STADSNIEUWS
Symposium over de meting van
lage en hooge temperaturen
IEIDSCH DAGBLAD - Eerste Blad
Maandag 6 November 1)31
Overzicht
In Britsch-Indië
Verspreide berichten
Uit liet Verre Oosten
In het Kamerlingh Onnes-laboratorium
geen succes voor den
onderkoning.
De besprekingen tusschen den onderko
ning van Brit-sch-lndie. Lord Linlithgow, en
de leiders van de Congres-partij en de
Mohammedaansche Liga zijn mislukt. Het
doel der besprekingen was een oplossing te
vinden voor zekere constitutioneele proble
men. waarmee eventueele steun voor de
oorlogvoering in nauw verband stond.
Van de mislukking heeft de onderkoning
ln een radiorede tot de Indische natte me-
dedeeling gedaan
De onderkoning verklaarde evenwel te
vens. dat hij zi)n pogingen om tot een ver
zoening te geraken, niet zou opgeven.
Over de fundamenteele kwesties, aldus
de onderkoning, is volkomen oneenigheld
tusschen de vertegenwoordigers der groote
partijen blijven bestaan.
lijken van duit8che zeelieden
aan de kust van kent
aangespoeld.
Aan de kust van Kent zijn de lijken van
vijf opvarenden van een Dultsche duikboot
aangespoeld, welke, naar kon worden vast
gesteld. nog niet lang in 2ee hadden gele
gen. De omgekomenen droegen allen het
toestel, dat gebruikt wordt om uit gezon
ken duikbooten te ontsnappen.
arrestaties in beieren?
Het Fransche Havasbureau meldt van de
Duitsche grens, dat de laatste dagen te
Miinchen een twintigtal personen is ge
arresteerd onder beschuldiging van deel
neming aan een complot van Belersche
separatisten. Vijf van hen zijn dragers van
de gouden partij medaille.
spion gearresteerd.
Te Luik is een Duitsche spion, Otto
Buschmann geheeten. gearresteerd. Hij
heeft een bekentenis afgelegd.
mosley gemolesteerd.
De Engelsche fascist, sir Oswald Mosley
is. toen hij zijn auto verliet na een verga
dering in Wilmslow bij Manchester, met
stokken geslagen. De autobussen, waarin
zijn partijgangers vervoerd werden, werden
overvallen en getroffen door verscheidene
projectielen.
duitsche pamfletten voor
mohammedaansche militairen.
Luxemburgsche jagers hebben in het bosch
van de stad Luxemburg, het Baunbusch, op
twee k.m. van de hoofdstad, geheele pak
ketten pamfletten gevonden, met den vol
genden tekst
..Muzelmansche Soldaten uit Algiers. Ma
rokko. Tunis! Gij zijt Fransche soldaten,
wij begrijpen hoe gij op U naamt voor
Frankrijk te strijden. Maar waarom voor
Engeland, dat Frankrijk in dezen oorlog
heeft medegesleept en welks belangen niet
op het spel staan? Waarom tegen Duitsch-
land, dat er niet aan gedacht heeft ook
maar het kleinste stukje Franschen grond
te veroveren
Algerijnen. Tunesiërs, Marokkanen! Hebt
gij werkeiljken lust op het veld te blijven
voor de EngeLsehen, die Uw muzelmansche
broeders hebben gedood en nog dooden
hertzog leider van het vereenigd
afrikaxerdom.
Te Smichfield (Oranje Vrijstaat) heeft
Hertzog, de gewezen premier van Zuid-
Afrika. in een redevoering medegedeeld, de
leiding op zich te hebben genomen van het
..Hereenigde Afrikanerdom", nu in de Ver-
ccnigde Partij scheuring is ontslaan over
de deelneming van Zuid-Afrika aan den
oorlog.
Hertzog voegde hier aan toe. dat Malan,
de leider der. nationalistische partij, onder
hem zou staan.
Hertzog deed aanvallen op minister-pre
sident Smuts, dien hij een „Britsdhen chau
vinist" noemde.
Hoewel Hertzo? nog geen verbreking van
alle banden met Groot Brittannie Pn het
Rijk wensoht, verklaarde hij. dat de hou
ding van Smuts ten zeerste bijdraagt tot
de vernietiging der banden met Groot Brit
tannie. Tenzij Zuid-Afrika bestuurd zal
worden als onafhankelijk land. zou zijn
deelneming aan het Britsche gemeenebest
niet van langen duur zijn.
WERVING om ITALIË.
De berichten over een voorgenomen be
zoek van Goering aan Rome zijn tot dus
ver noch in Duitsche. noch in Italiaansche
officieele kringen bevestigd of ontkend.
Het lijkt echter wel zeker, dat een nat.
socialistisch leider eerlang op bezoek komt.
en dat het recente bezoek aan Italië van
Himmler. den chef der' Gestapo, voorna
melijk ten doel had, eenige voorzorgs
maatregelen te bespreken. Men acht het
niet onwaarschijnlijk, dat geen officieele
mededeeling verstrekt zal worden, zoolang
de Duitsche afgezant niet werkelijk opreis
is gegaan.
Omtrent de positie van Italië en Rusland
schrijft de „Frankfurter Zeitung" ojn.:
Voor zoover het den Westelijken mo
gendheden er om te doen is, een dezer
beide landen van Dultschland te schelden,
of met hun hulp de Brltsch-Fransche po
sitie (b.v. op den Balkan of op de Zwarte
Zee) te versterken, zullen alle pogingen
vergeefsch zijn.
Men behoeft van Italië niet veel te we
ten, om in te zien, dat het program van
Molotof niet veel verschilt van het Ita
liaansche. het program, dat heet: een
sterk Dultschland, verzet tegen het impe
rialistische kapitalisme van de rijke Wes
telijke mogendheden, die alles voor zich
alleen opelschen, vernietiging van het ver
drag en systeem van Versailles, opbou
wende politiek, begrenzing van den oor
logsbrand, en niet in de laatste plaats ook
de wensch, ,.de handen vrij te houden."
Volgens dit recept handelde de Italiaan
sche regeering van den eersten dag van
den oorlog af.
De Italiaansche „Tribuna" schrijft:
..Italië is vrij ln zijn bewegingen. Het
weet nauwkeurig wat het wil en houdt zich
uitsluitend met zijn eigen belangen bezig".
Na te hebben verklaard, dat Italië op het
oogenblik onafhankelijker is dan ooit op
het stuk van de buitenlandsche politiek,
schrijft het blad verder: Italië staat op het
oogenblik buiten het gevecht, omdat het
door niemand op sleeptouw wenscht te
worden genomen en omdat het vast beslo-
teh is voor zijn uitsluitend belang te vech
ten en in het opperste belang van een
Europeesche organisatie op hechtere grond
slagen, waarin aan Italië een plaats zal
worden toegekend, die meer in overeen
stemming is met zijn macht. Het tijdvak,
waarin Italië kon worden beschouwd als te
vallen binnen het krachtveld van een of
meer mogendheden, is voor altijd geëin
digd. Italië beweegt zich alleen In zijn
eigen krachtveld. Dat is het voornaamste
kenmerk van zijn krijgshaftige natuur, die
zijn wezen uitmaakt.
De „Tribuna" bevestigt tenslotte, dat de
krijgsmacht van het Italië van Mussolini
en het bewustzijn van zijn zelfstandigheid
voortschrijden als gevolg van de ernstige
gebeurtenissen, die in Europa zijn voorge
vallen. Italië is zich'bewust van zijn eigen
doeleinden. Materieel en moreel is het be
reid deze te verwerkelijken wanneer hem
dit het geschikte oogenblik zal voorkomen,
tegen leder, wie dan ook.
Speciaal de Balkan trekt natuurlijk de
aandacht, ook waar von Papen weer op
weg naar Ankara is.
„Wat er ook In den loop van dezen oor
log moge gebeuren, Spanje en Italië zullen
eendrachtig blijven ln hun strijd tegen het
marxisme, zooals zij dat ook gedurende
den Spaanschen burgeroorlog geweest zijn.
Onze Mlddellandsche Zee Mare Nostrum
zal nooit een internationale zee zijn.
maar wel een Latijnsche."
Deze woorden van den Italiaanschen ge
zant te Madrid, generaal Sorla, hebben
sterk de aandacht getrokken en tot veel
commentaar aanleiding gegeven. De gezant
heeft gesproken op een herdenkingsplech
tigheid ter eere van de ln Spanje gedu
rende den burgeroorlog gesneuvelde Ita
liaansche vrijwilligers.
Het Spaansche blad ,.A B.C." publiceert
een hoofdartikel, getiteld: „De vlsschers ln
troebel water," Hierin wordt gezegd: In
het volle bewustzijn van onze verantwoor
delijkheid en met de stellige zekerheid van
de juistheid onzer mededeellngen. kunnen
wij zeggen en laat ledereen dit ln zijn
ooren knoopen dat er een rood propa-
ganda-plan bestaat, hetwelk een campagne
tegen de openbare macht Inhoudt en nog
andere campagnes, waarover wij thans niet
kunnen spreken Dit plan wordt gesteund
door zekere buitenlandsche agenten.
Hetzelfde blad zegt in een ander artikel,
dat in geval van een conflict tusschen Fin
land en Sovjet-Rusland dit laatste land de
aanvaller zou zijn. Het blad wijst op de
ongerustheid welke in Scandinavië is
ontstaan ten gevolge van de Russische drei
ging en zegt. dat de eischen van Moskou
r.iet alleen een aanslag vormen op de sou-
vereinitelt van Finland, maar tevens een
ernstige bedreiging voor Zweden.
Utrechtsch physlsch laboratorium. De
temperatuur en daarmede ook de helder
heid van een stralend lichaam bij elke
golflengte kan met behulp van een pyro
meter met gekleurd filter worden gemeten,
wanneer de reflectie-coëfficiënten van het
stralende lichaam bekend zijn. De pyro
meter met gekleurd filter is een eenvoudig,
zeer gemakkelijk te hanteeren en nauw
keurig instrument om de temperatuur van
ovens, metaaloppervlakken enz. te meten
boven 400 gr Celslus. Tenslotte werd een
dergelijk zeer lichtsterk apparaat ge
demonstreerd.
In de discussie werd o.a. opgemerkt, dat
het speciaal van belang is. dat de spreker
nu met de kleurpyrometrie in staat is ge
weest 150 graden lager te komen dan vroe
gere onderzoekers Dr. W. de Groot uit
Eindhoven merkte nog op. dat men groo-
tere gelijkmatige helderheden kan berei
ken en daarmee wellicht nog nauwkeuriger
resultaten door een platte pyrometerdraad
te gebruiken, zooals door dr. J. Voogd in
Eindhoven is uitgewerkt. Hierna werden de
beide opstellingen gedemonstreerd.
'j
De laatste voordracht, welke gehouden
werd door dr H Brinkman uit Eindhoven,
handelde over de meting van hooge tem
peraturen van gassen uit het emissiespec
trum. Door de intensiteit te meten der
spectraallijnen, die worden uitgezonden
door lichtgevende gassen, zooals die voor
komen ln vlammen, electrische lichtbogen,
cxplodeerende gasmengsels (motorcylln-
ders) enz, .kan men de temperatuur dezer
gassen bepalen. De methode van de lljn-
omkeering en het bepalen van de tempe
ratuur uit het spectrum van twee-atomlge
moleculen werden speciaal besproken. In
vlammen bezit het gas temperaturen van
2000 graden Kelvin tot 3500 graden Kelvin
In boogontladlngen vindt men zelfs wel
8000 graden Keivin. Deze extreem hooge
temperaturen kan men nog meten met een
nauwkeurigheid van eenige procenten!
Tenslotte merkte de spreker op, dat het
wegens practische redenen niet goed mo
gelijk zal blijken om In %jrdsche licht-,
bronnen temperaturen boven 9000 graden
Kelvin B te bereiken.
Te ongeveer half zes sloot prof. De Haas
dit interessante symposium met een woord
van dank aan alle sprekers voor hun bij
drage tot het succes en de aanwezigen
voor hun opkomst.
japan en amerika.
De woordvoerder van het Japansche mi
nisterie van buitenlandsche zaken heeft op
vragen betreffende een Zaterdag door den
gewezen minister van buitenlandsche za
ken, Arlta. aan de pers verleend interview,
waarin Arlta zou hebben gezegd, dat de
tijd nog niet gekomen was voor een rege
ling van de algemeene kwesties tusschen
Japan en de Ver. Staten, ofschoon de in-
dlvidueele kwesties stuk voor stuk zouden
worden geregeld, verklaard dat de Japan
sche regeering voor het oogenblik niet den
wensch koestert, met de Ver Staten for-
meele besprekingen te voeren in den vorm
van een conferentie te Tokio of te Was
hington.
Wij verwachten, zoo zeide hij, dat bin
nenkort de nieuwe centrale regeering voor
China zal zijn georganiseerd, hetgeen den
toestand in Oost-Azië zeker zal ophelde
ren.
Tenslotte, aldus de woordvoerder, is in
de meeste gevallen de antipathie, die derde
mogendheden tegen Japan koesteren, het
gevolg van dc uitgebreide vijandelijkheden,
die thans in China plaats vinden en daar
om zullen de zaken er geheel anders voor
staan, wanneer eenmaal na beëindiging
der vijandelijkheden, de abnormale toe
stand is geliquideerd.
Op de vraag, of de Amerikaansche neu-
traliteitswet het Verre Oosten raakt, ant
woordde de woordvoerder, dat de nieuwe
wat klaarblijkelijk bedoeld is om tegemoet
te komen aan den toestand in Europa en
niet dien in het Verre Oosten, zoodat het
Verre Oosten er niet bij betrokken is.
Op een vraag of Japan bereid is, onder
handelingen te openen met de Sovjet-
Unie over het sluiten van een handelsver-
a
In het Kamerlingh Onnes-laboratorium
is Zaterdag j.l. een symposium gehouden
over de meting van lage en hooge tempera
turen.
Tegen half elf opende prof. dr. L. S. Orn-
stein uit Utrecht dit eerste, door de Neder-
landsche Natuurkundige Vereenlging georga
niseerde symposium met een opwekking tot
de vele aanwezige niet-leden dezer vereenl
ging. om deze goede gelegenheid aan te
grijpen zich nu als lid op te geven. Ook
vestigde hjj nog de aahdacht op de extra
aflevering van het Nederlandsch Tijdschrift
voor Natuurkunde, waarin de te houden
voordrachten in druk zullen verschijnen.
De opkomst voor deze bijeenkomst was
verheugend groot, zoowel van de leden als
van personen bulten de Nederlandsche Na
tuurkundige Vereenlging.
Vervolgens droeg prof. Ornstein de leiding
van dit symposium over aan den voorzitter
der voorbereidingscommissie, prof W. H.
Keesom, die zelf de rij der sprekers opende
met een voordracht over de temperatuur-
schaal en wel in het bijzonder over de he-
temperatuurschaal. Van den heliumthermo-
temperatuurschaal. Van de heliumthermo-
meter werd de inrichting behandeld, zooals
die in het Kamerlingt Onnes-laboratorium
gebruikelijk is. waarna werd uitgewijd over
de correcties, die noodig zijn om uit de aan-
wijzigingen van den heliumthermometer de
temperatuur op de thermodynamische
schaal af te leiden. Daarna werd de inter
nationale temperatuurschaal besproken,
zooals deze in 1927 door de 7de „Conference
générale des poids et mesures" is gedefini
eerd, benevens de wijzigingsvoorstellen,
welke door het comité consultatlf pour la
Ihermométrie in zijn in Juli van dit jaar
gehouden vergaderingen zijn aangenomen,
en aan de conférence generale zijn voorge
legd.
Als tweede spreker werd het woord ge
voerd door den heer W. P. J. Llgnac alhier,
die de middelen besprak voor het meten van
drag, zeide de woordvoerder, dat de Ja
pansche regeering bereid is. met de Sovjet-
Unie te onderhandelen over de hangende
kwesties, daaronder begrepen het sluiten
van een handelsverdrag.
JAPAN EN ENGELAND.
In een onderhoud, dat de hoofdredac
teur van de „Asahi" j.l. Woensdag in Dow-
ningstreet gehad heeft met Chamberlain,
zou deze verklaard hebben: indien Japan
een bewijs geeft van zijn begrip voor de
wettige rechten en belangen van Oroot-
Brlttannle. zal het Engelsche volk bereid
zijn zijn houding van tegenstand jegens
Japan te herzien. De Engelschen staan al
tijd klaar om naar reden te luisteren en
blijven niet eeuwig over hetzelfde thema
koppen.
De „Asahi" wijst er op. dat dit het eer
ste interview is. dat Chamberlain verleend
heeft aan een buitenlandschen correspon
dent sedert de conferentie van München.
Sprekende over de Engelsch-Japansche
betrekkingen zeide Chamberlain nog. dat
hij bereid was alle voorstellen te bestu-
deeren, welke deze betrekkingen kunnen
verbeteren.
temperaturen van vloeibaar helium, dit be-
teekent beneden 5,2 graden Kelvin, dus
slechts een paar graden boven het absolute
nulpunt. De dampspannlngsmetlngen aan
het vloeibare helium worden nader behan
deld daar deze nauwkeurig kunnen worden
verricht en dan als basis dienen kunnen
voor verschillende, electrische thermometers
Verder deelde de spreker twee nieuwe for
mules mee, die het verband beschrijven, dat
tusschen 2,19 graden Kelvin en 4.20 graden
Keivin bestaat tusschen de dampspanning
van het helium en de temperatuur Tenslotte
werden experimenten besproken, die thans
nog worden verricht teneinde na te gaan,
of er met recht op theoretische gronden
twijfel is gerezen aan de dampspannings-
waarden beneden 1.6 graden Kelvin.
De morgenzitting werd besloten met een
voordracht van prof. H. B G. Casimir al
hier, die sprak over temperaturen beneden 1
graad Kelvin, dit is dus vlak bij het abso
lute nulpunt. De magnetische methode stelt
ons in staat temperaturen van de orde van
eenige honderdsten, ja zelfs eenige duizend-
sten, van een graad boven het absolute
nulpunt te bereiken. Het probleem deze
temperaturen te meten, d.w.z. het verband
te vinden tusschen de temperatuur en een
meetbare physlsche eigenschap, kan op ver
schillende wijze worden .aangepakt. Eener-
zijds kan men trachten een dergelijk ver
band langs theoretischen weg af te leider.,
anderzijds is het mogelijk dit te vinden door
toepassing van de grondbeginselen der ther
modynamica,. in dit geval is nog een aantal
vrij uiteenloopende experlmenteele metho
des mogelijk.
In de hierop volgende discussie werd o.a.
nader besproken ln hoeverre men bü de
experimenten de onderstelde, geïdealiseerde
omstandigheden kan benaderen.
Vervolgens vereenigden zich ruim 70 der
aanwezigen aan den koffiemaaltijd.
In de middagzitting, welke gepresideerd
werd door prof. dr. W J. de Haas alhier,
werd het woord gevoerd door sprekers van
buiten Leiden. Eerst behandelde dr. W. dc
Groot uit Eindhoven de internationale
temperatuurschaal voor temperaturen bo
ven 1000 gr. Celsius. Deze is vastgelegd door
het smeltpunt van goud (1063 gr. Celsius)
en door de stralingsformule van Wien. De
bepalingen van het smeltpunt van platina
(1773,5 gr. Celsius) door drie verschillende
laboratoria stemmen op deze sohaal tot op
0.5 graden Celsius met elkaar overeen. De
waarde van de in de formule van Wien
voorkomende constante C, is nog aan
kritiek onderhevig. De onzekerheid in de
grootte dezer constante, die samenhangt
met de onzekerheden in enkele fundamen
teele natuurconstanten, heeft bij 1773 gr.
Celsius een onzekerheid van 3 a 4 graden
Celsius in het smeltpunt tengevolge.
Hierna sprak de heer J. G. Hagedoorn
uit Utrecht over optische pyrometrie. Het
is mogelijk dc helderheid van een stralend
lichaam bij elke golflengte in absolute
maat te meten met behuio van een spek-
traalpyiometer, welke geijkt is volgens me
thoden, die ontwikkeld zijn ln het
LEIDSCHE SPEELTUINVEREENIGING
„ZUIDERKWARTIER".
Kinderfeest.
In de Stadsgehoorzaal vierden Zaterdag
middag de kinderen van bovengenoemde
vereenlging het z.g. zomerfeest. Om 2 uur
opende de waarn. voorzitter, de heer SpiJ
ker, met een hartelijk welkom aan alle
aanwezigen (waaronder vele ouders) ln het
bijzonder tot de afgevaardigden der fede
ratie en zustervereenlgtngen, alsmede de
besturen van de woningbouwver. „Ons
Doel" en de „Tulnstadwljk". Dit zomerfeest
dat ieder Jaar in Juli wordt gevierd, is tot
heden uitgesteld, omdat de tuin door het
gemeentebestuur kort te" "voren van een
nieuwe bedekking was voorzien en mede
door het afkondigen der mobilisatie. Het
bestuur heeft echter gemeend den kinde
ren dit feest niet te mogen onthouden
Spr. hoopte dat ln verband met de hoo-
gere kosten, welke aan dit feest verbonden
zijn, vele ouders als lid zullen toetreden en
zij. die dit reeds zijn, niet voor de winter
maanden als lid zullen bedanken. Nadat
spr. allen een prettigen middag had toe-
gewenscht, werd een aanvang gemaakt
met diverse spelen, waaraan prijzen ver
bonden waren, zooals kopslaan, trelnloopen.
zakloopen, mastklimmen. blokloopen enz.,
welke zeer in den smaak vielen. Tusschen-
tljds werden de kinderen eenige malen op
versnaperingen onthaald. Na alfoop dezer
spelen werden nog eenige leuke films ver
toond.
Aan het eind van dezen middag kreeg de
heer Brouwer nog even gelegenheid pro
paganda te maken voor de korfbalvereni
ging. een onderafdeellng van „Zuiderkwar
tier".
Om zes uur sloot de voorzitter met een
woord van dank aan leidsters en leiders en
allen die medegewerkt hadden dezen pret
tigen, door muziek van „The Blue Rhythm
Boys" opgelulsterden middag, te doen sla
gen. Het bestuur kan er met voldoening
op terug zien.
OPENING DER TENTOONSTELLING VAK
WIJLEN DEN HEER ANTONY COERT.
BAZAAR CHR. JEUGDHULP.
Morgenmiddag wordt ln de bovenzaal
van het wljkgebouw „Rehoboth" aan het
Rapenburg een bazaar geopend, waarvan
de baten ten goede komen aan het suppie-
tlefonds der Ver „Chr. Jeugdhulp" aan
den Zoeterwoudsche Singel, en die twee
dagen zal duren.
Behalve een groot aantal practische en
fraaie voorwerpen vindt men er een ruime
sorteering baby- en kinderkleeding. ter
wijl er nog tal van andere middelen ln den
vorm van „attracties" worden toegepast
om het geld uit de zakken der bezoekers
en bezoeksters 'te doen verhulzen naar de
noodlijdende kas van „Jeugdhulp".
Woensdagmiddag U er voor de Jeugd een
poppenkastvoorstelling georganiseerd, ter
wijl de ouderen hun hart en maag kunnen
ophalen aan oliebollen.
HET ZONDAGSCHE RIJVERBOD.
De politie alhier heeft gisteren weer één
auto en één motorrijwiel in beslag genomen,
waarvan de bestuurders niet gerechtigd
waren om op Zondag van hun voertuig ge
bruik te maken.
DE WERKLOOSHEID.
Alg. Totaal 2640. 3 Nov. 1938 3998 4 Nov.
1937 4539.
Ben 14. Ged Workloozen en 329 in werkver
schaffing.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het Candidaatsexamen
Ned. Indisch recht, de heeren W. Pomes
(Den Haagl en K. J. P. Michielsen (Noord-
wijk I.
Het Prov. Kerkbestuur van Noord-
Holland heeft tot de Evangeliebediening in
de Ned Herv. Kerk toegelaten den heer
mr. G. D. Boerlage, cand. aan de Univer
siteit alhier.
In de Lakenhal.
Een zeer groot aantal genoodlgden had
zich Zaterdagmiddag in de Overvoordezaii
van de Lakenhal verzameld, om getuige te
zijn van het feit. dat de gemeente het laat
ste werk van den heer Coert op plechtige
wijze in bezit zou nemen en van de opening
der daaraan verbonden tentoonstelling.
Mr. A. F. L. 11. Tepe, wethouder van on.
derwijs. nam in zijn kwaliteit als voorzit
ter van de Commissie voor de Lakenhal het
woord om het werk ln ontvangst te nemen.
Mr. Tepe begon er aan te herinneren, dat
de heer Coert op 30 Dec. 1937. toen hij zijn
functie van directeur van de Lakenhal
overdroeg aan den heer Pellnck geen reden
had, te vermoeden, dat zijn rust van zoo
korten duur zou zijn. In blakende gezond
heid en vol van plannen vertrok hij naar
het Zuiden, vanwaar ons in Februari van
dit jaar de tijding van zijn overlijden be
reikte, zoodat wij opnieuw herinnerd wer
den aan de IJdelheid van menschelijke hoop
en berekening. Diep schokkend was deze
tijding voor zijn weduwe en overige nabe
staanden.
Te Leiden rees de twijfel, of de belofte,
die de kunstenaar bi) zijn vertrek had gr-
fy-veri, een schilderij voor de Lakenhal te
zullen vervaardigen wel vervuld had kun
nen worden. Immers toen hij ons verliet,
moest het werk nog gemaakt worden. Spoe
dig evenwel bleek, dat het werk reeds in
vergevorderden staat van voltooiing ver
keerde. Met gemengde gevoelens kunnen
wij het thans aanvaarden. Het stemt ons
weemoedig, dat de kunstenaar niet zei!
van deze overdracht getuige kan zijn, doch
tegelijkertijd rijst ln ons groote dankbaar
heid Want er blijkt weer uit hoe zeer hij
schilder was en hoezeer hij Leiden en de
Lakenhal liefhad. In Noord-Afrika. waar
de hemel zoo geheel anders is, heeft hij
kans gezien, de Leldsche sfeer en de ty-
pische Leldsche grachtjes te kennen. Al
heeft het werk geen afzonderlijke topogra
fische of historische beteekenls, het is ka
rakteristiek voor een deel van onze goedr
stad.
Het spreek; wel vanzelf, dat de overname
niet zonder eenige plichtpleging mocht ge
schieden. Daarom is het ons een genoegen
mevr. Coert hier aanwezig te zien in haar
oude en welvertrouwde rol van chatelaine
Als de Lakenhal internationale bekendheid
heeft, dan is dat niet alleen door datgene
wat zij biedt, doch ook doordat mevr. Coert
bij tallooze recepties als gastvrouwe ont
ving en dat deed met bijzondere gratie. Het
moge thans uit eerbied en plételt zijn, dat
wij haar op dit uur nogmaals als zoodanig
begroeten.
Spreker onthulde nu de schilderij, die wij
reeds hebben besproken, terwijl mevr.
Coert een tuil bloemen ontving.
Hierna nam de directeur van de Laken
hal, de heer E. Pellnck het woord, die onge
veer het volgende zeide: Wanneer het laat
ste werk van een kunstenaar aan een mu
seum wordt overgedragen, mogen d(
toehoorders verwachten iets te zullen ver
nemen over de kwaliteiten niet alleen van
het schilderstuk, dat wordt overgedragen,
maar ook over het overige werk van den
meester. Ik moet u evenwel in dit opzicht
teleurstellen en wel om de volgende reden.
Het werk, dat u aanstonds zult zien, is
een keuze uit het weinige dat Antony Court
tot ons liet komen. Het is uitsluitend ont
staan uit het verlangen een famllilid o!
vriend een genoegen te doen. Coert zeil
noemde ze „schetsen". Aan de hand hier
van moeten wij ons van een volledig oor
deel onthouden. Niettemin toonen ze oni
zulk een visie en vooral een liefde voor het
onderwerp, dat wij het moeten betreuren,
dat ons tengevolge van Coerts scherpe zelf-
critlek 7.oo weinig ter beschikking staat.
Deze zelfcrttlek is zijn werk meermalen
noodlottig geworden. Want slechts wat hij
aan familieleden ten geschenke had ge
geven bleef voor vernietiging gespaard.
.Dank zij de medewerking van de familie
Coert heeft de heer Pelinck tenslotte nog
een mooie verzameling bijeen kunnen
brengen. Hij heeft gemeend, dit te moeten
doèn. omdat de heer Coert een geheel uit
zonderlijke figuur was. Tengevolge van zijn
overdadige zelfcrltlek, heeft hij waarschijn
lijk de betrekking gezocht, waaraan hij de
laatste jaren zijn groote liefde gaf Mis
schien is het niemand beter dan spreker
gegeven, te overzien, welke vruchten zijn
arbeid voor de Lakenhal heeft afgeworpen,
Het is ontzaglijk veel, dank zij een aange
boren gevoel voor schoonheid, een groote
liefde voor het werk en een onvermoeide
werkkracht. Uit een brief, dateerend uit
het laatst van zijn leven schreef de heer
Coert: „Ik ben bezig met wasverven een
Leldsche gracht te schilderen, een bezig
heid, die zeer nuttig is, want ik durt du
prachtige land niet aan, het is overweldi
gend grootsch. Dat grachtje zal nog
wel een week of zes duren."
Het plotselinge einde heeft gemaakt, dat
het Leldsche grachtje onvoltooid achter
bleef. Doch zijn vriend, de heer J. C. Traai
die hem zoo door en door kende, heeft ds
laatste toetsen aangebracht. Spreker is e'
van overtuigd, dat het werk van den schil
der juist door zijn zelfcrltlek nimmer vol
tooid zou zijn geworden. In dit opzicht mo
gen we ons misschien gelukkig prijzen. Het
is nu tot ons gekomen getuigenis afleggend
van een onvergelijkelijk liefde voor het
beeld van Leiden, de stad waarvan de
schoonheid en de geschiedenis hem uiter
mate dierbaar was. Ook de heer Pellnck
brengt ten slotte zijn dank aan mevr. Court
Hierna ging men de tentoonstelling ee"
zichtigen. terwijl onderwijl de thee wera
geserveerd.
Onder de talrijke aanwezigen merkten
wij op: behalve de reeds genoemden heeren
prof. dr. W. Martin ,A. Krantz. J. H.
Manders en T. Groeneveld, leden en oen
heer F. G. Rosier, secretaris van de Com
missie voor de Lakenhal; uit Academisch
kringen prof. dr. L. Knappert, prof. dr. A-
W. Byvanck, prof. jhr. mr. dr. W. J.M.v*n
Eysinga. prof. dr. J. W. Muller, wcthoudc
M. G. Verwey, mevr. C, van Iterson-Knopt»
en den heer E. Bouwmeester voor Ar
Aemulae, de heeren L. Verkoren en M. o-
van Doorn van „De Kunst om de Kunst'
eerstgenoemde ook namens de Lcidscn
Kunstvereeniging, den voorzitter van
Vereeniging van Teekenleeraren den nc
A. J. M. van Dijk, dén heer A, Krantz
waarn. voorzitter, verder kunstenaars
kunstliefhebbers als den schilder «ïno
horst, dr. J. J. de Gelder en zeer vele ander
Op de tentoonstelling komen wij n"0
terug. 2—1
