'rotesten te Londen en
Berlijn
Fel wordt de strijd ter zee
\De Sliedrechttot zinken
gebracht
ZATERDAG 25 NOVEMBER 1939
No. 24440
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80sfe Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Op 16 November door Duitsche
duikboot
lVijf van de 31 opvarenden tot dusver gered
Onderhoud
met stuurman Brons
fnzake den zee-oorlog
W. A. Bodewes overleden
Kruiser Belfast toch
beschadigd
De mijnen-oorlog
M nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noorderndsplem Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gemtigd rijn:
per 3 maanden f. 2.33
per week f.0.13
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland t.O.80 per 3 mnd>
Aan de Noordwestkust van Engeland is eergisteravond ge
lijk wij gisteren per bulletin bekend hebben gemaakt een
open sloep aangekomen, waarin zich bevonden vijf leden van
de bemanning van het Nederlandsche motortankschip „Slie
drecht", die volkomen uitgeput waren.
Het waren de eerste stuurman P. Brons en de matrozen H. de
Jongh, L. van der Knoop, H. Driessen en P. Storm.
Zij deelden mede, dat hun schip op 16 November des avonds
te 9 uur door een Duitsche duikboot tot zinken is gebracht. Hoe
wel de gezagvoerder, kapitein Boer, den Duitschen comman
dant er op had gewezen, dat de „Sliedrecht" een neutraal schip
was met lading, bestemd voor een neutrale haven, had de com
mandant van de duikboot verklaard niettemin het schip in den
grond te moeten boren. Voorts had hij geweigerd de beman
ning aan boord te nemen, aangezien hij, naar zijn verklaring,
daartoe geen ruimte had, zelfs niet als men spoedig een ander
schip zou ontmoeten, dat de Nederlandsche bemanning kon
overnemen. Allen waren daarna in de open booten gegaan, die
elkaar spoedig uit het gezicht verloren. Omtrent het lot van de
twee andere sloepen wisten de vijf geredden dan ook niets.
De toestand der geredden is gunstig.
|De eerste stuurman van de „Sliedrecht",
44-jarige heer Brons uit Vlaardingen,
in een ziekenhuis te Londen is opgeno-
Jen, heeft in een onderhoud verteld, dat
fct schip op den Atlantisohen Oceaan door
|n duikboot werd aangehouden,
uaar de scheepspapieren moesten worden
|ergebracht, begaven de eerste stuurman
i vier matrozen zich in een sloep naar de
likboot. Nadat hij de papieren onderzocht
d, deelde de kapitein van den oorlogsbo-
mede, dat hij het schip tot zinken
!St brengen en de bemanning een half
|r tijd gaf om van boord te gaan. Indien
dseinen zouden worden uitgezonden,
de „Sliedrecht" zonder verdere waar-
fuwing tot zinken gebracht worden.
„Wij hadden," aldus de heer Brons, „bij
na een half uur noodig om naar het
schip terug te roeien. De 26 man, die
nog aan boord waren, begaven zich in
de andere booten en kort daarna werd
het schip door kanonvuur in brand ge-
j schoten en tot zinken gebracht. Wij
hadden geen compas, doch wij geloof
den, dat de wind ons naar het land zou
voeren. Dagen lang was het weer zeer
slecht, zoodat wij voortdurend moesten
hoozen. Het weinige voedsel, dat wij in
de boot hadden, was weldra verbruikt.
Woensdag werd het weer beter. Wij
slaagden er in van twee overjassen
een zeil te maken. Des avonds zagen
wij het licht van een vuurtoren en zoo
wisten wij eindelijk, dat er land in de
buurt was. Den volgenden ochtend wer
den wij uitgeput en half bevroren door
een treiler aan boord genomen."
De „Sliedrecht" is een motortankschip
met een bemanning van 31 koppen aan
boord. Het schip, dat gebouwd is in 1924, is
eigendom van de N.V. Stoomvaartmaat
schappij „De Maas", directie N.V. Phs. van
Ommeren's Scheepvaartbedrijf te Rotter
dam en het meet 5133 ton.
Het schip was op 19 October van Perzië
vertrokken met een lading olie en op weg
naar Noorwegen.
De kapitein van de „Sliedrecht", de heer
Boer, die te Heemstede woont, voer sinds
kort op dit schip. Aanvankelijk zoo meldt
de Telegraaf voerde hij het bevel over de
..Penndrecht". doch door verlof van kapi
tein Ostee. den gezagvoerder van de „Slie
drecht", was hij voor deze noodlottige reis
op het thans getorpedeerde schip overge
gaan.
Volgens te Rotterdam ontvangen berich
ten heeft de Britsche admiraliteit haar
volle medewerking toegezegd om naar de
vermiste opvarenden te zoeken.
Naar vernomen wordt, zal het ko-
I ninkIijk besluit, waarbij de Britsche
oorlogsschepen gemachtigd worden de
Duitsche exportgoederen in beslag te
nomen. Dinsdag as. worden uitge-
I 'aardigd.
italiaansche minister van buitenland-
|e taken heeft een onderhoud gehad met
.ambassadeur van Frankrijk en den
f|e'astigde van Engeland, wier aan-
nt hy vestigde op de gevolgen, welke de
«kade van den Duitschen export zou
{men hebben voor den handel van Italië.
Bister Ciano heeft daarna den Duit
schen ambassadeur, von Mackensen, ont
vangen.
De woordvoerder van het Japansche
ministerie van buitenlandsche zaken
heeft medegedeeld, dat de regeering
Mamoru Shigemitsu, den Japanschen
ambassadeur te Londen, instructie heeft
gegeven krachtig te protesteeren bij de
Britsche regeering in verband met de
voorgenomen Britsche represailles te
genover het onbeperkte gebruik van
mijnen door Duitschiand tegen de
scheepvaart.
De woordvoerder herinnerde eraan dat
niet alleen de Japansche regeering, doch
ook de andere neutrale regeeringen, zooals
de Scandinavische landen, België en Neder
land, herhaaldelijk hebben geprotesteerd bij
de Britsche regeering tegen de belemme
ring van den wettigen handel der neutrale
landen door de Britsche regeering in ver
band met contrabande en andere aangele
genheden sedert het uitbreken van den
oorlog in Europa, waarbij deze verder gaat
dan aan oorlogvoerende mogendheden
rechtens is toegestaan. De woordvoerder
zette uiteen dat premier Chamberlain op 21
dezer heeft aangekondigd, dat de Britsche
regeering den maatregel heeft genomen,
den uitvoer uit Duitschiand door middel
van neutrale schepen stop te zetten, door
de Instelling van een pseudoblokkade. zoo
als ook tijdens den wereldoorlog heeft be
staan, in de veronderstelling, dat de jong
ste verliezen der neutrale scheepvaart aan
de kust van Engeland veroorzaakt waren
door Duitsche mijnen, zelfs toegegeven, dat
dit juist is. aldus verklaarde de woordvoer
der, dan nog gaat de Britsche premier niet
alleen verder dan de grens van represailles,
zooals in het internationaal recht erkend,
doch handelt hij ook in strijd met de door
de Britsche regeering tegenover Japan aan
gegane verplichting, dat de Britsche regee
ring de verschepingen van Duitsche produc
ten niet zal onderscheppen. Niet alleen
Duitschiand lijdt, doch de neutralen Hjden
nog meer van de verliezen als gevolg van de
Britsche actie. De woordvoerder gaf toe,
dat het nog niet duidelijk is. in welke mate
de Britsche regeering voornemens is den
Duitschen export stop te zetten, daar de
desbetreffende order in council nog niet is
uitgevaardigd. De woordvoerder zette even
wel uiteen, dat de invoer van belangrijke
goederen uit Duitschiand naar Japan als
gevolg van den Britschen maatregel, welken
de Japansche regeering niet kan aanvaar
den, geheel wordt stopgezet, vandaar het
Japansche protest bij de Engelsche regee
ring.
De Japansche woordvoerder gaf te ken
nen dat zijn regeering genoodzaakt zou
kunnen zijn de gepaste tegenmaatregelen
te nemen in geval de Japansche belangen
door de Britsche actie zouden worden ge
schaad.
Voorts verluidt dat het Japansche depar
tement van buitenlandsche zaken over
weegt een eisch tot schadeloosstelling in te
dienen, wanneer de verantwoordelijkheid
voor den ondergang van de „Taroekoemi
Maroe" is vastgesteld, zoo meldt het Ja
pansche telegraafagentschap Domei. Er
zuilen diplomatieke stappen worden ge
daan. wanneer een gedetailleerd rapport
zal zijn ontvangen van de Japansche am
bassade in Londen.
Wanneer de verantwoordelijke natie wei
gert haar aansprakelijkheid toe te geven,
zullen haar schepen in beslag genomen
kunnen worden. Men overweegt voorts alle
oorlogvoerenden te herinneren aan de be
scherming van de neutrale handelsrechten,
wanneer de verantwoordelijkheid niet vast
gesteld kan worden.
De regeering van de Vereenigde Staten
heeft bij de regeering te Berlijn stappen
gedaan, ten einde de vrijlating te verkrij
gen van niet-Amerikaansche neutrale sche
pen voornamelijk Finsche die door Duitsch
iand in beslag waren genomen en een voor
de Vereenigde Staten bestemde lading ver
voerden.
De lading bestaat voornamelijk uit pulp
voor de papiervervaardiging.
De schepen werden vrijgegeven, nadat
HOOFD DER CHR. SCHOOL IN DE
OOSTERSTRAAT.
wijlen den heer Bodewes.
Op nog slechts 50-jarigen leeftijd is gis
teren geheel onverwachts na een ongesteld
heid van nauwelijks één dag overleden de
heer W. A. Bodewes, hoofd van de Chr. Op
leidingsschool in de Oosterstraat.
De heer Bodewes ontving zijn opleiding
aan de Chr. Kweekschool te 's-Gravenhage;
daarna was hij l'/2 jaar te Scheveningen
en vervolgens langen tijd te Den Haag
werkzaam, terwijl hij op 1 Maart 1923
aan de Oosterstraatschool werd verbonden.
In 1932 vierde hij onder groote belangstel
ling zijn zilveren jubileum bij het christe
lijk onderwijs, bij welke gelegenheid hem
een hartelijke huldiging ten deel viel, zoo
wel van de zijde van het schoolbestuur en
het onderwijzend personeel en de leerlingen
als van het bestuur der Buurtvereeniglng
„Eensgezindheid", waarmede hij altijd in
zoo prettige verstandhouding samenwerkte.
De heer Bodewes stond bekend als een
voortreffelijke onderwijskracht, die veel
heeft bijgedragen tot den groei en bloei der
school, waaraan hij ruim 15 jaar zijn beste
krachten heeft gegeven. Zijn heengaan be-
teekent voor deze school dan ook een ern
stig verlies.
Hij was voorts bestuurslid van „Pro Ju-
ventute", van de „afdeeling Leiden van het
Ned. Genootschap tot zedelijke verbetering
der gevangenen" en van het Medisch Op
voedkundig Bureau.
De begrafenis van het stoffelijk overschot
zal a.s. Dinsdagmiddag om 1 uur op „Rhijn-
hof" plaats vinden.
de verzekering was ontvangen, dat de Ia-
ding niet voor de geallieerden bestemd was.
De Stockholmsche correspondent van
„National Tidende" meldt, dat Zweden,
voorziende, dat Duitschiand nieuwe mij
nen gaat leggen binnen de viermijlengrens
van de Zweedsche territoriale wateren, in
Berlijn geprotesteerd heeft.
Duitschiand zou een vertegenwoordiger
naar Stockholm zenden om de kwestie te
bespreken.
Na een aanvankelijke ontkenning van
Engelsche iniet-officieele) zijde, geeft de
Britsche admiraliteit volgend bericht:
„Zr. Ms. „Belfast" is beschadigd door
een torpedo of een mijn in de Firth of
Forth, nabij het eiland May op 21 No
vember. Er werden twintig personen
gewond en de naaste bloedverwanten
zijn daarvan in kennis gesteld. Het
schip wordt hersteld.
Oorlogsbodems snelden de „Belfast" te
hulp en treinreizigers zagen hoe het be
schadigde oorlogsschip naar de haven te
rugkeerde.
Vijf gewonden hebben kwetsuren aan het
hoofd bekomen en lijden aan „shock". Zij
zijn in het hospitaal opgenomen. Het zijn
een luitenant, een onderofficier en drie
manschappen. Niemand is ernstig gewond.
De overige gekwetsten zijn in het vloothos-
pitaal behandeld.
De „Belfast" is een lichte kruiser van
10.000 ton, van het modernste type. Het
schip is in Maart 1938 bij Harland en Wolf
te Belfast van stapel geloopen.
De wapening van de ..Belfast" bestaat
uit 12 stukken van 15.2 c.M., 12 van 10.2
c.M„ 4 van 4.7 c.M., 16 van 4 c.M. anti
luchtdoel, 8 machinegeweren antiluchtdoel,
14 machinegeweren en zes torpedokanon
nen.
Hét schip is 17 Maart 1939 door mevr.
Chamberlain, de vrouw van den premier,
gedoopt. Het teide waarschijnlijk een be
manning van ongeveer 750 koppen.
Van zeer betrouwbare zijde wordt mede
gedeeld. dat aan de kust van Yorkshire
meer dan tweehonderd Duitsche mijnen
zijn aangespoeld. Zij waren alle van 't ver
ankerde type. Bij dit aantal mijnen zijn
niet gerekend de mijnen, die door treilers
en mijnenvegers onschadelijk zijn gemaakt
Een treiler bijvoorbeeld heeft met een slag
vijftien mijnen in zijn netten opgevangen,
waarvan er zeven zijn geëxplodeerd.
Niettegenstaande de bedreiging van de
Duitsche mijnen is gisteravond een con-
vooi veilig de Theems binnengevaren.
Het 8886 ton metende Britsche schip
„Mangalore" is echter voor de Oostkust
van Engeland, terwijl het voor anker
lag, door een mijn getroffen en ge
zonken.
De geheele bemanning, bestaande uit
77 koppen, is gered.
Een groot aantal personen dat zich op de
kust bevond, zag de „Mangalore" zinken,
nadat het schip geraakt was door een drij
vende mijn.
De explosie vond plaats in de machine
kamer. waardoor eenige leden der beman
ning in het water werden geslingerd.
Een deel van den bovenbouw van het
BINNENLAND.
Minister Van den Tempel over zijn plan
nen. (4e Blad).
Rede van Mr. Slingenberg voor den Vrijz.
Dem. Bond. (3e Blad).
Nederlandsche delegatie keert uit Londen
terug. (Binnenland, 3e Blad).
Mag een onverlichte auto onder een bran
dende lantaarn staan? (Rechtzaken,
3e Blad).
AMSTERDAM SC HE BEURS.
Stille handel Gedrukte tendens La
ger koers peil Amerikanen zwakker
Beleggingen kalm.
BUITENLAND.
De verliezen ter zee. (Ie Blad).
Tal van protesten te Londen en Berlijn.
(Ie Blad). a
Tatarescu heeft in Roemenië een kabinet
gevormd. (Ie Blad).
ZEE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAGINA 1 VAN HET VIERDE BLAD.
Tot krachtig of stormachtig toe
nemende, meest Zuidwestelijke
wind. Overdag betrokken tot
zwaarbewolkt en tijdelijk regen.
Weinig verandering in tempera
tuur.
vaartuig steekt nog boven water uit en kan
van de kust uit worden gezien.
Voorts kan nog worden gemeld, dat nog
zeven overlevenden van het Londensche s.s.
„Arlington Court", dat op 16 November ji.
in den Atlantischen Oceaan werd getorpe
deerd, in een haven van Kent aan land zijn
gebracht, door een Noorsch motorschip, dat
hen had opgepikt, nadat zij zes dagen lang
in een open boot op zee hadden rondge
zwalkt.
Van vier leden der bemanning heeft men
nog niets gehoord.
De zeven thans geredden hadden alle be
vroren voeten.
De Britsche admiraliteit deelt mede, dat
bij den ondergang van den torpedoboot-
jager „Gipsy" die Woensdag op een mijn
geloopen is. 30 menschen om het leven ge
komen zijn. Dit aantal is kleiner dan men
aanvankelijk vreesde.
De verliezenlüst bevat de namen van een
matroos, die aan verwondingen is overle
den, van 29 matrozen, die vermist en ver
loren geacht worden, van een ernstig ge
wonde en negen licht gewonde matrozen.
De vlootcorrespondent van de „Daily Te
legraph" schrijft, dat een oproep wordt uit
gegeven voor extra-personeel van de vis-
schersvloot om dienst te doen bij de be
strijding van het gevaar der Duitsche mij
nen
De Engelschen hebben de lichte mijnen,
door Duitsche vliegtuigen neergelaten, den
naam zeebel-mijnen gegeven.
De militaire medewerker van het Deen-
sche blad „Politiken" schrijft, dat de zoo
genaamde valschermmijnen slechts doel
hebben, als alle andere middelen blijken te
hebben, als ale andere middelen blijken te
schrijft hij, zijn bijvoorbeeld slechts nuttig
in nauwe kanalen, waarin duikbooten of
aan de oppervlakte varende oorlogsschepen
niet kunnen doordringen".
Het leggen van valschermmijnen is boven
dien. volgens den militairen medewerker,
zeer kostbaar, daar elk van deze mijnen
tusschen de honderd en tweehonderd kilo
gram weegt. Een vliegtuig kan derhalve
slechts hoogstens tien of twintig van deze
mijnen meenemen en is daarbij gedwongen,
op geringe hoogte te vliegen.