Naar overeenstemming tusschen K.L.M. en Fokkerfabriek Nog eens een uiteenzetting van Engeland's standpunt 1.95 SOste Jaargang VRIJDAG 17 NOVEMBER 1939 No. 24433 De strijd ter zee M160M ,r=« »-"■ - HEI VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt K.L.M. zal vier metalen Fokker verkeersvliegtuigen bestellen Engeland zal' neutraliteit van België en Nederland eerbiedigen Dit nummer bestaat uit VIER bladen EERSTE BLAD Generaal Sikorski over rol en lot van Polen verwacht LEIDSCH DAGBLAD DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 Cts. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 cts. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 cts. bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 cts. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 cts. Bureau Noordemdsplem Telefoonnummer* voor Directie en AdminUtratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque* en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Leiden en gemeenten, vaar agentschappen gevestigd *ttn: per 3 maanden per week .T..TTS... f.(ktt Franco per post t. 2.35 per 3 maanden porto kusten. (voor binnenland f. 0.30 per 3 mnU In plaats van Chamberlain heelt gisteren sir John Simon de wekelijksche uiteenzet ting gegeven in het Engelsche Lagerhuis. Alvorens zijn exposé te beginnen, heeft John Simon mededeeld, dat groote verbe tering is ingetreden in de aandoening van jicht van Chamberlain, en dat hij, wat zijn algemeenen gezondheidstoestand betreft, het nog steeds uitstekend maakt. Verwijzende naar het Brltsche antwoord op het vredesinitiatief van Nederland en België, zeide Sir John Simon: „De mislei dende verwijzingen naar de politiek van de Britsche regeering in de redevoering van den Duitschen rijkskanselier op 9 Novem ber j.l. te München, alsmede de verkeerde voorstelling door de Duitsche propaganda van de antwoorden van Engeland en Frankrijk, alsof deze een afwijzing zouden beteekenen van het NederlandschBelgi sche vredesinitiatief, waren geen aandui dingen. dat het Duitsche antwoord waar schijnlijk de deur zou openen naar een vreedzame en bevredigende regeling". Verwijzende naar het antwoord van Duitschland op het initiatief van Konin gin Wilhelmina en Koning Leopold, zcide Simon: „De Britsche regeering is in elk opzicht voornemens, overeenkomstig de consequente politiek van Engeland, de neutraliteit van Nederland en België te blijven eerbiedigen". Voortgaande zeide Simon: „De vorige week is ook gekenmerkt geweest door een terugkeer van geruchten over agressieve bedoelingen van Duitschland jegens Neder land of België. De aanwezigheid van groote concentraties Duitsche troepen aan de grenzen van Neder land en België en de opening eener drei gende campagne in de Duitsche pers waren een maar al te bekende aanduiding voor de wereld, welke gewend is geraakt in derge lijke teekenen een onmiddellijken voorloo- per te zien van een Duitsche invasie,. Hoewel men zich derhalve niet kon ver bazen over den algemeenen tegenzin welke de geheele wereld aan den dag legde, om de geruststellende verklaringen van zuiver al gemeenen aard, die door Duitschland wer den afgelegd, op haar nominale waarden te aanvaarden, kon er aan den anderen kant nergens eenlg verlangen bestaan, allerminst in Engeland, om de beteekenis ran deze berichten te overdrijven". Simon verwees vervolgens naar de offi- cieele Duitsche verklaringen omtrent de Duitsche bedoelingen, om de neutraliteit 'an Nederland en België te eerbiedigen en naar de radiorede van den Nederlandschen minister-president en voegde hieraan toe, cat de vermindering van de spanning, wel ke op deze verklaringen, volgde, de Britsche legeering groote voldoening baarde. Andere gebeurtenissen in de laatste veertien dagen, aldus Simon, hebben de Positie der geallieerden versterkt. Zoo heb ben de Ver. Staten door hun recente wet geving ons het recht teruggegeven over vloedige voorraden aan te koopen, welke bij machte zijn aan te bieden. Een minder bevredigende gebeurtenis was óe feitelijke mislukking der onderhandelln- Een tusschen de regeeringen van Rusland oi Finland. Refereerende aan het bezoek van den Poolschen minister-president, zeide Simon: Het was ons een genoegen generaal Sikorski hier welkom te heeten, ons contact ie vernieuwen met Zaleski en met hen de maatregelen te bespreken, welke onderno men worden, om afdeelingen van alle Pool- Khe strijdkrachten in staat te stellen zich 'e scharen bij de oorlogsonderneming van be geallieerden tegen Duitschland. Het bezoek van Paul Reynaud. den Fran- 50 ni minister van financiën, besprekend, 'Ode Simon: Een aantal kwesties van de algemeene, ■mancieele en economische politiek en van meer technischen aard werden besproken oi op al deze punten bleken wij het vol komen eens te zijn. °e vertegenwoordigers van de dominions van Indië hebben alle aspecten van den "Hog besproken. De besprekingen liepen ever de vraagstukken van defensie en van "bitenlandsche politiek, de bevoorrading. economische oorlogvoering en de kmeepvaart. .Hi de afgeloopen twee weken zijn er op Jjt oor logs tooneel geen verrichtingen van •eieekenis voorgevallen. Er zullen snellere ®nvooien worden gevormd en daar er ®'ei vaartuigen voor escorte vrijkomen 'net aantal convooien toenemen, w JHtihsche koopvaardijschepen blijven mi Erootste deel in hun eigen of in Jj'rale havens. De vorige week zijn er «Vijandelijke schepen buitgemaakt en en 13 November zijn twee groote JrJPon door de eigen bemanningen tot tóen gebracht. De verrichtingen te land bleven door het slechte weder beperkt. Het Britsche expe- ditieleger bleef de verdediging in zijn sec tor verbeteren. Het debat. Na Sir John Simon was het woord aan den leider der oppositie Attlee. Hij zeide onder andere: Wij allen betreuren het dat de po gingen van de twee monarchen der lage landen den VTede te herstellen, zoo vierkant door de Duitsche regee ring zijn verworpen. Wij hopen allen evenzeer, dat deze vreedzame volkeren niet bij den oorlog zullen worden be trokken. Hij vroeg of er besprekingen gevoerd worden met de dominions en Frankrijk over de vredesdoeleinden. Er bestaat in dit land vraag naar een nauwkeuriger definitie der doeleinden van den vrede. Naar onze meening is dit geen vraagstuk, dat wij ter zijde kunnen leggen tot later, of tot het einde van den oorlog. De burgers van dit land en eigenlijk de geheele wereld wenschen nauwkeurig te weten, waar wij voor vechten en wat voor soort wereld de regeering op het oog heeft, als de oorlog is afgeloopen. Wij allen den ken er nu over na, wat voor soort Groot- Brittannië uit den oorlog zal te voorschijn komen. Tijdens de debatten na de opening van de nieuwe zittingsperiode van het Lager huis 128 November) aldus besloot Attlee, zal er gelegenheid zijn om deze kwestie uitvoerig te bespreken Sinclair de leider van de liberale oppo sitie, sprekende over het Nederlandsch Belgische vredesinitiatief, zeide, dat dit de lucht had gezuiverd. Thans kan niet langer beweerd worden, dat deze oorlog aan Duitschland wordt opgedrongen. Hit- Ier heeft geweigerd te antwoorden op het beroep, dat op hem is gedaan en daarom is het nu voor de geheele wereld duidelijk, dat Hitier den oorlog voortzet om geen an dere reden, dan om het nazi-juk te ver stevigen op de Tsjechen en de Polen. Al leen bij hem berust de verantwoording voor het afwijzen der onderhandelingen. In het Hoogerhuis. In het Hoogerhuis heeft Sneil, de leider van de Labour-oppositle den raad gege ven, billijke voorwaarden aan het Duitsche volk aan te bieden. Wij dienen in staat te zijn, aldus Sneil, het Duitsche volk er van te verzekeren, dat hun gebied geëerbiedigd zal worden, dat de blokkade zoo spoedig mogelijk zal worden opgeheven en dat, zoodra het den weg des vredes in plaats van dien van oorlog kiest, onze volledige medewerking gegeven zal worden om zijn uiteengesla gen leven te herstellen en op te bouwen. Persoonlijk geloof ik, dat indien dit aan het Duitsche volk kon worden duidelijk ge maakt, het antwoord onmiddellijk zou vol gen en verrassend zou zijn. Het geheele land. zoo vervolgde Sneil, dient dankbaar te zijn jegens Koningin Wilhelmina en Koning Leopold voor hun initiatief. Zij hebben onzen hartgrondigen dank voor hun voorstellen. De kleine landen hebben altijd een groote bijdrage geleverd aan het interna tionale welzijn. Indien door de goede dien sten van de monarchen van Nederland en België deze oorlog zou kunnen worden ver kort of beëindigd, zouden de kleine landen opnieuw een zeer grooten dienst aan de menschheid bewezen hebben (toejuichin gen). De hooge staat en de persoonlijke eigen schappen van deze twee doorluchtige mo narchen verdienden, dat deze voorstellen op de meest ernstige wijze werden be schouwd. Het antwoord van den Koning ging mis schien zoo ver, als in een formeele mede- deeling van dit soort kon gaan. De begin selen werden vermeld, waarop, naar zijn oordeel, de vrede tot stand zou kunnen komen In wezen en in beginsel waren zij duidelijk en essentieel. Indien Duitschland deze beginselen had kunnen aanvaarden, zou het pad naar den vrede zijn geopend. Tenslotte zeide Sneil, dat de definitie van de vredesdoeleinden in de eerste plaats de taak is van het Duitsche volk en in de tweede plaats van de mannen van Engeland en het overige Britsche impe rium, die thans strijden voor de beschaving Samuel, van de liberale oppositie, zeide, dat allen zich het initiatief herinneren van Koningin Wilhelmina en Koning Leo pold .voordat de oorlog begon, waarop Duitschland niet geantwoord heeft. Ook op het nieuwe initiatief heeft Duitschland niet geantwoord. Engeland en Frankrijk hebben het eenig mogelijke antwoord gegeven door te her inneren aan de doeleinden, waarvoor zij oorlog voeren. Ik geloof, dat deze doel einden door Z.M.'s regeering zijn uiteen gezet met zooveel nauwgezetheid als in de huidige omstandigheden mogelijk is. Laat de openbare meening zelf zich uit spreken over de oorlogsdoeleinden maar ik twijfel of Engeland, Frankrijk of de do minions dezen tot in bijzonderheden kun nen formuleeren. ENGELSCH SCHIP TOT ZINKEN GEBRACHT. Het bureau van den Engelschen marine staf deelde gisteravond mede. dat het Britsche stoomschip Afrika-Shell 1706 ton) door een Duitschen aanvaller tot zinken is gebracht in de Portugeesche territoriale wateren ter hoogte van Zabora, ongeveer 300 K.M. ten Noord-Oosten van Lourengo- Marques, dus aan de kust van Afrika. Over de lndentiteit van den aanvaller zijn geen nauwkeurige inlichtingen be schikbaar. maar volgens berichten uit Durban was het een schip van ongeveer 10.000 ton, wellicht een gewapende koop vaarder. Er hebben geruchten de ronde gedaan, volgens welke de Afrika Shell door een een Uw Modehuis' 2826 (Ingez. Med.) vestzak-slagschip tot zinken zou zijn ge bracht, doch in gezaghebbende kringen kent men daaraan geen waarde toe. On middellijk nadat de aanval bekend was ge worden. is de scheepvaart door het om- roepstation te Lourengo Marques gewaar schuwd. Volgens een telegram uit Lou- rengo Marques kreeg de bemanning van de Afrika Shell vergunning aan land te gaan. behalve de kapitein, die gevangen werd genomen. FINLAND EN DE SOVJETS. Het Finsche kabinet heeft gistermorgen vergaderd om het rapport te bestudeeren van de gedelegeerden betreffende de Finsch Russische onderhandelingen. De leiders der parlementaire groepen en de voorzit ter van het parlement waren aanwezig. Naar te Helsinki wordt medegedeeld, is de defensieleening ten bedrage van 500 millioen Finsche mark met ongeveer 100 millioen mark overteekend. Er wordt wel licht een tweede leening, eveneens van 500 millioen mark, uitgegeven. In Helsinki worden eenige honderden vrouwen opgeleid tot tramconductrices, ter vervanging van de onder de wapenen geroepen mannen. Kolonel Smirnow is benoemd tot militair attaché bij het Sovjetgezantschap te Hel sinki. De post was gedurende twee jaar niet bezet. De buitenlandsche persvereeniging te Londen heeft gisteren een noenmaal aan gericht ter eere van generaal Sikorski, den Poolschen minister-president, die bij deze gelegenheid een rede heeft uitgesproken. Het wordt meer en meer duidelijk, aldus de Poolsche minister-president, voor eiken objectieven waarnemer, dat wij gekomen zijn op een keerpunt van de geschiedenis waarop de menschheid moet kiezen tus schen twee vormen van collectief bestaan, t.w. die waarvan het Britsche gemeene best, het Fransche rijk en de Vereenigde Staten van Amerika de historische uit' BINNENLAND. De opbrengst van de rijksmiddelen (4e Blad). Er zijn groote tarwevoorraden in ons land (3e Blad). AMSTERDAMSCHE BEURS. Kalme markt - Vaste stemming - Alge meene koersverbetering - Amerikanen hooger - Beleggingen vast. BUITENLAND. De verklaring van sir John Simon (le Blad)'. Generaal Sikorski over Polen's lot (le Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. Speciaal crediet ter bevordering van Nederlandsche vliegtuig industrie. Naar wij vernemen kan zeer binnen kort, als gevolg van de tusschen K.L.M. en N.V. Nederlandsche vliegtuigenfa- briek Fokker gevoerde besprekingen, de totstandkoming van een overeenkomst verwacht worden, omtrent welker hoofdlijnen men in principe reeds overeenstemming heeft bereikt. Deze overeenkomst houdt in, dat de K.L.M. de Fokkerfabriek opdracht zal geven voor den bouw van vier geheel metalen, zeer snelle en uiterst moderne tweemotorige verkeersvliegtuigen, naar een nieuw ontwerp van Fokker, de F. 24. Zoodra de overeenkomst defini tief tot stand is gekomen zal met den bouw van het prototype worden begon nen. De machine zal plaats bieden aan 24 passagiers. Met het doel, de werkgelegenheid in Nederland zooveel mogelijk te bevorde ren, zal de regeering, teneinde tege moet te komen aan de bijzondere kos ten, die aan den bouw van en de proef nemingen met een prototype verbon den zijn, de Nederlandsche Vliegtui- genfabriek financieelen steun verlee- nen. Bovendien kan binnenkort een t wetsontwerp tegemoet worden gezien, waarin wordt vastgesteld de K.L.M. een crediet te verleenen voor de financie ring van dit nieuwe aanschaffingsplan. Dit houdt vanzelfsprekend in, dat de mi nister van waterstaat zijn toestemming zal moeten verleenen aan het onderhavige aan schaffingsplan. Aangezien dit echter mede tot stand is gekomen onder den invloed van de werkzaamheden der door de ministers van waterstaat, defensie, economische za ken en koloniën ingestelde commissie, die de regeering van advies moest dienen met betrekking tot den bouw van vliegtuigma teriaal hier te lande, kan het als vaststaand worden aangenomen, dat de minister van waterstaat zijn goedkeuring aan dit aan schaffingsplan zal hechten. De K.L.M. zal bovendien gerechtigd blij ven om, wanneer zij meent dat zulks in het belang van het bedrijf kan zijn. ook tot aankoop van buitenlandsche vliegtuigen over te gaan. Het is zes jaar geleden sedert de Fok kerfabriek voor het laatst een opdracht van de KX.M. kreeg, n.l. voor den bouw van drie verkeersvliegtuigen van het type F 22 en één van het type F 36. Sedertdien deed het geheel metalen vliegtuig zijn intrede en in den loop van 1938 zijn in de Fokkerfabrieken uitbrei dingen tot stand gekomen waardoor deze fabriek zich ten volle aan den metaal bouw heeft aangepast, zooals reeds geble ken is uit de constructie van het geheel metalen tweemotorige jachtvliegtuig D 23 en van het "groote bombardementsvliegtuig F 9. De thans op handen zijnde beslissing kan van de grootste beteekenis zijn voor de verdere ontwikkeling van de Neder landsche vliegtuigindustrie. Naast de be langen van den vliegtuigbouw h^eft men de belangen van onze nationale luchtvaart echter niet op het tweede plan geplaatst. Vandaar" ook. dat de K.L.M. de vrijheid houdt om zoo noodig ook buitenlandsche vliegtuigen aan te koopen. Dat zij er naar zal streven, haar op drachten zooveel mogelijk voor de Ne derlandsche industrie te bewaren, moge worden afgeleid uit het feit, dat los van de komende overeenkomst bespre kingen gaande zijn tusschen de tech nische deskundigen van K.L.M. en Fokkerfabrieken over het ontwerp van een verkeersvliegtuig voor lange af standen, speciaal bestemd voor het transatlantisch verkeer. Matige, tijdelijk krachtige. Zuid westelijke tot Westelijke wind. Betrokken tot zwaarbewolkt. Nu en dan eenige regen. Weinig ver andering in temperatuur. drukking zijn en de andere, waarvan de be- zetting van Oostenrijk en Tsjecho-Slowa- kije en vervolgens de dubbele invasie van Polen ons het voorbeeld gegeven hebben. Polen, zijn volk en zijn regeering heb ben gekozen. Geen Pool. die op het oogen- blik niet weet, dat er alleen maar een vrij Polen kan bestaan in een hecht geconsoli deerd Europa. Door de stuiptrekkingen van het oude continent heen. valt het denk beeld eener Europeesche solidariteit waar te nemen. Vroeg of laat zal het in een ge meenschap van vrije, onafhankelijke sta ten alle landen vereenigen, welke het zal opvoeden tot het bewustzijn van Europee- schen burgerzin. De rechtvaardige, eens gezinde Europa moet Polen uit de asch doen herrijzen. Doch het gaat ons niet uit sluitend om Polen. Geleidelijk moeten de volkeren worden aangepast aan een lega- len vorm voor de internationale betrekkin gen, als eenige weg om de wereld te bevrij den van den last der bewapening en de 'voortdurende bedreiging. Polen heeft niet tevergeefs tegen twee vijanden gestreden. Zijn bejegening wekt onder de beschaafde volkeren zulk een ver ontwaardiging. dat het menschelijk gewe ten zal worden opgewekt tot het begrip van solidariteit in het noodlot. De Slavische en Joodsche minderheden hebben aan Po len treffende bewijzen van loyauteit gege ven, hetgeen uewijst, dat de Poolsche ge meenschap ongedeerd uit de verschrikke lijke beproeving te voorschijn is gekomen. Er zijn in dezen oorlog geen fronten voor bijzondere belangen. Er is slechts één front en daarvan vormt Polen nog altijd de Oostelijke sector. De besprekingen welke ik de laatste da gen daarover gehad heb. aldus Sikorski, hebben mij bevestigd, dat de regeeringen van Polen en van Engeland het volkomen eens zijn, wat de gestelde doeleinden en de te gebruiken middelen betreft. Het Poolsche leger hergroepeert zich in Engeland en in Frankrijk. Onze marine-eenheden werken reeds met de Britsche marine samen. Over eenige maanden zullen Poolsche eenheden in de lucht en te land zich voegen bij de gelederen der geallieerden. Mijn persoonlijke meening is, zoo be sloot de minister-president, dat deze oor log de grenzen der conflicten tusschen de volkeren te buiten gaat. De beginselen van recht en billijkheid voor de geheele mensch heid staan up het spel. Mijn vertrouwen en hoop in het lot van solidariteit der wes telijke democratieën is niet beschaamd. En met des te meer overtuiging geloof ik daarom -an de overwinning van Groot- Brittannië, Frankrijk en Polen. Die over winning moet de triomf worden van ge rechtigheid ga recht.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 1