Meer veiligheid voor
zeevarenden
VRIJDAG 1 MAART 1940
No. 24520
Radio-rede van den
Turkschen premier
De Russen naderen Viborg
steeds meer
JÜK'arSSatïïR'S: HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De verliezen der Noorsche vloot
Ilsie Jaargang
urkije is geheel gereed
Finnen erkennen
terugtocht
De strijd ter zee
Patrouilleering door kleinere schepen overwogen
Prins Aage van
Denemarken overleden
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
La Source de Nouveauté
De Bilt.
verwacht
Stappen te verwachten
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
ja cfc p«t regel voor advertentie, uit Lelden en plantten waar
ijtntschappen van ons Blad gevestigd i|)n Voor alle andere
sdverlentles 35 cti. per regel Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend by vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets bU maximum aantal woorden
iin 30. - Incasso volgens postrecht Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindiplem Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd «tjn:
per 3 maanden f.2 35
per week LI.U
Franco per post f 235 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland 1.0.30 per 3 mnU
De Turkschc premier, Baydam, heeft gla-
ond uit Ankara een radio-redevoering
ud<m. waarin hij ojü. zeide:
„Na een Intensieve voorbereiding ge
durende de afgeloopen twaalf maanden
is Turkije thans gereed voor wat ook
moge komen. Ik spreek vandaag tot u
op den laatsten dag onzer voorberei
dingen".
De premier verklaarde, dat Turkije
dertig mlllioen ponden ln het afgeloo
pen jaar heeft uitgegeven voor het
leger. Hieraan voegde hij toe: „Later
ral lk den vollen omvang bekend maken
van onze voorbereidingen".
De recente toepassing van de Turksche
jdwet", aldus zette Seydam verder ult-
„is zoowel in het buiten- als ln hot
onland verkeerd uitgelegd, waardoor
chton ontstonden dat Turkije den .staat
j beleg had afgekondigd, bevel had ge-
jen tot mobilisatie en zich gereed maakte
wr defensieve en offensieve bewegingen
n de UBjS.R. Al de-ze geruchten waren
lagen ongegrond. „Of wij ln den oorlog
:n trekken zal alleen beslist worden van
standpunt van onze nationale belan-
aldus de eerste minister. „De nood-
lls ingediend als voorzorgsmaatregel
buitenlandsche ontredderlngen het
•gelijk maakten uitsluitend op de nor-
de wetten des lands te vertrouwen, ma.tr
Dg en mobilisatie vormen zware verant-
rdelljkheden voor de staatslieden van
kije en eischen de diepste overweging.
Turkije zal deze maatregelen nemen,
wanneer zijn nationale belangen en zijn
bestaan vitaal bedreigd worden. In de
afgeloopen zes maanden ls geen wijzi
ging ontstaan in onze betrekkingen met
Rusland. Wij wenschen geenerlel bewe
gingen tegen den Sovjet te onderne
men. Wij kunnen niet Inzien, dat er
voor den Sovjet een reden is om ons
aan te vallen".
Voortgaande zeide spr „Onze doelstel
lingen en voornemens zijn volstrekt be
paald. De kwestie van deelneming aan den
oorlog en onze buitenlandsche politiek zul
len geen Invloed ondergaan van eenlge
combinatie van bulten. De verwarring en
onrust, die bulten onze grenzen heerschen,
zullen en mogen ons er niet van afschrik
ken om met een koel hoofd een oordeel uit
'te spreken en besluiten te nemen".
Na de natie te hebben gewaarschuwd
dat „de crisis, die een groot deel der
wereld heeft overdekt, thans aan onze
deur staat", besloot Saydam met de
woorden: „Ik weet, dat ieder burger
zijn plicht zal doen".
„Wanneer ooit de regeering een oorlog
zou verklaren", zoo zeide Saydam. „zou dit
geschieden ln overeenstemming met de
grondwet en slechts met uitdrukkelijke toe
stemming van het parlement".
De premier kondigde met betrekking tot
de nieuwe begrooting verhooging van be
lastingen aan. De oorlog en de daarmede
gepaard gaande zwaardere lasten voor de
begrooting, te zamen met de verminderende
ontvangsten, zullen een tekort veroorzaken
van veertig mlllioen Turksche ponden. Dit
tekort moet door tijdelijk hoogere belas
tingen vereffend worden. Op een begrooting
van 250 mlllioen zullen de uitgaven voor de
landsverdediging In den loop van het be-
grootlngsjaar honderd vijf tig mlllioen Turk
sche ponden bedragen.
Het lot van Viborg schijnt spoedig te zul-
tn zijn bezegeld!
Het Russische legerbcrlcht luidt: op 29
tf>niari gingen de sovjettroepen met suc-
s voort het offensief op de Karellsche
"""ïngte tot ontwikkeling te brengen.
Zij bezetten de spoorlijn Vlipurl-(Vi
borg) -Valkjaervl, de stations Cyrapaa,
Heinjoki en Pero (op 9 km. ten Oosten
van VUpuri) benevens de stad Ylasai-
nio en zomerhuisjes op de Oostkust van
de baai van Viipurl op 2 km. ten Zui
den der stad.
Op 28 en 29 Februari hebben de sovjet-
»pen 72 vijandelijke verdedigingswerken
Women, waaronder 66 gewapend betonnen
""ten. behalve de 42, die vermeld waren ln
t communiqué van 28 Februari.
36 Vijandelijke vliegtuigen zfjn vernield
P vliegvelden en bij luchtgevechten.
Officieel wordt de terugtocht door 1e
XIen erkend, legerberlcht zegt o.m.:
Op de landengte van Karelle bleef de
ptnd druk uitoefenen op 28 Februari tus
sen de Golf van Viborg en het Vuoksen-
*r, waar de Finnen zich op nieuwe stel-
»?en hebben teruggetrokken. De vijand
zware verliezen: 14 tanks werden ver
weid.
Overigens wordt slechts gesproken van
'geslagen aanvallen in andere sectoren
van eenlg succes bij Kuhmotuye.
Uit Stockholm wordt dit aldus nog aan
duid:
De Finsche troepen hebben zich thans te-
Jggetrokken op de linie, die rechtstreeks
;r' an de Finsche Golf naar het Vuck-
*nmeer, halverwege de Karellsche land-
■tond Talpale houden zij stand, doch mi-
deskundigen te Stockholm wijzen er
flat deze sector, Indien de Russen te
i'W8 doorbreken, ernstig ln den rug zou
'fden bedreigd.
u* naar Viborg oprukkende Russen zijn
in het bezit van drie spoorlijnen en
r Hoofdwegen, welke naar de stad lelden.
United Press meldt:
joigens te Svanvlk ontvangen berichten,
Jjj«n de Finnen zlch gereed, uit Nautsl
naar het Zuiden terug te trekken
1 a s strategisch doel de verdediging van
blo anR tot den hoofdwe& van Pet'
n5?urende den nacht daalde de tempe-
J?r tot viJf en twintig graden Celslus
jQer nul.
Het Zuiden, nabij Kuhmo, zit het roode
JL n°S duchtig ln den knoop. Ten Noor-
fe»ulan ^et Ladoga-meer worden groote
jk pj.van de Russische strijdkrachten naar
"Havende divisies gestuurd, om deze
aan te vullen en te versterken, want tal van
roode divisies zijn, zoo al niet vernietigd,
dan toch zóó gehavend, dat zij uit de vuur
linie moesten worden genomen om een re
organisatie te ondergaan of met andere te
worden samengesmolten.
Tot op heden heeft de oorlog het moreel
der Finnen niet geschokt. Aan het front,
zoowel als in het achterland staan de Finnen
nog even moedig en taai en ongeschokt als
bU het begin van den oorlog.
FINSCHE PROTESTEN.
De Finsche gedelegeerde te Genève, Hol-
stl, heeft gisteren een nota van zijn regee
ring overhandigd, waarin de oorlogsmetho
de van de Sovjet-Unie aan de kaak wordt
gesteld, o.a. het systematisch bombardee
ren van dorpen, scholen en hospitalen. De
nota, welke drie pagina's telt, zal binnen
kort gepubliceerd worden en worden toe
gezonden aan alle staten, leden van den
Volkenbond.
In een tweede nota, die gisteren aan den
Volkenbond ls gezonden, brengt de regee
ring te Helsinki ter kennis van den Vol
kenbondsraad dat de Russische luchtmacht
verscheidene malen de neutraliteit heeft
geschonden van het gebiec* der Aalands-
ellanden, welke door de convent!*- van
Oenève van 20 October 1021 is gewaar
borgd.
HULP VOOR FINLAND.
De Amcrlkaansche senaat heeft het wets
ontwerp dat Woensdagavond door het Huls
van Afgevaardigden ls aangenomen en dat
voorziet ln het vergrooten van het kapitaal
van de Bank voor In- en Uitvoer met 100
mlllioen dollar, aangenomen. Hierdoor
wordt de weg geopend voor een credlet aan
Finland, China, de Scandinavische landen
en Zuid Amerika.
Roosevelt zal de wet morgen teekenen na
zijn terugkeer van het Panamakanaal.
In een gisteren te Stockholm gehouden
persconferentie ls medegedeeld, dat het
comité voor hulp aan Finland ln deze
maand een versterkte campagne op touw
zal zetten voor de werving van vrijwilli
gers. Een gezelschap Finsche mannen en
vrouwen, dat te Stockholm ls aangekomen,
zal ln verband hiermede een groote propa-
gandatournée maken. Tot dit gezelschap
behoort ook de bekende Finsche schrijfster
Sally Salminen.
Een groote groep studenten, behoorend
tot het Zweedscfie leger, hebben den koning
gevraagd toestemming te verleenen om als
vrijwilliger naar Finland te gaan met mede
neming van hun Zweedsche wapens en uit
rustingsstukken.
Een aantal Zweden, die werkzaam zijn
op cultureel gebied heeft in een manifest
een beroep gedaan op de intellectueele lei
ders ln de Vereenlgde Staten. Finland spoe
dig en op elke mogelijke wijze te hulp te
komen. Tot de onderteekenaars behooren
o.a. Prins Oscar Bernadotte, Edström, voor
zitter van de Internationale kamer van
koophandel, voorts Von Heldenstam, win
naar van den Nobelprijs voor letterkunde
ln 1909, Svedberg (Nobelprijs voor schei
kunde 1926). alsmede tal van Zweedsche
hoogleeraren.
In het manifest wordt een oproep ge
daan „ten behoeve van een land, dat door
nauwe geestelijke ban^prt met de Vereenlg
de Staten Ls verbonden" en er aan herin
nerd. dat de volken van Noord-Europa heb
ben bijgedragen tot het vormen der demo
cratische Idealen en denkbeelden ln Ame
rika.
Nooit ls een zaak duidelijker geweest,
nooit heeft een natie een rechtvaardiger
verdedigingsoorlog gevoerd dan Finland
tegen den roofzuchtlgen Rusaischen reus
Voor een overwonnen volk beteekent de
Sovjet-Russische ..levensruimte" het kerk
hof van zijn nationale cultuur, de graf
kamer zelf.
„WU zijn er van overtuigd", zoo besluit
het manifest, „dat een gezamenlijk streven
door alle beschaafde staten naar de over
winning van Finland en de beschaving een
macht kan worden, welke verhoedt, dat
Europa verder naar den chaos afglijdt en
welke den vrede op aarde schept. Daarom
richten wij dit pleidooi tot u: Komt
Finland spoedig te hulp en op alle moge
lijke manleren!"
DE ALTMARK.
In diplomatieke kringen te Londen ls men
van oordeel, dat de Inzichten van Engeland
en Noorwegen over de Altmark-zaak niet
zooveel verschillen, als men eerst wel dacht,
aangezien niemand in Engeland er aan
denkt te betwisten dat het optreden van den
torpedojager Cossack een ..technische on
regelmatigheid" was en dat minister Koht
van zijn kant spontaan heeft erkend, dat hij
O
In haar vergadering van gisteren heeft
de commissie-Van 't Haaff voor de veilig
heid ter zee. naar aanleiding van de
scheepsrampen van den laatsten tijd, zich
ernstig beraden omtrent de mogelijkheid
den opvarenden meerdere veiligheid te bie
den. waarbij zij onder het oog heeft gezien
of deze door het ln verband doen varen
van twee of meer schepen, dan wel door
middel van begeleidingsschepen kan wor
den verkregen. Ernstige moeilijkheden van
technischen aard verzetten zich evenwl te
gen uitvoering zoowel van den eersten
vorm als van den tweeden vorm van be
veiliging.
De commissie zal thans evenwel een
onderzoek instellen naar de mogelijk
heid van patrouilleering op een spe
ciale, voor een groot deel afgebakende
route, door een aantal kleinere sche
pen, waardoor opvarenden verzekerd
zullen zijn dat bij een eventueel onge
val hulp steeds nabij is. Mocht deze
oplossing aanvaard kunnen worden,
dan meent de commissie, dat daarmee
een zeer goede beveiliging zal worden
verkregen.
Het ls voor de commissie een voldoening
tc constateeren, dat de meeste reeders
thans reeds uitvoering hebben gegeven aan
de voorstellen, welke zij in een concept
besluit heeft neergelegd, waarvan de be
krachtiging overigens eerstdaags kan wor
den vernacht. De commissie stelt er prijs
op, op te merken, dat de oversteek over
de Noordzee, voor zoover dit practlsch mo
gelijk is, ln verband met de veiligheid
steeds zoo veel mogelijk bU daglicht zou
moeten geschieden.
Een groot aantal uitvindingen, waarvan
de meeste betrekking hebben op de be
strijding van het mijnengevaar, zijn ter be
oordeeling aan de commissie voorgelegd.
De meeste dezer vindingen moesten even
wel ter zijde worden gelegd, omdat deze
haars Inziens niet voor practlsche verwe
zenlijking ln aanmerking kunnen komen.
neef van koning Christ laan van Denemar- l,LI 'VWWIHHI Mik MILUVW
Wijlen Prins Aage tui Denemarken.
In 1914 deed hl) afstand van alle rechten
op den troon en van den naam van Prins
van Denemarken om ln het huwelijk te
kunnen treden met de dochter van ^raaf
Calvl dl Bergolo. die tot 1910 Itallaansch
gezant was ln Kopenhagen In 1923 trad
prins Aage ln Franschen militairen dienst,
als officier bij het vreemdelingenlegioen. In
1930 nam hij zijn ontslag en reisde naar
de Vereenlgde Staten, waar hij een aantal
lezingen hield. Zijn pogingen om een han
delsbetrekking te bekomen, faalden, zoodat
hl) zich ln 1932 weer ttj het vreemdelingen
legioen meldde. In 1935 werd hl) tot majoor
bevorderd
Zijn belevenissen ln het vreemdelingen
legioen beschreef hij ln zijn boek „Vijf Ja
ren ln liet leger der verlorenen".
BINNENLAND.
Vijftig jaar arbeidsinspectie in Nederland
(Binnenland, 3e Blad).
Geenverhooging der rijkssalarissen (Bin
nenland, 3e Blad).
Het voorloopig Nederlandsch voetbal-elftal
vastgesteld (Sport, 3e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Stille handel - Lustelooze markt - Ko
ninklijken gedrukt - Amerikanen prijs
houdend - Nederlandsche Beleggingen
vast.
BUITENLAND.
Nieuwe economische decreten in Frankrijk
(4e Blad).
Vlborg's val schijnt aanstaande (le Blad).
De Noorsche minister Koht over de Noor-
sche verliezen ter zee (le Blad).
Radio-rede van den Turkschen premier (le
Blad).
Sumner Welles te Berlijn (le Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
ZOETERWOUDSCHE SINGEL 10, Tel. 24513
De nieuwe VoorJ.arscoUectie bestaat uit
JERSEY en LMPREVI t JAPONNEN, alsmede
ZUDEN BLOUSES.
273 tlnrez ICedJ
zich heeft vergist ln de keus van „een van
zijn voornaamste argumenten"
Ook wijst men te Londen op de moeilijk
heid van een arbitrage ln tijd van oorlog,
terwijl Dultschland de derde partij zou zijn,
welke hierbij betrokken la.
FRANSCH SCHIP OP DE NOORDZEE
GEZONKEN.
Het Fransche stoomschip „Plm 25" long.
8000 ton» ls Dinsdag op de Noordzee ge
zonken na een ontploffing.
Des nachts matige tot lichte vorst,
overdag boven het vriespunt. Hel
der tot licht bewolkt. Droog weer.
Zwakke tot matige, ln het midden
tijdelijk krachtige Noordelijke tot
Oostelijke wind.
Vier leden der bemanning werden gedood,
doch de overige 39 werden opgepikt door een
Britsch oorlogsschip en in een haven aan
de Zuidoostkust aan land gebracht. Negen
In het Noorsche Storting heeft Hambro
gewezen op de zware slagen, de Noorsche
koopvaardijvloot toegebracht en gevraagd,
hoe de regeering daartegen dacht te han
delen. Minister Koht zeide
dat Noorwegen tijdens dezen oorlog
reeds vijftig schepen verloren heeft
met te zamen 110.000 ton. Bij deze ram
pen hebben driehonderd-vijftig Noor
sche zeelieden en passagiers het leven
verloren.
„Wij hebben de bewijzen", aldus de
minister, „dat negen van deze schepen
door Duitsche strijdkrachten tot zinken
gebracht zijn.
De overige schepen zijn meerendeels na
een nüjn-explosie gezonken. Twee schepen
kwamen bU ongeluk ln een mijnenveld
terecht, dat te voren, zooals het behoort,
bekend was gemaakt"
Koht maakte voorts bekend, dat bij de
laatste bijeenkomst van de ministers van
buitenlandsche zaken van Noorwegen, De
nemarken en Zweden was overeengekomen,
afzonderlijke stappen bij de oorlogvoerende
mogendheden te doen om haar te vragen
op te houden met den Illegalen mijnen-
oorlog.
Daarop noemde minister Koht de geval
len. waarin schepen door duikbooten of
vliegtuigen tot zinken waren gebracht. In
eenlge gevallen heeft Noorwegen reeds een
protest te Berlijn ingediend en schadeloos
stelling geëischt.
Andere protesten zijn in voorbereiding.
„Belangrijker is het echter", aldus de
minister, „dat deze soort van oorlog
voering wordt stopgezet. Binnenkort
zullen daaromtrent vertogen tot de
Duitsche regeering gericht worden. De
Noorsche landen hebben elkaar voor
zulke gevallen steun toegezegd". De mi
nister sprak de hoop uit, dat ook an
dere neutrale landen zich daarbij zullen
aansluiten.
De minister wees de officieuze Duitsche
waarschuwingen tegen het varen ln de z.g.
gevaarlijke zones langs de Britsche kust af.
..Zulke waarschuwingen", aldus de minis
ter. ..hebben niets te doen met het volken
recht en het zou niet met de neutraliteit te
vereenigen zijn. de Noorsche scheepvaart op
Engeland stop te zetten".
NOORWEGEN MOET VAREN!
„Bovendien is de handhaving van de
scheepvaart op Engeland voor Noor
wegen een levensbelang. Sinds oude tij
den is de belangrijkste handel van
Noorwegen op Engeland kericht. Noor
wegen kan niet ophouden te varen,
aangezien de scheepvaart het belang
rijkste middel van bestaan voor Noor
wegen is.
Wij houden niet van het bestaande
systeem van contrabande-controle en wü
hebben reeds verklaard, dat dit systeem in
strijd is met het volkenrecht, wanneer het
toegepast wordt op schepen, die op weg
van de eene neutrale haven naar de an
dere zijn. Wanneer echter de Britsche auto
riteiten onze schepen dwingen controle
havens aan te doen. dan geeft dat den
Duitschers nog niet het recht onze schepen
tot zinken te brengen.
Al deze kwesties", zoo besloot de minister,
„moeten ernstig onderzocht worden en de
Noorsche regeering zal er op aandringen,
dat binnenkort onderhandelingen hierover
gevoerd zullen worden".
