Het blijft stil aan het
oorlogsfront
De strijd ter zee
DINSDAG 21 NOVEMBER 1939
No. 24436
De strijd in het
Westen
HEI VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
De onrust in het
Protectoraat
Finland en de Sovjets
In Frankrijk
Prins August Wilhelm
spreekt op een
persconferentie
De Duitsch-
Roemeensche handels
onderhandelingen
Verloren gegane
schepen
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
verwacht
De positie van Turkije
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30'cJtsTper Tegel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
"Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen, - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordemdsplein Telefoonnummer* voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd *(Jn:
per 3 maanden f. 3.13
per week 'rtfAf.O.lê
Franco per post t. 2.35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland t. 0.89 per 3 ma A3
Het Fransche Havas-Bureau meldt:
Uit Bohemen gekomen reizigers verhalen
bijzonderheden over de vijf dagen van ter
reur, die Praag beleefd heeft. Volgens deze
reizigers zou het aantal terechtstellingen
veel hooger zijn dan dat. hetwelk door het
Duitsche nieuwsbureau toegegeven is. Men
spreekt over 120. Bijna 8000 studenten en
Tsjechische leeraren zouden in den nacht
van 16 op 17 November en overdag op 17
November zijn gearresteerd. De arrestaties
werden niet alleen verricht in de studen
tenhuizen en colleges, maar ook in parti
culiere woningen waar studenten kamers
hadden gehuurd. Voor het meerendeel
werden de gevangenen naar Duitschland
vervoerd. De negeir studenten, die op 17 No
vember des avonds gefusilleerd zijn na een
overdag ten uitvoer gelegde razzia in de
colleges, waren de voorzitters van alle stu
dentenverenigingen. Onder hen bevond
zich de zoon van den vroegeren minister
van handel, Matoesek.
Er zijn geen studenten meer in Praag.
De Gestapo heeft zelfs de klinieken en
hospitalen doen ontruimtn waar een hon
derd-tal personen werd verpleegd, voor het
meerendeel studenten, die gewond waren
tijdens de troebelen van 28 October en 15
November. De families worden in onzeker
heid gelaten en krijgen geen berichten.
Gisteravond om zeven uur heeft de
Praagsche radio de opheffing aangekon
digd van de sluiting der openbare locali-
teiten op tien uur des avonds. De staat
van beleg wordt echter gehandhaafd en
Praag blijft bezet door 20.000 SS en SA-
mannen. die gewapend zijn.
Na de sluiting van de universiteiten wordt
een geheim manifest verspreid in alle
jeugdherbergen in het protectoraat.
De Praagsche studenten, die den oproep
hebben opgesteld, bevonden zich onder de
menigte betoogers, die door de Duitsche
politie uiteengejaagd werden.
Het manifest zegt: „Onze colleges zijn
voor drie jaar gesloten, om de Tsjechische
Jeugd te wurgen en iedere mogelijkheid
voor haar ontwikkeling weg te nemen. Onze
misdaad is. dat wij Tsjechen zijn. Na de
bezetting in Maart j.l. zochten wij de bron
van onze beschaving in de geschiedenis van
het verleden van onze natie. Toen werden
de tekstboeken in onze universiteiten en
scholen weggenomen en werden andere in
dezelfde taal maar Duitsch naar den geest
uitgegeven. In plaats van de beloofde cul-
tureele autonomie werd de Pruisische hiel
toegepast, die de Tsjechische gedachte en
de nationale gevoelens verkrachtte. Nu
zijn de scholen gesloten en Praag, de stad
waar gedurende duizend jaren de bescha
vingen van Oost en West elkander hebben
ontmoet, wordt teruggebracht tot het peil
van een provinciale stad".
Over de Incidenten die begonnen zijn op
den nationalen Tsjechischen verjaardag,
28 October, zegt het manifest:
„Wij hebben optochten gehouden in de
straten om te toonen, dat wij gebleven zijn
zooals wij in het verleden waren. Gedu
rende vele dagen werd bloed vergoten in
Praag en duizenden werden weggezonden
om te vergaan in gevangenis en concentra
tiekampen. Dat waren de eerste Duitsche
antwoorden. Nu komt de sluiting van onze
scholen en worden wij weggehaald voor
dwangarbeid".
Het manifest besluit met te zeggen, dat
de jeugd van Bohemen en Moravië den
strijd zal voortzetten.
He Duitsche bladen melden dat de
staatspresident van Bohemen en Moravië
dr. Hacha ziek is. Zijn herstel zal nog wel
eenigen. tijd duren, aldus deze bladen. De
geneesheeren hebben hem voorgeschreven
zich zeer in acht te nemen. Al eenigen tijd
geleden heeft hij zich op aanraden van
zijn geneesheeren naar Lana teruggetrok
ken. Hij zal er blijven tot hij geheel her
steld is.
'De voormalige Tsjecho-Slowaaksche ge
zant te Londen, Jan Masaryk, een zoon
van den stichter van de Tsjecho-Slowaak
sche republiek, heeft dezer dagen verklaard
Jat Hacha in zijn bewegingsvrijheid was
belemmerd tot een dorp en het huis waar
President Masaryk had gewoond en gestor
ven was. Dit is het dorp Lana met het
kasteel Lany).
Het Russische telegraafagentschap Tass
Publiceert in den vorm van een brief uit
Helsinki een bericht waarin verwijten wor-
geuit tegen de Finsche regeering, die
tijdens de onderhandelingen met de sov-
let-unie een felle campagne tegen Moskou
zou hebben gevoerd. Bij de aanwakkering
os' vijandschap tegen de Russen zouden
vertegenwoordigers van de Engelsche mi
litairen een actieve rol gespeeld hebben.
Het telegraaf-agentschap wijst in dit
verband op de maandenlange inspectiereis
'4n den Engelschen generaal Kirk in 1925.
die naar aanleiding van zijn bezoek van
dit jaar aan Finland zich er op beroemd
zou hebben zelf veel moeite te hebben be
steed aan het tot stand brengen van mili
taire gereedheid van het Finsche leger en
geen vergeefsche moeite te hebben gedaan.
Van Finsche zijde wordt gemeld: Sedert
de opschorting van de Finsch-Russische
besprekingen heeft er geen contact be
staan met Moskou. Gisteren echter heeft
de woordvoerder van het departement van
buitenlandsche zaken verklaard, dat de
punten die bij de onderhandelingen in
Moskou te berde zijn gebracht, bestudeerd
zijn door de verschillende parlementsfrac-
ties. Er is echter geen besluit genomen over
de vraag of deze punten openlijk ln het
parlement besproken zuHen worden. De
woordvoerder voegde hieraan toe. dat de
Finnen terdege alle mogelijkheden onder
zoeken, aangezien zij een eventueel moge
lijke regeling niet wiUen uitstellen.
De beurs Is heropend en Helsinki heeft
zijn gewone aanzien hernomen.
De Finsche gezant te Stockholm. Faasl-
kivi, zal binnen veertien dagen naar zijn
standplaats terugkeeren.
Toch zal Paasikivi maar een maand te
Stockholm blijven. Hij zal dan zijn diplo
matieke loopbaan opgeven.
Hij heeft den leeftijd van 70 jaren be
reikt.
WATER BELEMMERT OPERATIES.
Van het front nog altijd geen nieuws.
De soldaten aan het front, zoo schrijft
het Fransche Havas-bureau in het over
zicht van de militaire situatie, moeten sinds
twee dagen het hoofd bieden aan een nieu
wen vijand: het water.
Na eenige weken van rust, zijn de rivie
ren en stroomen opnieuw gaan wassen. De
Rijn vertoonde een stijging van bijna vijf
tig centimeter en de was hield nog aan.
De gevolgen van het hooger water zUn
minder hinderlijk aan de Fransche zijde,
welke hooger gelegen is. dan op den rech
ter-, den Duitschen oever. De Duitschers
hebben hier snel maatregelen moeten tref
fen. Zij pompen het water weg en leggen
op sommige punten dijken aan. Doch reeds
thans hebben zij de meest bedreigde pun
ten moeten verlaten.
In die omstandigheden is het gemakke
lijk te begrijpen, dat van de militaire ver
richtingen niet veel terecht komt. Zelfs de
verkenningen zijn beperkt gebleven. Geen
enkele gebeurtenis, zelfs niet van plaatse
lijke beteekenis, heeft zich voorgedaan.
Van Duitsche zijde vindt dit ten deele
bevestiging in volgend bericht:
In een mededeeling van het Duitsche op
percommando staat, dat behalve een zwak
artillerievuur in de buurt van Saarbruecken
geen bijzondere activiteit valt te vermel
den. Aan het Westelijk front hebben stor
men gewoed, die af en toe de kracht van
een orkaan hebben aangenomen; de troe
pen zijn bezig omgewaaide boomen en an
dere stormschade op te ruimen.
In Fransche militaire kringen merkt men
op, dat de Duitsche vliegtuigen thans sy
stematisch over Zwitsersch gebied vliegen,
zooals zij sinds twee weken ook over Bel
gisch gebied naar Frankrijk komen.
Dit laatste wordt van Zwitsersche zijde
bevestigd. De Zwitsersche generale staf
deelt mede, dat op 17 en 18 Nov. Duit
sche vliegtuigen boven Zwitsersch gebied
hebben gevlogen. Tengevolge van de slech
te weersomstandigheden konden de Zwit
sersche toestellen niet opstijgen en kon ook
de luchtdoelartillerie slechts in geringe
mate haar actie ontwikkelen. Bij Bazel
heeft een Fransch toestel boven Zwit
sersch gebied gevlogen.
De Duitsche gezant te Bern heeft de
verontschuldiging van zijn regeering aan
geboden aan de Zwitsersche regeering we
gens het „onvrijwillig schenden van de
Zwitsersche luchtruimte door Duitsche
vliegtuigen."
VLIEGTUIGEN BOVEN ENGELAND
EN FRANKRIJK.
Gister is luchtalarm gemaakt in een stad
in Noord-Schotland. De luchtdoelartillerie
heeft het vuur geopend op een Duitsch ver
kenningsvliegtuig. Twintig minuten later
werd het signaal „alles veilig" gegeven.
Ook heeft luchtdoelgeschut gevuurd op
een wit vliegtuig, dat op groote hoogte
boven een stad aan de Zuid-Oostkust heeft
gevlogen. Er werd geen alarm gemaakt. De
menschen stonden op straat te kijken naar
het toestel, dat langs de kust in Oostelijke
richting vloog. Later kwam het geschut
weer in actie. Er werd geschoten in de
richting van het Kanaal.
Verder zijn vliegtuigen waargenomen
boven de buitenwijken van Londen, als
mede boven Essex en het Zuidelijk deel
van Kent. Ook in dit gebied werd geen
luchtalarm gemaakt.
Ook in Noord- en Noord West Frankrijk
is alarm gegeven, doch er geschiedde niets.
Daladier heeft den Engelschen minister
Hore Belisha op bezoek gehad.
SIKORSKI TE LONDEN.
De Poolsche premier Sikorski is van zijn
bezoek aan Engeland te Parijs terugge
keerd.
Naar het Poolsche Telegraafagentschap
meldt, hebben de pdlitieke besprekingen te
Londen de volledige overeenstemming tus-
schen de beide regeeringen bevestigd. Een
algemeene militaire overeenkomst over de
organisatie, de voorziening en de beginse
len van hergroepeering en formatie van
het Poolsche leger bij de geallieerden ls ln
voorbereiding. J.l. Zaterdag is een overeeq.
komst geteekend inzake de vloot. Een over'
eenkomst betrekking hebbende op de
luchtmacht zal eerlang worden geteekend.
In het algemeen bevond generaal Si
korski Engeland vol begrip voor de rol,
welke Polen in het begin van den oorlog
gespeeld heeft. De volledige loyaliteit van
Engeland bij de vervulling van zijn ver
plichtingen tegenover Polen en zijn be
sluit om daar het koste wat het kost aan
vast te houden, vormen de krachtige
grondslagen voor een duurzame en vrucht
bare samenwerking.
TEGEN HET COMMUNISME.
De Fransche regeering heeft een decreet
gepubliceerd waarbij bijzondere volmach
ten verleend worden, om de ondergrond-
sche actie te onderdrukken van clandes
tiene agenten van de vroegere communis
tische partij.
Het decreet machtigt de militaire auto
riteiten om, als de staat van beleg is ver
klaard, personen, die als gevaarlijk be
schouwd worden voor de landsverdediging
of voor de openbare veiligheid, te verplich
ten hun woonplaats te verlaten en naar de
gedwongen verblijfplaatsen te zenden, die
nader door den minister van defensie of
door die van binnenlandsche zaken, zullen
worden aangewezen.
Personen, op wie dit decreet wordt toe
gepast, kunnen gedwongen worden een
speciale taak te vervullen voor de lands
verdediging in speciaal daarvoor te stich
ten formaties.
Personen, die zonder de daartoe ver-
eischte toestemming terugkeeren naar het
gebied, uit hetwelk zij werden weggevoerd,
of de gedwongen verblijfplaats verlaten,
kunnen worden gestraft met vijf jaar ge
vangenisstraf.
De politie te Parijs heeft Zaterdag negen
militante communisten gearresteerd. Tot de
gearresteerden behooren twee lieden bij
wie een clandestiene drukkerij ls ontdekt,
waar een uiteraard verkleinde editie van
de „Humanité" werd gedrukt.
Uit Berlijn wordt aan de „N. R. Crt."
gemeld
Prins August Wilhelm is in de conferen
tie met de buitenlandsche pers verschenen
en heeft daar o.a. verklaard dat niet alleen
alle leden van het huis Hohenzollern maar
ook de leden van alle andere Duitsche vor
stenhuizen geheel van zelfsprekend altijd
en in het bijzonder nu in oorlogstijd alles
in het belang van Duibschland trachten te
doen wat in hun macht staat. Dit sluit
natuurlijk in dat zij nimmer iets tegen den
Führer van Duitschland zouden doen, want
zulks zou tegen het belang van het vader
land zijn gericht.
Dien overeenkomstig staan ook alle Duü.-
sohe vorstentelgen aan het front of hebben
zij zich geheel ter beschikking van de regee
ring gesteld. Zoo staat de vader van den in
Polen gevallen prins Oscar als kolonel te
velde en bevinden zich in het geheel twaalf
kleinkinderen van den gewezen keizer in
actieven dienst. Prins Augiust Wilhelm
staat aan het hoofd van een levensmidde-
lendistributietoureau te Potsdam, de kroon
prins bezoekt geregeld van Potsdam uit zijn
residentie aan Unter den Linden te Berlijn
en beheert van daar uit de goederen Oels
en Zilesien hof, maar ook alle andere aan
de HohenzoUernfamille behoorende goe
deren.
De keizer heeft onmiddellijk na het be
kend worden van den aanslag te Muenchen
aan den Duitschen gezant in Den Haag
verzocht om aan den Führer zijn gelukwen-
schen met de redding over te brengen. De
Führer heeft daarop langs denzelfden weg
bedankt. Dit mag als het eerste contact
tusschen den gewezen keizer en den Führer
worden beschouwd.
De Duitsche gedelegeerden en de Roe-
meensche vertegenwoordigers, die te Boe
karest handelsonderhandelingen voeren,
hebben gisteren vieT uren beraadslaagd. Er
werd geen overeenkomst tot stand ge
bracht. De Roemenen hebben den Duitschen
eisch betreffende waardevermindering van
De 345 ton groote treiler „Wigmore" is
in de Noordzee met zestien man aan boord
verloren gegaan.
Behalve de vijf schepen, waarover reeds
is bericht, is gedurende het weekeinde nog
een Fransch stoomschip gezonken en hebben
andere kleine Britsche schepen schade op-
geloopen.
Met het Engelsche stoomschip „Torch-
bearer" (waarvan nog 4 opvarenden worden
vermist, terwijl er 6 gewond werdeni dat op
een mijn is geloopen, zijn dus aan de Oost
kust van Engeland zeven schepen op mijnen
geloopen en gezonken en twee beschadigd.
Het Fransche Havasbureau meldt uit
Zagreb, dat de „Carica Milica", een der
modernste schepen van de reederij Jugosla-
venski Lloyd 9550 ton). Zaterdag aan de
Zuid-Oostkust van Engeland op een mijn is
geloopen. Het schip was met een lading
steenkolen van Londen op weg naar Du-
brovnik. Alle leden der bemanning zijn
gered.
Nog elf overlevenden van het Italiaan-
sche stoomschip „Grazia", dat op een mijn
is geloopen. zijn aan de Zuid-Oostkust van
Engeland aan land gebracht. In het geheel
zijn er nu 26 geredden, 5 worden nogver-
I mist.
Het Engelsche Reuterbureau meldt verder,
dat het Britsche schip „Pensilva". groot 4258
ton, tengevolge van de actie van den vijand
is gezonken.
De bemanning is gered.
Toen de jjeriscoop van de duikboot ver
scheen. werd het S.O.S. sein uitgezonden.
De manschappen gingen in de booten en
vertrokken haastig, denkende dat ieder
oogenblik de aanval zou worden onderno
men. Een uur lang echter gebeurde er niets.
De kapitein had juist besloten, dat het
veilig was om naar het schip terug te
keeren. toen de duikboot een torpedo af
vuurde, die de Pensilva midscheeps trof. Na
bijna een uur zonk het schip. De bemanning
verklaarde niets anders van de duikboot te
hebben gezien dan de periscoop.
De mannen zijn gered door een Britsch
oorlogsschip.
Een Deensch visscherschip heeft in een
haven aan de Noordoostelijke kust van
Engeland 17 man aan land gezet, die deel
uitmaakten van de 33 opvarenden van een
vergaan stoomschip. Men gelooft, dat de
anderen door een ander schip zijn opgepikt.
Gevreesd wordt, dat de eerste machinist en
een stoker gedood zijn.
Het Nederlandsche motorschip „Algenib"
heeft 22overlevenden aan boord genomen
van het Britsche stoomschip „Arlington
Court", dat bij de Iersche kust tot zinken is
1 gebracht. De eerste machinist van de „Ar
lington Court" stierf in de reddingboot,
voordat het Nederlandsche schip de schip
breukelingen bereikte Men gaf hem een
zeemansbegrafenis. Elf leden van de beman
ning van het Britsche schip, die in een
andere reddingboot waren gegaan, worden
vermist. De „Algenib" heeft tevergeefs naar
deze sloep gezocht.
De „Arlington Court" mat 4915 ton.
De Britsche admiraliteit deelt mede: „Een
Duitsch vliegtuig heeft vergeefs getracht
een van onze torpedojagers in het Zuiden
der Noordzee te bombardeeren".
DE CITY OF FLINT.
De consul van de Vereenigde Staten te
Bergen heeft ontkend, dat de matroos van
de „City of Flint", aan wien de Duitsche
prijsbemanning medische behandeling wilde
geven, in het ziekenhuis te Bergen is opge
nomen. De consul voegde hieraan toe. dat
de opvarende van de „City of Flint", die in
het ziekenhuis van Bergen is opgenomen,
niet degene is, voor wien de Duitschers
medische hulp verlangden.
DENEMARKEN LEGT MIJNEN.
Denemarken heeft besloten meer mijnen
te leggen teneinde, gelijk in een officieel
communiqué wordt gezegd, de controle in
overeenstemming met de neutraliteitsbepa-
lingen te vergemakkelijken. Evenals in den
Oeresund worden mijnen gelegd dwars over
de beide Belten tusschen Langeland en
Lolland en tusschen Alsen en Aeroe. De
mijnen worden ln Deensche territoriale
wateren gelegd. Voor de doorvaart wordt
een vaargeul opengelaten, die dag en nacht
kenbaar wordt gemaakt. Een derde, nieuw
mijnenveld wordt gelegd aan de Westelijke
toegangen tot het z.g. Smaalandsvaarwater.
BINNENLAND.
150 geredden van de Simon Bolivar arri-
veeren morgen te Vlissingen (3e Blad).
Ir. G. J. Th. Bakker te Den Haag wordt
directeur-generaal der electriciteits-
voorziening. (Biranenla/nd, 3e Blad).
Nieuwe directeuren van de Amsterdamsche
Bank. (Binnenland, 3e Blad).
De vier geredde zusters Dominicanessen der
Simon Bolivar zijn per K.L.M. te Schip
hol gearriveerd. (Ie Blad).
Overleden is mr. H. Zillessen, oud-griffier
der Eerste Kamer, 85 jaar oud. (Laatste
Berichten, le Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Geringe affaire Kleurlooze markt
Onbeteekenende koersverschillen
Amerikanen lusteloos. Beleggingen
kalm.
BUITENLAND.
Nieuwe slachtoffers van den strijd ter zee
(le Blad).
Water en storm aan het Westelijk front
(le Blad).
Het diplomatieke spel op den Balkan
(le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 1 VAN HET VIERDE BLAD.
Mistig weer. Geen neerslag van
beteekenis. Weinig verandering
in temperatuur. Zwakke wind.
aanvankelijk veranderlijk, later
meest Zuidwest.
de lei van 411/; tot 80 per mark verworpen.
Als alternatief stelden de Duitschers voor
een verla^gdng van de Roemeensohe prijzen,
waarbij zij zich in het bijzonder beklaag
den over de Roemeensohe olieprijzen.
De Duitschers verklaarden, dat aangezien
het grootste deel van den handel tusschen
beide landen loopt over de clearin^-o ver-
eenkomst. Duitschland veel te veel goederen
moet leveren ter betaling van de Roemeen-
sche exporten.
Generaal Orbay. de inspecteur-generaal
van het Turksche leger, die sedert 3 Octo
ber aan het hoofd van de Turksche mili
taire missie in de Britsche hoofsdtad heeft
vertoefd, is via Parijs naar Ankara .terug
gekeerd.
Te Parijs zal hij den secretaris-generaal
van het Turksche ministerie van buiten
landsche zaken, Menemen Ciogloe, ont
moeten, die naar Londen gaat. om be
langrijke financieele besprekingen te voe
ren, welke voortvloeien uit het Britsch-
Fransche verdrag met Turkije.
De Fransche ambassadeur te Moskou,
Naggiar. heeft te Ankara een langdurig
onderhoud met den Turkschen minister
van buitenlandsche zaken gehad. De am
bassadeur te Ankara. Massigli, vertrekt
vanavond naar Parijs, om zijn regeering
verslag uit te brengen over zijn samen
komst met Naggiar.
De Turksche nieuwsdienst van de Bri
tish Broadcasting Corporation is gister
avond geopend met een toespraak van den
Turkschen ambassadeur te Londen Roestoe
Aras. Hij zeide o m „De uitwisseling van
nieuws tusschen de twee verbonden lan
den .schept een nieuwen band en beteekent
een nieuwe schakel in de vriendschap, die
ons vereenigt. Leve de Turksch-Britsche
vriendschap."
