden den datum 19.3 40, uren
20 en hun Initialen A. N. en E. N. Viborg
ligt er zestig kilometer vandaan Ik zag
geen Russen, zoo vertelt de United Press-
correspondent Forte. Zij waren zeshonderd
meter verder en de weg maakt vlak achter
den nieuwen slagboom een bocht. Een en
kele Finse he soldaat met het geweer over
den schouder stond bij den slagboom. Hij
zag er vermoeid en moedeloos uit en be
dankte me zelfs niet, toen ik hem een pakje
cigaretten gaf.
Het verdween langzaam in den zijzak van
zijn door den strijd gehavende uniform. De
laatste belangrijke bewoonde stad voor dat
men op dit punt de nieuwe grens bereikt
is Vlrojoki. Eenige heeren van de politie
brachten ons naar den rand der stad en
wezen in Oostelijke richting op een boeren
huis en wat schuren. Zl) zelden .Ziet u dat
roode huls daarginds? Wel nu, dat is Rus
land".
De afstand was misschien zevenhonderd-
vijftig meter van waar we stonden. Het
haastig gesloten vredesverdrag verhinderde
een definitieve demarcatie van de nieuwe
grens.
Een gemengde grenscommissie zal
alle punten regelen zooals hier in het
Virolahti-distriet. Het was noodzakelijk
een „niemandsland" in te stellen, waar
door nog twee kleine dorpen Kur-
kila en Reinikkala geëvacueerd
moesten worden, totdat definitief is
vastgesteld waar de nieuwe grens loopt.
Dit „niemandsland" is op het breedste
punt ongeveer een mijl breed.
Een van de politle-autoriteiten verklaar
de: „de nieuwe grens dwingt zeventienhon
derd personen te evacueeren uit het Viro-
lahti-district en van de eilanden, welke
hiertoe behooren. De Russische troepen be
zetten dit Virolahti-land Dinsdagavond. Ik
betwijfel of ze er een enkelen Fin vonden"
Op den terugweg passeerden we duizenden
oldaten op ski's die aan weerszijden van
den weg langzaam vorderden. Hun eenige
wapenen waren pistolen en bajonetten. De
geweren werden vervoerd op sleden, die
doch altijd weer vooruit kwamen. Soep
keukens werden eveneens door paarden ge
trokken en door mannen gevolgd. Het is
moeilijk deze kerels aan te zien zonder op
nieuw te denken dat zij door den vijand
tot den ..terugtocht" gedwongen werden,
zonder dat deze er ooit ln slaagde hen op
de knieèn te krijgen. Toen de soldaten hun
sterke fortificaties in de tweede Manner-
heimlinie moesten verlaten, was hun ver
driet duidelijk In het bijzonder is dit nu
het geval nu zij op hun ski's door de door
granaten zwaar beschadigde steden trek
ken, zooals Vlrojoki, Hamina, Kotka, Lo-
viisa, Porvoo waar vele gebouwen en woon
huizen door de bombardementen met den
grond gelijk gemaakt zijn. Uit Virolahti en
Saekkijaervi waren de burgers de soldaten
reeds vooruitgetrokken. Wij zagen er zeer
weinig. Langs de wegen en op de boeren
erven stonden echter hun huisraad en be
zittingen.
De United Press-correspondent Uexkuell
meldt:
Terwijl de evacuatie bijna met de regel
maat van een uurwerk verloopt, volgens
de van tevoren vastgestelde plannen, kan
de verwijdering van de burgerbevolking uit
de afgestane gebieden in vele gevallen
Juister beschreven worden als een massale
vlucht dan als een evacuatie. In sommige
gebieden, in het bijzonder ln die. welke
dicht bij de vroegere fronten liggen, zijn
de bewoners niet in staat iets meer dan het
veege lijf te redden. Een complete evacuatie
is alleen mogelijk in die gebieden, welke
dicht bij de nieuwe grenzen liggen. Men ziet
hier hetzelfde als op den hoofdweg welke
van Hangoe naar het vasteland leidt, hoe
wel op veel grooter schaal De druk van het
naderende Russische leger en de terug
tocht van de Finsche troepen met al hun
materiaal en de groote gewonden-transpor
ten maakt de taak van de Finnen ln deze
gebieden bijna bovenmenschelijk.
Het sluiten van den vrede en de orders
de vijandelijkheden te staken, heeft geen
einde gemaakt aan den Russischen mili
tairen druk. Onmiddellijk na de vredesver-
klaring begonnen de Russen naar het Wes
ten te marcheeren en dagelijks volgens het
plan 7 kilometer van het afgestane gebied
te bezetten. Zij oefenden een zwaren druk
uit op de terugtrekkende Finsche troepen,
die zoo vermoeid waren na het wekenlange
verdedigen, dat zeven kilometer per dag met
orlogsuitrustlng moeilijk voor hen was
Onder het terugtrekken moesten de Finnen
er vaak op toezien dat de Russische troe
pen den juisten afstand in acht namen.
De mis ln de Maginotlinie wordt opgedragen.
door paarden getrokken werden, die vaak zoodat vluchtende burgers niet aan eenlg
tot den buik in de zachte sneeuw wegzakten! mogelijk gevaar blootgesteld zouden wor
den. Dit was alles des te moeilijker, daar
het den Finnen niet langer toegestaan was
hun wapenen te gebruiken. Er worden ge
vallen gemeld, dat Russische bombarde
mentsvliegtuigen de afgestane gebieden be
zochten, klaarblijkelijk om zich ervan te
vergewissen dat de Finnen geen sabotage
probeerden te plegen. Naar verluidt kwa
men de Russische vliegtuigen ook drie keer
over Hangoe.
Menig Finsche boer zou er liever de
voorkeur aan geven zijn huis in brand
te steken, dan het voor de Russen
achter te laten. Er wordt echter geen
enkel geval gemeld dat de strikte or
ders van de Finsche autoriteiten om
alles intact te laten werden over
treden.
De Finsche bladen prijzen tenvolle den
moed en vastbeslotenheid welke door de
Karelische boeren aan den dag gelegd werd
..Nergens zag ik ook maar welke soort van
wanhoop of zag ik ooit menschen huilen of
klagen", schrijft de correspondent van het
Huvudstadsbladet. „Een achttien jarig
meisje dat ik ontmoette, nadat zij een weg
van vijftig kilometer met een dozijn koeien
had afgelegd, lachtte. toen ik haar vroeg
waar zij vandaan kwam en waar zij naar
toe ging. Zij wist niet hoelang zij nog moest
loopen. maar wel, dat er geen tijd te ver
liezen was. „Die Russen hebben me een
karweitje bezorgd", was haar gezegde waar
mee zij de situatie karakteriseerde, zoo
schrijft deze correspondent.
Zelfs oude menschen die hun levenlang
op hun boerderijen hebben doorgebracht,
aanvaarden het onvermijdelijke en nood
zakelijke zoo snel mogelijk ..Er is nog steeds
ruimte voor ons in Finland", zei een oude
vrouw, terwijl ze bezig was koffiekommen
ln papier te pakken en ze zorgvuldig in een
mand te leggen. Men schat dat de waarde
van de gebouwen in Viborg. Sortavala. Kae-
kisaiml en Hangoe bijna twee milliard Fin
sche marken bedraagt Deze getallen zijn
gebaseerd op de registers van de brand
verzekeringmaatschappijen Naar verluidt
zijn de burgers van Viborg van plan na de
evacuatie bij elkaar te blijven en een nieu
we stad te stichten, welke ook Viborg zal
heeten Waar dit nieuwe Viborg gebouwd
zal worden ls niet bekend. 150.000 geëvacu-
eerden uit Karelië of ongeveer eenderde
van de afgestane gebieden zal zich niet ver
van Helsinki in de provincie Uudenmaa
vestigen.
Waar de toekomstige hulzen van het
overige tweederde deel zullen zijn is nog niet
bekend, doch het schijnt zeker te zijn dat
zij in Finland zullen blijven. Emigratie naar
andere landen, bijvoorbeeld Canada, heeft
niet plaats gevonden Dientengevolge is het
onwaarschijnlijk dat het offer van Ontario,
dat ln de bladen verscheen, honderddui
zend Finsche vluchtelingen op te nemen
aangenomen zal worden De algemeene
Finsche commentaar op de emigratie
kwestie is: ..het is al erg genoeg dat we
wat van ons land verloren hebben, we moe
ten onze menschen ook nog niet verliezen."
