Een luchtgevecht aan
het Westelijk front
Koning Leopold in Den Haag
DINSDAG 7 NOVEMBER 1939
No. 24424
De strijd ter zee
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
9 Duitsche toestellen
door de Franschen
neergeschoten
Finland en de Sovjets
In Engeland
Gedachtenwisseling over den internationalen
toestand
Economische kwesties
In Frankrijk
Dit nummer beslaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 cis. per regel toot advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen Tan <ms Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarlet. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bU maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens positrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 6 ets.
Bureau Noordemdsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque» en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestlgd sffll:
per 3 maanden t.3.35
per week f.0Jt
Franco^ per post f£35
per 3 maanden portokosten,
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mni>
r»
Het F ranse he legerbe richt van gister
avond luidt
„Groote bedrijvigheid der wederzijd-
sctac luchtmachten. In een hevig ge
vecht hebben negen Fransche jacht-
toestellen een aanval gedaan op een
groep van 21 Duitsche jagers. Negen
Duitsche toestellen werden neerge
haald tenminste zeven kwamen op ons
gebied terecht. Onze vliegtuigen keer
den voltallig en ongedeerd terug".
Het Fransche Havas-bureau seint over
het luchtgevecht een geestdriftig gesteld
communiqué, waarin op den voorgrond
wordt gesteld, dat negen Fransche jacht
vliegtuigen den strijd hebben aangebonden
tegen een drie keer zoo groote macht. Negen
Fransche toestellen zijn opgestegen en alle
negen hebben zij veilig hun basis weer be
reikt. Vooral dit laatste feit acht Havas van
beteekenls, want hieruit blijkt, dat er bij
de Fransohe vliegers een snelheid van han
delen bestaat, die wonderbaarlijk mag hee-
ten. De Fransefhen zijn onmiddellijk op den
vijand afgegaan en zij hebben den eersten
slag toegebracht en deze eerste slag bleek
beslissend te zijn.
De lucht was onbewolkt, toen de Fransche
toestellen in drie groepen van drie opste
gen boven den Elazs om vliegtuigen te be
geleiden, die boven Duitsch gebied verken
ningen moesten verrichten. De Duitschers
waren op hun post. Zeven-en-twintig toe
steken in negen groepen van drie versche
nen. Verkenningen geschieden doorgaans in
groepen van drie. die naar de ervaring heeft
geleerd de meest doeltreffende resultaten
kunnen bereiken. Onmiddellijk nadat het
gevecht geopend was. keerde een van de
Duitsohe vliegtuigen terug naar zijn basis
en een ander stortte in een lange zwarte
rookpluim neer.
Officieren en soldaten op den grond, die
het gevecht hebben gadegeslagen, hebben
reven Duitsche vliegtuigen op Franeoh ge
bied zien neerstorten, ten minste twee toe
stellen zijn brandend op Duitsch gebied ge
vallen. De Fransche vliegers achtten het
echter waarschijnlijk dat nog meer Duit
sche toestellen zijn afgeschoten.
Havas voegt hieraan toe, dat in dit ge
vecht de deugdelijkheid van de Fransche
vliegtuigen en de vliegers is bewezen. De
Duitsche Messerschmidt toestellen hebben
in rechte lijn wel eet} iets grootere snelheid,
doch in het luchtgevecht zijn. de Fransche
toestellen superieur, aldus Havas. Het be
treft. Morane en Dewoitine toestellen als
mede Amerikaansche Curtius jadhtitoe-
stellen.
DE „CITY OF FLINT"
De kapitein van de „City of Flint" heeft
in een voor Amerika bestemde radio-uit
zending verteld over de zwerftocht van zijn
schip. Te Moermansk, zoo zeide hij, had hij
tevergeefs getracht zich met den Ameri-
kaansche» ambassadeur in Moskou in ver
binding te stellen. Na langs de Noorsche
kust begeleid te zijn door een Noorsch
oorlogsschip, ontmoette het schip de Duit
sche vrachtboot „Schwaben", die de prijs
bemanning opdracht gaf koers te zetten
naar Haugesund en daar het anker uit te
werpen.
De prijsbemanning van de „City of Flint"
Jal geïnterneerd worden in het Konlngs-
vinger-fort bij de Zweedsche grens, te za-
men met de Duitsche vliegers, die eenigen
"lo geleden aan de Zuidkust van Noor
wegen werden gered.
De wapens van de prijsbemanning zijn
m beslag genomen door de Noorsche auto
riteiten. Het zijn om. een machinegeweer,
testig handgranaten en twintig brand
bommen
ONGERUSTHEID IN ZWEDEN.
Door de uitbreiding van het Duitsche
«ujnenveld ter hoogte van Falsterbo. aan
oen Zuidelijken ingang van de Sont, is de
toegang tot de Oostzee feitelijk afgesloten,
™tgeen in Zweedsche reederskrlngen op
winding veroorzaakt heeft. Men zegt, dat
r1 het gebied, waar geen mijnen liggen,
net water slechts diep genoeg is voor sche-
Zwniet zwaar geladen zijn. De
weedsche ladingen zullen, aldus zegt men,
os van de havens aan de Westkust moe-
vertrekken, wat treinkosten mede-
De reeders zijn verder ongerust tenge
volge van de berichten over een strengere
Britsche controle op de uitgaande schepen.
Het Fransche Ilavasbureau voegt daar
aan toe, dat de dagbladen ..Dagens Ny-
heter" en „Svensk Dagbladet" heftig pro
testeeren tegen het Duitsche besluit, om
voortaan slechts een breedte van drie zee
mijlen voor de Zweedsche territoriale wa
teren te erkennen, lnplaats van de vier,
waarop zij sedert 1779 is vastgesteld, van
wege de bijzondere geaardheid van de
Zweedsche wateren, die het moeilijk en
soms vrijwel onmogelijk maken om met
schepen met grooten diepgang binnen de
driemijlsgrens te blijven.
De bladen herinneren er aan. dat
Duitschland gedurende den vorigen oorlog
de Zweedsche conventies wel geëerbiedigd
had. welke niet kunnen worden prijs ge
geven zonder de scheepvaart ernstig in ge
vaar te brengen. De houding van Duitsch
land is ook geheel in tegenspraak met de
verklaringen van admiraal Rader en
maarschalk Gönng, volgens welke Duitsch
land de vrijheid van handel van Scandi
navië zou eerbiedigen.
DE DUITSCHE LUCHTAANVALLEN OP DE
ENGELSCHE VLOOTEENHEDEN.
Voor vertegenwoordigers van de buiten-
landsche pers heeft gisteren een deskun
dige van het Duitsche luchtwapen uiteen
zettingen gegeven over de Duitsche lucht
aanvallen op Engelsche vlooteenheden op
de Noordzee en aan de Engelsche kust. Hij
gaf een overzicht van vijf van deze aan
vallen, waaraan hij toevoegde: .Sindsdien
hebben zich in de Noordzee geen groote
Engelsche oorlogsschepen en daarmee ook
geen loonende doelen voor bommenwer
pers vertoond Gebleken is, dat de Engel
sche vloot niet meer meester Is van de
Noordzee. De Duitsche heerschappij in de
lucht boven de Noordzee beteekent tevens
beheersching van deze zee".
DE „DEUTSCHLAND" ONTDEKT?
De plaats waar het vestzakslagschip
„Deutschland" zich bevindt, is Vastgesteld
door Britsche en Fransche oorlogsschepen
„ergens in den Atiantischen Oceaan".
Er worden voorbereidingen getroffen om
een aanval op de „Deutschland" in te zetten
meldt men aan den „Tel.".
IETS BETERE STEMMING.
De Finsohe delegatie te Moskou heeft
gisteravond een feestelijke ontvangst in .de
Russische hoofdstad bijgewoond.
Vandaag zijn de Finnen de gasten der
Sovjet-regeering bij de parade op het
Roode Plein.
Men verwacht, dat de besprekingen pas
na afloop van de feestelijkheden worden
voortgezet.
Volgens te Helsinki ontvangen inlichtin
gen nemen de overige Russische bladen
niet den toon over van de anti-Finsche
artikelen in de „Prawda" .Integendeel,
de pers toont over het algemeen aan, dat
een vriendschappeiijker geest in de onder
handelingen is teruggekomen en de laat
ste redevoering van Erkko, den Finschen
minister van buitenlandsche zaken, wordt
opgevat als een bijdrage tot ontspanning
van den toestand.
In Helsinki trad een grooter optimisme
aan den dag, dat de Russisch-Finsohe on
derhandelingen op vriendschappelijke wijze
kunnen worden geregeld.
Het Finsche kabinet is gistermiddag bij
eengekomen. Het zal vandaag opnieuw ver
gaderen.
Op grond van een verordening van den
president der Finsche republiek wordt met
ingang van vandaag en tot nader order
controle geoefend op het geheele past-
telefoon- en telegraaf verkeer tusschen
Finland en het buitenland.
AUSTRALISCH MINISTER AAN
HET WOORD.
In een radio-toespraak te Londen uitge
sproken. heeft de Australische minister,
Casey, het volgende gezegd
„Een mededeeling van de Duitsche radio,
dat Engeland weinig hulp uit de Dominions
kan verwachten, is volkomen onzin, zooals
het ongelukkige Duitsche volk eerlang zal
ervaren.
Vele vreemdelingen kunnen moeilijk be
grijpen, zoo vervolgde de minister, waarom
het ver verwijderde autonome Australië
zonder eenige dwang den oorlog ingaat, om
dat een klein eiland aan den anderen kant
van de wereld zich in oorlog bevindt
Het antwoord luidt: omdat wij allen van
het zelfde Britsche ras zijn en gaarne deel
uitmaken van hetzelfde rijk. Wanneer de
koning in oorlog is. zijn wij allemaal in oor
log. Gij zijt de oudste vennooten in deze zaak
en gij zult den schok moeten opvangen,
maar ge hebt eenige jongere vennooten, die
de zaak met u zullen doorzien en u zooveel
mogelijk zullen helpen
„Australië bezit fabrieken, waar het mo
dernste luchtdoelgeschut, kanonnen en mu
nitie van elk kaliber, dieptebommen, vlieg-
Z. M. Koning Leopold dei Belgen is gisteravond te Den Haag
aangekomen en heeft pch naar het paleis van H. M. de Konin
gin begeven.
Naar verluidt, was het doel Zijner Majesteits komst om met
H. M. de Koningin van gedachten te wisselen over eenige
aspecten van den internationalen toestand.
Minister Spaak vergezelde den Koning. Ook minister v. Kleffens
was gisteravond ten paleize en keerde hedennacht pas te
half twee naar zijn woning terug. Vanmorgen te kwart voor tien
heeft minister v. Kleffens zich opnieuw naar het Paleis begeven.
Na de besprekingen, welke in den ochtend zijn gevoerd, heeft
de Belgische minister van buitenlandsche zaken, de heer Spaak,
de lunch gebruikt ten huize van minister Van Kleffens.
Te ongeveer twee uur keerden de ministers ten paleize terug.
Te één uur werd de tijdelijke zaakgelastigde van België, baron
Buzette, ten paleize ontvangen. Baron Ruzette vertoefde onge
veer drie kwartier in het paleis.
Verwacht wordt, dat de Koning en Zijn minister nog in den loop
van dezen dag zullen vertrekken.
Naar Belga uit Brussel meent te kunnen
bevestigen, houdt het bezoek geen enkel
verband met eventueele bemiddelingsvoor
stellen.
Zoo dit laatste juist ls, zou men dns mo
gen aannemen, dat het gaat om militaire
of economische aangelegenheden, belde
landen betreffende.
Gelet op de houding onzer regeering, die
steeds ieder militair contact met een an
dere regeering heeft afgewezen mag men
derhalve veronderstellen, dat de economi
sche aangelegenheden in het bijzonder op
den voorgrond zullen staan.
Of heeft de koning der Belgen persoon
lijk een poging willen doen om toch op mi
litair terrein connecties tot stand te bren
gen?
Van andere zijde wordt ons nog gemeld
dat het bezoek geen verband houdt met
eenig gevaar. De besprekingen zouden uit
sluitend een oriënteerend karakter dragen.
(Men zie verder pag. 3 van het 1ste Blad).
tuigbommen en honderd andere zaken ge
produceerd worden. Wij vervaardigen ook
moderne gevechtsvliegtuigen en het laatste,
dat ik drie weken geleden, voor dat ik uit
Australië vertrok, heb gedaan, was het be
stellen van eenige honderden lesvliegtuigen
die tot oefening van vele duizenden nieuwe
bestuurders zullen dienen.
Wat onze levensmiddelen en grondstoffen
betreft: daarvan zullen wij u voorzien zoo
veel ons mogelijk is".
DE VLIEGER-OPLEIDING IN CANADA.
Gisteren zijn de deskundigen uit Enge
land, Canada, Australië en Nieuw Zeeland
voor de eerste maal te Ottowa bijeengeko
men om te beraadslagen over de beste en
snelste wijze waarop de naar Canada ge
zonden leerlingen als geoefende vliegers
kunnen worden teruggezonden. De eerste
besprekingen waren mm of meer formeel,
maar in beginsel is reeds besloten een aan
tal oefenscholen in veelschillende deelen des
lands op te richten. Van generaal Smuts
was een telegram ingekomen met de beste
wenschen op spoedig succes; de Zuid-Afri-
kaansohé regeering doet aan dit oefen-
schema niet mee omdat zij bestoten heeft
haar vliegers thuis te oefenen.
Volgens te Ottowa in omloop zijnde be
richten is Canada voornemens 1500 vlieg
tuigen in de Vereenigde Staten aan te
koopen.
Wailsteeet Journal meldt, dat de North
American aviation corporation, waarbij
Engeland reeds verscheidene honderden
vliegtuigen gekocht heeft, op het punt sitaat
een groote bestelling te ontvangen van de
Britsche iuchtvaartmissie, waarschijnlijk
voor 1000 a 1600 toestellen.
GANDHI TEGEN ONGEHOORZAAMHEIDS
CAMPAGNE.
„Ik zal mij tegen de burgerlijke onge
hoorzaamheid verzetten, tenzij ik zie, dat
Indië er gereed voor is", aldus heeft Gandhi
verklaard.
Gandhi heeft voorts aangedrongen op de
verkiezing eener wetgevende vergadering
tot opstelling van een Grondwet voor de
toekomstige Indische regeering. Gandhi
zeide, dat het een verkeerde voorstelling
van zaken was, indien de eisohen van het
Congres van totalitairen aard genoemd
werden. Het congres had opzettelijk het
gebruik van geweld verworpen.
Gandhi betoogde verder, dat de mee-
ningsverschillen in de Indische gemeen
schap voor de Britsche regeering als voor
wendsel dienen om de Indische verlangens
te dwarsboomen. Het congres zal zich ech
ter nooit partij stellen in dergelijke geschil
len. Eerder houdt het zich afzijdig en
wacht af.
VERHOOGING DER RANTSOENEN
IN DUITSCHLAND.
In verband met de gunstige ontwikke
ling van den aanvoer worden de levensmid
delenrantsoenen in Duitschland met in
gang van 20 November aanzienlijk ver
hoogd.
De verhooging geldt in de eerste plaats
de boterrantsoenen. welke in sommige ge
vallen bijna verdubbeld worden. Bovendien
zal een bijzondere toewijzing van vieesch.
boter, eieren, rijst, peulvruchten en choco
lade geschieden.
De rantsoenen voor kinderen ondergaan
een speciale verhooging.
OM DE ROEMEENSCHE PETROLEUM.
Men meldt uit Instanboel dat onderhan
delingen worden gevoerd tusschen Turkije
en Roemenië over den export van Roe-
meensche petroleum naar Turkije. Indien
inderdaad een overeenkomst wordt bereikt
zou dit de Duitsche petroleuminvoer uit
Roemenië in gevaar kunnen brengen. Deze
bedraagt 2'/2 millioen ton. Voorts is een
Zuidslavische delegatie in Boekarest aan
gekomen om eveneens over den uitvoer van
Roemeensche petroleum te beraadslagen.
Zuidslavië zou in ruil koper en ijzer willen
aanbieden.
DE RUSSISCHE LEVERINGEN
AAN DUITSCHLAND.
De Duitschers zouden trachten in de
sovjet-unie honderdduizend ton katoen te
koopen. aldus melden sommige berichten,
maar de sovjet autoriteiten weten nog niet
of ze zullen kunnen leveren. De Duitschers
zouden ook textielwaren, als kenaf een
plant, die gebruikt wordt voor het vervaar
digen van kabels, touw etc. kantelbaar
enz. willen koopen. Men meent te weten,
dat Rusland geen vlas aan Duitschland zal
verkoopen. Het heeft dit jaar niemand
vlas geleverd.
Ook in de Baltische landen zullen de
Duitschers geen vlas kunnen koopen, aan
gezien de geheele voorraad daar twee
maanden geleden, hoofdzakelijk door En
geland, is opgekocht.
REDE VAN SARRAUT.
De Fransche minister van binnenland-
sche zaken Sarraut heeft in de zitting van
den generalen raad van het departement
Aude een rede gehouden, waarin hij o.m.
wees op het hooge moreel der burgerbevol
king, dat door het offensief der vijandelijke
propaganda niet geschokt wordt. Hij laakte
fel de actie der communisten en herinner
de aan het optreden der regecring teeer
hen. Deze maatregelen, zeide hij, zullen
BINNENLAND.
Minister Steenberghe over onze economi
sche defensiemaatregelen. (3e Blad).
Voorloopig geen broodkaarten of oorlogs
brood. (Binnenland, 3e Bladi.
Benzinedistributie over twee maanden.
(Binnenland, 3e Blad).
Vergadering van den Nederlandschen Bond
van Chr. Fabrieks- en Transportarbei
ders. (Binnenland, 3e Blad).
De nieuwe regeling van de kostwinnersver
goeding, (le Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Geringe affaire - Onzekere stemming
Lagere koersen - Amerikanen lichte
lijk in reactie - Beleggingen kalm.
BUITENLAND.
Negen Duitsche vliegtuigen door Fransche
jachtvliegtuigen neergeschoten, (le BI.)
Een nieuwe rede van Molotof. (3e Blad).
Iets gunstiger aspect inzake de Finsch-
Russische besprekingen, (le Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL
PAG. 2 VAN HET DERDE BLAD.
Betrokken tot zwaarbewolkt. Nu
en dan regen. Tijdelijk opklarend.
Eenige stijging van temperatuur.
Matige tot krachtige Zuid-Ooste
lijke tot Zuid-Westelijke wind.
STORM WAARSCHUWTNGS -
DIENST.
Hedenmorgen te 10 uur werd ge
seind aan alle posten:
„W eest op uw hoed e".
voortduren tot de Fransche gemeenschap
volkomen bevrijd is van dit defaitistische
streven.
Hitier heeft Engeland en ons den oorlog
opgedrongen, zoo vervolgde Sarraut. Wij
wilden hem niet. doch hebben hem niet
ontvlucht, omdat wij niet op de vlucht
kunnen slaan voor gevaar, plicht of eere
zaak. Noch de nieuwe wereld, noch de oude
willen leven onder de infame wet der gang
sters. die moorden, plunderen, stelen en de
volkeren knechten, als in den tijd der af
schuwelijkste overweldigingen door de bar
baren. De volkeren willen er een einde aan
maken. Zij willen vrijelijk leven, denken
en handelen volgens de eeuwige moraal
van het recht.
Frankrijk zal het zwaard niet uit de
hand te leggen, voor deze moraal getriom
feerd heeft.
CAILLAUX SPREEKT.
Caillaux is herkozen tot voorzitter van
den algemeenen raad van het departement
van de Sarthe. Hij sprak bij deze gelegen
heid een rede uit, waarin hij zeide:
„De mannen, die bij ons de hefboomen
van het bevel in handen hebben, hebben
alles wat in hun vermogen lag in het
werk gesteld om den orkaan te bezweren.
De catostrophe is opgekomen, of liever
weergekeerd, volgens het woord van een
groot diplomaat, die dat verwachtte. De
oorlog, die gevoerd wordt en die wordt ge
kenmerkt door bijna algeheele afwezig
heid van militaire operaties, vormt daar
om niet minder een felle agressie tegen
ons, tegen de gedachten van rechtvaardig
heid en vrijheid, die met onze personen
vergroeid zijn. Het is van weinig belang,
dat de vijand lijkt te aarzelen en te tal
men. Is dat geen oorlogslist van zijn kant?
Overweegt hij niet, dat de democratieën,
omdat zij niet opgesloten zijn in den hals-
