)ebuitenlandsche propaganda in België GRIEP In den greep van den winter Onze Wereldatlas Bescherming kunstschatten tegen oorlogsgevaren Vrijdag 9 Februari 1940 IIDKH DAGBLAD - Derde Blad Maatregelen der regeering Ameland reeds een week geïsoleerd Bakkers kunnen geen brood bakken De moord te Leidschendam De a.s. groote Narcissen- tentoonstelling te Sassenheim De deelen VII t./m. X verkrijgbaar Regeering vraagt crediet van twee millioen Berichten vorige oplage Binnenland onzen Brusselschen correspondent) kinds het tweede „alarm" hebben de re- lering en de militaire autoriteiten strenge Latregelen genomen tegen allen en alles kt de eenheid en veiligheid van het land [gevaar brengt. Vóór dien tijd was er een kere aarzeling te bespeuren. Vrijheid van [ukpers. vrijheid van vereeniging. daarmee [de Belgische staat groot geworden. Aan rechten, die den Belgischen burger in b grondwet zijn gegarandeerd, raakt men fchts met groote schuchterheid en in zeer [zonderlijke omstandigheden. Tot het Cede alarm bleef het bij een waarschu- jig van hoogerhand tegen een blad dat [i boekje te buiten ging, een enkel maal ird een persorgaan en dan nog slechts jten tijd verboden. Er is hier dan ook in [eerste oorlogsmaanden heel wat gezegd geschreven, dat lijnrecht in strijd was [t de officieele neutrale houding van de teering, zonder dat deze ingreep. Maar sinds het tweede alarm heeft het saar een concreter vorm aangenomen en jst het in een bepaalde richting. Hebben „uit de lucht gevallen" documenten ook tevens bevat, gelijk sommigen beweren, laruit blijkt, dat Belgische insiders kwistig n met het verstrekken van militaire in- htingen aan buitenlandsche mogendhe- ii? Sinds half Januari waait hier een idere wind. Dagelijks kan men lezen van t inbeslagnemen van bladen, van strooi- etten, van huiszoekingen bij leden der remistische partijen, arrestaties van nnen. ij haar optreden tegen de pers ontleent regeering haar bevoegdheid aan een wet van 1916, op grond waarvan op- nd geachte geschriften kunnen worden boden en tot drie maanden gevangenis- at kan worden gegeven aan allen die bij drukken of het verspreiden ervan mede- irken. Deze wet geldt slechts voor oorlogs- d en vooral van liberale zijde is er kritiek igekomen, dat de regeering een oud wetje or den dag heeft gehaald, dateerend uit n tijd, toen er geen parlement en het land ln oorlog was. Het hof te Luik heeft reeds uitgemaakt, dat de oorlogstoestand begint met den dag der mobilisatie en eindigt met de demobilisatie en dus wel onder de hui dige omstandigheden geldig is. De regeering past deze wet toe in afwachting van de uit spraak van het Hof van Cassatie en heeft allereerst alle communistische bladen en la ter ook strooibiljetten verboden. De strijd ls geen gemakkelijke. Voor het ééne blad dat verdwijnt, verschijnt er morgen weer een ander onder nieuwen naam. De propaganda geschiedt onder de leus van het imperia listisch kapitalisme van België's oude bond- genooten die ln het Waalsche land vooral, waar de communisten hun grootste activi teit ontwikkelen, veler sympathie hebben behouden. Daarnaast heeft natuurlijk ook het Fransche communisme een uitlaatklep gezocht, sinds de partij in Frankrijk ont bonden ls. Vele publicaties, die in Frankrijk verboden zijn, worden nu in België gedrukt, voor menig Fransch communist ls België een nieuw Mekka geworden, van waar uit hij zijn land tracht te bewerken. De regee ring ls dus reeds gedwongen hiertegen op te treden om diplomatieke Incidenten te vermijden. Communisme, rexisme, Vlaamsch-natio- nallsme reiken elkaar soms broederlijk de hand en het ls een gouden tijd voor avon turiers, die men nu in het ééne, dan ln het andere kamp aantreft. Onder gesloten en veloppe, die als afzender een willekeurlgen, ln de telefoongids gevonden naam vermeldt, werden voor de geallieerden beleedigende propagandageschriften ln het leger ver spreid. Sinds de waakzaamheid van het par- paar Griep is vaak het gevolg van kou vatten. Zoodra U niest vlug een druppels Va-tro-nol in beide neusgaten. Het voor- I komt menige ver- i koudheid. VlCKS 7012 (Ingez. Med.) ket verscherpt ls, is in plaats van de schrif telijke propaganda de mondelinge propa ganda sterk toegenomen, zoowel bij de ge- moblllseerden als in de arbeiderscentra, op de markten, bij de fabrieken en de mijnen. De propagandisten gooien dan terloops in hun gesprek leuzen, die ze op geheime bij eenkomsten die door het geheele land ge organiseerd worden, van hun leiders ont vangen. Een nieuwe verschijning ls ook de „marraine rouge", een mooie vrouw, die den soldaat in zijn vrije uren komt opzoeken, hem cadeautjes en versnaperingen brengt. Toevallig zijn die geschenken ln anti-Fran- sche of anti-Finsche tractaten gewikkeld! Er gaan hier nu heel veel stemmen op die de regeering verwijten, dat ze het kwaad niet in den wortel aantast, zoolang ze de extremistische partijen niet ontbindt en haar vertegenwoordigers in het Parlement naar huls stuurt. Reeds heeft een liberaal Ka merlid een wetsontwerp gedeponeerd, waar in hij de ontbinding der communistische partij voorstelt. Men is hier echter niet ln oorlog zooals in Frankrijk en er zijn ook wettelijke bezwaren. Maar zelfs al waren die er niet. dan nog is men het er hier niet over eens of men zich op dezen gevaarlijken weg: beperking van het vrije recht van vereeni ging, waarvoor men zoo lang heeft gevoch ten, moet begeven. In de socialistische partij heersoht een ware „zuiveringswoede" tegen de communisten, maar kan een wa pen, dat zich vandaag tegen de commu nisten keert, niet morgen ook ln het eigen hart worden gestoken? De eerstvolgende weken zullen hierover wellicht interessante debatten in de politieke partijen brengen. Wat den eisch tot ontbinding der Vlaamsch- nationallstische Partij betreft, dien zullen we voorloopig nog wel als een politiek agitatie middel mogen beschouwen Ondertusschen gaat de regeering voort met het treffen van maatregelen tegen de nazi-propaganda in het Vlaamsche land en ln de kantons van het Oosten met zijn roe rige Dultsche minderheden. Maar ook in het andere kamp vallen de slagen, gelijk blijkt uit het verbieden van de „Flambeau", het Franschtalige geesteskind van de libe ralen, terwijl de bevolking nog eens na drukkelijk opmerkzaam werd gemaakt op de in 1939 afgekondigde wet tegen de spion- nage en het oprichten of medewerken aan bureaux die militaire inlichtingen ten gun ste of ten nadeele van een oorlogvoerende mogendheid verstrekken. Wat ln vredestijd een groot voorrecht is knooppunt te zijn van twee culturen, waar de geestesstroomen uit alle richtingen vrij samenvloeien, blijkt thans zijn groote moei lijkheden mee te brengen voor een klein neutraal land temidden van drie groote oorlogvoerende mogendheden. (Nadruk verboden). Reconstructie bij de Smltsbrug. VOOR-ONDERZOEK SPOEDIG GESLOTEN? Naar wij vernemen loopt het voor onderzoek in de moordzaak te Leid schendam ten einde. Gistermiddag heeft weer een reconstruc- van het misdrijf plaats gehad, echter n reconstructie op kleine schaal, welke "h heeft bepaald tot het onderzoek bij Smitsbrug, hoe de auto waarin de da- r(s) hebben gezeten, over de brug is ge- 'en, en of de sluiswachters Yzinga en bij de brug staande, ln de auto heb- n kunnen kijken. Te ongeveer twee uur arriveerden bij het is van burgemeester Keizer de rechter- nmissarls. mr. Borgerhoff Mulder, de bstituut-officier van Justitie mr. N. S. "kstra, eenige leden van de rijksrecher- e en de verdediger mr. R. Kokosky. De verdachte R. A was bij deze recon- ctie niet aanwezig. De heeren bleven ruimen tijd in den woning van den bur- meester om later naar bulten te komen de situatie bij de brug, die schuin tegen- er het huis van den burgemeester ge en is, in oogenschouw te nemen. De bur- meester was hierbij niet tegenwoordig, "r hij ongesteld is. De auto, waarin het slachtoffer ls ver- rd. een vier-persoons-Chevrolet, was ~r deze gelegenheid uit de garage te idschendam, waar zij den heelen winter d gestaan, gehaald. Men liet den wagen rschillende malen de brug op en af rij- n, waarbij nauwkeurig werd nagegaan, r Je sluiswachters hebben gestaan. Aan auto waren nog verschillende sporen n aanrijdingen te zien. De auto droeg t nummer GZ-62506. De belangstelling "r deze reconstructie was van de zijde <n het publiek vrij groot, doch de politie ~d maatregelen genomen, dat nieuwsgie ren er niet te dicht bij konden komen en "t verkeer werd gedurende de reconstruc- ,e stilgelegd. m drie uur ongeveer was de reconstructie "indigd. opening door dr. a. j. verhage. Van 13 tot 17 Februari a.s. zal in Bloem- pt" de groote jaarlijksche NarcLssenten- viistelling worden gehouden, waarvoor eer bijzonder veel belangstelling bestaat. le Plaatsruimte in ons gebouw is reeds .^serveerd voor de vele en groote inzen den. De Jury wacht weer een moeilijke ak. De officieele opening van deze tentoon- jtog zal worden verricht door den voor tor der Alg. Ver voor Bloembollencul- Ur- dr. A, j. Verhage, op Dinsdag 13 Fe- farl a.s. des n.m. half drie. ln verband met de zeer moeilijke tijds- "^Jfldigheden voor het bloembollenvak, orat deze opening door den voorzitter van %emeene Vereeniging dr. Verhage, r tot vak van groot belang geacht. 'dilllllllllltllHlllllllllllllllllHlltllllllllltlllllllllltlllHllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIHIIHIIIIUIIIIHIHllllltlllllllllllllllllllllllllItH Maandag a.s. des namiddags te 2 uur beginnen wij met den verkoop van de deelen VII t/m X onzer Wereldatlas. De prijs voor deze 4 deelen, afgehaald aan ons Bureau, bedraagt 40 cent. Franco huis, bij voor uitbetaling, 52 ct. Van de deelen 111 t/m VI is nog een beperkt aantal verkrijgbaar. Prijs per deel 10 ct. Franco huis per 2 deelen 6 ct. meer. De opbergmap en de deelen I en II zijn geheel uitverkocht. DE DIRECTIE Sedert Zaterdag is Ameland volkomen ge ïsoleerd. Men heelt sindsdien geen post ont vangen, terwijl ook de mogelijkheid ont breekt om van otnaar het eiland te komen. Zoo bevinden zich thans in verscheidene deelen van het land zeelieden, die van Zaterdag toen het K.L.M.-vllegtuig voor Ameland hen niet kon medenemen reeds op een gelegenheid wachten om naar huis te kunnen gaan. Een bewoner van Ameland ls overleden Zijn kinderen kunnen niet naar het eiland komen om de begrafenis bij te wonen. De afgeloopen dagen was de mogelijkheid uitgesloten, dat een K.L.M-vliegtuig het eiland uit zijn isolement zou verlossen, aan gezien de bodemgesteldheid van het strand op Ameland zich hier thans niet leent. In 1929 was men er op Ameland minder ernstig aan toe. dan dezen winter. Toen immers kon men een tocht over het Ijs naar den vasten wal maken om de benoodigde levensmiddelen te halen, doch dit ls nu niet mogelijk. Eenige malen heeft men een poging on dernomen om de Wadden over te steken, doch het ijs bleek onbetrouwbaar voor een dergelijk experiment. Dat een en ander zijn invloed op het eiland doet gelden, spreekt van zelf. Zoo kunnen verscheidene bakers heden geen brood bakken, omdat zij gebrek aan gist hebben. Groenten zijn reeds niet meer te verkrijgen, evenmin als fruit. Bovendien beschikken enkele han- laren zelfs niet meer over veevoeder. Het meest nijpende van alles is even wel, dat er groot gebrek aan brandstof fen bestaat. Dit heeft menigen bewoner van bet eiland doen besluiten zijn eigen huis te sluiten en bij anderen in te gaan wonen. De hoop. dat de dooi zou doorzetten, is inmiddels weer vervlogen. De Noord oostelijke wind doet de eilandbewoners het hart vasthouden. Geweldige ijsmas sa's aan de Zuidkust van Ameland leve ren een groot gevaar op voor schepen, die hier gemeerd liggen. schardam uit zijn isolement verlost. Het dorp Schardam (gemeenten Beets en Oosthuizen, in Noord-Holland) is uit zijn isolement verlost. De bewoners hebben de laatste week geheel afgezonderd van de rest van de wereld geleefd. Het dorp ligt langs den IJselmeerdijk, maar was niet te bereiken. Voetgangers moesten door de landerijen baggeren. Ver keer was niet mogelijk, want aan beide zijden van het dorp. had de sneeuw zich metershoog opgehoopt en er was geen doorkomen aan Gelukkig is deze toestand thans geëindigd. Het hoogheemraadschap Holland's Noorderkwartier heeft een ploeg arbeiders gerequireerd en deze hebben zich i door de sneeuwbergen, die enorme afmetin gen hadden aangenomen, heengegraven. Via lange gangen komt men thans in het dorpje I waar de arbeiders uit den aard der zaak met groote voldoening zijn begroet. Ook de be woners aan den IJselmeerdijk naar de ge meente Warder zijn thans te bereiken. Ook hier heeft men zich een weg door de sneeuwbergen gegraven. De menschen heb- hen daar een benauwden tijd doorgemaakt Met groote moeilijkheden kon men de af gelegen boerderijen bereiken Meer dan een week kon de melk niet aan de auto's van de zuivelfabrieken worden afgegeven en moest deze, noodgedwongen als voedsel aan koeien en varkens worden gegeven. POST VOOR URK PER ijsvlet OVERGEBRACHT. Gistermorgen om acht uur zijn zes man nen uit Lemmer met een ljsvlet, geladen met 900 K.G. post, over het ijs naar Urk gegaan. Halverwege ontmoette men de vlet, die met de post van Urk was vertrokken. Nadat de pakketten waren overgeladen, aanvaardde men den terugtocht. Eerst om half zes kwam het zestal in Lemmer aan. Het ijs, dat de mannen op hun weg hadden ontmoet, was niet altijd even goed geweest. Hier en daar vertoonde zich een laagje water. Desondanks is gisteren weder een auto met enkele per sonen, die in Urk op ziekenbezoek wilden gaan, over het ijs naar het voormalige eiland vertrokken. Men heeft hiertoe een andere route moe ten nemen dan dié, langs welke de vracht- dienst werd onderhouden. Thans reed men door het toekomstige poldergebied. In den middag keerde de bestuurder van de auto met zijn wagen terug. De passagiers waren op Urk achtergebleven. In de „Wet betreffende bescherming tegen luchtaanvallen" is aan den minister van Binnenlandsche zaken o.a. opgedragen, het treffen van maatregelen voor de be scherming van schatten van geschiedenis, kunst en wetenschap. De kosten van deze maatregelen, voor zoover het gemeenten betreft, gerangschikt in de tweede en de eerste gevarenklasse, komen ten laste van het rijik. Ter voorbereiding van deze maatregelen hebben de ministers van Onderwijs, K en W., van Binnenlandsche Zaken en van De fensie een contactcommissie Ingesteld. Hier bij is er van uitgegaan, dat de uitgaven, be- noodigd voor de verwezenlijking van haar voorstellen, zullen worden gebracht op de begroeting van het departement van On derwijs. Dienovereenkomstig is thans een suipple- toire aanvrage tot dekiklng van deze uit gaven bij de Staten-Generaal aanhangig gemaakt aan de toelichting Waarvan wij het. volgende ontleenen Na al hetgeen hierover reeds is tot uiting gekomen, zoowel in de beide Kamers der Staten-Generaal als in de pers, acht de minister van Onderwijs het nauwelijks noo- dig over de noodzakelijkheid en de drin gende urgentie der kunstbescherming tegen oorlogsgevaren uit te weiden. In een tijd, die op allerlei gebied ongekende elschen stelt aan 's lands schatkist, heeft de regee ring niet gemakkelijk tot de hiervoor be noodigde uitgaven kunnen besluiten, maar de overwegng, dat zij'bij de moeilijk te over schatten geldswaarde van de te redden kunstwerken geheel in het niet zinken, zoo dat zij kunnen worden beschouwd als een zeer lage verzekeringspremie, die dan nog slechts éénmaal verschuldigd is, heeft de regeering tot de overtuiging gebraoht. dat het, zelfs louter uit een oogpunt van mate rieel belang, een daad van slecht beheer zou zijn deze uitgaven achterwege te laten. In het rapport-Kalf zijn de maatregelen, die genomen kunnen worden ter bescher ming van roerende kunstwerken en van architectonisch merkwaardige gebouwen uitvoerig beschreven. De contactcommissie heeft nagegaan welke van deze maatrege len uitvoerbaar zijn. en een wee aangewezen om de kosten daarvan zooveel mogelijk te beperken. Deze beperking kan niet worden gevonden'ln den aard van de voorzieningen, omdat deze deugdelijk moeten zijn en dit met halve middelen niet kan worden be reikt. Beperking kan alleen worden gezocht in het aantal der te beschermen objecten. De voorgestelde bescherming bepaalt zich daarom tot de allerbelangrijkste voorwer pen in de rijksmusea, -bibliotheken, en -archieven, tot diergelijke objecten in een zeer gering aantal niet aan het rijk toebe- hoorende verzamelingen en t»t 108 gebou wen van groote historische en kunstwaarde verspreid over 40 gemeenten. Bij overleg tus- schen den minister en zijn ambtgenoot van Financiën is het voor de geheele bescher ming benoodigde bedrag door de con tactcommissie aanvankelijk geraamd op f. 2.700.000. teruggebracht kunnen worden tot de f. 2.000.000, welke de minister thans aanvraagt. De te treffen maatregelen zijn voor een groot deel van blijvend nut, bepaaldelijk voor zoover zij bestaan in brandbluschinstal- laties met watervoorziening, onafhankelijk van waterleidingen en electrische bedrijven. Er moet dus een zeker bedrag beschikbaar zijn voor het jaarlijksch onderhoud hiervan. Dit zelfde geldt voor de te bouwen bomvrije bergplaatsen. Voor 1939 is uit den aard van de zaak een memoriepost voldoende. De te treffen maatregelen krijgen eerst hun volle nut, zoodra eventueel geregelde bewaking van de beschermde gebouwen noodzakelijk wordt. Hiervoor worden met medewerking van de burgerlijke luchtbeschermingsdien sten groepen van vrijwilligers gevormd. Voor bijeenkomsten en oefeningen van de man schappen eventueele reiskosten der instruc teurs, onderhoud van hun uitrustingsstuk ken enz. moet eveneens op eenige uitgaven worden gerekend. Wanneer alle werken vol tooid zullen zijn en de bewakingstroepen gevormd, zal met een jaarlijksch bedrag van ten hoogste f. 68.000 volstaan kunnen wor den. Krachtens artikel 5 van de „Wet betref fende bescherming tegen luchtaanvallen" wordt de minister van Binnenlandsche Za ken voor de uitvoering van deze wet bijge staan door een inspectie. Op overeenkom stige wijze wordt de minister van Onderwijs bijgestaan door een inspectie voor de kunst- bescherming. De personeelskosten van deze inspectie kunnen zeer gering blijven, omdat de inspecteur zijn functie heeft aanvaard buiten bezwaar van 's lands schatkist en de secretaris en de architect, die hem terzijde staan, bereid zijn gebleken ter wille van de goede zaak genoegen te nemen met een geringe bezoldiging. Voor 1939 kan met f. 1825 worden volstaan. Voor 1940 zal, wan neer het bureau gedurende het geheele jaar functionneert. ten hoogste f. 7500 noodig zijn. Deze uitgaven dragen een tijdelijk karakter Het bureau zal binnen twee jaar zijn werkzaamheden vrijwel beëindigd kun nen hebben. De materieele uitgaven van het bureau van de inspectie, voornamelijk bestaande uit huur en localiteiten. reLs- en verblijfkos ten. bureaubehoeften en teeken- en druk werk zullen naar schatting f. 8000—f. 9000 per jaar bedragen. Voor 1939 kan echter met f. 1675 worden volstaan. Onderstaande berichten werden reeds ln een deel van onze vorige oplaag geplaatst. BRANDJE IN EEN VERFFABRIEK. Gistermorgen is een kleine loods van de verffabriek van de firma H. Tiggers, gelegen aan den overkant van het IJ te Amsterdam, in vlammen opgegaan De brand ontstond bij het stoken van een ketel, waarin een lak- verdunning op temperatuur moest worden gebracht. De gasvlam sloeg op de lakver- dunning en zette de stokerij in lichterlaaie. De brandweer kon uitbreiding voorkomen. Verzekering dekt de schade. DE „OOSTPLEIN" THUIS. Aanvaring in het Kanaal gehad. Eergisteravond laat is het s.s. „Oostplein" van de N.V. Scheepvaartmaatschappij „Mil- lingen'' van Nieuw Orleans te Rotterdam aangekomen. De „Oostplein" heeft op 23 Januari ongeveer een mijl ten Zuiden van Dover in dichten mist een aanvaring gehad met-een schip, dat later bleek te zijn de Engelsche tankboot „Luselum". Bij deze botsing wérd de ..Oostplein" vrij ernstig aan voorsteven en bakboordzijde be schadigd. Verschillende huidplaten werden ingedrukt en kapot gestooten, zoodat het noodzakelijk was in Duins de schade voor loopig te herstellen. Na een verblijf van twee weken in de Engelsche wateren ging het huistoe. Het schip heeft ligplaats genomen in de Maashaven en zal. nadat de lading die uit mais bestaat, zal zijn gelost, in het dok worden opgenomen. De gemeente Leiden stelde f 125.000.beschikbaar ter be scherming van de ingezetenen tegen luchtaanvallen. Er ont breekt nu nog een bedrag van 36.000.dat door de burgerij dient te worden bijeengebracht. Bijdragen kunnen worden gestort op postrekening 9200 van de Amster- damsche Bank, bijkantoor Leiden, onder vermelding „Luchtafweer". KABELBALLON BOVEN WEST FRIESLAND. Het electrisch net werd beschadigd. Gisterochtend is een kabelballon van tot dusverre onbekende nationaliteit oyer West-Friesland gedreven. De ballon werd voor het eerst om acht uur gesignaleerd te Andijk, komende uit de richting van het IJselmeer. De stalen kabels, welke de ballon met zich sleepte, geraakten daar vast in het bovengrondsche electrische net, dat hierdoor ernstig werd beschadigd. De bal lon heeft zijn wèg vervolgd in de richting Zwaag en ook hier moest het electrische net het ontgelden. Drie palen knapten af. Ten gevolge van het mistige weer had men den ballon niet zoo gauw ontdekt, zoodat men oorspronkelijk dacht, dat de palen door de vorst waren afgeknapt. De ballon is in de richting Alkmaar ver dwenen. De electriciteitsvoorziening was door de beschadigingen ln een deel der provincie tijdelijk gestagneerd. NOODLOTTIGE VAL. De 56-jarige P, Hintzen uit de buurtschap Pey bij Echt (L:is eergisteravond in de moutfabriek, waar hij werkte, van een kel dertrap gevallen De man liep een hersen schudding op en is naar het Sint Lauren- tius-ziekenhuis te Roermond overgebracht. Vanochtend ls hij daar overleden Het slaohtoffer laat een ziekelijke vrouw en tien kinderen achter. 3—3

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1940 | | pagina 11