De strijd der Finnen
onverzwakt
Tajandoen" zonk binnen
een kwartier
VRIJDAG 8 DECEMBER 1939
No. 24451
iriMNiii
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
NIEUW/
Leidsche Schouwburg.
Zes vermisten, waaronder een Leidenaar
Moeilijke redding
De vermisten
Opnieuw in gevaar
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
Van het strijdtooneel
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
'Bureau Noordemdiplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ztfa:
per 3 maanden (.1.0
per week .T.f.OJt
Franco per post f. 2-35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 moAi
LEIDSCH STUDENTEN-TOONEEL.
Het Avontuur van Ambrose
Applejohn, in drie bedrijven,
van Walter Hackett.
Nu allerwege voor ontwikkeling en ont
spanning der militairen zooveel wordt ge
daan, heeft het Leldsch Studenten-Too-
neel gemeend niet te moeten achterblijven
en heeft het eenlge voorstellingen georga
niseerd in den Leldschen Schouwburg. Te
voren heeft het echter gemeend zijn eigen
janhang kennis te moeten doen maken
met het tooneel-product, dat straks den
militairen zal worden voorgezet en wel het
jan actie en gebeuren rijke spel „Het
avontuur van Ambrose Applejohn."
Laat ons direct vaststellen, dat daar
mede een bijzonder gelukkige keuze is ge
daan. Er zit, na een ietwat gerekt eerste
bedrijf, dat niettemin toch het wel doet,
actie en spanning te over fn en houdt de
aandacht bij voortduring intens gespan
nen. Het zal aan het beoogde doel o.i. vol
ledig beantwoorden!
Veel van den inhoud zullen wij niet ver
raden, want dat zou voor de militairen
een groot deel van het genoegen, dat hen
onverdeeld wacht, wegnemen. Volstaan we
slechts met te zeggen, dat het een zeer
avonturulijk verhaal ls van een uit een
seerooverskapitein voortgekomen familie,
die door toeval bedreigd wordt om een ver
borgen schat, waarvan zij het bestaan zelf
niet kent, maar die er in werkelijkheid in
derdaad blijkt te zijn, terwijl door middel
van een handig gevonden truc het verle
ien in het tweede bedrijf, waar geschetst
wordt hoe de schat werd behouden door
den zeeschuimers-aanvoerder bij muiterij
aan boord, herleeft. Het derde bedrijf doet
dan zien, hoe in den zoon opbruist het
handige van den vader, trots zijn „achtens
waardigheid" en letargie. Waardoor de
schat ten tweede male wordt behouden!
Zooals gezegd, er zit spanning, zelfs ge
duchte spanning in dit werk en dank zij
sen uitmuntende vertolking over vrijwel
dc gansche linie, is het een genoegen het
te volgen. Speciaal de hoofdfiguur, Ambrose
Applejohn, vertolkt door den heer L. E.
van Holk, wordt keurig gespeeld, vol fijne
trekjes, waardoor prachtig relief wordt ge-
jeven aan deze figuur, die uit zijn dommel
wordt gewekt, Juist als hij zelf naar avon
tuur begint te verlangen, zij het zoodanig,
dat hij na afloop er meer dan genoeg van
heeft en liever terugkeert tot de oude rust,
tij het dan niet meer „alleen", doch met
een lieve vrouw naast hem. En dan zijn
doublure alsmaar dat verklappen wij
tiet! Naast hem mogen vrijwel alle an
deren met eere worden genoemd, de aan
staande vrouw van mej. Labberton, de
tante van mej. Snoeck Henkemans, het
stelletje „roovers" en niet te vergeten de
butler van den heer P. Cleveringa. Slechts
bet kleine rolletje van den zaakwaarnemer
viel iets terug en bracht het eenige „sto-
mgetje" in het overigens zeer vlotte ver
loop. Misschien zou in het eerste bedrijf
bet tempo nog iets kunnen worden opge
roerd.
AI met al kunnen wij den militairen een
teer mooien avond voorspellen, waarvan zij
Intens zullen genieten, gelijk gisteravond
ijle vrijwel geheel gevulde schouwburg het
eteft gedaan, zich uitend in luid en dank
baar applaus, zelfs eenige malen en vol
komen verdiend! bij open doek.
Wij hebben het Leldsch Studenten-Too-
Kel weer eens op volle kracht gezien in
fn stuk, dat volkomen paste bi) hun ca
paciteiten!
Een bijzonder woord van hulde voor de
Me en de tooneelverzorging!
Na afloop zijn de dames-executanten
behoorlijk in de bloemetjes gezet en had
gebruikelijke huldiging plaats.
Een aardig strikje verzorgde de entre-
•ctes en vroolijkte de pauze zelfs uit
muntend op.
Bij den aanvang werd natuurlijk bij
net binnenkomen van het' Collegium
Io Vivat daverend ingezet en meegezon-
Ijt. Het was de sfeer, die past bij een
studenten-voorstelling.
De ramp van de „Tajandoen" blijkt gisteren, volgens een tele
gram van kapitein Roeterink aan de maatschappij „Neder
land", te zijn geschied op 30 mijl ten Noorden van Ouessant.
Er had een hevige explosie plaats, waarna het schip binnen
een kwartier zonk. Zooals wij nog in een deel van onze vorige
oplage hebben kunnen melden, werden alle passagiers gered,
terwijl van de bemanning zes personen worden vermist. Tot
hen behoort de 27-jarige Leidenaar P. Vergunst, die sinds vijf
jaar ter koopvaardij voer.
In een onderhoud met een A.N.P.-ver-
slaggever vertelde kapitein Roeterink later
dat alle passagiers en een aantal leden van
de bemanning in de kooien waren, toen de
ontploffing plaats vond.
Het was een verschrikkelijke ontploffing,
welke zooveel schade heeft aangericht.dat
het schip gelijk gezegd binnen een
kwartier zonk. Gelukkig waren wij aldus
de kapitein in staat alle passagiers en
leden der bemanning, met uitzondering
van twee machinisten en vier zeelieden, in
de vier reddingbooten te krijgen, voor het
schip verging.
Toen begon een grimmige strijd om
de veiligheid. De ontploffing had de
stookolie aan de oppervlakte van de
zee gebracht en rond net schip bevond
zich spoedig een hoog brandend meer,
dat zich in de buurt van het zinkende
schip verspreidde. De bemanningen
der reddingbooten deden wanhopige
pogingen om hun booten buiten deze
oliemassa te houden en het was ge
lukkig, dat alle booten daarin zijn ge
slaagd. Ik weet niet, aldus de heer Roe
terink, of de „Tajandoen" door een
mijn of door een torpedo is tot zin-
De zes vermiste opvarenden
van de „Tajandoen" zijn:
K. P. Bakker. 2e machinist, uit
Amsterdam.
P. Vergunst, 4e machinist, uit
Leiden.
G. Bijlsma Szn., matroos, uit
Ballum (Ameland).
J. Stoker Wan., lichtmatroos,
uit IJmuiden.
G. H. Schots, liohtmatroos, uit
Amersfoort.
W. Visschers. tweede hand
langer, uit Diepenveen (Ov.).
ken gebracht. De ontploffing heeft
zich voorgedaan om kwart over vijf
's morgens. Het was donker en bitter
kond.
De heer Roeterink voegde hieraan nog
toe, dat de passagiers en die leden van
de bemanning, die sliepen, direct hun
jassen of andere kleedingstukker aan
schoten voor zij naar het dek renden en
zich in de reddingbooten begaven. Tot de
passagiers behoorden vijf vrouwen en twee
kinderen van 5 en 12 jaar. Wij waren zoo
gelukkig te worden opgepikt, nadat we pas
2'/i uur in de booten hadden rondgezwalkt.
De geredde opvarenden van de „Tajan
doen" zijn aan boord genomen van het
Belgische stoomschip „Louis Sheid," doch
toen dit vaartuig op weg was naar een
haven aan de Zuidkust van Engeland, gaf
het gisteravond omstreeks halfnegen een
noodsein, meldende dat het schip bij Start
Point aan den grond was geloopen en as
sistentie verlangde. Iemand, die van uit
zijn huls had gezien, dat de „Louis Sheid"
aan den grond raakte, belde de kustwacht
op, doch deze had reeds hulp uitgezonden,
Uit twee havens voeren reddingbooten uit,
terwijl ook een sleepboot zich naar het
Belgische vaartuig begaf.
Met behulp van een touwladder kwa
men de geredden van de „Tajandoen"
aan boord van een der reddingbooten,
die hen daarna in een nabije haven
aan land heeft gezet, na eep tocht, die
2 uur duurde.
Daar het water aan de kust ondiep en
gevaarlijk is, nam een klein bootje de ge
redden over en bracht hen aan land, waar
na zij de steile klippen opklauterden, het
geen voor velen der geredden, die schaars
gekleed waren en geen schoenen aan had
den, niet zonder moeite gepaard ging.
Toen zij den top bereikt hadden, werden
zij naar een hotel gebracht en verzorgd.
Eenambulance-auto heeft hen later 50
K.M. vervoerd naar de dichtstbijzijnde
stad.
De andere reddingboot bleef, evenals een
sleepboot van de marine, in de buurt van
de „Louis Sheid". De zee. die aanvanke
lijk nog al woelig was. werd inmiddels wat
kalmer. Men hoopte het schip weg te kun
nen sleepen. Het verluidt, dat de ..Louis
Sheid" niet ernstig lek ls geslagen.
De bemanning van de „Louis Sheid" is
later veilig aan land gebracht. Zij werden
met het wippertoestel van boord gehaald.
Naar Aneta verneemt, had de „Tajan
doen" te Antwerpen o.a. 2000 ton cement
ingeladen om te voorzien in het tekort,
dat in Nederlandsch Indië bestaat.
(Men zie voor nadere bijzonderheden
pagina 3 van dit Blad).
In het communiqué van de sovjet-Rus
sische legermacht in Finland wordt volge
houden, dat het roode leger door de Finsche
..Mannerheim-linie" is gebroken en 8 tot 10
K.M. in dit gebied is-doorgedrongen.
Maar van Finsche zijde wordt dit beslist
ontkend.
Finsche kringen in Londen wijzen erop.
dat deze linie ministens 30 kilometer diep is
en natuurlijke hinderpalen omvat als rivie
ren en meren, welke door kunstmatig
defensiewerken versterkt zijn.
Men blijft te Helsinki voorts verzekeren,
dat de Finsche troepen de aan de Noorde
lijke IJszee gelegen haven Petsamo nog
steeds bezet houden.
Uit Haparanda werd gemeld, dat een veld
slag die de bloedigste genoemd wordt, welke
nog in dezen oorlog is voorgekomen, woedt
in de nabijheid van Petsamo.
Geraamd wordt, dat de Russen 7000 man
Foto Jonker.
van het zeerooversschip.
in het veld hebben gebracht en reeds 2000
man hebben verloren. De Finnen vechten
met verbeten en koele vastberadenheid.
De vermaarde nikkelmijnen bevinden zich
op 25 kilometer van de kust en zestig kilo
meter van de Russische grens. Tot dusver
zijn zij niet rechtstreeks bedreigd.
De arbeiders, die werken aan den bouw
eener electrische centrale te Patsjoki, welke
de nikkelmijnen van stroom moet voorzien
zijn nog steeds aan het werk.
Het Finsche communiqué zegt voorts nog
De Russische troepen zijn op 6 December
in Karelië tot het offensief overgegaan. Fin
sche troepen hebben een tegenoffensief in
gezet, In het Oosten van Karelië werden 4
Russische tanks buitgemaakt. Bij Salmis
heeft het Russische leger gas gebruikt. Elf
Finnen zijn door het gas aangetast. De
operaties ter zee beperken zich, voor zoover
het de Russische eenheden betreft, tot een
tamelijk onzuiver schieten op de Finsche
kust.
De kustartillerie heeft zekere succesen
behaald. De Russische luchtmacht ontplooit
eenige activiteit ten Noorden van het Lado-
gameer, doch haar bombardementen hebben
geen schade veroorzaakt.
Het wordt volkomen onjuist genoemd, dat
Russische troepen den spoorweg van Noer-
mis zouden hebben gepasseerd. Integendeel,
aldus besluit de mededeeling. zij bevinden
zich op grooten afstand van deze spoorlijn.
Het Russische communiqué zegt:
De troepen, welke uit de richting Moer-
mansk oprukken, zijn tot 45 K.M. ten Zuiden
van Petsamo opgerukt, waarbij zij op hun
weg hindernissen en mijnenvelden zijn ge
passeerd.
Uit de richting Ukhta. Repola, Porosozero
en Petrozavodsk oprukkende hebben de
sovjet-Russische troepen den tegenstand
van de Finsche witgardisten gebroken en
zijn zij tot 75 K.M. van de grens opgerukt.
Zij hebben zes kanonnen van 75 m.m. en
9 van 37 m.m buitgemaakt, alsmede 20
zware en 37 lichte mitrailleurs, bovendien
een aantal opslagplaatsen van oorlogsma-
terieel en levensmiddelen. De Finsche wit
gardisten lieten talrijke gewonden en meer
dan 300 voor de vorst verkleumde soldaten
achter. De luchtdoelartiUerle van het roode
leger haalde twee vijandelijke vliegtuigen
omlaag, vier officieren van de Finsche
luchtmacht werden krijgsgevangen gemaakt.
In den Oostelijken sector van de land
engte van Karelië zijn de sovjet-Russische
troepen door de voornaamste verdedigings
lijn van de Finnen langs de Vuoksa-water-
werken gebroken en zijn zij 8 tot 12 K.M.
ten Noorden van de Taipaleenioki-rivier
opgsrukt.
In den Westelijken sector op de landengte
hebben de troepen van het roode leger de
stad en het station Perkjarvi aan den Wi-
borg-spoorweg bezet en zijn zij 9 K.M. in
Noordwestelijke richting opgerukt. Zij heb
ben Kirka Usikirkko en het station Nauris
jarvi aan den zeespoorweg bezet.
Tengevolge van het slechte weer
sneeuwstorm en mist is de luchtmacht
niet actief geweest.
Het Engelsche Reuterbureau bericht, dat
de verliezen van de Finnen tot dusver 1000
man aan dooden en gewonden bedragen.
De departementen van de Finsche regee
ring werken nog te Helsinki. Zij maken ge
bruik van geheime adressen en wisselen
voortdurend van telefoonnummer, teneinde
mogelijke spionnen op een dwaalspoor te
leiden.
De ministerraad en het parlement komen
dagelijks op geheim gehouden plaatsen
bijeen. In geheel Finland zijn thans de
evacuatiemaatregelen vrijwel voltooid On
geveer een kwart van de bevolking heeft zijn
woonplaats verlaten.
De militaire operaties zijn vooral be
ïnvloed door den dooi, zoowel op de
Karelische landengte als ten Noorden
van het Ladogameer. Zooals vaak het
geval is in het Oosten van Finland, vol
gen op zwaren sneeuwval bijna warme
dagen. Zoodra de dooi begint, worden de
wegen modderpoelen, waar iedere be
weging moeilijk wordt.
Op zee en in de lucht hing boven Helsinki
een dichte nevel. De 50 meter hooge toren
van het Olympisch stadion is volstrekt on
zichtbaar. Luchtaanvallen en luchtverken-
ningen kunnen dan ook vrijwel niet plaats
vinden. Ook de scheepvaart in de Finsche
golf wordt door den mist onderbroken.
Volgens een mededeeling door de
Noorsche'marine ontvangen van het
volkscommissariaat van buitenlandsche
zaken der sovjet-unie zal sovjet-Rusland
van hedenmiddag 12 uur af de Finsche
kust in de Botnische golf en de Finsche
kust in de Finsche golf blokkeeren.
De collecte, die in Zweden gehouden is
voor een oorlogshospitaal in Finland, heeft
reeds 200.000 kronen opgeleverd, welk bedrag
voldoende is voor inrichting van het hos
pitaal en voor de loopende kosten geduren
de drie maanden. Er is reeds een lijst van
personeel opgesteld.
BINNENLAND.
Stappen bij de Duitsche regeering inzake
het torpedeeren van de „Sliedrecht"'
(Binnenland, 3e Blad).
Ons parlementair overzicht (3e Blad).
Treinongeluk op de lijn Groningen-Leeu-
warden op het nippertje voorkomen
(Gemengd, 3e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Stille handel Lustelooze markt
Suikeraandeelen vast Amerikanen
kalm Beleggingen prijshoudend.
BUITENLAND.
Debat in het Engelsche parlement (3e Blad)
De Finnen blijven manmoedig strijden,
(le Blad).
De Groote Fascistische Raad bijeen (le
Blad).
De Fransche veldpost (3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Matige, aan de kust tijdelijk
krachtige, meest Zuidelijke wind.
Zwaarbewolkt tot betrokken. Voor
al in het Westen kans op eeni-
gen regen. Weinig verandering in
temperatuur.
Van Finsche zijde wordt tenslotte het be
richt, dat Finsche vliegtuigen Baltiski (Est
land) zouden hebben gebombardeerd, offi
cieel ontkend.
EEN ITALIAANSCHE LEZING.
Een speciale correspondent van de Cor-
riere dela Sera in Finland geeft een verslag
van een bezoek aan het Finsche hoofdkwar
tier. Hij meldt, dat verscheidene afdeelingen
der vrouwenorganisatie „Lotta Svaerd" haar
activiteit in de eerste frontlinies ontplooien.
Officieren van den generalen staf hebben
over hun tegenstanders tegenover den jour
nalist verklaard dat generaal Mereskof, die
het commando voert over het offensief op
de Karelische landengte een goed chef is en
dat de opmarsch van zijn troepen op de
landengte van tactisch standpunt gezien
geen enkele critiek wekt. De chefs van de
verschillende formaties echter geven bijna
steeds den indruk niet tegen hun taak te
zijn opgewassen en het is hun schuld, wan
neer in het eerste stadium van het offensief
de Russen zware verliezen hebben geleden.
De troep is bovendien wel moedig, maar
vooral defensief, voelt niet voor dezen oorlog
en strijdt minder met moed dan met berus
ting en is langzaam met individueele initia
tieven.
FINSCHE LEGATIE UIT MOSKOU
VERTROKKEN.
De leden van het Finsche gezantschap,
ongeveer dertig personen, met den gezant
Yrjoe Koskinen aan het hoofd, hebben gis
teravond met den gewonen trein naar
Duenaburg (Letland) de sovjet hoofdstad
verlaten.
De Duitsche ambassadeur te Moskou had
als deken van het diplomatieke corps stap
pen gedaan, dat de leden van het Finsche
gezantschap zonder moeilijkheden de sov-
iet-unie zouden kunnen verlaten.
Uit verschillende bronnen verneemt het
Fransche Havasbureau, dat de Duitsche
ambassade den vertegenwoordigers van on
derscheiden kleine staten heeft doen weten,
dat de sovjet-unie hun aanwezigheid op het
station bij het vertrek der Finnen als eea
demonstratie tegen Moskou zou beschouwen.
F—