Nieuws
uit de Filmwereld ilS»
Zien, wat men zien wil
„East Side of Heaven
De aardbeving in Turkije
UYLENSPIE6HEL J
Hulp van burgers bij militaire
werkzaamheden
80de Jaargang LEID5CH DAGBLAD, Vrijdag 29 December 1939 Derde Blad No. 24467
10
SCUECP/
TJIINCINj
In den -K
Besluit van den
opperbevelhebber
Waarin ligt de kunst van reizen?
Hierbü een situatie-kaartje van de Turksche Oostelijke departementen, welke tengevolge van
herige aardbevingen zwaar geteisterd werden. - In het nevenkaartje overziet men (met de
zwarte pijltjes aangegeven) de richting, die de beving genomen heeft; het epicentrum zou
tusschen Tokat en Siivas gelegen zijn.
Twaalf provinciesteden, elk vijftien tot
veertigduizend inwoners tellende, en meer
dan tachtig dorpen zijn in Turkije grooten-
deels of geheel verwoest door de jongste
groote aardbeving.
Velen zijn tijdens hun slaap door de aard
beving verrast, van wie waarschijnlijk
verscheidenen nog in leven zijn, die in
hun half-vernielde woningen zijn opgeslo
ten en wachten op hulp.
De hulpverleening geschiedt langzaam,
In verband met den omvang van de ramp
en de groote uitgestrektheid van het ge
teisterde gebied. Tengevolge van het bar
sten van gasbuizen en het breken van olie
lampen zijn temidden van de ruïnes
honderden branden uitgebroken, die het
reddingswerk uitermate moeilijk maken.
Erzindjan is thans niet meer dan een
rookende puinhoop. De kazernes en ae
militaire school zijn ingestort, waarbij 10
officieren en 90 kadetten om het leven
zijn gekomen.
Het zal nog wel verscheidene dagen duren
alvorens betrouwbare cijfers bekend zijn
omtrent het totale aantal dooden, gewonden
en vermisten.
De Turksche Nationale Vergadering
heeft een comité gevormd voor hulpver
leening aan de overlevenden. Overal in het
land gaan inteekenlljsten rond.
Belangrijke historische gebouwen, zooals
de moskee van Rayazit, zijn in een puin
hoop herschapen.
In het stadje Tokat vielen 388 dooden.
Vermoedelijk heeft echter de spoorweg
ErzindjanErzeroem, die kort geleden werd
opengesteld niet veel schade geleden.
De ramp heeft ook de steden Dlkili en
Pergamon getroffen, waar reeds vele malen
in de twee laatste maanden aardschokken
zijn vernomen. Men weet nog niet of de
prachtige monumenten uit de oudheid te
Pergamon gespaard zijn,
Nader wordt nog gemeld:
Officieele gegevens omtrent de ver
liezen aan mcnschenlevens tengevolge
van de aardbeving zijn nog niet ver
krijgbaar, doch naar schatting zijn in
totaal 25.000 menschen gedood of ge
wond, de meesten zouden om het leven
gekomen zijn.
Volgens het Turksche blad „Haber" zou
den alleen reeds In het district Erzindjan,
van de totale bevolking van 60.000 zielen,
42.000 gedood of gewond zijn, de meesten
evenwel gedood.
Vijftien steden in de provincie en negen
tien dorpen en gehuchten zijn geheel ver
woest, honderdduizenden menschen zijn het
veld in gevlucht en lijden thans honger en
koude; de temperatuur is tot 30 graden be
neden het vriespunt gedaald. Met groot
verlangen zien deze slachtoffers uit naar
hulp.
Gisteren hebben zich in het geteisterde
gebied opnieuw aardschokken voorgedaan.
5109
(lngez Med.?
Een pas-getrouwd, ik zou bijna zeggen:
dus in de wolken verheven levend jong-
mensch richtte dezer dagen een brief tot
den burgemeester van een Engelsch kust-
dorpje, waarin hij onthulde, dat zijn gade
ten huwelijk had gevraagd, zittende de
gade en hij op een bepaalden steen op
het strand en of men zoo vriendelijk
wilde zijn hem dien steen thuis te bezorgen
als een aandenken tot in lengte van dagen
aan dat heugelijke oogenblik, dat zij „ja"
lispelde, hem aldus een meer figuurlijken
steen, nochtans wegende ettelijke centena
ren, van het verliefde hart wentelend.
De burgemeester ontgloeide van geest
drift over zooveel romantiek in zulk een
barren tijd en hij wist de vroede vaderen
er toe te bewegen het jonge paar met
peerd en wagen den steen te doen toeko
men. Aldus geschiedde, want in Engeland
kent men geen Gedeputeerde Staten, die
met een blauw potlood alles doorkrassen,
wat, zooals dat heet: „onnut" dreigt te
worden uitgegeven.
Hadde deze burgemeester een minder
kinderlijk gemoed gehad, hij zou den Jon
gen echtvriend hebben geraden nog drie
jaar te wachten en dan nóg eens te zien,
of hij dien steen wilde ontvangen Immers,
het zou niet uitgesloten zijn, dat de steen
des geluks alsdan tot een steen des aan
stoots zou zijn geworden in welk geval
hij beter op zijn plaats zou zijn op het
strand, bespoeld door de zee.
De burgervader bepaalde zich er echter
toe te wenschen. dat de steen nooit een
molensteen om den hals van den jonkman
zou worden blijkbaar sprak deze magi
straat dus wél uit eenige ervaring en de
steen siert za'k maar zeggen thans
het voortuintje van het jonge paar Dat
kunnen, als het huwelijk gelukkig blijft,
aanstonds dure verhuizingen worden Of in
geval van echtscheiding de steen zal wor
den gekloofd 'lijk een diamant ver
meldt de geschiedenis niet.
Na mijn ontroering te hebben overmees
terd, die mij beving bij het lezen van dit
bekoorlijke relaas, kroop de vraag in mij
op, of het Engelsche voorbeeld navolging
verdient.
Dat dóet het maar er zijn materieele
moeilijkheden, die de uitoefening van zulk
een huwelijkscultus in ons land danig in
den weg staan.
Hoevelen hebben hun meisje niet ge
vraagd op een bankje, ergens onder een
lommerrijken boom en kan men van een
gemeenteraad vergen, dat hij zijn parken
en plantsoenen berooft van alle zitplaat
sen? En hoe dikwijls komt het niet voor,
dat zulk een bankje, wanneer het gunstig,
vér van een straatlantaarn bij voorbeeld, is
geplaatst, tien maal in één week de stom
me getuige is van een huwelijksaanzoek
van tien verschillende paartjes alstublieft.
Moet zoo'n bank dan in tienen worden ge
zaagd?
Ja, ik ken zelfs een heer, die zijn hui
dige gemalin op het ijs hart en hand bood.
die gretig werden geaccepteerd. Nu staat
de techniek voor niets maar is het, zélfs
als men een electrische koelkast bezit niet
bezwaarlijk ten eeuwigen dage het uitge
zaagde blok ijs te bewaren, waarop heur
lieve geschaatste voetjes stonden op het
Groote Oogenblik? Men gaat met vacantie I
en draait den hoofdschakelaar van het
elctrisch licht om en als men thuis
komt, rest van de reliquie nog slechts een
plasje water, dat men voortaan natuurlijk
in een fleschje op den schoorsteenmantel
kan bewaren, ja, desnoods zelfs opnieuw
kan laten bevriezen, zij het ook met ver
lies van wat ondertusschen is verdampt
maar élk gevoelig hart zal moeten beken
nen, dat zoo'n tweede-handsch aandenken
niet je ware meer is
Ik kan ongehuwden lezers slechts één goe
den raad geven:
Weest voorzichtig in de keuze van de
plaats, waar gij Uw toekomstige levensge
zellin ten huwelijk zult vragen. Doet zulks
bij voorkeur op heide of welde. Heiplaggen
en graszoden, daar is tenminste nog aan
komen aan
Holland—Amerika LUn BLOMMERSDIJK. 27
Dec. van R'dam te New York.
Java—New York lijn WELTEVREDEN. New
York n. Java. 27 Dec. van Kaapstad KOTA
RADJA. 28 Dec. van Batavia n. New York
BENNEKOM. 23 Dec. v. Batavia n. New York.
SilverJavaPacific Lijn AAGTEKERK. 27
Dec. van Cebu n. Java KLIPFONTEIN, 28
Dec. van Pacific Kust te Manilla.
Mij Nederland CHR. HUYGENS, 28 Dec. van
Amst. te Batavia.
Rott. Lloyd KEDOE, thuisreis, 28 Dec. te Suez.
De opperbevelhebber van land- en zee
macht. aangewezen voor de uitoefening van
het militair gezag in elk in staat van oor
log verklaard gedeelte van het grondge
bied des rijks, heeft, in overleg met het
betrokken burgerlijk gezag, voor alle ge
meenten des rijks een verordening vast
gesteld, waaraan wij het volgende ont-
leenen
De inwoners van elke gemeente kunnen
worden opgeroepen of aangewezen tot het
verrichten van persoonlijke diensten voor
hulp bij militaire werkzaamheden
Onder militaire werkzaamheden worden
begrepen werkzaamheden:
a. tot het herstellen van de schade aan
wegen, bruggen en soortgelijke werken,
veroorzaakt door militaire operatiën, lucht
bombardementen of militaire transporten;
b. tot het aanleggen en opruimen van
versterkingen;
c. tot het aanbrengen en opruimen van
hindernissen en verspringen;
d. tot het aanleggen, herstellen en af
graven van waterkeeringen. daaronder be
grepen strand- en oeververdedigingen.
Ieder mannelijk inwoner, die den 18-
jarigen leeftijd heeft bereikt en het 59sten
levensjaar nog niet heeft volbracht, en
naar het oordeel van de hierna te noemen
autoriteit geschikt is om de bedoelde per
soonlijke diensten te verrichten, is ver
plicht om op het eerste bevel, op tijd en
plaats bij dat bevel bepaald, aanwezig te
zijn en de hem dan op te dragen werk
zaamheden. overeenkomstig de daarbij
te stellen eischen, te verrichten.
Het bevel en de opdracht kunnen wor
den gegeven:
a. door den officier, die met de uitvoe
ring van de hierboven omschreven werk
zaamheden is belast;
b. namens de onder a bedoelde autori
teit door den burgemeester der betrokken
gemeente.
Het bevel en de opdracht worden in de
eerste plaats gegeven aan die personen,
die uit hoofde van hun beroep, voor zoover
dat uit de gemeentelijke administratie
blijkt, bijzondere geschiktheid bezitten tot
het verrichten der werkzaamheden. Indien
op deze wijze niet de beschikking over het
benoodigde aantal personen wordt verkre
gen, geschieden de verdere oproepingen
zooveel mogelijk in volgorde van den leef
tijd, aanvangende met de jongsten.
In het bevel wordt vermeld, of het rij
wiel van den opgeroepene, zoo mogelijk,
dient te worden medegebracht en van welk
gereedschap hij, zoo mogelijk, moet voor
zien zijn.
Leden van de Algemeene Rekenkamer,
hoofden van departementen van algemeen
bestuur, leden van den Raad van State,
leden van de Staten-Generaal, leden van
de dagelij ksche besturen van overheids- en
semi-overheids-lichamen, geneeskundigen,
apothekers en vee-artsen, geestelijken en
bedienaren van den Godsdienst, militairen
In werkelijken dienst, personen, deel uit
makende van de rijks- en gemeentepolitie
of van een gemeentelijk brandweerkorps,
en personen, die een verklaring van een ge
neeskundigen overleggen, waaruit blijkt,
dat zij wegens ziekte, ziels- of lichaamsge
brek blijvend ongeschikt zijn om diensten
te verrichten, zijn van deze werkzaamhe
den vrijgesteld.
Slechts bij noodzaak, indien geen vol
doend aantal andere personen beschikbaar
is, worden het bevel en de opdracht gege
ven aan: personen, die een functie hebben
te vervullen bij een luchtbeschermings
dienst; personen, die lid zijn van een vrij
willige burgerwacht, welke als zoodanig is
toegelaten ingevolge de wet op de weer
korpsen; personen, in dienst van een be
drijf, hetwelk opdrachten uitvoert ten be
hoeve van defensie-organen, voor zoover
vanwege den minister van Defensie wordt
verklaard, dat deze personen voor de uit
voering dier opdrachten in het betrokken
bedrijf niet kunnen worden gemist; per
sonen, die werkzaam zijn bij een destruc
tiebedrijf en personen, die lid zijn van een
der transportcolonnes van de Nederland-
sche vereeniging „Het Roode Kruis".
Ter tegemoetkoming in de kosten van
levensonderhoud van zichzelf en van de
genen voor wier levensonderhoud hij aan
sprakelijk is, wordt aan dengene, die per
soonlijke diensten in den zin van deze ver
ordening verricht, door den officier, in
overleg met den burgemeester der gemeen
te. waarin de werkzaamheden worden ver
richt, een bedrag toegekend, berekend naar
de normen, welke gelden voor het loon,
hetwelk wordt betaald voor overeenkom-
stigen arbeid ter plaatse, waar de werk
zaamheden worden verricht.
Voor het eventueel gebruik van rijwiel
en gereedschap wordt een vergoeding toe
gekend.
Het niet voldoen aan de bevelen, wordt
gestraft met een hechtenis van ten hoog
ste drie maanden.
Ten aanzien van de werkzaamheden, in
deze verordening bedoeld, worden de
voorschriften der Arbeidswet buiten wer
king gesteld.
De verordening kan worden aangehaald
onder den titel „verordening hulp bij
militaire werkzaamheden".
MUbttiBnK»*!
Hei is een ongehoord waagstuk, het vangen van een wilden olifdn)
[en het schouwspel herinnert eenigszins aan een stierengevecht.
Een beeld uit de groote cultuurfilm der 20th Century-Fox
DE ZWARTE EXTASE
Het is heel moeilijk, op zulk een perti
nente vraag een even pertinent antwoord
te geven. Wij voelen allemaal wel. dat er
iets verkeerds, iets onkundigs, iets hulpe
loos gelegen is in het sloome over-straat-
loopen van den buitenman in stad, die
wel een glaasje bier zou willen drinken,
maar die niet naar binnen durft. En we
voelen óók wel. dat de Yankee, die meent
ln zes dagen alles te kunnen zien, wat naar
zijn meening in Europa maar de moeite
waard is, evenzeer een stumper en een
dilettant moet heeten .In het groot of in
het klein: de kunst van reizen moet tóch
geleerd worden.
En zij ligt goeddeels in het volgende:
Te veel reizigers gaan op weg, bij voorbaat
wetend, wat zij zullen willen zien. Hetzij,
dat het in Baedeker staat, of in nog ander
paperas, zij weten vooruit, wat zij willen
zien en niets anders dan dat. En als zij
teruggekeerd zijn, zijn zij tevreden en vol
daan, ze hebben gehad wat zij wenschten.
Dit geldt merkwaardig, genoeg al
evenzeer voor Afrika-vorschers. Die treden
maar al te vaak in elkanders voetspoor.
En inmiddels ligt daar dat groote, ge
weldige, enorme, onmetelijke Afrika, het
donkere werelddeel, het minst doorvorschte
aller oorden, het wildste en gevaarlijkste.
inmiddels ligt daar Afrika en houdt zijn
wonderen voor zich. En het ontsluit deze
wonderen alleen voor hen, die durven af
wijken van het platgetreden pad, die zelf
durven zoeken, die elders willen rondzien
dan daar, waar hun voorgangers hebben
rondgekeken.
Zulke zoekers, zulke vorschers zonder
vooringenomenheid, die niet bij voorbaat
wisten, wat zij aanschouwen wilden, zulke
levende figuren zijn Armand Denis en Leila
Roosevelt. En daarom legt hun Afrika-film
(uitgebracht door 20th Century-Fox onder
den titel „De zwarte Extase") getuigenis
af van eigen onderzoek en eigen vondst.
In deze film is niet te voren het beeld be
paald, hier is alles verrassend en: ver
rassend van schoonheid, van geheimzin
nige kracht, van nooit gedroomde wonde
ren.
Dit loont zich zelf: wie niet zich bij voor
baat aan banden legt, krijgt méér dan
waarop hij maar durfde hopen Aan de
zulken toont Afrika zijn heimelijkste won
derenEn wij, toeschouwers, vragen ons
vol verwondering af: „Bestaat dit inder
daad? Heeft Afrika deze wonderen te bie
den? En wisten wij daar niet van, ondanks
zooveel voorafgaande Afrika-films?"
Zoo is het werkelijk. En dat ligt uit
sluitend aan de omstandigheid, dat men
is afgeweken van het gebruikelijke pad
en nieuwe wegen heeft gezocht. De kunst
van reizen is het zoeken van die nieuwe
wegen.
Armand Denis en Leila Roosevelt togen
op weg. En zij vonden: de zwarte extase.
AI wat zij aanschouwden, hebben zij vast
gelegd in filmvorm, ten dienste van hen,
die niet naar Afrika zijn gegaan.
GRETA GARBO.
Joan Blondell en Bing Crosby spelen deze week de hoofdrollen in de film „East Side
of Heaven". Hierboven een aar aardig tafereeltje uit deze film.
Garbo als Ninotchka (met een hoedje
dat reeds furore gemaakt heeft in de
modewereld) en Melvyn Douglas als
haar tegenspeler in IVIetro-Goldwyn-
Mayer's „Ninotchka".
Hierboven een der nieuwste opnamen
vail Greta Garbo, wier aantrekkelijkheid
op het witte doek niet vermindert. Men ziet
haar hier te zamen met Melvyn Douglas in
de Metro-Goldwyn film „Ninotchka".
De regisseur Ernst Lubitsch, die zelf niet
in de eerste plaats een Adonis is. heeft in
zijn loopbaan als filmregisseur vrijwel alle
beroemde schoonheden van het witte doek
geregisseerd, van Po.a Negri tot thans
Greta Garbo. Gevraagd, waarom eigenlijk
filmactrices in tegenstelling tot tooneel-
actrices mooi moesten zijn. verklaarde Lu
bitsch: „Bij het tooneel zit de toeschouwer
op een afstand, terwijl hij de film als het
ware voortdurend door een tooneelkijker
aanschouwt. Film is essentieel voor de zin-
tuigelijke waarneming van het oog geble
ven, zelfs al is zij nu sprekend. De toe
schouwer ziet altijd een film nog meer
dan hij hem hóórt. En zoo lang als dit
waar is, zullen vrouwelijke filmsterren
in de eerste plaats ideaal mooi moeten lij
ven, zcoals Garbo is cn méér nor ^or
de jaren verinnigd, geworden is. Ik hoop
haar essentieele schoonheid Juist in een
lichte, komische rol als thans ..Ninotchka"
naar voren gebracht hebben".
