Nieuws
uit de Filmwereld
Fonds voor economische
verdediging
Is het ijs een vijand?
LEIDSCH DAGBLAD - Vierde Blad
Vrijdag 12 Januari 11
HOEST
FAMEL
Maatregelen tegen prijsstijging van eerste
levensbehoeften
De bevroren inundatie heeft
aan kracht niets ingeboet
ït
Bij de Tweede Kamer zijn op voor
dracht Tan de ministers van economi
sche zaken en financiën drie wetsont
werpen ingediend en wel
le. Tot instelling van een fonds voor
de economische verdediging.
2e. Tot wijziging van de landbouw-
crisiswet 1933 en tot intrekking van de
wet van 30 September 1938 (Staatsblad
no. 639 c).
3e. Tot vaststelling van de begroo
ting van inkomsten en uitgaven voor
het eerste dienstjaar van het fonds.
Aan de bij deze wetsontwerpen behoo-
rende memoriën van toelichting ontleenen
wij het volgende:
Ten behoeve van de economische verde
diging van ons land zijn sinds het intre
den van den oorlogstoestand verschillende
buitengewone maatregelen getroffen.
Tot dusverre zijn de daaraan verbonden
uitgaven bestreden uit het den minister
van economische zaken verleende buiten
gewoon crediet tot een bedrag van
f. 60.000.000.voor welk bedrag bij de Sta-
ten-Generaal een verhooging is aange
vraagd tot f. 160.000.000.zoomede uit het
landbouw-crisisfonds. Bestendiging van
deze wijze van financiering is echter niet
gewenscht gebleken. Met name doet zich bij
den aankoop van producten door de regee
ring het bezwaar voor. dat het niet moge
lijk is de opbrengst bij verkoop der aange
kochte goederen aan te wenden ter dekking
van nieuwe aankoopen, zoodat telkenmale
verhooging van het credietbedrag bij de
Staten-Generaal zou moeten worden aan
gevraagd.
Ook de financiering uit het landbouw
crisisfonds ondervindt onder de huidige
omstandigheden aanmerkelijke moeilijkhe
den, omdat is bepaald, dat uitgaven ten be
hoeve van de voedselvoorziening gebaseerd
op de landbouw-crisiswet 1933. niet ten
laste van het landbouw-crisisfonds kun
nen worden gebracht. Nu is het zeer moei
lijk vast te stellen, welk deel betrekking
heeft op de voedselvoorziening en welk
deel strekt tot steun aan den landbouw.
Op grond van deze overwegingen is
een wijziging in de bestaande methode
van financiering der economische voor
zieningen bevorderd en wel in dezen
zin, dat ten behoeve van de geheele
economische verdediging een fonds
worde gevormd, waaruit alle daarop be
trekking hebbende uitgaven dienen te
worden bestreden.
Het is genaamd „fonds voor de econo
mische verdediging" en bestaat uit twee
hoofdstukken, nJ. het hoofdstuk „landbouw
en voedselvoorziening" en het hoofdstuk
„handel, nijverheid en scheepvaart". Onder
het hoofdstuk „landbouw en voedselvoor
ziening" is ook de visscherij begrepen.
Daar de hiervoor geschetste moeilijkhe
den zich reeds deden gevoelen vanaf het
tijdstip waarop de maatregelen ten behoeve
van de voedselvoorziening in werking zijn
getreden, is voorgesteld het fonds voor de
economische verdediging met terugwer
kende kracht op 1 September 1939 in te
stellen. Waar het landbouw-crisisfonds ge
durende den oorlogstoestand door het
nieuwe fonds wordt vervangen, zal het
saldo van het landbouw-crisisfonds in het
nieuwe fonds worden gestort. Een deel van
dit saldo, nJ. een bedrag van 20 a 25 mil-
lioen gulden, dat in het bijzonder bestemd
is ter dekking van tekorten op de zuivel, zal
ook tijdens de vigueur van het nieuwe fonds
voor dit doel kunnen worden aangewend.
Evenals het landbouw-crisisfonds zal ook
het nieuwe fonds zooveel doenlijk selfsup
porting moeten zhn.
De volgende wijzen bieden zich daarbij
aan tot het verkrijgen van de noodlge in
komsten
le. het berekenen van een zekere marge
tusschen den prijs, waarvoor goederen door
de regeering in het binnen- of buitenland
worden aangekocht en dien, waarvoor deze
hier te lande aan fabrikant, handelaar of
importeur worden doorverkocht;
2e. blnnenlandsche heffingen op het
bereiden, telen, afleveren, verhandelen etc.
van crisisproducten op grond van de land
bouw-crisiswet 1933;
3e. prijsverschillen of heffingen bij den
uitvoer van crisisproducten op grond van
de landbouw-crisiswet 1933, voor zoover de
opbrengst in het buitenland daartoe aan
leiding mocht geven;
4e. prijsverschillen of heffingen bij den
invoer van crisisproducten op grond van de
landbouw-crisiswet 1933;
5e. heffbigen ter bestrijding van de kos
ten verbonden aan distributieregelingen als
bedoeld in het dlstrlbutieheffingsbeslult
1939.
De bedoeling hierbij is, ook voortaan
de eerste levensbehoeften, welke een
belangrijk deel van het budget voor de
lagere inkomens uitmaken, als brood,
aardappelen, vetten, schoeisel, klee
ding, zooveel doenlijk aan een prijs-
vcrhooging te onttrekken.
Voorgesteld wordt voorts om een centrale
commissie in te stellen, welke den minister
van economische zaken bij het voeren van
het beheer over het fonds van advies kan
dienen.
Wat betreft het wetsontwerp tot wijzi
ging van de landbouwcrlsiswet 1933 blijkt,
dat de voorgestelde wijzigingen in de eer
ste plaats verband houden met de vervan
ging van het landbouw-crisisfonds gedu
rende den oorlogstoestand door het fonds
voor de economische verdediging.
In verband hiermede wordt ook voorge
steld genoemde wet van 30 September 1938
in te trekken.
Uit de stukken blijkt, dat het eerste
dienstjaar van het fonds zal loopen van 1
September 1939 tot en met 31 December
1940.
De geheele dienst van het fonds omvat
een bedrag van ruim 380 millioen gulden.
De gewone diensten van de belde hoofd
stukken sluiten, terwijl de kapltaaldlenst
van het hoofdstuk landbouw en voedsel
voorziening sluit met een voordeelig saldo
van ruim 32 millioen gulden.
Nu de aanhoudende vorst de Neder-
Iandsche watervlakten bevroren heeft
en reeds in eenige rivieren het ijs vast
is gaan zitten, bekruipt sommigen de
vrees, dat hiermede de vriend van de
Nederlandsche defensie het water
een geboeide bondgenoot is gewor
den en weinig waarde meer heeft.
Deze vrees wordt, naar ons bij in
formatie bleek, door de deskundigen
niet gedeeld.
Het voorbeeld, dat den meesten onzer
door het hoofd speelt, wanneer zij zich over
den strengen vorst zorgen maken, is de
tocht .van den Franschen generaal Piche-
gru in 1794, die, trekkende over onze be
vroren rivieren, ons land zonder slag of
stoot binnen enkele dagen kon bezetten.
De vaderlandsche geschiedenis heeft ons
bovendien geleerd hoe de generaal van
Lodewijk den Veertiende, Luxembourg,
zijn bekenden tocht over het ijs van Woer
den naar Bodegraven en Zwammerdam
maakte. Deze voorbeelden uit de geschie
denis, welke iedere Nederlander kent,
VERKOUDHEID
BRONCHITIS
Sedert meer dan 30 jaar wordt
Siroop Famel door doktoren
gewaardeerd als een betrouw
baar geneesmiddel ter bestrij
ding van aandoeningen der
ademhalingsorganen.
SIROOP
Kleine flacon f 1.15 Grooce flacon f 1.90
2738
<lngez Med.)
schijnen op het eerste gezicht aan te too-
nen, dat bevroren Inundaties waardeloos
zijn. Maar men vergeet daarbij, dat Piche-
gru het al heel gemakkelijk had. HIJ vond
de rivieren niet alleen bevroren, maar vrij
wel onverdedigd. Zijn Fransche troepen
werden door een deel der bevolking met
sympathie begroet. Niet het ijs, maar de
verdeeldheid van de natie was oorzaak
van zijn snel succes.
En deze oorzaak Is thans afwezig.
Ook Luxembourg vond geen gewapenden
tegenstander tegenover zich, toen hij zijn
tocht over het Ijs ondernam. Hij kwam
slechts één gewapenden uitlegger, dat
is een kleine met een kanonnetje gewapen
de boot op zijn expeditie tegen en zag
verder geen Nederlandschen soldaat. Toch
was de tocht hoogst riskant: de dool viel
in, en had Painetvin geen verraad ge
pleegd. dan zouden de Franschen van hun
basis zijn afgesneden en een gemakkelijke
prooi van de Staatsche troepen zijn ge
worden.
Dat het ijs een vijand van ons verdedi
gingsstelsel zou zijn, wordt door de beide
historische voorbéelden dan ook niet be
wezen.
Daartegenover echter bestaan er ge
schiedkundige feiten, welke ln tegenge
stelde richting wijzen. Zij zijn ook welspre
kender, daar zij aan een Jonger verleden
zijn ontleend.
Het laatste hoekje Belgisch grondgebied
werd in den oorlog 19141918 verdedigd
achter een inundatie, die van den Yser.
Deze was van veel beperkter omvang dan
de inundaties, waarop Nederland ln tijd
van nood zou kunnen rekenen. De Yser-
inundatie nu is meermalen dichtgevroren,
en wel zeer stevig in de strengen winter
1918—1917. Toch is er nooit een aanval
over gedaan. Een bewijs, dat belde par
tijen het risico daarvan beseften. Wel zijn
in dien oorlog aanvallen over het ijs be
proefd aan het Oostelijke front. De Rus
sen hebben zich meermalen gewaagd op de
bevroren meren en moerassen van Oost-
Pruisen en West-Rusland, o.a. tijdens het
Kerst-offensief van 1914. De pogingen lie
pen uit op een volslagen débicle.
Leerzaam ls ook, dal ook nu weer, in
den Flnsch-Russischen oorlog, het Ladoga-
meer. ofschoon met een dikke ijslaag be
dekt, volkomen ongeschikt ls gebleken als
operatieterrein voor den aanvaller.
Deze voorbeelden uit de jongste krijgs
geschiedenis laten zien. dat de moderne be
wapening dengene, die over het ijs een
aanval tracht te ondernemen, in het na
deel stelt. De redenen zijn duidelijk. De
aanvallende troepen hebben op de gladde
Ijsvlakten niet de minste dekking. Elke sol
daat heeft de wetenschap, dat hij, als hij
gewond wordt, op het ijs zal blijven liggen,
omdat hij onbereikbaar zal zijn voor ge
neeskundige hulp. Gewond worden betee-
kent doodvriezen. en dit vooruitzicht is
fnuikend voor zijn moreel.
Aangezien de verdediger zich in stellin
gen verschanst zal hebben, vanwaar uit
hij met zijn automatische wapenen eiken
lnfanterle-aanval kan smoren, is een aan
val over het ijs wel ondenkbaar zonder
grondige voorbereiding en ondersteuning
door de artillerie. Maar diezelfde artillerie
vernielt het terrein, waar-langs de eigen
soldaten de stellingen van den verdediger
zullen moeten bereiken: zij vernielt het
ijs en speelt daardoor in de kaart van de
verdediging, welker artillerie op haar beurt
ook niet zal nalaten tot vernieling van de
ijsvelden bij te dragen.
Verrassende aanvallen onder bescher
ming van het nachtelijk duister zouden,
gezien de kracht der automatische vuur
wapenen tegen een zlohtbaren vijand, de
eenlg overblijvende mogelijkheid op succes
voor den aanvaller kunnen schijnen. Maar
Koolzuurhoudend badzout van
Boekelo.
Badzo toovert de zee in Uw badkamer
èn haar gezonde uitwerking! Zoo'n
zilt bad prikkelt de huid en activeert de
bloedsomloop.
Héérlijk, die dennengeut van zoo'n sterk
koolzuurhoudend gezondheidsbad!
Badzo-baden zijn een weldaad voor hen
die verkouden zijn, last hebben van
rheumatiek, of hinder ondervinden van
koude voeten of wintervoeten.
7 KG. pakkin voor voetbaden20 et.
Voordee/iger en tevens voor kuipbaden:
3 KG. pakken voor 43 ct.
Verkrijgbaar bij Apothekers en erkende Drogisten
N.V. KON. NED. ZOUTINDUSTRIE - BOEKELO
5984
(ïnze-u Med.)
ook dan waagt de aanvaller zich wat
noemt op glad Ijs. Het ijs biedt mogi
heden tot verraderlijke hinderlagen,
ouds bekend zijn de ijscunettes, ij,-
sleuven, welke vooral bij nacht voo,
lukkende troepen gevaarlijke valkuilen
men. Meestal zijn ijscunettes versterkt
versperringen, welke men uit ijsblok
uit de sleuven afkomstig, opbouwt
in 1672 werden deze cunettes op r,
schaal tegen de Franschen gebezigd
Ook op andere wijze kan het ijs tot
demls worden gemaakt. Wanneer <)e
öediger den waterstand verandert, v
het water onder het ijs te laten weglo>
zal boven de slooten en vooral boveS
kanalen het Ijs breken en zullen desiv
tegen de kanaalwanden omhoog stetv;
schotsen vallen gaan vormen, wella u
niet voor 's vljands Infanterie, dan tgv
ieder geval voor zijn tanks onoverko-
zijn, terwijl het ijs buiten de sloot-
kanalen ai die onaangename eigens
pen gaat vertoonen, welke ln het dl
bomijs begrepen liggen.
Ook onze rivieren zijn in den wintegi
vaarlijk voor een aanvallend leger, bi
tijdsverloop van enkele dagen kan
water brengen dat alle operatieplaneSj
de war stuurt. Heeft men, zooals t
het geval ls, drljfljs op de rivieren,
elke overgang onmogelijk. Indien tt
vredestijd onze zware schlpbruggesj
veerponten moeten wegnemen, waai
het drijfijs zich op de rivier vertoon',-
kan een vijand met zijn licht ponteV»
teriaal er zeker niets beginnen. Maar*
gesteld, dat de rivieren geheel 1,
dichtvriezen en een zoo sterk Ijsde!,,,
den vormen, dat het aanvallende lego
met gemak met trein en al over zou A
nen oprukken, dan blijft nog stec;d<
gevaar bestaan, dat eens Luxembourg
dreigde: de dool, en het daarop volt
kruien van het ijs. Dooit beteekent, :c,
opgerukte vijand afgesneden wordlK
zijn basis, dat zijn aan- en afvoer Ai
afgesneden, gedurende langen tijd,
licht voor eenige weken. Zoolang de
voorspellingen niet verder dan eenip
gen reiken en ook daarvoor nog si
zeer beperkte zekerheid bieden, za.
verantwoordelijke legeraanvoerder zie
driemaal bedenken eer hij zijn troep
dit wisselvallige klimaat laat trekker
een zoo onbetrouwbare brug als k<j.
Want hoe onaangenaam de positie :w<
een aanvaller, die achter zich een knM
rivier en vóór zich de dooiende inun?-
van den verdediger heeft, laat zie:;
makkelijk denken.
Het winterseizoen op zich zelf tee
ook reeds groote nadeelen voor den
valler met zich mee. Weliswaar kennen
geen Finschen winter, doch ook 0
zou de aanvaller te lijden hebberJY
gladde wegen, van korte dagen, van c:
welke de geïmproviseerde legerphjj]
van zijn troepen zou teisteren en vri
onmogelijkheid iets met den harder de
te beginnen. Wanneer de bodem fliijni
vroren ls, stuit de infanterieschop1
rots. Terwijl de verdediger zich in r®
ren klaar gemaakte stellingen heeft a
richt, weigert de bodem den aanvalie
schuilplaats.
De deskundigen concludeeren
ook, dat onze weermacht, gebruik il
kende van oude beproefde mldfieten
van de mogelijkheden der mode#
techniek, opgewassen is tegen de nii\
lijkheden van de vorst. De winter
een zeker zoo groote vijand voor i\
aanvaller blijken te zijn, hetgeen
ervaring in 19141918 en in Finl
heeft geleerd. i
Mtj. Nederland MOENA, thulsr., 11
Genua TABINTA, ultr., 11 Jan. vat"
Java-Paeifio Lün DJAMBI, 10 Jan. v*8
Indlè naar Java.
ïll
Holland—Amerika Lijn EDAM. 10 JlkT
R'dam te New-York pli
Rett. Lloyd SLAMAT. 10 Jan. van if.
naar Genua.
Diverse Stoom vaart berichten - SAN AN" J
m.s.. 10 Jan. van Lissabon naar Antswt
EEN NIEUWE ACTRICE.
Hierboven de nieuwe Amerikaansche actrice
Bet", Dynes, die een der rollen vertolkt in
dc film „De Klokkenluider van
Notre Dame."
HET PROBLEEM „MORIARTY".
Het ls volkomen begrijpelijk, dat Sir
Arthur Conan Doyle, die de geestelijke va
der ls van Sherlock Holmes en zijn avon
turen, na eenigen tijd móést komen tot
den persoon van professor Moriarty. Dat
lag in den natuurlijken loop der dingen
opgesloten
Immers: Sherlock Holmes ls het mees
terlijke brein, het geweldige Intellect, dat
door zijn supériorlteit de minder begaafde
breinen verslaat. Holmes is slimmer, ver
standiger. begaafder, energieker, listiger
en intellectueeler. Is het nu niet logisch,
dat de auteur moest komen tot de creatie
van een tegenstander, die vrijwel gelijk
waardig heeten mocht?
Zoo ontstond dus de intellectueele tegen
stander, eveneens geestelijk toegerust en
ontwikkeld, zoo ontstond professor Moriar
ty. de wetenschappelijke misdadiger, de
gewetenlooze intellectueel. Deze figuur is
niet de allerwaarschijnlijkste van de ontel
bare gestalten, die Conan Doyle geschapen
heeft. Maar wél ls Moriarty een der meest
romantische personages die de Sherlock
Holmes-cyclus heeft aan te wijzen. Deze
figuur spreekt zeer sterk tot de verbeelding
van den lezer, boezemt angst en bezorgd
heid in voor het lot van den detective
(vertegenwoordiger van recht en wet), die
nu weieens zijn meester zou kunnen ge
vonden hebben
Met dat al ls de schrijver er niet toe
overgegaan uitvoerige mededeelingen te
doen over zijn geniale schepping. Hij laat
Moriarty in een zeker nevelig waas gehuld
blijven, waardoor deze wrange figuur des
te geheimzinniger er. vreesaanjagender
wordt.
Reden te over. om in te gaan op deze
sombere verschijning, haar nogmaals ten
tooneele te voeren in een nieuw verband.
Xn Conan Doyle's oorspronkelijke verhalen,
treedt Moriarty slechts éénmaal op en dit
relaas eindigt met den dood van den pro
fessor (hij stort neer ln den Reiohenbach
Fall). Maar waarom zou een ander niet
voortborduren op hetzelfde thema en een
vroeger avontuur van dezen Moriarty ver
zinnen?
Zoo gedacht, zoo gedaan. William Gilet/te
schreef een tooneelstuk „Sherlock Holmes",
waarin hij aldus handelde. Daarnaar schre
ven op hun beurt Edwin Blum en William
Drake weer een filmscenario en dit werd
ln beeld gebracht. En zoo ontmoeten wij
het probleem „Moriarty" weer opnieuw en
opnieuw is het een romantische gestalte
(uitgebeeld door George Zucco) en een
hevig op de verbeelding des toeschouwers
werkende figuur die den strijd aanbindt
met Sherlock Holmes (voorgesteld door
Basil Rathbone) en met Nigel Bruce (Wat
son) en Ida Lupino (Ann Brandon) als
verdere hoofdpersonen. Wijl deze film thans
hier ln vertooning komt, is het Interes
sant deze zoo aparte figuur even nader
toe te lichten als de noodzakelijke conse
quentie van de Holmes-gestalte.
DE FILM „GEJAAGD DOOR DEN WIND"
GEREED.
Na een jaar voorbereiding en vele maan
den van inspannende montage ls thans
eindelijk een de grootst opgezette werken
der filmgeschiedenis gereed gekomen: de
film naar den wereldberoemden roman
van Margaret Mitchell, „Gejaagd door den
Wind", met Clark Gable, Vivien Leigh (ln
de rol van Scarlet O'Hara), Leslie Howard
en tal van andere sterren. Victor Fleming
voerde de regie van deze film. Metro-
Goldwyn-Mayer zal deze film, van zeer
groote lengte en geheel In technicolor op
genomen, uitbrengen met „road show"
voorstellingen, n.l. 2 per dag in theaters
met besloten voorstellingen.
De première ln December jl. had plaats
in den Amerikaanschen staat Georgia, de
plaats, waar Margaret Mitchell's roman
grootendeels speelt en haar lokale kleur
aan ontleent.
—se
Rc
101
lot
va
we
;ei
vo
;ot
iOi
•ir
1 1
311
lit
'a;
Vi
va
ne
le
lei
n
»-
Hierboven een scène uit de film „Wie is
Niven in dc hoofdrollen, die m
HET LEVEN VAN EDISON.
De Metro heeft zich tot taak gesteld het
leven van Amerika's grootsten ontdekker.
Thomas A. Edison, te verfilmen. Zoowel
voor de jeugd als voor den volwassen leef
tijd zijn twee groote acteurs op dit gebied
afgestaan: Mickey Rooney, dien men wel
eens den „aankomenden Spencer Tracy"
noemt, en Spencer Tracy zelf.
In het eerste deel zullen de ouders ge
speeld worden door twee acteurs, die zich
bi] al hun bescheidenheid in een onge-
meene sympathie van het publiek mogen
verheugen: George Bancroft zal Edison's
vader zijn, Fay Bainter, de onvergetelijke
Hannah uit „Shining Hour", de moeder. De
prachtige regisseur van kinderfilms, laat-
de vader", met Ginger Rogers en fee;
en deze week hier kan zien.
„Ier
stelijk van „Jongensstad", Norman %e
voert de regie.
In het tweede deel, waarin Spencer va
den Edison, zooals wij hem allen kf»a
speelt, zal Clarence Brown de regier
Clarence Brown werd onlangs met Va
Loy door MG.M. aan de Fox „uitf-le?
voor de groote film „The Rains Caiw
regisseerde voordien behalve tal van''
films, Norma Shearer en Clark G&
„Kei-mis der dwaasheid",
Tracy, consciëntieus als altijd, in
zich thans op een maandenlange sta<y]j
door de laboratoria van Edison in t'de
en bezocht onder meer de kleine k'-he
East Orange, New-Jersey, waar EdLs'*(}a
gon, en was dagenlang de gast var vu
zoon Charles Edison, onder-minlstf'vc
Marine der Ver. Staten.
