Eerlijk, zelfstandig,
waakzaam
UYLENSPIEGHEL
LEIDSCH DAGBLAD, Vrijdag 12 Januari 1940
Derde Blad
No. 24478
r Leekenbezoek aan een
Engelsche vliegtuigfabriek
:0ste Jaargang
Ipparaat in volle actie
RECHTZAKEN
Werd de „Tajandoen'
getorpedeerd
Het gezonde en heerlijke
HO of Quakerhet ideale ontbijt
voor uw heele gezin
Onze politiek zij:
Minister Van Kleffens aan het noord
In den 4c
B Winterhanden
ROL tegen jeuk en zwelling
Van onzen Londenschen correspondent).
Ongeveer anderhalf uur bulten Londen
ordt de stilte van het kleumende winter-
tndschap plotseling verbroken door een
eluid, dat wij hier in de laatste vier
ïaanden zelden meer gehoord hebben. Het
egint als een verre zucht, zwelt aan tot
;n zwaar gedreun dat een oogenblik de
eheele wereld met zijn dreiging schijnt
vullen en gaat de volgende seconde
eer verloren in de verte, waaruit het is
ekomen. Een zware bommenwerper is uit
e laag hangende wolken op ons afge
tornd en een oogenblik later weer in een
ierende bocht omhoog gezwiept. We staan
iet open monden te kijken, alsof we nog
ooit een vliegtuig gezien hadden. We zijn
it immer weer fascineerende schouwspel
ntwend. Want in plaats van de lucht met
iegtuigen te vullen heeft de oorlog haar
■hoon geveegd. De armada's, die wij den
srsten dag reeds boven Londen verwacht
adden, zijn niet gekomen en daar de com-
lercieele en particuliere vliegtuigen, die in
redestijd de lucht steeds met hun gezoem
ervulden, geheel zijn verdwenen, heerscht
r in het luchtruim nu al meer dan drie
ïaanden een ongekende rust. Vandaar
nze nieuwe belangstelling in het over
nze hoofden razende ding. Wij staren het
ing na totdat het plotseling, nu echter
it een anderen hoek, weer recht op ons
f komt stormen. Als een razende, dreu-
ende roofvogel schiet het op onze hoof-
en neer, wij krimpen onwillekeurig in
Ikaar en draaien ons dan met een ruk
m. Maar te laat: de gierende dreun heeft
ich reeds opgelost in een snel wegster-
end gezoem en het met een glorieuze,
pottende zwaai omhoog getrokken vlleg-
Liig staat reeds weer als een nauwelijks te
nderscheiden silhouet tegen de grijze
jcht. Nog drie keer herhaalt zich dit spel.
log drie keer staan wij even met ons fi-
uur verlegen, wanneer wij, eiken keer, dat
et vreeselijke ding op ons neerstormt, te
en beter weten in, ons zoo klein mogelijk
rachten te maken, meenend, dat het ons
ltmaal positief moet raken. Dan leidt onze
ids ons van het vliegveld weg om ten
fscheid een glas sherry te drinken. Ons
ezoek aan een van Engeland's grootste
liegtuigfabrieken is voorbij.
Wat hebben wij er gezien? Wij hebben
ezien wat de leek in elke groote fabriek
iet. Zalen en nog eens zalen met rijen en
og eens rijen van de meest ingewikkelde
ïachines om de eenvoudigste dingetjes te
laken. Hier staat er een met tal van be
ogende stangen, wielen en krukken, daar
én, die dag en nacht want er wordt in
eze vliegtuigfabrieken dag en nacht door-
ewerkt 2 gaatjes in een stukje buis
laat. Weer verder op in een andere afdee-
ng een collega die zich de moeite gaf
m te doen of hij er iets van begreep,
roemde het de pietkamer slaat een
oort van enorm, cylindervormig heiblok
m een ons onbekend gebleven reden, met
en geweldige, venijnige kracht op een on-
chuldig stukje blinkend metaal. Het is
lisschien wel de meest fascineerende ma-
hine van alle die hier staan. Haar bewe-
ingen zijn zoo menschelijk en haar kracht
5 zoo bovenmenschelijk, dat men aan de
midse van Vulcanus begint te denken,
liet het ronde stalen blok boven zijn blin-
:end slachtoffertje weifelen; het danst
usteloos op en neer, het mikt en het
naakt schijnbewegingen net als een bok-
er, die zich op den aanval voorbereidt,
'otdat het plotseling, zonder waarschu
wing, zijn daverenden slag slaat. Het is
leze machine die natuurlijk tot veel flau
we grapjes aanleiding geeft, grapjes over
leden wier hoofd of ander lichaamsdeel
aen gaarne op dit aambeeld zou willen
sggen en meer leuks van dien aard. Een
ind verder komen wij in een zaal welke
ot een ander soort grapjes aanleiding
eeft. Hier is het stil en het eenige geluid
lat de stilte verbreekt, is een zacht, maar
londerdstemmig gekir. Het komt van „les
lomber-girls", zooals een Fransch collega
e ex-winkelmeisjes en ex-naaistertjes
loemde, die hier in de meest verschillende
>oses op de half-overtrokken vllegtuigvleu-
els zitten. Zij maakten deel uit van de
uizenden en nog eens duizenden vrouwe-
ijke arbeidskrachten, die bij het uitbreken
an den oorlog in dienst zijn gesteld van
Ingeland's gigantisch productie-apparaat,
lij overtrekken de geraamten der vlieg-
uigvleugels. beplakken deze en doen nog
onderd andere hoognoodige dingen waar
niets van begrijp, maar zij hopenlijk
lies. Dc stilte in haar zaal is echter nog
iets vergeleken bij die, welke heerscht in
e afdeeling waar wij vervolgens belan-
en. Hier klinkt zelfs geen gekir, hoort men
lleen maar het fronsen van tientallen
wenkbrauwen: aan de hier opgestelde
eeksen van tafels wordt gedacht, gere
end en gemeten... Hier wordt de ver-
lerfelijkc vindingrijkheid van het men-
chelijk brein op papier gebracht, worden
te drakentanden gezaaid waaruit de ver-
aarlijke monsters van Engeland's lucht-
nacht zuUen groeien. En ook in deze
toonzaal van de op dood en verderf zin-
ïende gedachten zitten tallooze vrouwen-
ïoofden („meisjeskopjes" lijkt hier nau
welijks op zijn plaats) over haar werk ge
wogen
Eindelijk neemt onze gids. die zooveel
wan vliegtuigen weet, dat hij zelfs op de
lomste vraag een volkomen onbegrijpe-
ijk antwoord kan geven, ons dan mee naar
le hal, waar de achttienduizend onbegrij-
>elijkc onderdeelen tot een doodgewone
luis-, tuin- of keuken-bommenwerper wor-
ien samengevoegd. Dit is aardig. Want
lier ziet men Engeland's vliegende dra
ten om zoo te zeggen uit het ei kruipen.
\an het eene einde van de hal zijn ze nog
ïiets anders dan metalen geraamten, vast-
teKlemd in de tot op een tiende van een
iiillimeter (ik zeg maar wat) afgestelde
-tillages, die er voor moeten zorgen, dat
iHes precies in elkaar past. Een eindje
verder wordt er de vleugel opgezet, nog
weer verder worden de twee machtige mo
toren aangebracht en ten slotte de wielen,
waarop het gevaarte dan naar het andere
einde van de hal waggelt, om zijn inge
wanden en tanden geïnstalleerd te krij
gen. Van die ingewanden begrijp ik. zooals
gewoonlijk niets, maar van de tanden des
te meer. Zij zitten, zooals dit bij draken
meer voorkomt, op een ongewone plaats,
te weten onder aan den buik van het mon
ster en in drie rijen naast elkaar. Een ruk
aan een van de taUooze handles in de cock
pit en het geheele, in den meest letterlij
ken zin van het woord, valsche gebit valt
er uit, ten ongerieve van hem, die zoo on
verstandig is het op zijn hoofd te krijgen.
Onze gastheeren hebben ons dat niet ge
demonstreerd. Zij hebben er zich toe be
perkt ons den reeds beschreven doodsschrik
op het lijf te jagen door hun vliegende
draken tot op vijf centimeter van onze ten
berge gerezen haren te laten neerduiken.
Dat vonden zij genoeg. Wij ook
Hiermede zou ik gevoegelijk kunnen ein
digen. Aan den anderen kant zou ik ook
verder kunnen gaan. Ik kies dit laatste
alternatief. En wel, omdat ik den lezer een
verklaring schuldig ben voor mijn speel-
sche behandeling van zulk een serieus on
derwerp als de vervaardiging van Enge
land's luchtwapen. Waarom schrijf ik daar
zoo luchtig over? Omdat goede wijn geen
krans behoeft. Omdat ik op het gebied van
vliegtuigbouw geen deskundige ben en mijn
lezers waarschijnlijk nog minder. Omdat ik
door mijn verplichting aan mijn gastheeren
van het Air Ministry gedwongen ben te
schrijven over iets, waar ik zoo mogelijk
nog minder van begrijp dan van al de an
dere geheimzinnige zaken, waar dat lite
raire manusje van alles: de journalist over
moet schrijven. Omdat en nu komt de
ware Jozef te voorschijn alleen speel
sche luchtigheid een toevluchtsoord biedt
voor hem, die ontsnappen wil aan de ba
nale gedachte, die zich bij het zien van
een vliegtuigfabriek onvermijdelijk op
dringt: de gedachte, dat al deze zwoegen
de arbeid, al deze eindelooze vindingrijk
heid. al deze bijna bovenmenschelijke
menschenmacht geen ander doel dient dan
dood en vernietiging!
(Nadruk verboden).
EEN GEHEIMZINNIG LICHT.
Voor den raad voor de scheepvaart is
behandeld het vergaan van de „Tajandoen"
op 7 December.
De kapitein verklaarde dat, naar zijn
meening, een torpedo het schip heeft ge
troffen. Het mijnengevaar was voorbij. Het
schip liep volle kracht, omdat op die wijze
drijvende mijnen het best vermeden wor
den. Ik grond mijn meening aldus spre
ker op de plaats, waar het schip is
getroffen, juist bij de machinekamer.
De president vroeg of er nog andere rede
nen waren om torpedeering aan te nemen.
De gezagvoerder vertelde, dat hij een fel
licht op ongeveer 5 Meter boven water heeft
gezien, toen de sloepen in het water waren.
„Ik dacht eerstaldus de kapitein, „dat
het licht afkomstig was van een reddende
boot. De Italiaansche en Engelsche schepen
waren nog zeer ver weg. Later heb ik nog
getracht te weten te komen, waar het licht
vandaan kwam. Evenwel zonder resultaat.
Zoo kwam ik op de meening, dat het licht
afkomstig moest zijn van een schip, dat
zich niet bekend wilde maken."
Prof. Taverne merkte op, dat andere op
varenden het licht ook vóór de ontploffing
hebben gezien. Kapitein Roeterink beaamde
dit. De tweede stuurman en de uitkijk had
den het schijnsel ook dwars voor het schip
opgemerkt van de brug af voor de ont
ploffing. Zij meende dat het een patrouil
leerend oorlogsschip was, dat den naam
van het schip wilde zien.
Een machinist meende nog den boven
bouw van een onderzeeër te hebben gezien.
De behandeling der zaak werd hierna
geschorst.
VOOR EEN ANDER IN DE GEVANGENIS
GEZETEN.
Nu moest hij voor zich zelf gaan.
De 40-jarige koopman L. K. uit 's Heer
Arendskerke heeft met zekeren W. uit Goes
die tot een maand gevangenisstraf is ver
oordeeld, een afspraak gemaakt, dat K die
gevangenisstraf voor W. zou ondergaan en
daarvoor f. 150 zou krijgen. K. meldde zich
bij de strafgevangenis te Scheveningen
legitimeerde zich als W. en slaagde erin de
maand gevangenisstraf voor W. uit te zitten
Het bedrog kwam echter uit en zoo moest W.
zijn maand gevangenisstraf alsnog onder
gaan. terwijl K. zich wegens oplichting van
den staat (wegens genoten onderdak, voe
ding en arbeidsloon) voor de Haagsclie
rechtbank heeft moeten verontwoorden. Bij
verstek werd hij tot 6 maanden gevangenis
straf veroordeeld.
De rechtbank heeft het verstek-vonnis
gisterenbekrachtigd
Want H-O en Quaker zijn rijk aan Vitamine het edele element van
gezonde voeding. Dagelijks moet het lichaam Vitamine Bi krijgen, want
het kan er geen voorraad van maken. H-O en Quaker zijn bovendien
rijk aan eiwit voor stevige spieren en weefsels; rijk aan belangrijke
minerale stoffen, ijzer en phosphorus, voor krachtig
bloedkrachtvoedsel, dat niet dik, maar sterk en on
vermoeibaar maakt.
Bij het ontbijt, of als nagerecht, altijd smaakt H-O of
Quakereven heerlijk. Dit tien keer geroosterd haver
mout wordt, volgens een speciaal procédé, gemaakt
van de beste zongerijpte haver ter wereld. Dat is de
reden, dat alleen bij H O en Quaker de olie voedings-
Klaar in een waarde en de heerlijke smaak voor U behouden
paar minuien blijven.
IViet elk pak havermout is echter H-O of Quaker.
Sta er dus op, dat men U het origi-
neele pak geeft. Dan alleen kunt U
er zeker van zijn,deonveranderde,
gewaarborgde kwaliteit te ont
vangen. 't Lekkere H-O of Quaker
bespaart L1 tijd en geld en uw
geheele gezin smult er van. Denk
er aan: Koop vandaag nog een
pak bij uw kruidenier.
GRATIS beschikbaar zoolang de
voorraad 6trekt „Hei Meesterboek der
Tooverkunst" voor 2 Quaker of H-O
mannetjes- Knip ze uit de Quaker, H-O
of Kwix pakken en zend ze gefrankeerd,
met uw adres, aan Quaker, afd. 29
Postbus 905, Rotterdam.
N E E R-L A N
O NT BIJT
5074
(Ingez. Med.)
De memorie van antwoord aan de Eerste
Kamer nopens de begrooting van buiten-
landsche zaken opent den minister gele
genheid, uitvoerig de positie van Nederland
onder de huidige omstandigheden te be
lichten.
Met voldoening heeft de minister kennis
genomen van de warme instemming, welke
verscheidene leden hebben betuigd met het
HAAGSCHE RECHTBANK.
De lucifers werden duur.
De directeur van een N.V. te Wassenaar,
had de lucifers die hij verkocht, na het uit
breken van den oorlog plotseling in prijs
verhoogd Eerst was die f. 4.20 per 2000 doos
jes. doch de prijs steeg plotseling tot f. 10
per gelijke hoeveelheid.
Vuigens verklaring van enkele getuigen
waren de lucifers eerst tegen te lagen prijs
verkocht, omdat die niet van goede kwali
teit waren. Hierdoor werd op een partij
zelfs f. 100.000 verlies geleden.
Wintervoeten. Winteroorei*
Doos 30 en 60 ct. Bij Apothekers en Drogisten.
5995
i ingez Mea..
In September was de prijs verhoogd,
doch geheel los staande van prijsopdrij
ving.
De officier deelde die meening niet, des
wege werd f. 100 boete subs. 50 dagen
hechtenis geëisc'it. De verdediger meende
dat de lucifers slechts op normalen prijs
werden gebracht en pleitte vrijspraak
Mevrouw ging verhuizen.
Omdat mevrouw ging verhuizen, had zij
in haar villa U Wassenaar een flinke voor
raad levensmiddelen ingeslagen. Die waren
geleverd door diverse winkeliers. Bij een
onderzoek door de ambtenaren was vermi
celli. havermout, gort. koffie, zeep. suiker,
etc. inbeslag genomen.
De verdachte beriep zich op de verhui
zing waardoor zij veel extra personeel noo-
dig had.
Maar de officier wees er op dat er meer
in voorraad was dan in een week werd ge
bruikt. Daarvoor had hij f. 25 boete subs.
25 dagen hechtenis geëischt.
De Rechtbank heeft verdachte conform
dien eisch veroordeeld.
aanbod van goede diensten, in Augustus
jj. door Hare Majesteit de Koningin en den
Koning van België gedaan en in November
herhaald. Alhoewel hij betreurt, dat geen
van beide stappen tot het gewensche re
sultaat mocht leiden, meent hij erop te
mogen wijzen dat de bedoelde pogingen tot
herstel van den vrede daarom nog niet
noodzakelijk ook voor de toekomst geheel
steriel zullen blijken. Immers, door het aan
bod van goede diensten hebben de beide
Souvereinen ongetwijfeld bij millioenen in
de wereld hoop op herstel van den vrede
levendig gehouden, en daarnaast de oor
logvoerende landen eraan herinnerd, dat
onder de neutrale landen verscheidene be
reid zijn alles te doen wat binnen hun be
reik ligt om dat herstel te bevorderen.
Alhoewel toegegeven kan worden, dat de
positie van de neutrale mogendheden thans
sterker is dan in 1918 het geval was. blijft
het niettemin de vraag in hoeverre de oor
logvoerende partijen genegen zullen zijn
de medewerking van de neutralen bij de
vaststelling van de vredesvoorwaarden te
aanvaarden.
De buitenlandsche politiek, welke de re
geering te midden van den om ons heen
woedenden oorlog volgt, blijft wat zij van
den aanvang af was: e .lijk. zelfstandig,
waakzaam, de Nederlandsche onzijdigheid
grondend op de objectieve voor allen ge
lijkelijk geldende normen van hei volken
recht.
De minister arlile het niet uitgeslo
ten. dat binnenkort zoodanige voor
zieningen kunnen worden getroffen,
dat dc moeilijkheden met Engeland en
Frankrijk over de scheepvaart zooal
niet uit den weg geruimd, dan tn-ti al
thans aanzienlijk zullen worden ver
minderd.
Met betrekking tot het leggen van mij
nen in de Wielingen wordt thans gehan-
„DE GLADHEID".
De mensch is een kudde-dier, dat alle ge
woonten der kudde tot de zijne maakt.
Thans heeft de kudde als onderwerp van
gesprek geadopeerd: de gladheid.
Iedereen loopt óver van de gladheid.
Houdt bespiegelingen over de voordeelen
van asch en de nadeelen van zand. Verge
lijkt de gladheid van het ééne stadsdeel
met die van het andere
„Bij óns is het zoo gladLevensge
vaarlijk, zeg ik je! Onze buurvrouw heeft
d'r been gebroken.. Aan den overkant.
„Goed. goed, kan zijn, dat het bij jullie
oók glad is maar moet je es bij ons
komen! Zóó glad kan het nergens anders
zijn. Onmogelijk! Het dienstmeisje van
de Dinges'en heeft een hersenschudding
opgeloopen en ik zag zooeven een vuilnis
auto slieren nou, ik hield mijn hart
vast
„En ging het nog goed?"
„Ja. hij hield het nog nét
„O. maar dan is het bij jullie toch zoo
glad nog niet. Bij óns zou die vuilnisauto
geen schijn van kans hebben gehad
Zóó scheppen wij op. Als felle locaal-pa-
triotten vechten wij voor de gladde repu
taties onzer woonwijken. Spijtig vernemen
wij van elkanders gebroken beenen: wij
pijnigen ons brein af, maar kunnen ons
niets beters dan een verstuikten enkel en
blauwe plekken tï binnen brengen. Maar
bij óns loopt men dik kans op een gebroken
nek. O zoo! En een dame heeft anderhalf
uur 'ing op het trottoir gestaan voor haar
huis. Durfde alleen het tuinpad niet op.
Wachtte tot meneer thuis kwam! Nou u..
We praten alléén nog maar over de glad
heid. Ook ik. op deze plaats. Ik ben óók
maar eer mensch. In den herfst praat ik
over bruine bladeren. In der winter over
kou. En nu: over gladheid. Over het onder
werp van den dag.
De Finnen vernietigen een complete
divisie„Wat is het glad hè?"
Een Britsch schip van 10.000 ton wordt
tot zinken gebracht „En of! Ik durf
haast de straat niet meer over!"
Het kan zijn, dat. wanneer u dit leest,
de dooi weer is ingetreden. Dat 't het be
roemde „warme water" heeft geregend,
zoodat de gladheid meteen ls geliquideerd.
Geen nood!
Dan gaan wij over den dóói keuvelen.
Eindeloos en opgewekt.
„Het dooit, hè?"
„Wat een dooi!"
„Jammer voor de schaatsenrijders!"
„Gelukkig voor de stumpers, die
„Blij toe, ik heb een winterteen".
Eén ding is Jammer:
De dooi leent zich niet zoo bij uitstek
tot snoeverij als de glibberigheid van be
vroren straten en wegen. Het dóet iemand
niets, wanneer zijn vriend fier verklaard:
„Zooals het toch bij mij dooit Néé,
da's heusch ónvertoond.
Als ik dat hoor, zegt ik alléén maar:
„O!"
Maar probeert u mij niet wijs te maken,
dat uw stoep even levensgevaarlijk
is als de mijne? Dat bestaat gewoonweg
niet
deld evenals in den vorigen oorlog, met in
achtneming tegenover België van dezelfde
beginselen van goede buurschap die toen
tertijd toepassing hebben gevonden. De
Belgische regeering wordt in dien gedach-
tengang steeds tijdig onderricht.
Het zal van groote beteekenis zijn de in
ternationale samenwerking zoo goed mo
gelijk in stand te houden en te bevorde
ren. Dit zou, naar de opvatting van den
minister, een uittreden van Nederland uit
dm Volkenbond ongemotiveerd, en in
strijd zoowel met Nederland's tradities als
met zijn welbegrepen eigenbelang doen
zijn. Ook al moge de Volkenbond in staat
kundig opzicht voorloopig geen rol kunnen
spelen, buiten de politiek ligt nog genoeg
terrein braak, waarop internationale sa
menwerking thans tot zegenrijke resultaten
kan leiden.
Dat een algemeene her-oriënteering op
internationaal gebied niet uitsluitend door
den overwinnaar zou mogen worden gede
creteerd. onderschrijft de minister ten
volle. Bij het groote aantal onzijdigen dat,
totdusver althans, nog bestaat, zou zulks
practisch ook niet wel mogelijk zijn.
Het is geenszins uitgesloten dat de
Nederlandsche regeering in een be
paald geval, waarin baar dit nuttig zou
voorkomen, deel zou nemen aan eenige
gemeenschappelijke actie van een kring
van neutrale staten, die zich niet zou
beperken tot Nederland en België of
de Oslo-staten. Veel, zoo niet alles, zal
afbangen van de vraag waarop die
actie zou zijn gericht. Deelneming
aan politieke groepvorming tegen een
bepaalde staat of groep van staten
acht de minister op het voetspoor zij
ner voorgangers met onze zelfstandig-
heidspolitiek niet te rijmen.
Voorspellingen omtrent de resultaten van
de napwere betrekkingen met België op
economisch gebied zouden voorbarig zijn,
al zullen beider nood en moeilijkheden on
getwijfeld stimuleerend werken.
Met betrekking tot het incident nabij
Venlo kan de minister voorshands slechts
verwijzen zoowel naar het antwoord op
vragen van het lid dei Tweede Kamer,
graaf de Marchant et d'Ansembourg. als
naar het door den minister van justitie
gegeven antwoord op vragen van het lid
dc- Tweede Kamer den heer Wijnkoop
De minister onderschrijft ten volle de
meening van hen. die een verbreiding in
den vreemde van kennis omtrent Neder
land. in het bijzon dc in -> )e>i»n wonr-
dige tijdsomstandigheden, van zeer groot
belang achten Het spilt -'"n min'ste dan
ook zeer. wederom te mo-t":i me '-deeien.
dat voor een waarlijk loeltretfeilde orga
nisatie van die verbreiding op het oogen
blik geen nieuwe gelden op de begrooting
kunnen worden uitgetrokken.
