STADSNIEUWS
LEIDSCH DAGBLAD - Eerste Blad
Vrijdag 8 December 1939
De strijd in het
Westen
De strijd ter zee
Overzicht
De oorlog in de lucht
Symphatie voor Finland
De Fascistische Raad
Viering van het
Sinterklaasfeest
Verspreide berichten
Op enkele plaatsen is het artillerie-vuur
wat opgeleefd en hadden enkele scher
mutselingen plaats tusschen verkennings-
afdeellngen. maar veel te beteekenen heeft
deze actie niet,
De Britsche koning heeft ..ergens aan
het front" president Lebrun en Daladier
ontmoet Gezamenlijk hebben zij het noen
maal gebruikt.
De koning had den president uitgenoo-
digd voor deze ontmoeting. De koning, de
president, Daladier, de Britsche opperbe
velhebber, Gort, de hertog van Gloucester
en andere hooggeplaatste Fransche en En-
gelsche officieren zaten aan het noenmaal
aan, waar hartelijke toespraken werden
uitgewisseld.
Het Engelsche Reuter-bureau meldt uit
Parijs dat in de afgeloopen drie maanden
de versterkingen van de Maginot-linle
ongeveer zijn verdubbeld. Duizenden ton
ner. aarde zijn verplaatst en er zijn nieuwe
versterkingen gebouwd, zoowel voor als
achter de bstaande kazematten van de
linie. Thans strekt zich van Genève tot
Duinkerken een krachtige militaire linie
uil. die in staat is artillerie en luchtbom
bardementen zoowel als infanterie en
tankaanvallen te weerstaan. De troepen
werken nog steeds verder aan deze ver
sterkingen. De permanente fortificaties zijn
beschermd door diepe terreinen met tank
vallen en verborgen wapens tegen tanks.
Doordat men het aantal kazematten zoo
heeft uitgebreid, ontstaat langzamerhand
een combinatie van een Maginot- en Sieg-
friedlinie op het Fransche gebied, die zoo
wel de voordeelen van de krachtige Magi-
notforten met hun geweldige vuurkracht
als de groote verspreiding over een diep
terrein met kleine kazematten heeft. Deze
linies liggen niet alleen langs de Fransch-
Duitsche grens, doch loopen door in de
Ardennen en de vlakten langs de Noor
delijke grens.
VERLIES VAN SCHEPEN.
Uit Oostende meldt een Belga-telegram,
dat het 62-14 ton groote Noorsche s.s.
„Britta" om elf uur gistermorgen ten Zuid
westen van Landsend is vergaan.
De treiler „0-295 Memling" uit Oostende
heeft 25 schipbreukelingen van dit schip
aan boord genomen.
Daar de bemanning van de „Britta" 31
koppen telde, vreest men, dat zes hunner
verdronken zijn.
De geredden, van wie er zes gewond zijn.
zijn te Newlyn aan land gezet.
Het Zweedsche telegraafagentschap heeft
uit Gothenburg bericht ontvangen, dat het
Deerrsche s.s. „Vlnga", groot 1974 ton. ten
gevolge van een ontploffing is vergaan.
De geheele bemanning van 21 koppen
is door een Deensch stoomschip gered.
Uit Londen wordt gemeld, dat het 4607
ton metende Britsche s.s. „Chancellor" op
den Atlantischen Oceaan na een a&nvaring
ls gezonken.
De gezagvoerder en de bemanning zijn
gered en keeren met een ander schip naar
een Engelsche haven terug.
De Britsche admiraliteit deelt voorts het
volgende mede: „De secretaris van de ad
miraliteit betreurt het te moeten mede-
deelen, dat Zijne Majesteits treiler „Wash
ington" van 209 ton gisteren in de Noord
zee op een mijn is geloopen en gezonken
met verlies van acht menschenlevens. De
nabestaanden zijn op de hoogte gebracht."
Van de bemanning van den treiler is er
slechts één gered.
Het Britsche stoomschip „Thomas Wal
ton," metende 4460 ton, is gisteravond, na
een explosie, in de Noordzee gezonken. Het
schip is vermoedelijk op een mijn geloo
pen. De bemanning ging in de reddings
sloepen en werd gedeeltelijk door andere
schepen gered. Een sloep met tien man is
evenwel op drift geraakt Of en hoeveel
vermisten er verder zijn, is nog niet be
kend.
TOCH HET DOEL BEREIKT!
Naar thans gemeld wordt, heeft de
Poolsche duikboot „Orzel", die destijds aan
de intemeering te Tallinn ontsnapte, en
waarvan sindsdien niets meer is gehoord,
een Engelsche haven bereikt na een zeer
avontuurlijke reis. Ook de Poolsche duik
boot „Wilk" wist zich bij de Engelsche
vloot te voegen.
Finland blijft zich met alle kracht ver
weren. Een vertegenwoordiger van het Fin-
sche ministerie van buitenlandsche zaken
heeft nog eens een hartstochtelijk beroep
op de wereld gedaan. Hij zeide o.m., dat
van alle zijden sympathiebetuigingen wor
den ontvangen, doch dat men van een
klein land als Finland met 3 millioen zie
len niet kan verwachten, dat het immer
stand kan houden tegen Rusland met 180
millioen. Finland vecht wanhopig voor zijn
leven, een leven, dat nog verscheidene
maanden, mogelijk verscheidene jaren kan
duren. De groote Russische beer zit evenwel
de kleine Finsche hond achterna en hoe
wel de hond kan ontsnappen voor een
oogenblik. moet de beer tenslotte winnen.
Er moeten wapens en mannen worden ge
geven en spoedig gegeven.
Na een beroep op Denemarken, Zweden
en Noorwegen en gezegd te hebben, dat
het te betreuren is, dat groote mogendhe
den zooals Groot-Brittannië en Frankrijk
die wapenen en bloed hunner burgers heb
ben gegeven voor Polen, niets kunnen doen
voor Finland, voegde de woordvoerder hier
aan toe: het is thans aan de wereld Fin
land meer te geven dan sympathie, tenzij
zij deze dappere kleine natie verpletterd
wenscht te zien. Finland ls trotsch, doch
niet te trotsch om toe te geven, dat het het
niet voor altijd zal kunnen uithouden zon
der hulp en hoopt dat de naties der wereld
niet zuilen toezien, hoe het vernietigd
wordt en zijn burgers uitgemoord.
Maar kan het meer verwachten dan
sympathie? Totdusver blijkt daarvan nog
weinig.
Het Deensche ministerie van buiten
landsche zaken heeft gisteravond een
communiqué uitgegeven over de conferen
tie van de Noordsche ministers van buiten
landsche zaken te Oslo. De ministers heb
ben de vraagstukken welke in verband
staan met de bijeenroeping van den Vol
kenbond door Finland besproken en zij
hebben eveneens gesproken over de gevol
gen van den strijd in Finland voor den al-
gemeenen politieken toestand. Tenslotte
pleegden zij overleg over vraagstukken en
details samenhangend met de activiteit
van den Volkenbond.
De ministers van buitenlandsche zaken
van Noorwegen, Zweden en Denemarken
hebben telegrammen van sympathie aan
den Finschen minister-president en diens
collega van buitenlandsche zaken gezonden
Men ziet het: weer sympathie zonder
meer
Ook de Spaansche ministerraad heeft
zijn sympathie met Finland betuigd.
Na de vergadering van den ministerraad
is een nota gepubliceerd, waarin wordt ge
zegd, dat de regeering met aandacht den
internationalen toestand volgt, waarvan
de ernst een hoogtepunt heeft bereikt. De
barbaarsche inval van de Russen in Fin
land is een van de natuurlijke gevolgen
van het belachelijke probleem, waarvoor
alle landen zich gesteld zagen bij het be
gin van de vijandelijkheden. Spanje, dat
als geen ander land heeft gestreden tegen
de Aziatische barbarij, betuigt zijn diepe
sympathie voor Finland in dit heldhaftige
en moeilijke uur.
Talrijke jonge gedemobiliseerde groepen
van het Spaansche leger hebben aan de
autoriteiten toestemming verzocht dienst
te mogen nemen in het Finsche leger. On
der deze vrijwilligers bevinden zich tal
van vlieger-officieren.
Wanneer toestemming wordt verleend,
zullen naar schatting verscheidene hon
derden officieren dienst nemen bij het
Finsche leger.
Dat gaat al iets worden!
Gisteravond hebben Hongaarsche stu
denten betoogd voor de Finsche legatie te
Boedapest.
De leider van de betoogers hield een
toespraak, waarin hij de sympathie voor
Finland betuigde.
De Finsche gezant dankte voor deze be
tuiging van vriendschap, waarna de be
toogers het Finsche en het Hongaarsche
volkslied zongen.
Hierna gingen de betoogers naar de Ita-
liaansche legatie, waar zij den Duce toe
juichten.
Dat Duitschland met het Finsche geval
toch wel verlegen zit, bewijst, dat de pers
telkens en telkens er op terugkomt. Zoo
zegt het Duitsche Nieuwsbureau o.a. weer:
Het Duitsche volk is door de Britsche oor
logsophitsers. die niet in de laatste plaats
door Scandinavische journalisten en poli
tici werden ondersteund, de tegenwoordige
oorlog opgedwongen.
Het is naïef en tegelijketijd sentimenteel
te verwachten, dat het Duitsche volk in den
strijd om zijn toekomst nu plotseling alle
kleine staten zou bijstaan, die vroeger
Duitschland niet genoeg konden smaden en
zwart maken. Jarenlang heeft men het rijk
minstens met koele onverschilligheid, ja
met hoogmoedige afwijzing, vaak evenwel
met slechts verholen en openlijke vijandig
heid behandeld. „Wie kaatst, moet den bal
verwachten."
Het Derde Rijk blijft trouw aan diegenen,
die het trouw blijven en staat diegenen bij,
die het bijstaan. Het Derde Rijk is nuttig
voor degenen, die nuttig voor het Derde
Rijk zijn.
Het Duitsche volk heeft niets tegen het
Finsche volk, integendeel, het heeft gee
nerlei vijandschap tegen de volken van het
Noorden. Het is te hopen, dat de leiders van
het lot van onze Noordelijke buren op een
goeden dag er eens hun gedachten over zul
len laten gaan en zich de vraag zullen stel
len of het beter is, zooals in de afgeloopen
jaren, aan de influisteringen van Engelsche
Volkenbondsapostelen en oorlogsophitsers
een willig oor te leenen of zichtbare uit
drukking te verleenen aan het natuurlijke
belang van hun volken bij een vriendschap
met het Duitsche volk.
Negatief als steeds.
De Groote Fascistische Raad heeft giste
ren te Rome vergaderd van 10 uur in den
avond tot 1 3/4 uur ln den nacht.
In een communiqué wordt gezegd,
dat de raad de positie van niet deel
nemen aan den oorlog heeft bevestigd.
Verder is bevestigd, dat de betrekkin-
kingen tusschen Italië en Duitschland
blijven, zooals deze zijn vastgesteld bij
het verdrag van vriendschap en de ge
dacht en wissel in gen van Milaan, Salz
burg en Berlijn.
Tenslotte is verklaard, dat alles, wat
eventueel zou kunnen gebeuren in het
Donaubekken en den Balkan niet zal
nalaten Italië direct te intercssecren.
De Duce heeft bij de opening van de ver
gadering verzocht den overleden Constanzo
Ciano te herdenken.
Vervolgens bracht de minister van bui
tenlandsche zaken, graaf Ciano, verslag uit
over den internationalen toestand. Dit ver
slag duurde twee uur en een kwartier. Ver
volgens hield de Duce een rede. welke an
derhalf uur duurde.
Hierna werd een resolutie aangenomen,
waarin de drie reeds genoemde punten wa
ren opgenomen.
De secretaris van de partij gaf vervolgens
een uiteenzetting van een aantal wijzigin
gen in de statuten van de partij, welke
ten doel hebben de verschillende organisa
ties van de partij meer soepel te doen
werken.
In de Itallaansehe kranten kan men
klachten lezen, zegt de „Times", dat het
nutteloos is de vorming van een eenheids
front in den Balkan onder Italiaansohe lei
ding te verwachten zoolang Roemenië aan
gemoedigd wordt niet toe te geven aan de
wenschen van Hongarije en Bulgarije, en
Roemenië wordt eraan herinnerd, dat de
eenzijdige garantie van Engeland en Frank
rijk alleen geldig is in geval van een Duit-
schen aanval en niet van een Russischen
aanval.
Roemenië krijgt daarom den raad toe te
geven aan de eischen van Hongarije en
Bulgarije, omdat Roemenië anders onaan
gename verrassingen te wachten zouden
kunnen staan en, zooals de commentaren
het uitdrukken, de wensch voor vrede van
Italië tevergeefsch zou kunnen blijken.
Bij zijn belangstelling voor de gebeurte
nissen in den Balkan denkt Italië niet aan
het belang van derden. Telkens weer wor
den Engeland en Frankrijk met groote
openhartigheid er aan herinnerd, dat Italië
geen reden heeft hen dankbaar te zijn na
de manier, waarop deze twee landen Italië
hebben behandeld en dat Italië er alleen
op uit is een politiek na te streven, welke
zijn belangen in de Middellandsche Zee
het beste dient.
Het radiostation-Rome heeft medege
deeld. dat de president der Turksche repu
bliek, Inonoe plotseling wijziging in zijn
plannen voor een reis door Zuid-Turkije
heeft gebracht en onverwijld naar Erze-
roem vertrokken is. Erzeroem is een belang
rijk militair centrum, dat ongeveer 250 ki
lometer ten Oosten van de Russische grens
overgang tot het R. K. geloof, bleef zij i-
nerlijk een trouw Protestant, die dagelijks
haar Bijbel las en kracht putte uit het
geloof aan God. Ondanks haar leven aan
een zedeloos hof, wist zij zich staande te
houden. Tot aan haar dood bleef haar
geestesoog helder en is zij haar Verlosser
trouw gebleven.
Na een korte pauze weidde mevr. Kraan
tenslotte nog uit over het leven van Prin
ses Maria van Engeland, de vrouw van den
Koning-Stadhouder Willem UI. Prinses
Maria, die reeds vroeg een volwassen meis
je met ernstigen aanleg was, trouwde op
zestien-jarigen leeftijd met den 12 jaar
ouderen Stadhouder Willem III, Dit huwe
lijk, dat ook uit politiek opzicht tot stand
kwam, is daarentegen zeer gelukkig ge
weest. Prinses Maria, wie in Holland een
hartelijke ontvangst te beurt viel, scheen
geboren om wel te doen. Haar omgeving
was daarvan menigmaal getuige. Was deze
vrouw, vooral in de laatste Jaren van haar
leven innig verbonden met haar echtge
noot. toch had ook zij een levenskruis te
dragen: haar kinderloosheid.
Ontving zij ln 1689 als Koningin van
Engeland een kroon, veel hooger schatte
zij de zoo begeerde kroon van het moeder
schap, die haar echter nooit is geworden
Toch heeft zij, In Gods kracht, hierin lee
ren berusten. Op nog zeer Jeugdigen leef
tijd kwam door den dood een einde aan
een gelukkig huwelijksleven en ging zij vol
vertrouwen, een betere toekomst wachten
de. de eeuwigheid ln.
Spr. eindigde met er op te wijzen, dat
wij dankbaar moeten zijn, dat wij leven
onder en geregeerd worden door een Oran
jevorstin die ook haar kracht put uit het
geloof in God en Die nu al ruim veertig
jaar in godsvrucht en met groote waar
digheid Haar taak vervult en Haar kroon
draagt.
PROBLEMEN DER DEMOCRATIE.
GEVECHTEN BOVEN DE NOORDZEE.
Het Britsche ministerie van luchtvaart
deelt mede: „Acht vijandelijke vliegtuigen
zijn gistermiddag de kust genaderd in het
gebied van de Firth of Forth.
Gevechtstoestellen van de Royal Air
Force stegen op, om ze op te vangen en
omstreeks kwart voor een kregen zij con
tact. De vijand werd verdreven en er werd
waargenomen, dat een van zijn vliegtuigen
getroffen werd. Er zijn geen bommen ge
worpen.
Toen de aanvallers verdwenen waren,
werd het signaal „alles veilig" gegeven.
Het was toen ongeveer een half uur later.
Voorts hebben Engelsche vliegers giste
ren boven de Noordzee den strijd aange
bonden met den vijand, bij verschillende
gelegenheden
Een toestel bracht zware schade toe aan
een Dornier-watervliegtuig. Men acht het
hoogst onwaarschijnlijk, dat dit vliegtuig
zijn basis heeft kunnen bereiken.
Een tweede Dornier-toestel werd drie
maal aangevallen. Ook dit werd getroffen
en er sloegen vlammen uit, doch het toe
stel verdween in de wolken.
Een patrouille-vliegtuig keerde niet
terug.
Het orgaan „Aeroplane" schrijft, dat En
geland drie nieuwe types snelle gevechts
toestellen heeft vervaardigd en deze schij
nen buitengewoon goed te zijn, zoowel ln
snelheid als bewapening.
Neutraal^Militalr Tehuis.
Voor de trouwe bezoekers van het Neu
traal Militair Tehuis is in het gebouw van
de Leldsche Burgerwacht een St. Nico-
laas-avond georganiseerd.
Te ongeveer kwart voor achten heette
de heer M. van Mens, commandant van de
Leidsche Burgerwacht de aanwezigen har
telijk welkom. Hij wees er nogmaals op, dat
de Leidsche Burgerwacht de zalen geheel
gratis beschikbaar gesteld en Ingericht
had als Neutraal Militair Tehuis. Daar ls,
met medewerking van verschillende fir
ma's en particulieren voor „onze jongens"
voor „elck wat wils". Nu dit „Tehuis" een
paar maanden in gebruik is, is gebleken,
dat het ln een groote behoefte voldoet.
Vele militairen maken er geregeld gebruik
van. Er ls een band ontstaan tusschen mi
litairen en burgerwachters. Allen vinden
het er gezellig. Deze avond is iets extra's
en er wordt dan ook gratis aan de mili
tairen iets aangeboden. 'Nauwelijks had de
commandant het laatste woord tot de
aanwezigen gesproken of er kwam een sein,
dat de „Goede Sint" zelf was aangeko
men. Ook deze werd door den commandant
hartelijk welkom geheeten. De Sifit ver-
UIT DE FRANSCHE KAMER.
Na de begrooting van de pensioenen be
handelde de Fransche Kamer de begroo
ting voor de volksgezondheid. Deze be
draagt 16.164.372.604 francs. Ook deze be
grooting werd goedgekeurd.
Voorts heeft de Kamer de begrootingen
van onderwijs, van het bureau van den
minister-president en van financiën aan
genomen.
Heden wordt de begrooting van justitie
besproken.
De Kamer werkt zeer snel!
Ook de parlementaire immuniteit van
het communistische Kamerlid Marty is
opgeheven.
GEEN PASSIESPELEN TE
OBERAMMERGAU.
Uit Berlijn wordt gemeld, dat de Passie
spelen welke ln 1940 te Oberammargau
zouden worden gehouden, in verband met
den oorlog niet zullen plaats hebben. De
spelen zijn uitgesteld tot het Jaar na het
einde van den oorlog.
DUITSCHLAND WEIGERT HDOGEREN
MEELPRIJS TE BETALEN.
De 2500 wagons meel, tot welker leve
ring aan het Duitsche rijk Zuid-Slavië zich
heeft verplicht, zullen niet worden afge
nomen, daar de Dultschers de prijsverhoo-
ging welke de Zuid-Slaven hebben ge-
elscht, weigeren te betalen.
telde, in een geestige samenspraak met zijn
twee Pleten, wat hij ln de laatste dagen
gezien, gehoord en meegemaakt had. On
danks de moeilijkheden was hij veilig ln
Leiden gekomen. Hij trakteerde de jon
gens op melk en koek waarvoor dezen
door het gezamenlijk zingen van een lied
dankten.
Bij het weggaan moest de Sint met zijn
gevolg langs een door burgerwachters ge
vormde eerewacht.
Na het vertrek van St. Nicolaas werd de
rest van den avond doorgebracht met ver
schillende spelen om mooie prijzen.
De bezoekers en de organisatoren kun
nen terugzien op een goed geslaagden
avond.
Buurtver. „De Goede Woning".
Bovengenoemde vereeniging organiseer
de gistermiddag in het „Casino"-theater
een bijzonder goed geslaagde St. Nicolaas-
viering
Om halftwee marcheerden ruim 200 kin
deren, voorafgegaan door de dubvlag en
zes Jeugdige tamboers van de Princevlag,
die zich kranig van him taak kweten, van
de v. d. Duinstraat via Maresingel en Oude
Heerengracht naar het Casino-theater.
Diverse kinderfilms, de een al kluchtiger
den de ander, werden hier afgedraaid. Dat
de kinderen zich bijzonder vermaakten,
bewees hun uitbundig gejuich.
In de pauze deed St. Nicolaas met zijn
knecht zijn intrede. Spontaan werden di
verse liederen gezongen, doch velen, vooral
de kleintjes, hadden voor zijn knecht toch
wel eenige vrees. St. Nicolaas maakte alles
echter spoedig goed door aan allen een
tractatie uit te reiken. Om 4uur was
deze goed geslaagde feestviering teneinde
en werd de terugweg in optocht aanvaard.
Buurtver. „Noord."
Onder de algemeene leiding van mej. M.
Knotter en met medewerking van de da
mes v. Gelderen en v. d. Male, is in de zaal
van café J. van Meizen, voor de kinderen
der leden en verschillende ouders het St.-
Nicolaasfeest gevierd.
Na opening door den voorzitter, werd
direct begonnen met het zingen van St.
Nicolaasliedjes, aan den vleugel begeleid
door mej. Sloos. Al direct zat de stemming
er volop in en toen St. Nicolaas met zijn
knecht verscheen, bereikte zij spoedig het
hoogtepunt. Mej. Knotter heette den Sint
van harte welkom. Deze richtte zich daar
op tot de kinderen en gaf opdracht tot de
uitdeeling van versnaperingen.
Na even te hebben gepauzeerd, werden
de kinderen één voor één bij St. Nicolaas
genoodlgd, waar aan allen een pakje werd
uitgereikt. Nu en dan werd een al te
stouten jongen door Zwarte Piet een af
straffing toegediend, zeer tot vermaak van
de anderen.
Nadat er nog vele malen lekkernijen wa
ren rondgegaan en een verloting was ge
houden. verlieten St. Nicolaas en Zwarte
Piet, onder gejuich en zang der kinderen
de zaal.
Kort na het vertrek van den Sint werd
deze gezellige avond door den voorzitter
gesloten.
ORANJEPRINSESSEN EN HAAR
LEVENSKRUIS.
Lezing voor den Ned. Chr. Vrouwenbond.
Op uitnoodiging van de afd. Leiden van
den Ned. Chr. Vrouwenbond sprak mevr.
Gera Kraanyan den Burg uit Vlaardlngen
gisteravond over „Oranjeprinsessen en
haar levenskruis."
Deze samenkomst welke in den foyer van
„Den Burcht" werd gehouden en onder lei
ding stond van de presidente mevr. Van
Apeldoorn, werd met een kort inleidend
woord geopend.
Mevr. Kraanvan den Burg, die hierna
het woord verkreeg merkte op dat ver
scheidene, haast wel alle Oranjevorstinnen
een levenskruis hebben gehad. Gelukkig
echter, dat dit levenskruis steeds in Gods
kracht werd gedragen
Spr. die dan eerst uitvoerig stil stond bij
het leven van Prinses Louise Henriette,
dochter van Fred. Hendrik en Amalia van
Solms, wees er op, dat in den jeugdtijd van
deze Prinses het Oranje-kruis op het top
punt van zijn roem stond. Het ouderpaar
van Louise Henriette was zeer eerzuchtig
en zocht een goede partij voor het jonge
prinsesje Veel moeite is van den kant van
de Vorstelijk ouders gedaan voor een hu
welijk van hun dochter met den kroonprins
van Engeland, den Prins van Wales of met
den Keurvorst van Brandenburg. Louise
Henriette, die van beiden niets wilde weten
en de keus van haar hart wenschte te
doen. had liefde opgevat voor den Fran-
schen prins Henri van Tarrand. Moeder
Amalia verzette zich echter heftig tegen dit
huwelijk en wist ten slotte te bereiken, dat
haar dochter, alhoewel zij 's avonds van te
voren zich nog tegen de verbintenis had
verzet, trouwde met den Keurvorst van
Brandenburg.
Spr. zette dan uiteen, dat zonde en
schuld, genade en vergeving voor Louise
Henriette oprechte realiteit waren. Van
haar ls het lied, dat ook ln de Evangeli
sche gezangen werd opgenomen, „Jezus is
mijn toeverlaat". Louise Henriette heeft
een zeer bewogen leven gehad maar wist
haar kracht te putten uit God. Haar eerste
kindje moest zij reeds op jeugdigen leef
tijd door den dood missen. Dit gaf haar
groote droefheid. Zes Jaar duurde het
voordat er weer een kindje uit dit huwe
lijk werd geboren. Louise Henriette was
hierover zoo verblijd, dat zij het slot Dra-
niënburg als eerste weeshuls in Duitsch
land deed inrichten.
Op 18 Juli 1667 is zij op negen en der-
'tigjarlgen leeftijd, waarvan zij er twintig
getrouwd is geweest, overleden.
Vervolgens behandelde mevr. Kraan het
leven van Prinses Elisabeth Charlotte v. d.
Pfaltz, -een opgewekte natuur, die als ge
malin van den hertog van Orleans een
ongelukkig huwelijksleven heeft gehad.
Deze Prinses, die meerdere malen heeft
verklaard dat „Prinsessen in deze wereld
niet het gelukkigst zijn", zag zich door
het politieke spel van haar vader, den
Keurvorst van den Pfaltz, die aandrong
op een vrede met Frankrijk geofferd als
een staatkundig offerlam Elisabeth, die
zelf veel liever opgetrouwd was gebleven,
zag van hooserhand den hertog van Or
leans tot haar, echtgenoot aangewezen.
Dertig jaar lang is zij de echtgenoote ge
weest van dezen hertog, die zijn leven in
groote zedeloosheid heeft doorgebracht.
Door haar huwelijk gedwongen tot een
Rede van prof. mr. W. A. Bonger.
Op uitnoodiging van het Leidsche Comité
voor Waakzaamheid heeft gisteravond prof
mr. W. A. Bonger uit Amsterdam een rede
gehouden over het onderwerp „Problemen
der democratie".
De spreker begon met een herinnering
aan het tijdperk van 1918, toen de oorlog
geëindigd was met een overwinning der
groote democratieën en de zaak der demo
cratie sterker scheen dan ooit te voren
Eerst in Rusland, vervolgens ln Italië ont
stond een nieuwe dictatuur-vorm: alle
hoop werd gevestigd op één persoon. In
Duitschland werd de schljndemocratie al
spoedig ondermijnd door het extremisme, in
het bijzonder het communisme. Aldus kreeg
Hitier, de exponent van het Duitsche natio
nalisme en het militarisme zijn groote kans
Sinds hebben de tegenstellingen zich gedu
"g toegespitst; het gaat tusschen demo
cratie en autocratie: bij de eerste wordt het
volk geleld, bij de tweede wordt het be
heerscht. Spr. stelt dan de vraag of het mo
gelijk is, dat in een land alle leden van een
volk op de een of andere wijze aan het le
ven van den staat deelnemen en hij beant
woordt die vraag ontkennend.
Het essentieele van de democratie is de
vrijheid; vrijheid van gedachte en critiek
vrijheid van vereeniging en vergadering
van godsdienst, van drukpers, enz.; demo
cratie beteekent ook gelijkheid van rech
ten voor de wet. De autocratie is daarvan
het spiegelbeeld; de autocraat wenscht
niet, dat zijn onderdanen denken.
Spr. wijst er vervolgens op. dat demo
cratie en autocratie elkaar met een zekere
regelmaat opvolgen en vestigt er de aan
dacht op, dat alle organisaties, ook die van
anti-democraten, geheel democratisch zijn
opgebouwd, d.w.z. volgens het selectie-prin
cipe op de democratie, welke kenmerkend
is voor haar bestaan en weerlegde ver
schillende, tegen haar ingebrachte beschul
digingen.
Een van de grootste problemen der de
mocratie noemde spr. dat zij in de rijen
harer vertegenwoordigers zelfs aanhangers
der autocratie opneemt. Eens zal zij moe
ten ophouden zichzelf door haar aartsvij
anden te laten belagen.
Tenslotte sprak prof. Bonger over de
sterke zijden der democratie: aankweeken
van verantwoordelijkheidsbesef, mogelijk
heden tot opklimming door bewezen be
kwaamheden en de eenig bestaanbare voe
dingsbodem voor de vrije ontwikkeling van
kunsten en wetenschappen.
Spr. besloot met te zeggen, dat de ge
schiedenis heeft geleerd, dat de democratie
vast verankerd ligt ln den menschelijken
geest; ieder, die zin heeft voor het men-
schelijke, sta pal voor de democratie, al
koste het hem zijn leven, zoo eindigde spr.
die na de pauze nog een aantal vragen be
antwoordde.
KAMER VAN KOOPHANDEL EN-
FABRIEKEN VOOR RIJNLAND.
De eerstvolgende vergadering der Kamer
van Koophandel en Fabrieken voor Rijn
land zal worden gehouden Dinsdag 12 De
cember a s. des namiddags 2 uur 30 ln de
vergaderzaal der Kamer, Stationsweg 43.
De agenda luidt:
l. Opening. 2. Notulen. 3. Ingekomen stuk
ken. 4 Mededeelingen. 5. Benoeming van een
Commissie van Overleg in distributiezaken
voor het district der Kamer van Koophandel
en Fabrieken voor Rijnland. 6. Vergrooting
van de bijdrage aan het Economisch Tech
nologisch Instituut in Zuid-Holland, Zee
land en Utrecht. 7. Bespreking van een adres
inzake steun aan het bloembollenbedrijf.
8 Adres aan Zijne Excellentie den Minister
van Economische Zaken inzake de vraag,
of de distributiemaatregelen, noodig gewor
den in verband met de voedselvoorziening in
oorlogstijd, gebaseerd moeten worden op de
Distributiewet 1939, of de Landbouw-
crlslswet 1933. 9. Voorstel tot het geven
van een bijdrage van f. 100 aan de Luchtaf-
weer-Commisste te Lelden. 10. Voorstel tot
het geven van een subsidie van f 46 aan
den Luchtbeschermingsdienst Wijk III <Sja"
tlonsweg en omgeving), welke dienst zien
voornamelijk belast met blusch- en oprui
mingswerkzaamheden. ten behoeve waarvan
zij materiaal van noode heeft. 11 Voorstel
tot het nemen van een algemeen abonne
ment op de Nederlandsche Mercuur. z"
in verband met het, aan de Kamers v'n
Kooohandcl en Fabrieken ir. Neder
voorgesteld ontwerp betreffende de toekom
stige uitgave van dit tijdschrift. 12 Rond
vraag. 13. Huishoudelijke vergadering.
Sluiting.
2—1
