Het wapenembargo
Amerika wordt opgeheven
VRIJDAG 3 NOVEMBER 1939
No. 24421
in
La Source de Nouveauté
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
Overzicht
80ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Ook Huis van afgevaardigden voor Roosevelt
Italiaansch-Grieksch
vriendschapsverdrag
In Engeland
Dit nummer bestaat uit VIER bladen
EERSTE BLAD
Speciale aanbieding in groote maten
De strijd in het Westen
De Poolsche regeering
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 Cts. per regel toot advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons BlAd gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bi) maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Naordemdsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zlln:
per 3 maanden (.3.39
per week .^7.".'."!.' f. O.li
Franco per post f.2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f.0 80 per 3 mndj
Het Amerikaansche Huis van Afgevaar
digden heeft gisteren de debatten over de
wijziging van de neutraliteitswet voort
gezet.
Aan het Huis werden drie moties voor
gelegd. welke Instructies bevatten voor de
vertegenwoordigers van het Huls in de
commissie uil Huis en Senaat, welke de
meeningsverschlllen uit den weg moet
ruimen.
De eerste motie, voorgesteld door Shan-
ley. hield in, dat de afgevaardigden van
het Huis handhaving van het embargo op
wapens moesten bepleiten.
De tweede motie, afkomstig van Voorys
bepleitte een embargo op wapens en am
munitie, doch niet op vliegtuigen en an
dere niet-doodelijke oorlogswerktuigen.
De derde motie, voorgesteld door Wol-
cott, bepleitte een amendement dat fede
ralen agentschappen verbiedt credieten te
verleenen aan oorlogvoerenden.
De motie van Woicott ls verworpen met
228 tegen 196 stemmen.
De motie van Voorys werd eveneens ver
worpen en wel met 245 tegen 179 stemmen
Deze laatste stemming werd beschouwd
als de eerste proefstemming voor het em
bargo, omdat een dergelijk amendement
in Juni door het Huis was aangenomen
met 214 tegen 173 stemmen.
Ten slotte werd de motie van Shan-
ley tot handhaving van het wapen
embargo met 242 tegen 181 stemmen
verworpen. Het staat daarmede prac-
tisch vast, dat het embargo volledig
zal verdwijnen uit de neutraliteitswet.
Hierna werden de gedelegeerden be
noemd voor de gemengde commissie uit
vertegenwoordigers van Huis en Senaat,
die tot taak zal hebben den definitieven
tekst op te stellen van de neutraliteitswet
'39, welke ter definitieve goedkeuring aan
Kamer en Senaat zal worden voorgelegd.
Deze tekst zal over het geheel het ont
werp Pitbman volgen, dat een opheffing
van het embargo op wapens en munitie
voor oorlogvoerenden inhoudt benevens
beperkingen voor de Amerikaansche
scheepvaart en de „betaal en haal"-clau-
sule.
Ook de Senaat heeft zijn vertegenwoor
digers voor deze commissie benoemd. Aan
gewezen werden de democratische sena
toren Pittrr.an, George Wagner en Conally,
benevens de republikeinen Borah en
Johnson.
De door den Senaat en het Huis van
Afgevaardigden goedgekeurde teksten ver
schillen slechts op één detailpunt. De gis
teren goedgekeurde tekst voorziet slechts
in opheffing van het embargo, de tekst
van den senaat behelst een volledige neu-
traliteitswetgeving. Beide teksten behel
zen de „betaal en haal"-clausule.
In regeeringskringen heeft men goede
hoop, dat een overeenstemming tot stand
tal komen over één tekst tusschen beide
Huizen. De gemengde commissie, die he
denmiddag bijeen zal komen, zal dus een
eenvoudige taak hebben, in het met elkan
der in overeenstemming brengen van de
'bejde teksten.
Zoodra de definitieve tekst zal zijn ge
redigeerd. zal deze worden voorgelegd aan
de goedkeuring va nden Senaat, vanavond
of morgenochtend in een vergadering, die
net einde zal vormen van een historische
zitting van het Congres.
De Vereenigde Staten zijn een nieuw
tijdvak ingetreden, hetwelk hun houding
en gedrag tegenover het Europeesche con
flict zal ophelderen.
Men wijst er op, dat de opheffing van
het embargo aanzienlijke faciliteiten zal
verleenen aan de geallieerden voor hun
zpprovisionneering in de Ver. St. en aan
hun zaak een moreele kracht geeft, welk
belang men niet zal onderschatten.
- voorzitter van het Huls, Bankhead,
erkende, dat door opheffing van het em
bargo Engeland en Frankrijk bevoordeeld
zouden worden, doch zeide, dat deze hulp
natuurlijk was, want, indien men de keuze
had tusschen de totalitaire en de democra
tische regeeringen, ging de sympathie van
het Amerikaansche volk uit naar Engeland
an Frankrijk.
„New York Herald Tribune" schrijft:
De natie heeft niet geloofd, dat dit een stap
'n de richting van oorlog is, doch eenvoudig
een rationeele en practische herziening
•an de politiek, ten einde beter het hoofd
je bieden aan de problemen, welke de oor-
'og moet medebrengen. Het was in dien
•eest, dat de Senaat de wet heeft aangeno
men en het Huis nu zijn voornemen heeft
gesproken mede te werken. Noch de wet,
noen de stemmencijfers hebben een ver
reikende beteekenis.
Zooals reeds was aangekondigd is een
Vj'eksch—Italiaansch vriendschapsverdrag
De Grieksche premier heeft aan de Ita-
liaansche legatie te Athene de volgende nota
doen toekomen:
Ik heb de eer te Uwer kennis te brengen,
dat de Grieksche regeering acte genomen
heeft van de mededeeling, die gij mij hebt
gezonden overeenkomstig de instructies van
den Duce en waarvan de Grieksche regee
ring den geest hoogelijk gewaardeerd heeft.
De nieuwe verzekeringen daarin neergelegd,
die getuige afleggen van de vriendschappe
lijke genegenheid van Italië jegens Grieken
land, zijn met zeer levendige voldoening
ontvangen.
Deze vriendschappelijke gevoelens beant
woorden geheel aan de gevoelens, die Grie
kenland ten aanzien van Italië koestert. Zij
hebben een hartelijke atmosfeer tusschen
onze beide landen geschapen. Het spontane
gebaar van het hoofd van de Italiaansche
regeering om de Italiaansche troepen te ver
wijderen van de Grieksch—Albaneesche
grens heeft het Grieksche volk diep getrof
fen. dat met levendige sympathie de po
gingen van den Duce tot handhaving van
den vrede volgt. Het ls bijzonder gevoelig
voor de gevoelens, welke dit gebaar hebben
ingegeven.
De koninklijke Grieksche regeering heeft
zich gehaast dienovereenkomstige militaire
maatregelen te nemen.
De Grieksche regeering prijst zich geluk
kig deze gelegenheid te kunnen aangrijpen
om nogmaals haar bedoeling te bevestigen
tot voortzetting van de vredespolitiek, waar
aan zij blijft verbonden en haar ernstige
wensch te uiten om tusschen Italië en Grie
kenland een nieuwe periode van vriendschap
en samenwerking tot stand te zien komen
op grondslag van het grootste wederzijdsche
vertrouwen.
Met deze politiek als richtsnoer en over
tuigd. dat deze geheel gedeeld wordt door
de Italiaansche regeering koestert de Griek
sche regeering de krachtige hoop. dat de
ontwikkeling van den internationalen toe
stand den beiden regeeringen in de toekomst
de gelegenheid zal verschaffen aan haar be
trekkingen den meest concreten vorm te
geven met het oog op een vertrouwelijke en
vruchtbare samenwerking op alle gebieden.
Inmiddels ls de Grieksche regeering beslo
ten zich te laten leiden door de beginselen
van vriendschap en samenwerking, vervat in
het verdrag van vriendschap en verzoening
en tot rechtelijke regeling geteekend 23 Sep
tember 1938 tusschen Italië en Griekenland.
In een ontvangst-nota heeft de Italiaan
sche regeering uitdrukking gegeven aan
dezelfde vriendschappelijke gevoelens en de
wensch uitgesproken, dat de ontwikkeling
van den internationalen toestand aan de
Italiaansch-Grieksche betrekkingen zal toe
staan een meer tastbaren vorm te geven.
grijpelljk is. In 1932 heeft de sovjet-Unie een
verdrag van non-agressie gesloten met Po
len. Polen heeft dit verdrag steeds nauw
gezet geëerbiedigd, het heeft de talrijke
voorstellen van Duitschland tot een Duitsch-
Poolsche samenwerking tegen Rusland ver
worpen.
Toen tegen het einde van 1938 na de an
nexatie van het Sudentenland de bedoelin
gen van Duitschland jegens Oost-Europa
steeds dreigender werden, werd het niet-
aanvals-verdrag bevestigd door het protocol
van Moskou van 26 November 1938. Nog op
21 Maart 1939 heeft von Ribben'trop in het
historische onderhoud met den Poolschen
ambassadeur te Berlijn een plan uiteengezet
tot een Duitsch-Poolsche samenwerking op
groote schaal tegen Rusland en weer wilde
Polen er niets van weten.
Als dank heeft de sovjet-Unie de eerste
gelegenheid aangegrepen om zich te ver
staan met Hitler-Duitschiand en Polen een
dolkstoot in den rug te geven. Dit noemt
Molotof in zijn rede een politiek van vrede
en het steunen van den Dultschen wensch
tot vrede.
Ook kan niemand de woorden van Molo
tof inzake de bevrijding van de bevolking
in het door de Sovjet-Unie bezette gebied
ernstig te nemen. Deze bevolking is niet
Russisch, zij is grootendeels roomsch-katho-'
liek en beschouwt de bolsjewieken als een
geesel. De arrestaties van Poolsche, Oekrain-
sche of wit-Russische en Roetheensche po
litici zijn welsprekender dan de bevestigin
gen van Molotof.
Bovendien vormen de communistische po
litiek en de zoogenaamde bevrijding een
hoofdstuk apart, dat voldoende bekend is.
RESIDENTIE-ORKEST.
Noëla Cousin (viool).
Frits Schuurman (dirigent).
Zoeterwoudscbe Singel 10 - Tel. 24573.
2166
(Ingez. Med.)
HET FRANSCHE LEGERBERICHT.
Het Fransche legerbericht van heden
ochtend luidt: Een kalme nacht. Vuur van
artillerie en infanterie.
Den tweeden November werd een Duitsch
tweemotorlg verkenningsvliegtuig boven ons
grondgebied door een Britsch jachtvliegtuig
omlaaggeschoten.
Uit andere gegevens blijkt, dat dit is ge
beurd dicht bij de Belgische grens. Drie
vliegtuigen werden boven België waargeno
men. gaande in Westelijke richting. Bij
Hagebouck werd het vernielde Duitsche
vliegtuig door twee Engelsche vliegers aan
gevallen. Het gevecht duurde slechts kort.
Aan boord bevonden zich vier personen.
De vlieger werd gedood, een officier werd in
den rug gewond door een kogel en de beide
anderen bleven ongedeerd. Zij werden
krijgsgevangen genomen.
Het toestel had geen enkele bom aan
boord.
De in Frankrijk gevestigde Poolsche regee-
ring verplaatst haar hoofdkwartier uit
Parijs naar Angres. zoo is medegedeeld door
een radiouitzending in de Poolsche taal door
den Franschen omroep. De Poolsche eerste
minster. Sikorski, die tevens opperbevelheb
ber is van het Poolsche leger, zal echter ln
Parijs blijven, teneinde in voortdurend con
tact te staan met het Fransche ministerie
van oorlog en met het opperbevel. Ook het
Poolsche ministerie van oorlog blijft ln Pa
rijs. De omroeper voegde hieraan toe. dat
het Poolsche leger vorderingen maakt en
dat verscheidene duizenden man reeds ge-
recruteerd zijn.
Het Poolsche Telegraaf-agentschap zegt
ten aanzien van dc rede van volkscommis
saris Molotof. dat dc passages, welke Polen
LABOUR, WENSCHT UITGEBREIDE
RANTSOENEERING.
De labourfractie heeft ln het Lagerhuis
een motie ingediend, waarin wordt aange
drongen op onmiddellijke toepassing van
een uitgebreid stelsel van rantsoeneering. De
motie zal Woensdag ln het Lagerhuis be
handeld worden.
De arbeiderspartij staat op het stand
punt, dat een rantsoenstelsel, hoewel er in
het algemeen voldoende voorraden zijn,
een billijker distributie zou verzekeren en
ongewenschte prijsstijging zou voorkomen.
Morrison, die namens (Ie regeering zal
spreken, zal waarschijnlijk betoogen. dat
de meerderheid van het publiek zoo weinig
mogelijk rantsoeneering wenscht.
DE EVACUATIE.
In het lagerhuis heeft de minister van
gezondheid, Elliot, mededeelingen gedaan
over de evacuatie
Hij zeide. dat driekwart millioen kinde
ren zonder hun ouders, 542.000 moeders en
jonge kinderen, 12.000 aanstaande moeders
en 7.000 anderen geëvacueerd zijn. Al deze
volwassenen en kinderen, zijn binnen vier
dagen naar hun nieuwe verblijfplaats ge
bracht, zonder dat zich een enkel ongeluk
heeft voorgedaan.
De grondslag van het stelsel is inkwar
tiering.
Verder wordt zoo mogelijk gebruik ge
maakt van kampen en leegstaande huizen.
De helft der moeders en meer dan 78 pCt.
der kinderen zijn op hun nieuwe verblijf
plaats gebleven.
EUiot zeide nog. dat men hier een exodus
heeft beleefd, grooter dan die der Joden uit
Egypte, een verhuizing van een leger, tien
maal zoo groot als het Britsche hulpcorps,
dat onlangs naar Frankrijk is gezonden.
HERDENKINGEN.
In geheel Frankrijk zijn gisteren de doo-
den uit den oorlog 1914/1918 herdacht.
Te Ajacclo op Corsica werden bloemen
gelegd op het graf van den onbekenden
soldaat door de consuls van Groot-Brit-
tannië en Italië.
Te Nice legde het Fransch-Oostenrijk-
sche comité onder leiding van prins Star
hemberg. een krans neer op het graf van
den onbekenden soldaat.
De Engelsche Koning heeft, opdracht ge
geven, dat voor den krans, welken hij op wa
penstilstandsdag (11 November» aan den
voet van het oorlogsgedenkteeken zal neer
leggen, dit jaar zoowel Fransche korenbloe-
BINNENLAND.
Ons Parlementair Overzicht. (3e Blad).
Voorloopig verslag der Tweede Kamer over
Binnenlandscbe Zaken. (3e Blad).
De samenstelling van het bondselftal voor
den voetbalwedstrijd te Rotterdam.
(Sport, 4e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Zeer geringe affaire - Kleurlooze markt
Onbewogen koersverloop - Amerikanen
nauwelijks veranderd - Beleggingen
kalm,
Noëla Cousin.
Een stampvolle Stadsgehoorzaal begroette
het Residentie-orkest en zijn huidigen di
rigent Frits Schuurman bij dit eer
ste concert in het nieuwe seizoen:
verheugend verschijnsel! Wij wezen er reeds
eerder op. hoe in dezen oorlogstijd de
menschheid meer dan ooit behoefte schijnt
te gevoelen, zich geestelijk te verheffen.
Dit komt thans ook tot uiting door de
overgroote belangstelling voor de nieuwe
concertenserie, die in menig opzicnt uit
stekend is ingezet.
Toch was het een avond, die verdeelde
voldoening gaf: boeiend na de pauze, daar
vóór echter minder.
Wij beginnen met hetgeen ons pakte:
daar was allereerst de hier zoo gaarne ge
hoorde Fransche violiste Noëla Cousin in
het niet dikwijls gespeelde viool-concert in
F moll van Lalo, dat. hoewel het zeker niet
die brillante hoogte bereikt als de meer ge
speelde Espagnole. toch virtuose en uiterst
charmeerende kwaliteiten bevat. Dankbaar
voor de violiste, minder voor het orkest, dat
hier een zuiver begeleidende functie heeft.
Noëla Cousin heeft zich speciaal in de
innige Romance onderscheiden en daarmee
den diepsten indruk gegeven. In zeker op-
zich merkwaardig, dat juist een violiste,
wier klankrijke, mannelijke streek, die an
ders soms naar het forsche neigt, hierin
zulk vloeiend beheerscht en teeder ge
nuanceerd spel gaf.
Minder gelukkig was zij voor ons gevoel
nog in het spiritueele Allegro con fuoco,
dat wij ons rhytmisch markanter, krach
tiger geprofileerd en met meer tempera
mentvol élan denken. Hier tintelde
het nog niet voldoende. Niettemin
plaatste deze gerijpte violiste, wier aller
gunstigste eigenschappen ruimschoots be
kend zijn, de Lalo-compositie op hoog
niveau.
Het was alsof Schuurman, die zich als
dirigent in gelukkigen zin ontwikkelt, door
dit concert, de inspiratie had ontvangen
om met Débussy's trilogie ..La Mer" aan
dezen avond een climax te geven. Naast
een zeer zorgvuldige voorbereiding, trof
hier in ruime mate het zuiver aanvoelen
van den fantasievollen geest dezer beelden
van een onstuimige, dan weer kalme zee,
gehuld in fel-lichte of donker-sombere
kleuren. Immer beweeglijk is dit spel der
BUITENLAND.
Chamberlain's week-rapport brengt geen
nieuws. (Ie Blad). t
Onze Romeinsche medewerker over Italië's
houding. (4e Blad).
Het Amerikaansche Huis van Afgevaar
digden aanvaapdt de neutraliteitswet.
(Ie Blad).
ZEE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
men als de in Engeland gebruikelijke klap
rozen van het z.g. Haig-fonds, zullen wor
den gebruikt. Gisteren is een zending van
100.000 korenbloemen uit Parijs per vlieg
tuig ln Londen aangekomen. De bloemen
waren gezonden als gebaar van vriend
schap door de Fransche oud-strijders.
WEER RUST!
tof vl iciiuauiiciijövciuiag .bcuia iviuiulujl u«.i ut jjaoaaged, wcikc r-uicu
t stand gekomen, welk feit in beide landen betreffen blijk geven van een nauw ver-
voldoening is begroet. holen verlegenheid, welke evenwel zeer be-
De wereld wacht weer. Waarop? Het ls
bijkans niet te definieeren Aan het front
blijft het stil en op het diplomatieke strijd-
tooneel heerscht een schijnbare rust.
De Finsche pers bericht uit Moskou, dat
gisteren aldaar nog geen besprekingen met
de Russische regeeringsvertegenwoordigers.
zijn gehouden. De Finsche delegatie heeft
de plenaire bijeenkomst van den oppersten
sovjet bijgewoond.
Haast wordt dus te Moskou niet gemaakt.
Of dat als een klein teeken ten goede mag
worden opgevat? Laat ons te dien aanzien
voorzichtig blijven.
De nieuwe Italiaansche ministers en on
derstaatssecretarissen zullen vandaag
plechtig hun functies aanvaarden.
De ministers zullen ten overstaan van
den koning en keizer worden beëedigd, de
onderstaatssecretarissen zullen ten over
staan van Mussolini den eed afleggen.
Of spoedig iets van deze ..aflossing van
de wacht" in Italië te bemerken zal zijn?
De „Basler Nachrichten" bestudeert in
een hoofdartikel den toestand in Zuid-
Oost Europa en schrijft te dien aanzien,
dat steeds meer blijkt, dat Bulgarije een
andere politiek volgt dan de overige Bal-
kanlanden. Het is niet twijfelachtig of So
fia poogt zich nauwer aan te sluiten bij
de politiek van Moskou. Men heeft opge
merkt. dat bij de laatste besprekingen over
de vorming van een regeering ook de lei
der van de socialisten werd geraadpleegd.
Onpartijdige waarnemers meenen zelfs
op te merken, dat in Bulgarije het com
munisme, dat tot nu toe met alle kracht,
waarover de regeering beschikte, werd klein
gehouden, weer opleeft.
Wanneer men thans, als in den tijd dei-
Tsaren, spreekt over het pan-Slavisme in
Bulgarije, dan is dit misschien in de hoop
te ontkomen aan den politieken en econo-
mischen druk. welken Berlijn uitoefent en
welke voor de groote meerderheid van de
bevolking ondraaglijk ls.
Zwaarbewolkt tot betrokken met
plaatselijke mist. Nu en dan
eenigc regen of motregen. Zelfde
temperatuur. Zwakke tot matige
Zuid-Oostelijke tot Zuidel. wind.
aanrollende en keerende golven, zijn de
samenspraken tusschen wind en water,
door Debussy beluisterd met open oor en
hart voor de zuiverheid der natuur.
Schuurman, wien speciaal de Fransche
muziek bijzonder goed ligt. wijdde ons
reeds voor een groot deel in tot de myste
riën der zee en gaf deze bespiegelende
indrukken fijnzinnig en in rijke schakee
ring weer. al zal hier natuurlijk een lang
duriger samenwerking nog betere resulta
ten tot gevolg hebben. Hier wordt van het
orkest niet slechts geestelijk, doch ook tech
nisch ontzettend veel gevergd; tot onze
voldoening constateerdenwij, dat in dit
opzicht reeds veel bereikt was.
Minder enthousiast waren wij over Beet
hoven's Tweede: opvatting, zoowel als uit
voering waren hier te schoolsch, zonder
voldoende diepte. Daarbij liet de techni
sche afwerking nog te wenschen. zich o.a.
uitend in ongelijke of te late Inzetten. Een
werk als dit. veel gehoord als het is en
volgens de visie van Beethovenkenners bij
uitnemendheid, kan tegenwoordig slechts
in een perfecte interpretatie voldoening
schenken en daaraan ontbrak het helaas
neg wel eens.
Als „noviteit" hoorden wij als inzet van
dit programme de zesde Sonate van den
beroemden En-clschen componist Henry
Purcell (16581695): de Chaconne in G-
moll. arrangement van W. Gillies Whit-
taker. (drie vioolpartijen, alten, celli en
contrabassen!Door een voor ons gevoel te
z*ore bc-ting is het werk geheel aan den
stijl van den tlid onttrokken, al genoot zij
qua uitvoering een voorname en evenwich
tige vertolking, die de duidelijke structuur
dezer belangrijke compositie helder be
lichtte. Schuurman gaf aan het geheel een
rhytmische. zoowel als dynamische be
wogenheid. die birionder wist te boeien. De
waardige en breede monumentaliteit van
het slot dezer talrijke variaties maakte
grooten indruk.
Wij waren zeker erkentelijk voor dezë
kennismaking, al is de vraag gewettigd, of
een werkelijke ..noviteit", waarmee wij dan
bedoelen een compositie uit het heden, niet
eerder een plaats op het programma ver
diend had. Maar er komen nog meer con
certen: wie weet dus!