Turkije is gereed
Ook de N.Z.H.T.M.
moeilijkheden
in
n het Finsche strijdtooneel
Jam
1*^ Jaargang
DONDERDAG 1 FEBRUARI 1940
No. 24495
De strijd in het
Westen
De strijd ter zee
HEI VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
g bij Salla en Kuhmo
Maar verlangt den vrede!
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
Lioe een Duitsche
cboot werd vernield
„Alles werkt tegen"
zegt de heer v. d. Vijver
verwacht
Uit België
•30C^
IEIDSCH
°KW<
1571 v"7"
rkeiU.'B
05 fo'B
erna
tttmJ
DAGBLAD
WO-CB
PRIJS DER ADVERTENTIES:
rdag 11. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
lem ichappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
entles 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lerer. tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
rdags en Zaterdags 50 ets, bij maximum aantal woorden
k'. I, incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
e K-jj i -
2«-ü
sa»
swlvi
Berlcfe
'UUchi
Bruü.
30
loo Ba
Bureau Noordeindgplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zlflU
per 3 maanden f. 2.13
per week r.f.OJ8
Franco per post f. 2.35 per 3 maanden portokosten
(voor binnenland f. 0.89 per 3 rnndj
■73npB
in - Ut Sala-front worden hevige ge-
B gemeld. Naar verluidt, hebben de
nrenswachten van de Karelische
ToortaJlhe beter getraind en uitgerust
het Salla-front gestuurd, teneln-
^^ïnen In de fiank aan te vallen,
"enheden, welke uit goede skiloo-
j-.aan, worden gebruikt als verken-
luu .rouilles. Ze zijn ook in het wit ge-
«ii enals de Finnen en beter bewa-
jin de andere Russische troepen.
ttrnThswachten, welke tot het geregelde
m» e leger behooren vormen een ge-
'S groep in het kader der gepoe en
mte'in blijkbaar een betere training
gewone lichtingen, welke het over-
peel van het Russische leger uit
raDe situatie in den Maerkijaervi-
ïcdftq andere sectoren ondervond ech-
Y verandering.
ua» ijd bij Kuhmo heeft op dit oogen-
"'i'.icht het meest de algemeene aan-
"I; n dit is om tal van redenen begrij-
'let slechts staan ook hier de Fin-
Dsr een overmacht, doch bovendien
iwi i overmacht die aanzienlijk beter
ni' t blijkt te zijn dan men tot nu toe
is. Bovendien is het terrein om
ii 't: veel geschikter voor de Russische
-'«« dan bij het Ladoga-meer.
richten die op dit oogenblik hin
tten over het verloop van het ge
in» ioen gelooven dat de Finnen er
t"u in geslaagd zijn, de Russen hier
cieenigszins terug te drijven, al is
^'Tdelijk dat de beslissende slag nog
aats vinden. De Russen hebben ver-
;en ontvangen, en hun aantal gaat
klkiO te boven. De Finnen doen voort-
VKiflankaanvallen, om den Russen een
lrge beweging onmogelijk te maken,
Ji'it hoofdmoment ligt bij de artillerie.
5E|. zelf heeft reeds bitter van den
Hk 'eleden, en wat het artillerievuur
Üjeft vernield, is al wel ten offer ge-
f" aan de luchtmacht. Vele brand-
hebben doel getroffen,
insche linies zijn geen gemakkelijk
ET geweest voor de Russische artille-
dus poogde de strijdkrachten te dislo-
elH die gelegen waren aan den weg
itjèflökattic. Het schijnt, dat de rollen
(ratste dagen min of meer zijn omge-
'-„gn dat nu de Russen meer te lijden
s'd van het Finsche vuur dan omge-
tr.
(teekenis van den aanval bij Kuhmo
Jkbaar, een laatste poging te doen,
'S»e plan te verwezenlijken en Finland
(Jjpv stukken te snijden. Kuhmo was
„jjj de eenig overgebleven hoop, daar
isirïde expeditie bij Suomussalmi als die
a Ladoga-meer blijkbaar zonder re-
Juf; blijven.
iopenhaagsche correspondent van
j*j Press merkt nog op, dat berichten
cel Scandinavië den indruk beves-
lat de aanval bij Kuhmo een soort
c'i kans" is op een doorbraak naar de
he Golf. Aldaar verneemt men, dat
-ejiistsi, nabij Kuhmo, op het oogenblik
sc 'igst gevochten wordt. Bij de gevech-
ji gisteren zouden daar vijf Russl-
/j inks buit gemaakt zijn.
'„"terrein bij Kuhmo moge voor de
:he strijdwijze beter geschikt zijn,
iaat tegenover, dat de afstand naar
UTthnische Golf daar aanmerkelijk
is en de overtuiging heerscht dan
it men tot dezen aanval nooit zou
rn
zijn overgegaan, had men elders niet zoo
groote fiasco's geleden.
De Russische verliezen bij het treffen bij
Kuhmo worden geschat op tusschen de
vijfentwintighonderd en drieduizend.
Tengevolge van de luchtaanvallen op
Rovaniemi werden twaalf personen gedood
en vijfentwintig gewond. Onder de slacht
offers bevinden zich drie kinderen en twee
vrouwen. Een zwangere vrouw werd van
het hospitaal naar een schuilplaats ge
bracht, welke door een brandbom getrof
fen werd, tengevolge waarvan zij levend
verbrandde.
Een zuster van het zelfde ziekenhuis
werd in dezelfde schuilplaats gedood. De
bom was een combinatie van een explosieve
en een brandbom. De groote hoogte waar
van zij geworpen werd naar schatting
tweeduizend meter gaf haar de kracht
door het dak van de schuilplaats heen te
dringen, voor zij explodeerde.
Het Fransche legerbericht van gister
avond luidt: Onze patrouilles zijn op ver
scheidene punten de stellingen van den
vijand binnengedrongen en hebben haar
taak met succes vervuld.
Maandagmiddag heeft zich te Freyen-
macher (Luxemburg) een grensincident af
gespeeld: Een Duitsche mitrailleur op den
rechteroever van den Moezel heeft op
Luxemburgsch gebied geschoten.
De burgemeester en twee Duitsche offi
cieren hebben een onderzoek ingesteld en
gebleken is, dat de schutter tengevolge van
de koude een verkeerde manoeuvre had
gemaakt. Van Duitsche zijde zijn veront
schuldigingen aangeboden.
Destijds was reeds gemeld, dat prins
Starhemberg de gewezen vice-bondskanse-
lier van Oostenrijk zou worden opgenomen
in het Fransche leger. Dit is thans geschied.
Hij heeft den rang van luitenant bij de in
fanterie gekregen.
CHURCHILL OOK HOOFD DER
KOOPVAARDIJ.
De Britsche minister-president Chamber
lain heeft in het Lagerhuis medegedeeld,
dat de regeering besloten heeft, dat
met ingang van heden het ministérie
van marine verantwoordelijk zal zijn voor
het bouwen en herstellen van koopvaardij
schepen.
United Press meldt:
Turkije wijdt al zijn krachten aan het
bewaren van den vrede in het nabije Oos
ten.
Velen zijn sceptisch gestemd en er
heerscht een zekere ongerustheid, die in
de pers tot uiting komt over datgene, wat
dit voorjaar zal brengen Algemeen is de
hoop echter levend, dat het geen oorlog
zal zijn voor de Balkan-landen.
Turkije doet alles wat in zijn macht is
om te komen tot goede relaties met zijn
nabuurstaten. Het verblijf van Menemend-
jioglou in Sofia, op zijn terugreis van Lon
den en Parijs, was daarvan een duidelijk
voorbeeld. Maar ook wijdt Turkije aan
dacht aan het leger ten einde zoo noodig
zijn nationale belangen met geweld van
wapenen te verdedigen.
Volgens competente militaire waarnemers
beeft Turkije op het oogenblik 350.000 tot
400.000 man onder de wapenen, terwijl de
militaire potentialiteit 2.000.000 bedraagt.
Het is onmogelijk om deze cijfers officieel
bevestigd te krijgen, maar in dezelfde mi
litaire kringen is men van meening dat het
grootste deel hiervan geconcentreerd is
langs de Russisch-Turksche grens, terwijl
er ongeveer 150.000 over Europeesch Tur
kije zijn verdeeld. Turkije's luchtmacht
wordt in buitenlandsche luchtvaartkringen
geschat op vierhonderd vliegtuigen. Vijftig
Curtis-Wright vliegtuigen worden nog uit
Amerika verwacht. Zij werden gedurende
het vorig voorjaar besteld maar de afleve
ring werd vertraagd. Ook spreekt men er
over dat Frankrijk en Engeland een nog
niet bevestigd aantal vliegtuigen zullen
zenden in verband met het Engelsch-
Fransch-Turksch verdrag. Het juiste aan
tal is niet bekend.
Turkije heeft echter .onder normale con
dities slechts een reserve van drie maan
den aan benzine, benoodigd voor de lucht
macht. Volgens een goed ingelichte bron
heeft het gedurende de laatste jaren inge
voerd aan deze brandstof: in 1936 1410 kub.
ton, in 1937 1922 kub. ton, in 1938 3160 kub.
ton en in 1939 4170 kub. ton. Deze stijging
is te danken aan den groei van de lucht
macht en het grooter aantal piloten, die
worden getraind.
Maar wanneer deze cijfers worden ver
geleken met een anderen Balkanstaat,
Joego-Slavië bijvoorbeeld, dan blijkt, dat
deze in 1937 stappen heeft ondernomen om
een reserve te vormen voor mogelijke even
tualiteiten. In 1936 importeerde Joego
slavië 5064 kub. ton, maar in 1937 steeg
dit cijfer tot 20.388 kub. ton om in 1938
weer terug te vallen tot 6312 kub. ton.
Daartegenover staat echter dat men er
in Turksche kringen op wijst dat de olie
velden van Irak in de nabijheid liggen en
dat Engeland en Frankrijk hebben verze
kerd dat het land voorraden kan krijgen,
wanneer deze noodig mochten zijn
Er schijnt echter een groot gebrek aan
autobanden te bestaan. Voor de vijfduizend
auto's die door particulieren worden ge
bruikt, schijnt op dit gebied slechts een
reserve van een maand te bestaan en vol
gens goed ingelichte kringen zou zulks in
het leger ook wel eens het geval kunnen
zijn, terwijl dit artikel niet zoo gemakkelijk
kan worden betrokken als benzine en olie.
Ook de kwestie der gewone wapens mag
niet onderschat worden. Het grootste deel
daarvan, om nog maar niet eens te spre
ken van machinerieën, kwam uit Duitsch-
iand. Buitenlandsche militaire kringen wij
zen er op, dat Engeland en Frankrijk thans
een beperkte hoeveelheid leveren Het is
echter moeilijk, door Duitschland geleverd
materiaal te vervangen, zoodat veel daar
van, waar het niet elders geproduceerd kan
worden, wel eens waardeloos zou kunnen
zijn.
In betrouwbare Turksche kringen ver
klaart men niettemin, dat al deze leemten
te zijner tijd zullen worden aangevuld. Zij
leggen den nadruk op het crediet van
25.000.000 p. st. dat Frankrijk en Engeland
aan Turkije hebben verleend voor den aan
koop van oorlogsmateriaal. Bovendien
heeft het Turksche parlement 58.000.000
Turksche ponden aan buitengewone cre-
dieten gevoteerd. Wanneer onverhoopt Tur
kije in een oorlog in dit voorjaar zou wor
den gewikkeld, dan is het land gereed, al
dus meent men tn bovengenoemde Turk
sche kringen.
BOM OP ENGELSCH SCHIP.
Dinsdagochtend heeft een ontploffing
plaats gehad aan boord van het Britsche
schip „Abey", dat in de haven van Limmi
op het eiland Euboa (Aegeesche Zee) mi
neralen, bestemd voor Engeland laadde. De
materiele schade is aanzienlijk en met
bijna bovenmenschelijke pogingen slaagde
de bemanning erin, het schip drijvende te
houden. Twee reddingbooten zijn uit Pi
raeus vertrokken om het schip bij te staan.
De ontploffing heeft zich voorgedaan in
het ruim en men veronderstelt, dat een
tijdbom was aangebracht.
VERLOREN SCHEPEN.
Men gelooft, dat 32 opvarenden van het
Britsche schip „Bancrest", dat Dinsdag voor
de Schotsche kust is vergaan, aan boord
van een ander schip zijn opgenomen. In
totaal had de „Bancrest" 33 man aan boord.
Naar verluidt, is het s.s. Royal Crown
4364 ton, uit New Castle op de Noordzee
gezonken. Men gelooft, dat verscheidene
leden van de bemanning, waaronder de ka
pitein, om het leven gekomen zijn.
H'
Tritsche ministeries van marine en
lart hebben het volgende communi-
fppubliceerd:
dag heeft een Duitsche duikboot een
«J aangevallen en het Britsche s.s.
*"pe", groot 5026 ton, tot zinken ge
il», welks bemanning door een Itali-
schip gered werd. Het vloot-escorte
e direct jacht op de duikboot en deed
genaanval met dieptebommen, doch
1 ïigen tijd werd het contact verloren.
';.'r op den dag kreeg het vlootescorte
/an een vliegboot van de kustwacht
-yid, dank zij een gat in de wolken, de
libot. die aan de oppervlakte voer. De
}ot was blijkbaar niet in staat te
als gevolg van bij den eersten aan-
Mgeloopen schade. Een zware bom viel
stuurboordzijde van de duikboot. De
"Dot vuurde met haar luchtdoelkanon
H vliegtuig antwoordde met zijn mi-
^ur. De wolken zakte daarop tot vlak
de zee en de duikboot was tijdelijk
'neer te zien.
vliegtuig vloog daarop naar de oor
hepen en stelde hen op de hoogte van
r-sitie der duikboot, maar toen zij ter
se aankwamen was de duikboot al
ken. Eenige overlevenden werden in
?ubberboot gezien en gered; later kon-
Britsche oorlogsschepen nog eenige
hvenden uit zee oppikken.
:e overlevenden zijn gisteren aan land
cht. De meesten hunner leken nog
twintig jaar te zijn. Zij verlieten de
i van ontscheping in twee bewaakte
s.
ït is de duikboot, waarvan Chamber-
in zijn rede sprak!).
Evenals de Noord-Hollandsche Tram-
wegmaatschappij ondervindt de N. Z. H.
T. M. in haar bedrijf groote moeilijk
heden als gevolg van de abnormale
weersomstandigheden.
Weliswaar heeft de N. Z. H. T. M. in
de omgeving van Leiden nog geen barer
diensten behoeven te staken, doch de
moeilijkheden rijn niettemin vele en
velerlei.
Wij hebben daar
over hedenmor
gen een onder
houd gehad mei
den chef van der
Uitvoerenden
Dienst, den heei
D. M. van dei
Vijver, die ons
daarvan het een
en ander ver
haalde.
Hef is niet ai
leen de natuur
aldus de heer var,
der Vijver, welkf
ons tegenwerkt
er zijn ook nog
tal van andere factoren, die remmend wer
ken op ons hardnekkig streven om alle dien
sten normaal te doen functionneeren. Er
is momenteel een sterk gestegen vericeers-
behoefte; het aantal personen, dat de train
boven de fiets prefereert, ls legio. Dit vraagt
extra-materiaal en extra-personeel.
Om bij het personeel te beginnen: van
zelfsprekend heeft de mobilisatie ook onze
lie heer D. M. v. u. Vijver.
gelederen zeer gedund en daarenboven is
het ziekte-percentage onder het personeel
momenteel abnormaal hoog. In Leiden al
leen staan al 28 man op de ziekenlijst. En
men kan toch geen ongeschoold personeel
op de trams zetten!
Dan het materiaal. De stadsdienst, in
clusief de lijn naar Oegstgeest, wordt nor
maliter onderhouden door acht diensten
en 's middags van 1 uur tot halfzeven door
10 wagens. Daarvoor is een reserve beschik
baar van 7 wagens of bij-na 100 i. Men kan
toch waarlijk niet meer eisohen
Maar de sneeuw stelt aan het materiaal
de allerzwaarste elschen. Niet alleen, dat
door de stuifsneeuw tal van kortsluitingen
worden veroorzaakt, maar ook de slijtage
is veel grooter. De gemeente strooit terecht
zand om de gladheid te bestrijden, maar
het publiek geeft er zich geen rekenschap
van, dat een gToot deel van dat zand tn
de rails terecht komt, die wij juist tevoren
met groote moeite van de sneeuw hebben
ontdaan. Dat beteekent voor ons een ge
weldige toename van het stroomverbruik
en een aanzienlijk grootere slijtage van het
materiaal. Wanneer normaliter een wagen
meet worden nagezien na 80.000 K.M., dan
moet zulks op het oogenblik al geschieden
na 30.000 KM.
Het aantal wagens, dat door de vorst en
de sneeuw buiten gevecht is gesteld, is ont
stellend groot. In de werkplaats te Rijns-
'ourg wordt dag en nacht doorgewerkt om
het wagenpark op peil te houden, laat
staan op te voeren Gisteren bezweken er
liefst vijf tegelijk.
Daarbij komt nog, dat de militaire trans-
parten vaak op de voor ons meest ongun
stige, tijdstippen materiaal in beslag nemen,
dat in den normalen dienst voorzoover
die normaal te noemen is! heel goed ge
bruikt kon worden.
Nagenoeg alle electrische wissels zijn be
vroren en moeten met de hand bediend
wordén.
NATUURLIJK WEER DE OVERWEG!
Hetzelfde verschijnsel doet zich voor
bij de Ned. Spoorwegenvandaar, dat
de overwegwachter aan den Rijnsbur-
genveg den veiligen weg bewandelt en
de boomen extra-vroeg neerlaat. Maar
dat kost ons extra-oponthoud
Vaak staan er drie stadstrams achter
elkaar te wachten; twee harer pas-
seeren en verwijzen het aan de eerstvol
gende haltes wachtende publiek naar de
derde tram, die hen zal opnemen. Evenwel,
de boomen zijn vlak vóór de koplampen
van de derde tram dicht gegaan Het pu
bliek, dat twee overvolle trams ziet voorbij
gaan. foetert begrijpelijkerwijze op de
tram. maar daartegenover staan ook wij
machteloos. De overweg is overigens lang
niet de eenige oorzaak van de vele vertra
gingen. Vermoedelijk tengevolge van de
veelvuldige overbelasting ontstond gister
morgen een defect in de centrale, waardoor
alle trams in de richting Oegstgeest stroom
loos stonden Gistermirgen lag op de rails
ter hoogte van de Kalfczandsteenfabriek te
Hillegom de sneeuw ter hoogte van één
meter. En dit ls uitermate lastig, aldus de
heer v. d. Vijver, om deze stuifsneeuw te
verwijderen: Je neemt een schop en meteen
is je schep leeg. Waar het blijft, merk je
niet; alleen zie je, dat de sneeuwstapel
maar langzaam slinkt Hetzelfde euvel deed
zich voor in ,.de Klei" tusschen Rijnsburg
en Noordwijk. Het is soms om wanhopig
onder te worden
Men vraagt ons waarom er in de spits
uren In de stad niet meer trams rijden of
desnoods met aanhangwagens?
Het antwoord luidt: Wij hebben ze niet:
onze reserve, die 100 "la bedraagt, is uitge
put. Aanhangwagens rijden niet meer op
de locale verbinding en zouden bovendien
weer extra-oponthoud geven in verband
met het rangeeren aan de eindpunten.
Wij laten met opzet al enkele groote bui
tenwagens in de stad rijden, doch de op
lossing schuilt in een grootere frequentie,
waarvoor ons als gevolg van al deze ons
tegenwerkende factoren, het materiaal en,
ten deele, ook het personeel ontbreekt.
Wij doen wat we kunnen en bijna meer
dan dat. aldus besloot de heer van der Vij
ver, maar tegen dit complex van tegen
spoeden is geen enkel vervoersbedrijf op
gewassen.
BINNENLAND.
Sneeuw en ijzel belemmeren ernstig het
verkeer (Stadsnieuws, le Blad en 3e
Blad).
Lichtsignalen voor vreemde piloten? (Bin
nenland, 3e Blad).
Groningsch kustvaartuig biedt hulp aan
Engelsch schip, (Gemengd 3e Blad).
Diverse ernstige branden, (Gemengd, 3e
Blad).
Een Leidsche deelnemer aan den Frieschen
Elfstedentocht vertelt van zijn erva
ringen (Sport, 2e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Geringe handel - Onregelmatige koers-
beweging - Schepen goed prijshoudend
Amerikanen gedrukt - Nederlandsche
Beleggingen prijshoudend.
BUITENLAND. 1
Een onderhoud met den Noorschen minis
ter Koht (3e Blad).
Het woord was aan den Britschen premier
Chamberlain (3e Blad).
Turkije wil den vrede doch is voorbereid
(le Blad).
De komende bijeenkomst der Kleine Entente
(le Blad).
De vernietiging van een Duitsche duikboot
(le Blad).
Wisseling in den Belgischen generalen staf
(le Blad).
De Japansche minister Arita over Japan's
buitenlandsche politiek (3e Blad).
ZIE VOORTS „LAATSTE BERICHTEN"
EERSTE BLAD.
In het Noorden: Krachtige tot
matige meest Oostelijke wind.
Meest betrokken tot zwaar be
wolkt. Mogelijk een weinig regen
of sneeuw. Strenge tot matige,
later wellicht afnemende vorst.
In het Zuiden en midden: Matige
tot zwakke Oostelijke tot Zuide
lijke wind. Betrokken met eenigen
regen of sneeuw. Matige tot lichte
vorst tot temperatuur om het
vriespunt.
WISSELING VAN DEN GENERALEN
STAF.
Generaal Denis, de Belgische minister
van landsverdediging heeft den minister
raat. medegedeeld, dat luit.-generaal Van
den Bergen, chef van den generalen staf
van het leger, den koning heeft verzocht
hem van zijn functie te willen ontheffen
om hem een commando te geven. De mi
nister. generaal Denis, deelde verder mede,
dat hij voornemens is den koning voor te
stellen generaal Michiels te benoemen tot
chef van den generalen staf.
De ministerraad hechtte hieraan zijn
goedkeuring.
In welgelichte kringen verklaart men,
dat generaal Van den Bergen zijn besluit
zonder eenigen druk van buiten af heeft
genomen, en dat het geen verband houdt
met meeningsverschillen tusschen den ge
neraal en hoogere autoriteiten, zooals bij
geruchte verluidde. Slechts persoonlijke
overwegingen hebben tot het besluit van
generaal Van den Bergen geleid.
