De verscherpte oorlog ter zee
Strasser ontkent ieder verband
met aanslag te Muenchen
DONDERDAG 23 NOVEMBER 1939
No. 24438
De strijd ter zee
Ernstig protest tegen BritscheDif nummer bes,aat uil DRIE b,aden
represaille-maatregelen. eerste blad
De strijd in het
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
Westen
SOste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Indirect erkent Duitschland het leggen van mijnen
Hij wijst Himmler aan!
verwacht
De oorlog in de lucht
Rond den Balkan
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bU vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 -ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ztjnj
per 3 maanden f. 2.3S
per weet T.TT... f.0.1#
Franco per post f. 2 35 per 3 maanden -f- portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mn±>
Het Duitsche Nieuwsbureau meldt:
Naar aanleiding van de Engelsche be
weringen. dat Duitschland den oorlog ter
jee ln strijd met het volkenrecht zou voe
ren, vernemen wij van bevoegde zijde:
De Engelschen, die sedert het begin van
dezen oorlog den eenen regel van het vol
kenrecht na den anderen over boord ge
worpen hebben, trachten tegelijkertijd het
volkenrecht propagandistisch vc r zich op
te elschen. ZIJ willen ln de wereld den in
druk vestigen, alsof de Duitsche oorlog te
gen Engeland onwettig Is.
Zij zelf zijn er echter verantwoordelijk
voor, dat tlians ook in den handelsoor
log militaire standpunten van groote
heteekenis zijn. De Engelschen hebben
niet alleen hun eigen en neutrale sche
pen in konvooien samengevoegd, die
onder de bescherming van Engelsche
oorlogsschepen varen, maar zij hebben
ook de scheepvaartwegen onder mili
taire bescherming genomen.Hieruit volgt
dat til ails in de scheepvaart op Enge
land zuivere handelswegen in het ge
heel niet meer bestaan. Zijn tegen
stander moet daarom vanzelf zijn maat
regelen nemen van het standpunt van
de rechtstreeksche bestrijding van oor
logsschepen.
Hieruit vloeien voor de volkenrechtelijke
beoordeeling van den mijnenoorlog duide
lijke consequenties voort. In de Haagsche
mljnenovereenkomst van 1907 ls overeenge
komen, dat bij het leggen van mijnenver-
sperringen een bekendmaking volgt, zoo
dra de militaire overwegingen dit mogelijk
naken. Duitschland heeft ln dezen zin
waarschuwingen uitgegeven. Of de mili
taire overwegingen dat veroorloven, ls na
tuurlijk iets dat alleen Duitschland kan
uitmaken.
De Engelschen kunnen zich er ook niet
op beroepen, dat krachtens de Haagsche
overeenkomst het leggen van mijnen voor
de kusten en de havens van den tegen
stander niet geoorloofd is. Dat is n.l.
slechts dan verboden, wanneer het ge
schiedt uitsluitend' met het doel om de
handelsscheepvaart onmogelijk te maken.
Het is de schuld van de Engelschen zelf.
dat op de handelswegen en voor de kusten
gerekend moet worden met de voortduren
de aanwezigheid van Engelsche oorlogs
schepen, waartegen mijnen mogen worden
gebruikt en waarbij, eveneens volgens de
Haagsche overeenkomst, een waarschuwing
niet eerder wordt vereischt dan wanneer
het militaire doel bereikt ls.
Natuurlijk hebben de Engelschen het
recht om hun wateren tegen het binnen
dringen van den vijand te beschermen.
Dat recht wordt hun eveneens door de
Haagsche overeenkomst gewaarborgd. Wan
neer de Engelsche openbare meening zich
bekommerd afvraagt waarom de Engel
sche admiraliteit van dit recht geen ge
bruik maakt, dan ligt het antwoord voor
de hand. De Engelsche admiraliteit ls niet
lr. staat de Engelsche wateren en de toe
gangswegen te beveiligen. Inplaats daarvan
tracht zij haar tekortkomingen goed te
maken op het gebied van de propaganda
en brengt valsche beweringen omtrent de
artikelen van het volkenrecht ln omloop.
De diplomatieke redacteur van Reuter
schrijft, dat onder Duitsche controle
staande firma's in neutrale lan,den van
neutrale expediteurs gebruik trachten te
maken, om Amerikaansche goederen in
Duitschland te brengen.
De Amerikaansche uitvoer naar Duitsch
land bijvoorbeeld bedroeg ln September
ruim 12 millioen dollar minder dan in
September 1938. terwijl de Amerikaansche
uitvoer naar Zweden. Nederland en Noor
wegen met bijna 11 millioen steeg.
Binnen enkele dagen verwacht men
den „Order in Council", die de con
trole op contrabande zal verscherpen
en beoogt te verhinderen, dat Duitsch
land buiteniandsche valuta krijgt.
Op het ministerie van economische oor
logvoering gelooft men. dat de controle
op den Duitschen uitvoer minder vertra
ging dan het toezicht op den invoer zal
veroorzaken, daar het gemakkelijker ls, de
herkomst van ln Duitschland vervaardig
de goederen aan te toonen.
In het neutrale buitenland ls men vol
bezorgdheid over den gang van zaken. Men
hoort klachten van allerlei zijden.
Sommige Zweedsche reeders voorspellen
zelfs, dat de vrachtprijzen verdubbeld zul
len worden door de stijging van de be
drijfskosten. welke veroorzaakt wordt door
de hoogere gages, den tongeren duur der
reizen en de stijging der assurantlekosten.
BRITSCHE TORPEDOBOOTJAGER
OP EEN MIJN.
De Britsche admiraliteit deelt mede,
dat de Britsche torpedojager „Gipsy"
gisteren buiten de Oostkust op een
mijn is geioopen en later op het strand
is gezet.
Gemeld is. dat 21 officieren en man
schappen gewond zijn en dat omstreeks
veertig opvarenden vermist worden. Ruim
100 zijn aan land gebracht.
TWEE DU1KBOOTEN VERNIELD.
Twee Duitsche duikbooten, waarvan
er een is ontdekt door de Fransche
marine-luchtstrijdkrachten, zijn met
drie dagen tusschenruimte, door den
zelfden Franschen torpedobootjager tot
zinken gebracht.
DUITSCH SCHIP GEZONKEN.
De Britsche admiraliteit maakt bekend,
dat een Duitsch schip, de Bertha Fischer"
groot 4110 ton, door een Britsch oorlogs
schip in de buurt van IJsland ls opgevan
gen. Verklaard wordt, dat de bemanning
het schip liet zinken en vervolgens in de
booten ging. De opvarenden werden toen
door het oorlogsschip aan boord genomen.
GRIEKSCH SCHIP GEZONKEN.
Het 4576 ton metende Grieksche schip
Elena", is aan Engeland's Zuid-Oostkust
gezonken. Men gelooft, dat de ondergang
van het schip door een mijn ls veroor
zaakt. De bemanning, bestaande uit 23
koppen begaf zich in de booten. Zij werden
later in een reddingboot opgenomen.
Het schip was van Rio de la Plata met
een lading graan op weg naar Antwerpen.
De leider van het zwarte fronit, Otto
Strasser, die door de Gestapo wordt be
schuldigd den aanslag te Muendhen te heb
ben georganiseerd, heeft tegenover een
medewerker van het Fransohe agentschap
Havas verklaard, dat „de aanslag te Muen
chen is georganiseerd door Himmler zelf.
Ik heb daarvan 200 juist de formeele be
vestiging ontvangen van een lid der partij,
Qat mij zeer genegen is.
Himmler had Hess gezegd, aldus
Strasser, dat hij een aanslag noodig
had om een „haat-offensief" te ont
ketenen tegen Engeland en om een
voorwendsel te hebben tot optreden
tegen tegenstanders in het binnenland.
Hess stemde toe, op voorwaarde dat
geen slachtoffers zouden vallen. Maar
Himmler hield aan en tenslotte kwam
men overeen, dat enkele onbeteeke-
nende personen als slachtoffers zouden
vallen, omdat anders niemand zou ge-
looven aan een werkelijken aanslag.
Op 8 November des middags te vijf uur
Kregen de ziekenhuizen te Muenchen bevel
rioh bereid te houden. De bom werd ver
moedelijk geplaatst na het vertrek van
Hitier uit de zaal van de Buergert)raeu-
ftller.
Onmiddellijk na de ontploffing werd
order gegeven te spreken over een aanslag,
georganiseerd door de British Intelligence
Service.
Heeds voor de naam van den zoo gen aam-
den „dader" bekend was, heeft cie Duitsche
peering aan de Zwitsersche de uitlevering
^n Strasser gevraagd, onder beschuldiging
Tan betrokken te zijn bij den aanslag.
Tenslotte verklaarde Strasser, dat hij den
jjjam Georg Eiser niet kent; de man is nooit
"di van het „zwarte front" geweest.
Een van Strasser's intiemste vrienden
neeft op de vraag, wat hij van de beschul-
yingen daoht, geantwoord, dat Otto
wasser van Zürioh uit nooit een terroris-
phe agitatie geleid heeft en niet geleid
Zan hebben, zelfs indien hij dat van plan
Ec^eest was.
Om geld te sparen woonde hij in een
JjjfpJe op 25 k.m. Afstand van Zürich, waar
1 onder streng toeeicht van de Zwitser-
sche politie stond. Strasser schreef er zijn
memoires en werkte voortdurend aan een
boek, dat in het voorjaar van 1940 in Enge
land moet verschijnen, onder den titel:
„Hitier. erfvijand nummer 1". Overigens
wijdde hij zioh aan de opvoeding van zijn
zoontje en aan de voorbereiding van een
groot werk: „Het Europa van morgen".
Ik kan u verzekeren, aldus de vriend,
dat Strasser onder die omstandigheden van
Zürich uit nooit een zoo ingcwikkelden
aanslag als dien van Muenchen, had kun
nen organiseer en.
Georg Eiser.
Overigens is de Duitsch-ZwiLsei^ohe
grens zeer goed bewaakt en ik weet, dat
sedert een jaar Strasser geen relaties meer
onderhield met zijn aanhangers, die in
Duitschland gebleven waren, aangezien hij
de moeilijkheden daarvan inzag en de gast
vrijheid van Zwitserland wilde eerbiedigen.
Hij was daarover zeer verbitterd, aldus de
vriend, en meer dan eens heb ik hem hoo-
ren zeggen, dat vrijheidsbeperking het
ergste is, dat de emigrant ln Europa op het
oogenblik te lijden heeft.
De Zwitsersche politie heeft een onder
zoek ingesteld naar Georg Esler. De „Bund"
bericht, dat tot nu toe dit onderzoek geen
resultaat heeft opgeleverd.
HET GEBEUREN TE VENLO.
Te Londen doet men, volgens het Engel
sche Reuter-bureau, naar aanleiding van de
officieele Duitsche verklaring opmerken,
dat uit niets in Himmlers mededeelingen
blijkt, dat de Britsche Intelligence Service
bij den aanslag te Muenchen de hand in
het spel heeft gehad. Er wordt daarvoor
dan ook geen enkel bewijs gegeven. Door de
twee feiten, den aanslag en het grensinci
dent bij Venlo, naast elkaar te plaatsen,
hoopt Himmler, dat het publiek er verband
tussohen zal leggen.
Een onderzoek van Himmlers verklaring
bewijst evenwel precies het tegengestelde,
j Laten wij. ter wille van de argumentee-
ring. aannemen, dat de twee genoemde
officieren den bomaanslag hadden georga
niseerd, aldus het bericht van Reuter.
Himmler verklaart, dat zij aan de Gestapo
hun bedoelingen en plannen hadden ont
huld. Hieruit volgt dan logisch, dat de
Gestapo op de hoogte moet zijn geweest
van de voorgenomen bomontploffing, en in
weerwil daarvan liet zij toe, dat deze ge
schiedde.
Of de Gestapo wist dus van te voren van
de explosie af en wenschte. dat zij plaats
had een theorie, welke Himmler waar
schijnlijk niet gaarne openlijk als waar
zal willen erkennen of zijn pogingen om
de schuld op de Britsche Intelligence Ser
vice te werpen worden niet door bewijzen
gesteund.
Over de twee leden van den Britschen
Intelligence Service, welke gearresteerd
zijn, worden thans de volgende bijzonder
heden bekend:
Richard Henry Stevens werd geboren in
1893 te Athene: hij bezocht in Heidelberg
van 1909 tot 1911 een Duitsch-Engelsche
school, legde in Engeland het politie-exa-
men af. begaf zich in 1913 naar Indië.
kwam in 1930 weer naar Europa en was
daarna in Estland werkzaam. Vervolgens
begaf hij zich weer naar Indië, waar hij bij
een Engelschen berichtendienst werkte.
Na zijn terugkeer werd hij leider van
den Intelligence Service voor Europa.
Sigismund Payne Best werd geboren in
1885 in Engeland. Gedurende den wereld
oorlog was Best eerst bij den Engelschen
vliegdienst aan het Fransche Westfront,
waarna hij bij de Intelligence Service werk
zaam was.
Na den oorlog vestigde hii zich in Den
Haag en na eerst als employé in het adver
tentievak werkzaam geweest te zijn, richtte
hij met een Hollander een kleine fabriek
van verpakte geneesmiddelen op.
De regeeringspersdienst meldt:
De Nederlcmdsche regeering heeft
officieel door Hr. Ms. gezant te
Londen ernstig verzet aangetee-
kend tegen represaille-maatrege
len, die de Britsche regeering
meent te moeten nemen tegen
haar tegenstanders, doch waar
door de onzijdige mogendheden,
zoowel zij, die Duitsche goederen
plegen te ontvangen, als zij, die
Duitsche goederen vervoeren, in
bijzondere mate zullen worden
getroffen.
De aandacht is er op gevestigd,
dat de voorgenomen Britsche re
presaille-maatregelen ten aanzien
van Nederland een bijzonder on
aangenaam karakter dragen, aan
gezien zij genomen heeten te zijn
naar aanleiding van eenige
scheepsrampen, waarvan de on
dergang van een groot Neder-
landsch passagiersschip verreweg
de voornaamste is.
FRANSCHE VISCHTREILER DOOR DUIK
BOOT TOT ZINKEN GEBRACHT.
Een Duitsche duikboot heeft in den At-
lantischen Oceaan den Franschen visch-
treiler Balyes 2 tot zinken gebracht. Het
schip werd door vijf schoten getroffen, na
dat de kapitein en de vijftien leden der be
manning in de booten waren gegaan. De
duikboot begeleidde de Fransche zeelieden
tot een Spaansche visschersboot, die de
schipbreukelingen opnam en in San Sebas
tian aan land zette.
DE CONTRABANDE-CONTROLE.
Het Engelsche ministerie voor den eco-
nomlschen oorlog deelt mede. dat de con
trabandecommissie in de week, eindigende
op 18 dezer, bijna 14.000 ton goederen, waar
van men vermoedde, dat ze voor Duitsch
land bestemd waren, in beslag genomen
heeft, waaronder 3100 ton petroleum-pro-
ducten, 2900 ton katoen, 1500 ton oliehou
dende zaden, 1200 ton koffie, 1100 ton ertsen
en metalen. 800 ton oliën en vetten. 600 ton
rijst, 575 ton huiden en vellen. 400 ton looi
stoffen, 375 ton vezels. Verder zijn hoeveel
heden chemicaliën, wol. rubber, levensmid
delen en machine-onderdeelen in beslag
genomen.
In de eerste elf weken van den oorlog is
in totaal 441.000 aangehouden.
BINNENLAND.
Advies aan de reeders om voorloopig niet
uit te varen (3e Blad).
Ons parlementair overzicht (3e Blad).
Legervliegtuig bij Hillegersberg neergestort
(Gemengd, 3e Blad).
Bijzonderheden omtrent evacuatie (Bin
nenland, 3e Blad).
Ir. Plate over de economische verhouding
tusschen Nederland en België (le Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Geringe affaire Prijshoudende markt
Onregelmatige koers beweging
Slechts kleine veranderingen Ameri
kanen weinig gewijzigd Beleggings-
markt kalm.
BUITENLAND.
Verdere verliezen ter zee (1 Blad).
Waarom Duitschland mijnen legt aan de
Engelsche kust (le Blad).
Strasser ontkent alle verband met den
aanslag in Muenchen (le Blad).
De Roemeensche regeering afgetreden
(Laatste Berichten le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
AanvankelijkTemperatuur om
het vriespunt. Half tot zwaarbe
wolkt. Droog weer. Krachtige tot
matige Zuidelijke wind.
Later: Stijging van temperatuur.
Betrokken tut zwaarbewolkt. Tij
delijk mist. Waarschijnlijk eenige
regen of motregen. Meest matige
Zuidwestelijke tut Westelijke wind
Het Fransche legerbericht van gisteravond
meldt:
De dag werd gekenmerkt door activiteit
van de wederzijdsche luchtmachten.
Een speciale correspondent van het
Engelsche Reuterbureau seint, dat gisteren
in de lucht een bedrijvigheid heeft ge-
heerscht als nog niet vaak ln dezen oorlog.
Er zouden zeven Duitsche toestellen zijn
neergeschoten, waarvan zes door Britsche
en Fransche gevechtstoestellen en een door
het Fransche luchtdoelgeschut.
Een Duitsche verkenningsvliegtuig kwam
in België terecht, de vlieger werd gered,
doch de drje andere inzittenden zijn om
gekomen; kort te voren hadden Britsche
jachtvliegtuigen een ander Duitsch toe
stel. waarvan het type nog niet is vast
gesteld. neergeschoten.
In den Zuidelijken sector van het front
werden drie Messerschmidt jachtvliegtui
gen neergeschoten door Fransche jacht
vliegtuigen en wel bij Straatsburg. Wert en
Remering. Een ander Fransch jachtvlieg
tuig heeft in hetzelfde gebied een Duitsch
toestel omlaag gebracht en tenslotte werd
nog een Messerschmidt getroffen door
luchtafweergeschut, het stortte neer Noor
delijk van Sedan.
De Franschen hebben de afgeloopen da
gen boven Straatsburg vijf vijandelijke
jachtvliegtuigen neergeschoten, doch zelf
jachtvliegtuigen verloren. Drie Duitsche
vliegers hebben zich gisteren met hun val
scherm weten te redden. Zij kwamen neer
op Fransch gebied en werden krijgsgevan
gen gemaakt De twee Fransche vliegers die
de toestellen bestuurden die boven Straats
burg verloren zijn gegaan, wisten ook uit
hun toestel te springen: één kwam behou
den op den grond, doch de ander is gedood,
aangezien zijn parachute weigerde.
Zes Duitsche bommenwerpers hebben
over de Shetland-eilanden gevlogen. Zij
wierpen bommen uit, doch deze misten
haar doel. Alleen een vliegboot werd be
schadigd.
Een Duitsch vliegtuig heeft voorts boven
de monding van de Theems gevlogen. Bat
terijen luchtdoelgeschut hebben het vuur
geopend. Het vliegtuig werd gedwongen op
groote hoogte te gaan vliegen. Er werd
geen luchtalarm gemaakt.
Gisteren heeft een Britsche torpedojager
i O-jltsc ie vliegofficieren gered in ds
Iloordzee, die beiden deerlijk gewond wa
ren. Zij maakten deel uit van de beman
ning van een Duitsche machine, welke
Maandag door de „Royal Air-Force" om
laag was geschóten. Zij hadden getracht,
foto's te maken tijdens een vlucht boven
de omgeving van Londen en de monding
van de Theems.
Het Britsche ministerie van luchtvaart
meldt: R.A.F.-vliegtuigen hebben Maandag
en Dinsdag succesvolle vluchten onderno
men boven Stuttgart, Frankfort, Hamburg
en Bremen.
HONGARIJE EN ROEMENIE.
In Roemenië heerscht ontstemming over
de rede van den Hongaarschen minister
Csaky. Minister Gafencu zal einde dezer
week daarop antwoorden.
Men merkt op, dat Roemenië een toe
nadering tot Hongarije niet wil betalen
met concessies, welke de territoriale inte
griteit betreffen.
ROEMEENSCH MINISTER AFGETREDEN.
De Roemeensche minister van economi
sche zaken. Bujoiu. is afgetreden na het
voltooien van moeilijke onderhandelingen
met de Duitsche handelsdelegatie Ver
klaard wordt, dat Bujoiu het onmogelijk
vond, sommige Duitsche handelsmethoden
en Duitsche eischen in overeenstemming
te brengen met het huidige systeem vaq