DE OORLOG TER ZEE
Het vestzak-slagschip op
de proef gesteld
UYLENSPIEGHEL J
LEIDSCH DAGBLAD, Zaterdag 16 December 1939
Derde Blad
No. 24458
80ste Jaargang
E9 BUITENL. WEEKOVERZICHT
Neptunus tot Mercurius: Hoe lang nog zal collega Mars mijn gebied onveilig maken
Kou gevat
^AKKERTJE
In den
Kruiserwapen kan
den strijd aanvaarden
Trots den sovjet-aanval op
Finland blijft Duitschland
vijand nummer één.
Bijzondere omstandigheden kunnen soms
tot bijzondere gebeurtenissen leiden! Het ls
weer eens overduidelijk bewezen in het ver
loop van zaken ter Volkenbondsvergadering.
Ziedaar een lichaam, dat op sterven na
dood werd geoordeeld; Duitschland, Italië
en Japan hadden het den rug toegekeerd,
verder verloop van krachten dreigde.
En daar wordt opeens het beroep van Fin
land inzake de Russische agressie behan
deld met een voortvarendheid, waarvan
men eenigszins verbaasd staat te kijken
Direct na de Finsche klacht wordt de Bond
bijeengeroepen en in een paar dagen is
alles beslist; wat onmogelijk werd geoor
deeld, geschiedt in een handomdraai: de
sovjet-unie wordt eenvoudig van het lid
maatschap vervallen verklaard nadat de
Volkenbond haar als aanvaller heeft aan
gewezen
Groote pressie is weliswaar uitgegaan
van de Zuid-Amerikaansche staten onder
aanvoering van Argentinië, dat dreigde
den Bond direct te verlaten als het ver
diende vonnis niet werd geveld, doch men
mag niet aannemen, dat dit geheel den
doorslag heeft gegeven, Het wereldgeweten
ls inderdaad door deu Russischen inval in
het kleine en fiere Finland wakker geschud
en daaraan moet deze onverwachte, doch
daarom niet minder verdiende veroordee
ling van Moskou worden toegeschreven.
Ongetwijfeld lag er een zeer groote kern
van juistheid in de sneer van den Labour-
leider Attlee, toen hij zeide, dat. als de
Volkenbond steeds zoo voortvarend was op
getreden als nu, de wereld er heel anders
uit zou hebben gezien en er thans geen
oorlog zou zijn geweest.
Hoezeer het wereldgeweten heeft gespro
ken, bewijst ten overvloede wel het feit, dat
zelfs geen der landen, waarvan een weige
ring werd verwacht, daaraan gevolg heeft
durven geven, dat integendeel zij allen
hebben volstaan met een blanco stem.
waardoor de verelschte eenstemmigheid
niet werd verbroken, daar blanco-stemmen
Immers niet meetellen.
Die blanco-stemmen waren, zooals te
verwachten was. van de Baltische landen,
die practisch onder gezag van Moskou zijn
gebracht, van China, dat de sovjets zeer
van noode heeft, van Zwitserland, dat als
land van den zetel van den Bond steeds
afzijdig blijft, van Finland zelf, dat geen
rechter in eigen zaak wilde zijn en ten-
slote en dat hadden wij niet verwacht
van de overige Scandinavische landen.
Juist de beste vrienden van Finland, waar
van Zweden en Noorwegen bovendien zich
bedreigd mogen gevoelen en ook werkelijk
gevoelen, als Finland het onderspit zou
delven. zijn ten slotte teruggedeinsd
voor de consequenties. Blijkbaar bevreesd
meegesleept te zullen worden in maatrege
len, maar waarom dan niet het standpunt
van Nederland en België gesteund, die zich
ook hebben losgemaakt van de sanctie-
idee?
Zelfs zou men zich mogen afvragen, of
beide direct bedreigde Scandinavsche lan
den wel verstandig doen om Finland niet
direct daadwerkelijk te steunen in plaats
van gelaten af te wachten tot zij aan de
beurt komen
Doch hoe voortvarend de Volkenbond
dan ook moge zijn opgetreden, hoe sterk
de veroordeeling der sovjet-unie moreel
moge spreken, daarmee is het echter toch
weer practisch afgeloopen. Weliswaar is
allen leden aanbevolen om persoonlijk Fin
land zooveel mogelijk te steunen, maar
voor een collectief optreden ontbrak alle
aanleiding sinds het sanctie-systeem des
tijds zoo'n mislukking is geworden, zoodat
niemand daarvoor nog voelt!
Moreel gezag kan men trots alles den
Volkenbond nog niet ontzeggen, doch ver
dere macht ontbreekt, helaas, ten eenen-
male, die is verspeeld tijdens de periode
van onmacht
Voor Finland is dat weinig aanlokkelijk,
want practischc hulp is het eerst noodige
voor het zoo fel bedreigde land. Trots den
heldhaftigen tegenstand, waarbij fraaie
successen zijn geboekt, vorderen de over
machtige roode troepen toch gevaarlijk op
een zeer kwetsbaar punt, n.l. op een der
smalste deelen van het land, in de rich
ting van de Bothnische golf, waardoor Fin
land in tweeën zou worden gesneden.
Het Zuidelijk deel zou dan van leder con
tact met het buitenland practisch zijn af
gesloten De Finnen erkennen dit ge
vaar en schijnen een tegenaanval te heb
ben ingezet, waarvan het resultaat op dit
oogenblik nog niet is te voorspellen. En
geland heeft vliegtuigen en ander oorlogs
materiaal toegezegd. Zal dit nog tijdig arri-
veeren? Het is voor het dappere Finsche
volk te hopen, want daaraan is het groot
ste gebrek, meer dan aan manschappen,
naar het zich laat aanzien. Ook de Ver-
eenigde Staten zijn tot wapenlevering be
reid, doch zij liggen te ver wegVerder
moet Finland practisch op geen hulp reke
nen.
Van Russische en Duitsche zijde hoe
gaan beiden weer samen! wordt het
voorgesteld, alsof de Volkenbond zijn vo
tum van afkeuring heeft gegeven als een
lichaam, dat gehoorzaamt aan Engeland
en Frankrijk Dat moge wellicht in het bin
nenland worden aangenomen onder de pro-
paganda-voering der pers etc., daarbuiten
zal niemand het onderschrijven, zelfs ver
moedelijk Italië niet, al houdt het zich nog
altijd op de vlakte. Het keert zich tegen het
bolsjewisme, maar beweert, dat de as nog
leeft! Wellicht zal Ciano's rede van heden
ietwat meer licht brengen omtrent Italië's
houding, doch veel verwachten wij er toch
niet van, daar alles nog zweeft en dus het
moment voor een beslissing van Italië nog
niet gekomen lijkt.
Opgevallen ls opnieuw, hoe Frankrijk ook
weer te Genève een scherper houding
tegen de sovjets aannam dan Engeland
Parijs schijnt minder voor een volledige
breuk te vreezen dan Londen, waar men
nog altijd lijkt te speculeeren op wrijving
tusschen Moskou en Berlijn, onverschillig,
van welke zijde die wrijving dan moge
komen. Typisch is in dit verband onge
twijfeld dat opnieuw vredes-geluiden heb
ben geklonken. Blijkbaar opnieuw proef-
balloas, in hoofdzaak van Duitsche zijde
V4s
4435
(Ingez- Med.)
opgelaten, neerkomend op een vrede in het
Westen om zich daarna gezamenlijk tegen
het Oosten te kunnen keeren, tegen het ge
vaar van het bolsjewisme. Deze proefbal
lons zijn echter wederom niet opgegaanl
Hoewel zelfs in het Britsche Hoogerhuis
stemmen zijn opgegaan ten gunste er van,
houden Londen en Parijs in dit opzicht
voet bij stuk Duitschland blijft vijand num
mer een! Het Russische imperialisme is
slechts een gevolg van het Duitsche ver-
overings-streven. vermoedelijk zal dit
scherp worden belicht in het thans door
Chamberlain toegezegde Witboek over de
mislukte onderhandelingen met de sovjets
voor Duitschland het verbond met Moskou
sloot.
Nog is de tijd voor vredesbesprekingen,
die kans op succes beloven, niet aangebro
ken
In het Westen blijft de strijd intusschen
altijd nog beperkt tot de blokkade ter zee
en alles, wat daarmede verband houdt.
Hoewel er geregeld nog schepen worden
getorpedeerd of op mijnen loopen. blijft de
gang van zaken van een dergelijke:1, aard,
dat Engeland nog niet ernstig wordt be
dreigd. En al mogen de Duitschers af en
toe eens een sportief succes behalen, gelijk
de terugkeer van de „Bremen" er een is,
de blokkade is in wezen effectief te noe
men.
Een tegenslag voor de Duitsche marine
is verder, dat een der drie vestzakslag
schepen als afgeschreven moet worden be
schouwd, De Engelschen zijn er toc-h in
geslaagd de „Admiral Graf von Spee" in
den Atlantischen Oceaan op te sporen,
waarbij zich een gevecht ontspon, dat er
toe leidde, dat het Duitsche schip de haven
van Montevideo binnenvluchtte, blijkbaar
zwaar gehavend. Of het schip van klasse
zal daar worden geïnterneerd, öf het zal
zijn ondergang vrijwel zeker tegemoet gaan
zij het met den troost, een Engelschen
kruiser, de .Exeter", tenminste ernstig te
hebben beschadigd....
Gezien hoe van Duitsche zijde de ge
beurtenissen ter zee plegen te worden be
licht, schijnt men de overwinningsroes wel
bijzonder te moeten voeden, hetgeen geens
zins van kracht getuigt!
(Van onzen maritiemen medewerker).
In den loop van gepasseerden Dinsdag
is voor het eerst in dezen oorlog een „zee
slag" geleverd. Het Duitsche pantserschip,
in de wandeling ook wel „vestzakslagschip"
genoemd, de „Admiral Graf Von Spee", is
ten leste na een felle jacht door drie En-
gelsche kruisers aangevallen.
Het Duitsche schip voerde een actie
tegen de handelsscheepvaart. Voor die taak
zijn deze schepen, waarvan Duitschland er
drie bezit, bij uitstek geschikt door hun
groote actieradius en zware bewapening.
De voornaamste gegevens van dit type
zijn: vóór op het schip drie kanons van
28 c.M. in één toren, op het achterschip
eenzelfde toren met drie kanons van
28 c.M. In de breede zijde aan iederen kant
vier kanons van 15 c.M. en een quadruple
lorpedo-lanceerinrichting. Verder nog het
noodige luchtafweergeschut.
Over één boeg zal dus maximaal vuur
kunnen worden afgegeven met zes kanons
van 28 c.M. en vier van 15 c.M.. het lucht
afweergeschut, dat van licht kaliber is,
niet meetellende.
De pantsering is gering; een gordel
pantser op de waterlijn van slechts 10 c.M.
dikte, een pantserdek van pl.m. 5 c.M., het
welk boven de munitiebergplaatsen tot
7'/: c.M. is verdikt, vormen bij elkaar ge
nomen een pantsering die géén bescher
ming biedt tegen 20 c.M. granaten en
zwaarder.
De naam pantserschip doet. in verband
met het voorgaande wel eenigszins vreemd
aan.
De topsnelheid is 27 mijl. Een vaart welke
ver beneden die van kruisers e.d. ligt.
Een bijzonderheid is de voortstuwing
Deze geschiedt door dieselmotoren. Het
groote voordeel hiervan is de enorme actie
radius van plm. 36.000 mijl en tevens de
ongelooflijk korte tijd waarin het schip zijn
maximum snelheid kan bereiken. Binnen
tien minuten loopt het van 15 mijl: 27
mijl! Een tijd welke met een turbineschip
nimmer is te verkrijgen.
Dit schip is de meerdere van iederen
kruiser doch moet tengevolge van gebrek
aan snelheid het initiatief van den aan
val overlaten aan den kruiser.
De gevechtstactiek welke tegen deze
handelsvernielers gevolgd kan worden is
tweeërlei: le. de tegenstander zet een aj-
tilleristisch zwaarder en sneller schip in,
zooals een slagkruiser. De Franschen
bouwden daartoe het type „Dunkerque"
met acht kanons van 34 c.M en 30 mijls
vaart. Het pantserschip kan niet ontkomen
en de aanvaller blijft op grooten afstand.
2e. de tegenstander zet twee zware kruisers
in met geschut van tenminste 20 c.M.
Tegen granaten van 20 c.M. is het vestzak
slagschip niet bestand en zal dus groote
schade oploopen. Omgekeerd moet worden
aangenomen, dat het geschut van 28 c.M.
van laatstgenoemd schip de kruisers zware
schade zal berokkenen, doch aan niet meer
dan één. omdat met zes kanons slechts één
doel effectief onder vuur kan worden ge
nomen.
Het practisch vuurbereik in verband met
het zicht kan van het 20 c.M.-geschut ge
lijk gesteld worden aan dat van 28 c.M.
Op het oogenblik, dat het pantserschip
zal vuren, zal omgekeerd de zware kruiser
dit ook kunnen doen De aanval van de
twee kruisers zal telkens moeten plaats
vinden met een snellen stoot op maximum
vuurafstand, gebruik makend van het
vaart-overschot, om zich weder aan het
vijandelijk vuur te onttrekken.
Hoe is nu deze theorie in practijk ge
bracht?
„Van de frissche!", zei ik, nadat ik had
gelezen in welke termen de dichters van
Nederlandschen stam elkander thans te
lijf gaan. Het is begonnen met een iet of
wat onnette beoordeeling van het werk
van den schrijver Werumeus Buning door
den schrijver en nou ik waarèntig niet
sarcastisch S. Vestdijk.
Nu is laatstgenoemde begonnen als chi
rurg Leefde hij vroeger van het mes, thans
leeft hij van zijn pén Hier kunnen slechts
ideëele motieven in het spel zijn geweest,
want moge dit land dan al de kunst min
nen, het houdt nog méér van zijn spaarpot.
Ik voor mij heb 't leven van de pen altijd 'n
knap stuk werk gevonden, maar enfin,
wanneer ik het kan, waarom dan de heer
S. Vestdijk niet? Edoch, wanneer ik ohirürg
ware
Hoe het ook zij, de heer Werumeus Bu
ning nam de onnette opmerkingen van
den heer Vestdijk niet en moffelde stiekum
in een Shakespeare-vertaling een passage,
van welker regels de eerste letters den
naam S. Vestdijk vormen.
Het is vernuftig, want nu scheldt Shake
speare zaliger in commissie van zijn ver
taler, den heer Vestdijk, met ettelijke zin
spelingen op zijn döktersberoep uit voor
„verdriet", „vale doktersfacie", „vies uit
gebeend geraamt", „zielsverpester", „kale
knoeier", „krom kaartenlezer", „schriel,
schelvischoogig, schichtig stuk schavuit"
eindigende met: en met dat smoel!"
Pardon, mevrouw, maar het staat er
Nu staat de heer Werumeus Buning, die
zoo vaardig Shakespeare hanteert, ook be
kend als vaardig hanteerder van den pol
lepel. Hij schrijft zelfs boeken voor kokke
rellende smulpapen en zoo dicht de heer
Vestdijk een sonnet in antwoord op de
fraaie Shakespeare-vertaling. waarin hij
den naam Werumeus Buning laat lezen uit
de beginletters der strofen.
Ik lees kwalificaties als „botte keuken
piet, die „rood ziet van drift en varkens-
carbonade". „laf vermaak", en het geval
eindigt: „Nu gij niet met de pen genoeg
kunt stinken, gooi mij met uien uit uw
uiensoep".
Waarop de „botte keukenpiet" in zijn
penhouder klom om het „vies uitgebeend
geraamt" nog eens te zeggen waar het op
staat maar dat moge ik u onthouden.
En nu verwondert mij dit:
Is alléén al het feit, dat men het werk
van een ander minder mooi vindt, genoeg
aanleiding om hem uit te schelden?
Naar de litteratuur-geschiedenis Van 1880
tot heden ons leert, wél.
En u kunt van schelden zeggen wat u
wilt dat het zoo onbeschaafd is en zoo
allemaal waar, maar men lucht er soms
zoo écht lekker van óp.
En daarom, als zelfs het zout der Neder-
landsche aarde, de dichtersstand, zich aan
grove taal te buiten gaat, als zelfs de cul
tuurbrengers het daverend scheldwoord, de
botte beleediging, de krenkende kwalifica
tie niet duchten waarom zullen wij dan
van ons hart een moordkuil maken en alle
leelijke woorden inslikken, die ons van tijd
tot tijd naar de lippen wellen
Laat ons ons zachtkens spiegelen aan
groote dichters en groote staatslieden en
geen blad voor den mond nemen!
,Doe gewóón", schreeuwen zekere adver
tenties ons toe.
Ik zou zeggen:
.Flap het uit!"
Heusch, zoo goed voor de zenuwen, in
deze tij je
Het pantserschip vond tegenover zich
één zwaren kruiser en twee lichtere.
De eerste, de „Exeter" is 8390 ton groot
en in 1931 in dienst gesteld. De voornaam
ste gegeven zijn: drie dubbel kanons van
20.3 c.M. in torenopstelling, één triple tor
pedo-lanceerinrichting aan iedere zijde
en luchtafweergeschut. De pantsering be
staat uit een gordelpantser van 7.6 c.M.
en een pantserdek van 5 cJJ. Turbines
geven het schip een snelheid van 32 mijl.
De beide andere, de „Achilles" en de
„Ajax" zijn van één klasse. 6830 ton groot.
De eerste is in 1933. de laatste in 1935 in
dienst gesteld. De bewapening bestaat uit
vier dubbelkanons van 15 c.M. en luchtaf
weergeschut. De pantsergordel is 7.6 c.M.
dik èn het pantserdek 5.1 c.M. Turbines
geven den schepen een snelheid van
32.5 mijl.
Het Duitsche schip stelde tegenover de
zes kanons van 20.3 c.M. en de zestien ka
nons van 15 c.M. der Engelschen, zes ka
nons van 28 c.M. en vier van 15 c.M.
Aangezien de pantsering van de ..Ad
miral Graf Von Spee" tot op zekere hoogte
bestand is tegen 15 c.M. granaten en boven
dien de twee lichte kruisers binnen het be
reik moesten komen van de 15 c.M. bat
terij. werd terecht het vuur van het 28 c.M.
geschut op de „Exeter" geconcentreerd.
Dit schip werd in het gevecht zoodanig
beschadigd, dat het gedwongen was zich
van verdere actie te onthouden. De beide
andere kruisers bleven voor zoover bekend
betrekkelijk onbeschadigd.
Langs de kust van Uruguay werd de
„Graf Von Spee" door de drie kruisers
voortgedreven en is tenslotte Montevideo
binnengevlucht.
Volgens opgave van neutrale zijde had het
schip ernstige schade opgeloopen. De brug
met commandotoren was zwaar gehavend.
In den romp werden vier gaten waargeno
men, waarvan twee vlak boven de water
lijn. Kennelijk is dit de uitwerking ge
weest van het 20.3 c.M. geschut.
Volgens zeerecht, overeenkomstig de
Haagsche conventie van 1907, mag het
schip 24 uur of zooveel langer als door de
neutrale staten wordt toegestaan, in de
haven verblijven. Echter uitsluitend om het
weder zeewaardig te maken. Is de „Admi
ral Graf Von Spee" dus de gelegenheid ge
boden zich voor den strijd opnieuw gereed
te maken, omgekeerd hebben de Engel
schen den tijd om machtige eenheden aan
te trekken, die zich ongetwijfeld nabij de
scheepvaartroute langs de Zuid-Ameri
kaansche kust bevinden.
Met spanning ziet de geheele wereld het
verder verloop van deze worste'ing tege
moet. doch dit is reeds nu ondubbelzinnig
gebleken, dat hei kruiserwapen mei suc
ces het gevecht kan aanbinden met het
vestzakslagschip.
(Nadruk verboden)
