nze
buitenlandsche
politiek
3emeente Leiden verstrekt
warme maaltijden
De Finnen slaan de Russische
aanvallen af
IUYLENSPIEGHEl
"'""Akkertje.
Jaargang
LEIDSCH DAGBLAD, Donderdag 25 Januari 1940
Derde Blad
No. 24489
regeering oogst waardeering
1
Q
Churchill's oordeel scherp afgewezen
C
SANOSTOL
RECHTZAKEN
FAILLISSEMENTEN
In den 4C
Onder zware verliezen
Het echec der roode tanks
Sche/e hoofdpijn P
'n
ui
oen parlementairen medewerker). I
ij ndert het iemand, dat ook in de I
Camer de buitenlandsche politiek
y igeering warme instemming vond?
rlijk niet; het heele Nederlandsche
:tt~iwens staat eensgezind achter het
ïeids-beleid, gericht op een strikte
eit en op het ongeschonden be-
n grondgebied en zelfstandigheid,
gisteren in de Eerste Kamer nog
or verschillende sprekers betoogd,
■wachten hulde aan onze Regee-
fcn haar politiek van waakzaam-
onzijdigheid.
■»iOed recht op die onzijdigheid is
rpe gelijk wij al in het kort heb-
eld door prof. de Savornin Loh-
A'g eens in den breede uiteengezet,
Gcdat op onze zelfstandigheid. Wij
schetste hij een zelfstandige
Jtachtens ons historisch recht en
"gen wezen en hij betuigde zijn
;p ring over de wijze, waarop Minis-
Kleffens dit onlangs in de Tweede
uiteen heeft gezet. En op grond
Ut recht handhaven we ook onze
.telts- en zelfstandiglieidspolitiek,
geen enkel verdrag sluitend, met
"nogendheid dan ook, hoe goed en
^end (b.v. met België i onze verhou-
k moge zijn.
fjLohman heeft zich met kracht ver-
■n de strekking van Minister Chur-
jeruchtmakende rede,
ie het Verdrag van Versailles slo-
zoo betoogde hij dragen de ver-
,'delijkheid voor dezen oorlog. Daar
iderland niet bij. Het waren ook
Ad en Frankrijk, die de collectieve
ÉVid om zeep brachten; die niet in
Vlog gingen, toen (vóór Polent ver
fde andere kleine mogendheden
V aangetast, en die daarom niet mo-
ïrlangen, dat wij thans wèl in den
zullen gaan. De afgevaardigde ver-
"l volstrekt niet te twijfelen aan de
motieven van Engeland, maar hij
te er zich niet blind op te staren.
- zoo riep hij uit Nederland wei-
oor zich in den oorlog te storten,
/gveld van Europa te worden.
'wees hij met nadruk op het Rus-
Ij gevaar, een gevaar voor geheel
t Rusland heeft thans, aldus spre-
,;t masker afgeworpen en Duitsch-
\et nu dat zijn Regeering het paard
■oje heeft binnengehaald.
lillende andere afgevaardigden heb-
J gelijken geest gesproken,
vezen op onzen plicht om neutraal
ten. Mr. Briët legde er daarbij na-
op, dat onze bevolking zelf een
(J mate van voorzichtigheid in acht
e nemen, ook omdat onze positie in
|(1 van Europa toch altijd gevaarlijk
„Rustig en waakzaam" aldus del
■rlët moet ons devies zijn. M
verschillende sprekers, die zich Tnl
Volwaardig
C A kl/NCT/M LEVERTRAAN-PRODUCT
sin.i.is.ippe/sm.iiiA
11.40 PER FLACON F AMIl IE VERPAKKING 12.75
6531 (Ingez. Med.)
gelijken geest uitlieten als prof. Lohman,
verzuimden niet ook hunnerzijds de rede
van Churchill te bestrijden; de heeren
Briët, Anema. van Lanschot, van Embden,
Vorrink. allen deden het met kracht en
overtuiging.
Zoo leverde de Engelsche Minister van
Marine een belangrijk aandeel tot dit de
bat in den Nederlandschen Senaat!
Wij behoeven niet alle opmerkingen van
die sprekers te herhalen; ze kwamen
uiteraard op hetzelfde neer. We moeten
het hem maar niet te kwalijk nemen, zei
prof. Anema. Maar met den oorlog heeft
de Volkenbond niets te maken, en in dien
oorlog vormen nu eenmaal de belangen
der groote mogendheden een overheer-
schende trek. Dat ook het tegenover klei
ne staten bedreven onrecht in het spel
is, gaf de heer Anema toe, maar dit is al
vaker het geval geweest; er is geen enkele
reden, om hen deswege ln den oorlog te
betrekken, en ook hun lidmaatschap van
den Volkenbond verplicht daartoe ln gee-
nen deele. Neutraliteit is in dezen strijd
voor een natie als de onze gewetensplicht,
meende mr. Van Lanschot. Zoowel hij als
de heer Vorrink wezen er op. dat Neder
land lid van den Volkenbond dient te blij
ven en dat daardoor onze neutraliteit in
geenen deele in gevaar komt.
Zoo werd de rede van Minister Chur
chill in dit debat door onzen Senaat krach
tig afgewezen.
Wij dienen er ons op voor te bereiden,
om straks, zoo mogelijk, mede te werken
aan een rechtvaardigden vrede, zei mr.
Briët. Op dit laatste wees ook prof. Van
Embden. Hij adviseerde onze Regeering om
tijdig overleg te zoeken met andere neu
tralen, teneinde op zulk een vrede invloed
te oefenen. Ook wees hij er op, dat men
den Volkenbond niet mag betitelen als een
machtsgroep; in Genève wordt gewerkt
voor en aan permanente waarden. En na
den oorlog zal er een nieuwe regeling moe
ten komen, om de collectieve veiligheid te
verzekeren, waarbij alle staten misschien
wel een deel van hun souvereiniteit zullen
moeten offeren. Wat den Volkenbond be
treft heeft ook mr. Lohman er op gewezen
dat het lidmaatschap daarvan volstrekt
niet tot deelneming aan den oorlog ver
plicht. We moeten er lid van blijven en
er alleen uitgaan, wanneer hij in dezen
oorlog partij zou kiezen.
Dat de blokkade niet onbesproken bleef,
spreekt van zelf, Mr. Kropman wees op
de groote schade, welke wij er door lel
den, en op de noodzakelijkheid om er te
gen te doen wat mogelijk is, en om telkens
maar weer met kracht te protesteeren,
als de rechten der neutralen worden aan
gerand.
Wij hebben hierboven het een en an
der vermeld uit de redevoeringen van
acht afgevaardigden; thans rest, als ne
gende, alleen nog de heer Van Vessem,
van de N.S.B., die een in enkele opzichten
afwijkend standpunt innam. Zoo was hij
van oordeel, dat wij den Volkenbond dte-
Foto Van Vliet.
verband met de felle koude worden sedert een tweetal weken op initiatief van liet
«e van B. en W. van gemeentewege aan minvermogende stadgenooten tegen den wel
illtfken prys van 5 cents, dagelijks warme maaltijden verstrekt. De maaltijden worden
n dag tusschen 5 en 6 uur opgediend in een viertal lokalen, n.L van dc voormalige
(school aan de Oude Vest. de Haverstraatschool, het gebouw van „Schoolkindervoeding"
e Pieterskerkgracht en dc school-Duivenbodestraat. Dat deze daad van het gemeente-
zeer wordt gewaardeerd, blijkt wel uit het toenemend gebruik, dat ervan wordt
i ikt. Bedroeg het aantal gegadigden de eerste dagen ruim 30, in de laatste dagen heeft
fcrfe tweehonderd reeds overschreden en nog steeds komen zich iederen dag meer liefheb-
»n aanmelden.
et eten wordt verstrekt door de firma Wouterlood, de Ver. voor Schoolkindervoeding
^{haar materiaal beschikbaar, terwijl leden der Ver. Vrouwelijke Hulp behulpzaam zijn bij
diening. Het dagelijksch menu bestaat uit degelijken stamppot, afwisselend met vleesch
irst. Over de kwaliteit hoort men slechts één roep: „voortreffelijk", terwijl de porties
een liter) voor verreweg de meesten meer dan voldoende zijn.
^ooals wij gisteravond bij ons bezoek konden constateeren, heerschte er aan de iange
T i een opgewekte stemming. Men is algemeen dankbaar voor de geboden gelegenheid
c Ier tegen een kleine vergoeding een smakeiyken, wannen maaltijd te nuttigen, dien
beesten anders ongetwijfeld zouden moeten ontberen.
met eenlge wat betreurd wordt, is dat de verstrekking zal worden gestaakt, wanneer dc
>eriode een einde neemt!
nen te verlaten (het is het bekende stand
punt zijner partij), en zulks te meer na
de rede van Minister Churchill, die uit ons
lidmaatschap den plicht afleidt om aan
den oorlog deel te nemen. Ook hij stelde
de noodzakelijkheid van een neutrale po
litiek in het licht, en ook van een goede
verstandhouding met België, al bespeurde
hij in dit land enkele tendenzen, die hij
bedenkelijk acht.
De heer Van Vessem meende dat ook
voor ons land een spoedige „vrede door
overleg" de beste oplossing zal zijn.
Zoo liep door het geheele debat heen,
een toon van groote waardeering voor het
beleid der Regeering.
„Het zou landverraad zijn" riep de
heer de Savornin Lohman „om aan de
oprechtheid van haar neutraliteits-poli-
tiek te twijfelen."
Ook brachten verschillende sprekers
hulde aan de vredes-pogingen, van ver
schillende kanten gedaan. Woorden van
sympathie voor het kleine, dappere Fin
land ontbraken in de discussie niet en
reeds betuigde men instemming met het
voornemen, om f. 100.000 aan het Finsche
Roode Kruis te geven
Mr. Kropman wees op de beteekenis van
een goede diplomatie (in verband waar
mee de heer Heldring om een betere
outillage onzer gezantschappen vroeg) en de
heer Briët op de waarde van een zoo sterk
mogelijke bewapening, waardoor we onze
neutraliteits-politiek ook in preventief
opzicht kracht kunnen bijzetten. Ook
drongen enkele sprekers er op aan, dat de
Regeering aandachtig zou letten op onze
rechten inzake vergoeding wan schade,
aan onze schepen toegebracht; de heer
Helding wenschte oprichting van een bu
reau inzake zee-oorlogs-schade.
Een nuttig advies gaf prof. Lohman
nog, namelijk om in zeer buitenge
wone omstandigheden, als het weer
eens bijzonder spannend mocht wor
den, de bevolking zoo ruim mogelijk
in te lichten; dit zal de gerustheid
bevorderen.
Inderdaad.
Natuurlijk kan de Regeering nooit alles
zeggen. Maar misschien toch wel iets
meer, dan ze tot dusver deed.
Vanmorgen komt de Minister aan het
woord. Een erg zware taak heeft hij niet.
Maar met belangstelling zal toch naar
hem worden geluisterd.
KAÜTJ5JN BLIJFT EERVOL ONTSLAGEN.
Beslissing centrale raad van beroep.
Hedenochtend deed de centrale raad
van beroep te Utrecht uitspraak in de
zaak van den kapitein van het Neder
landsche leger, die in October j.l. eervol
uit den dienst werd ontslagen, nadat hij
zes dagen in arrest had gezeten. Aanlei
ding tot dit ongevraagde ontslag was een
bezoek van den kapitein geweest aan een
feest in een Duitsche grensplaats. Hij had
tijdens zijn bezoek aan deze grensplaats
niet gezorgd voor overdracht van het
commando over zijn compagnie, gelegerd
op korten afstand van de Duitsche grens.
Tegen het gegeven ongevraagde eervolle
ontslag was de kapitein in verzet ge
komen.
Drie weken geleden werd deze zaak be
handeld voor den centralen raad van
beroep.
De raad verklaarde vanochtend het be
roep van den kapitein ongegrond. De ka
pitein blijft dus eervol ontslagen.
RUIM 100.000 M3. GAS GESTOLEN.
Een jaar gevangenisstraf opgelegd.
De rechtbank te Amsterdam veroordeelde
een Amsterdamschen pensionhouder, die
ruim honderdduizend kubieke meters licht
gas van de gemeente had gestolen tot een
jaar gevangenisstraf met aftrek van de
voorloopige hechtenis. Het O.M. had dezelfde
straf gerequireerd.
De man dreef in de hoofdstad een groot
pension. In het pand was officieel geen gas.
De werkelijkheid was anders. De man, die
vroeger gasfitter en electricien was. had op
eigen houtje in zijn heele huis gasleidingen
aangelegd en aangesloten op de hoofdlei
ding. Ieder pensiongast mocht naar harte
lust koken, bakken en braden, heel het huis
werd met gas verwarmd, twee badkamers
waren voorzien van gasgeisers en in de
keuken waren twee gasfornuizen geplaatst.
Ruim drie jaar duurde het voor hij gesnapt
werd. Volgens de berekening van de ambte
naren van de gasfabriek was er clandestien
110.000 kubieke meter gebruikt, voor een
bedrag van f4400.
De gemeente Leiden stelde
125.000.beschikbaar ter be
scherming van de ingezetenen
tegen luchtaanvallen. Er ont
breekt nu nog een bedrag van
36.000.dat door de burgerij
dient te worden bijeengebracht.
Bijdragen kunnen worden gestort op
postrekening 9200 van de Araster-
damsche Bank, bijkantoor Leiden,
onder vermelding „Luchtafweer".
Uitgesproken:
N. J. Assendelft, veehouder en koopman. Hil-
legom, Frederikslaan 2. R.-c.: mr. E. J. W.
Top; cur.: mr. F. J. D. Theyse. te Haarlem.
Ergens in den Melkweg, zoo heeft de
sterrenwacht te Hamburg uitgepiekerd. is
door „een plotselinge ontaarding der ato
men" een zón ontploft, als gevolg waarvan
het omhulsel van die zon is „weggeslingerd
met een snelheid van eenige millioenen
kilometers per uur naar alle zijden van het
wereldruim".
Aangezien er tegenwoordig zoo véél ont
aardt. zou ik niet weten, waarom de ato
men der Melkweg-zonnen daar een uitzon
dering op zouden maken en daar de Melk
weg vele lichtjaren van ons verwijderd is,
zou ik mij over die ontplofte zon al even
min opwinden, aLs over ontploffingen in
Mandsjóekwo die. al vernielen zij een
halve stad. tóch minder indruk op ons ple
gen te maken, dan de ontploffing van een
fluitketel bij de buren ware het niet. dat
snuggerlingen bij het vernemen dier Melk-
weg-catastrophe wijs hebben geknikt en
tot hun ademloos toeluisterend gezin heb
ben gezeid:
„Asjeblieft, daar zullen wij die rare kou
wel aan te danken hebben.
De redeneering is vrij simpel: zonnen
geven warmte. Er is een zon ontploft. Er
wordt dus minder warmte in de wereld
ruimte uitgegoten. Dus koelt de wereld
ruimte een pietsje af. Dus hebben wij het
koud. Punctum.
Edoch, in het veen ziet men niet op een
turfje. Het wemelt van de zonnen in den
Melkweg. Hoe zou één zonnetje minder hier
op aarde het kwik des thermometers kun
nen doen wegkruipen in zijn bolletje?
Ik-vraag u: heeft u wel eens bij helder
vriezend weer het hoofd geheven naar den
Melkweg? En heeft u dan iets gemerkt van
koesterende straling uit die richting?
Ik niet.
Voor alle zekerheid heb ik het nog eens
gevraagd aan een vriend, die zich verheugt
in het bezit van het standaardwerk „De
wonderen des Heelals", indertijd versche
nen in 24 afleveringen a 75 cent. Wat daar
niet in staat over de wonderen voornoemd
is de moeite van het weten niet waard.
„In den Melkweg", aldus mijn vriend na
lezing van bladzijde 786, „zijn wèlgeteld
528.973.416.984.376.293.479 zonnen, oftewel,
zooals jullie leeken zeggen: sterren op een
hoop geveegd. Laten het er nu eens
528.973 416.984.376.293.478 geworden zijn. Ik
vraag je: kan dat véél schelen? Bovendien,
als wij nu constateeren, dat daar een zon
ontploft is, kan het wel een paar eeuwen
geleden al zijn gebeurd, zoodat eerder de
strenge winter van 1647 in aanmerking-
komt door die ontploffing te zijn veroor
zaakt. Maar wat lees ik op bladzijde 1191?
Dat bij een zonnecatastrophe enorme hoe
veelheden energie vrijkomen, die groote
hitte verspreiden. Zoo zou dus in 1647 juist
een hittegolf moeten zijn ontstaan door die
ontploffing. Bovendien heb je in je eigen
krant kunnen lezen .dat, terwijl jij en ik
bibberen van de kou, in Argentinië en Bra
zilië de menschen op straat dóód vallen
van de hette. Dat is juist zoo móói van de
natuur...."
„Hm", vond ik.
Dat zij altijd zorgt voor een goeie
gemiddelde temperatuur! Als het hier kou
der is, is het daar warmer. En als het hier
warmer is, wordt het ergens anders kou
der!"
„Laat het dan maar alsjeblieft ergens
anders verschrikkelijk koud worden en
liefst dirèctwenschte ik uit het diepst
van mijn hart.
En daarmee namen wij afscheid.
Tóch vanavond es naar den Melkweg
kijken of Ik ook een leege plèk zie
Omtrent de gevechten ten Noordoosten
van het Ladogameer seint United Press dat
de roode troepen tal van tanks, pantserwa
gens en stukken geschut hebben opgesteld
te Kollaanjoki. dat aan den Noordoostelij
ken oever, niet ver van de Russische grens
ligt. Ook te Aittojoki hebben de Russen vele
mechanische strijdmiddelen geconcentreerd
en het is voornamelijk van deze twee bases
dat de Sovjets tep aanval trekken: tot nu
toe zonder succes. Nu al twee dagen lang
bestoken zij onophoudelijk de Finsche stel
lingen; het vuren houdt er niet op en tel
kens weer worden in dit beboschte gebied
de tanks op de Finnen afgezonden. Maar de
verdedigers houden stand en slaan de Rus
sen met gevoelige verliezen terug. Sinds dit
jongste offensief begon, hebben de Finnen
hier 22 tanks buitgemaakt.
In militaire kringen te Helsinki gelooft
men evenwel, dat het Russische offensief
niet lang zal aanhouden, vooral omdat de
Russen slechts over één weg beschikken,
waarlangs de noodige voorraden kunnen
worden aangevoerd. En ook deze ravitail
leering gaat nog met moeilijkheden ge
paard. Men meent daarom, dat, indien de
Finnen de stormaanvallen nog eenige da
gen lang kunnen afweren, er weer een pau
ze in de gevechten zal komen, daar dan de
Russische voorraden grootendeels zullen
zijn uitgeput.
De verliezen, die de Russische troepen in
dezen sector aan dooden en gewonden ge
leden hebben, worden reeds op vele duizen
den geschat. Volgens een niet officieele ra
ming aldus United Press schat men
het aantal gesneuvelde Sovjet-soldaten op
4000 en dat der gewonden op 12 a 16.000.
Bij de bittere koude, die er heerscht, ster
ven ongetwijfeld vele gewonden, vóór zij
door de ambulancediensten gevonden kun
nen worden, op de met sneeuw bedekte vel
den. De Finnen brengen hun gewonden op
overkapte draagbaren, die hen tegen den
ijzigen wind beschermen en er van boven
uitzien als huifkarren.
Het Finsche legerbericht zegt nog:
Op de Karelische landengte heeft de
vijand, gesteund door artillerie, tusschen
Summa en Muolajaervi een aanval on
dernomen, die werd afgeslagen. Een vij
andelijke poging, over het ijs bij Muola
jaervi aan te vallen, werd eveneens ver
ijdeld. De Finsche artillerie beschoot met
succes de Russische geschutssteUin^cr. en
mitrallleurnesten.
Ten Noorden van het Lad-.-gameer hvett
de hevige strijd den geheelen dag voort
geduurd.
Op verscheidene punten van het Oos
telijk front ging de vijand tot den aanval
over, zoo te Kolaanjokl en te Aittojoki.
Alle aanvallen werden afgeslagen. De
vijand leed zware verliezen. De Finsche
troepen hebben zeven Russische gevêchts-
wagens vernield.
In de andere sectoren bedrijvigheid van
patrouilles.
De vijand heeft in Noord-Finland het
district Nurmes en eenige andere plaatsen
gebombardeerd. Ook ditmaal hadden de
Russische vliegers het op de ziekenhuizen
gemunt. Men heeft tot dusverre onder de
burgerbevolking en het verplegend perso
neel 21 dooden en een twintig gewonden
geteld.
In de andere deelen van Finland be
perkte actie der Russische luchtmacht.
De Finsche luchtmacht heeft geslaagde
verkennings- en bombardementsvluchten
ondernomen.
FINSCH SCHIP TOT ZINKEN
GEBRACHT.
Uit Mariehamn Aaiands-eilandenwordt
gemeld dat het Finsche ss. ..Notung"
1650 ton groot door Russische vliegtuigen
tot zinken is gebracht tusschen Abo en
Mariehamn. De Russische vliegers hebben
15 bommen geworpen, geen enkele trof
doel, doch een ervan kwam zoo dicht bij
het Finsche schip terecht dat het lek
sloeg. De bemanning die inmiddels in de
reddingsbooten was gegaan, werd daarna
tot driemaal toe door de Russische vlie
gers met machinegeweren bestookt. Ge
lukkig slaagde zij er ln om Sottunga te
bereiken.
De correspondent van Havas te Helsinki
meldt:
De verliezen die door de sovjet-Russi
sche tanks geleden zijn, hebben iedereen
verrast en in de eerste plaats de Finnen
zelf. De bolsjewiki hadden verwacht, dat
zij de Finsche hoofdstad in enkele dagen
tijds zouden bereiken. Een van hun rede
nen voor dit vertrouwen was. dat zij erop
rekenden, dat hun tanks grooteüjks zou
den Bijdragen tot vergemakkelijking van de
overwinning. Nu zij er van de duizend
tanks, die de sovjets in het veld brachten
bij den aanvang der campagne in Finland
niet veel meer dan vijfhonderd over. In
de zeven weken van den oorlog hebben de
Finnen er ruim 460 vernield. De eerste golf
sovjet-Russische tanks is tot staan ge-
6524
(Ingez. Med.)
bracht en vernietigd door een handig ge
bruikmaken van de mijnen. Overal liepen
de Russische tanks op deze mijnen, zoodra
zij over de grens waren. Op die wijze ver
loren de Russen reeds in den aanvang een
groot aantal tanks, hetgeen groote verbit
tering wekte.
Het tweede zeer geduchte wapen, dat
door de Finnen gebruikt werd was het
anti-tankkanon. Deze zeer handzame, ge
makkelijk te verplaatsen en te verbergen
stukken geschut vormden van het begin
af een aanzienlijk gevaar voor de Russische
tanks. Het kaliber der kanonnen is onge
veer anderhalve duim. Zij vuren een pro
jectiel af, dat zelfs de pantsering der mach
tigste tanks doorboort. Daardoor springt
terstond de tankbepantsering en gewoonlijk
wordt de tankbemanning door de Scherven
die van de pantsering afvliegen, gedood.
Het derde middel tot verdediging tegen
de vijandelijke tanks werd gevormd door
de versperringen, die in den loop van den
vorigen zomer zijn opgeworpen en waar
aan door alle lagen der Finsche bevolking
is medegewerkt. Deze versperringen van
allerlei aard waren doeltreffend. Alleen de
zwaarste Russische tanks kwamen er over
heen, maar de kleine en middelgroote tanks
konden er niets tegen uitrichten. Vaak
waren de versperringen gemaakt van blok
ken graniet die diep in den grond vast
gezet werden. Met duizenden en duizenden
bommen en granaten trachtten de Russen
dit versterkingssysteem aan te tasten doch
zonder succes.
Gezien het feit, dat den laatstentijd de
activiteit der roode troepen belangrijk ver
minderd is, kon de vernieling van Russi
sche tanks niet in hetzelfde tempo worden
voortgezet. Opgemerkt kan nog worden dat
de Finnen tegen de tanks ook nog gebruik
maken van anti-tankgeweren en van veld
geschut.
De bemanning van een tank heeft ver
schrikkelijk te lijden van de koude. De
motoren bevriezen snel en vaak moetende
Russen ze voortdurend op gang houden
met het gevolg, dat tien of twintig maal
meer brandstof verbruikt wordt dan ver
wacht werd. Niet zelden komt het voor,
dat tanks, die langen tijd gefunctionneerd
hebben, op een gegeven oogenblik werke
lijk in actie moeten komen en dat dan dcor
gebrek aan brandstof de motor afslaat.
Zoodra de motor niet meer werkt, zit de
bemanning letterlijk opgesloten in een
ijskast en komen de inzittenden om in da
kou.
