Het wapenembargo Amerika wordt opgeheven VRIJDAG 3 NOVEMBER 1939 No. 24421 in La Source de Nouveauté HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt Overzicht 80ste Jaargang DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Ook Huis van afgevaardigden voor Roosevelt Italiaansch-Grieksch vriendschapsverdrag In Engeland Dit nummer bestaat uit VIER bladen EERSTE BLAD Speciale aanbieding in groote maten De strijd in het Westen De Poolsche regeering verwacht LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 Cts. per regel toot advertenties uit Leiden en plaatsen waar agentschappen van ons BlAd gevestigd zijn. Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets. bi) maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven 10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. Bureau Naordemdsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54 PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zlln: per 3 maanden (.3.39 per week .^7.".'."!.' f. O.li Franco per post f.2:35 per 3 maanden portokosten. (voor binnenland f.0 80 per 3 mndj Het Amerikaansche Huis van Afgevaar digden heeft gisteren de debatten over de wijziging van de neutraliteitswet voort gezet. Aan het Huis werden drie moties voor gelegd. welke Instructies bevatten voor de vertegenwoordigers van het Huls in de commissie uil Huis en Senaat, welke de meeningsverschlllen uit den weg moet ruimen. De eerste motie, voorgesteld door Shan- ley. hield in, dat de afgevaardigden van het Huis handhaving van het embargo op wapens moesten bepleiten. De tweede motie, afkomstig van Voorys bepleitte een embargo op wapens en am munitie, doch niet op vliegtuigen en an dere niet-doodelijke oorlogswerktuigen. De derde motie, voorgesteld door Wol- cott, bepleitte een amendement dat fede ralen agentschappen verbiedt credieten te verleenen aan oorlogvoerenden. De motie van Woicott ls verworpen met 228 tegen 196 stemmen. De motie van Voorys werd eveneens ver worpen en wel met 245 tegen 179 stemmen Deze laatste stemming werd beschouwd als de eerste proefstemming voor het em bargo, omdat een dergelijk amendement in Juni door het Huis was aangenomen met 214 tegen 173 stemmen. Ten slotte werd de motie van Shan- ley tot handhaving van het wapen embargo met 242 tegen 181 stemmen verworpen. Het staat daarmede prac- tisch vast, dat het embargo volledig zal verdwijnen uit de neutraliteitswet. Hierna werden de gedelegeerden be noemd voor de gemengde commissie uit vertegenwoordigers van Huis en Senaat, die tot taak zal hebben den definitieven tekst op te stellen van de neutraliteitswet '39, welke ter definitieve goedkeuring aan Kamer en Senaat zal worden voorgelegd. Deze tekst zal over het geheel het ont werp Pitbman volgen, dat een opheffing van het embargo op wapens en munitie voor oorlogvoerenden inhoudt benevens beperkingen voor de Amerikaansche scheepvaart en de „betaal en haal"-clau- sule. Ook de Senaat heeft zijn vertegenwoor digers voor deze commissie benoemd. Aan gewezen werden de democratische sena toren Pittrr.an, George Wagner en Conally, benevens de republikeinen Borah en Johnson. De door den Senaat en het Huis van Afgevaardigden goedgekeurde teksten ver schillen slechts op één detailpunt. De gis teren goedgekeurde tekst voorziet slechts in opheffing van het embargo, de tekst van den senaat behelst een volledige neu- traliteitswetgeving. Beide teksten behel zen de „betaal en haal"-clausule. In regeeringskringen heeft men goede hoop, dat een overeenstemming tot stand tal komen over één tekst tusschen beide Huizen. De gemengde commissie, die he denmiddag bijeen zal komen, zal dus een eenvoudige taak hebben, in het met elkan der in overeenstemming brengen van de 'bejde teksten. Zoodra de definitieve tekst zal zijn ge redigeerd. zal deze worden voorgelegd aan de goedkeuring va nden Senaat, vanavond of morgenochtend in een vergadering, die net einde zal vormen van een historische zitting van het Congres. De Vereenigde Staten zijn een nieuw tijdvak ingetreden, hetwelk hun houding en gedrag tegenover het Europeesche con flict zal ophelderen. Men wijst er op, dat de opheffing van het embargo aanzienlijke faciliteiten zal verleenen aan de geallieerden voor hun zpprovisionneering in de Ver. St. en aan hun zaak een moreele kracht geeft, welk belang men niet zal onderschatten. - voorzitter van het Huls, Bankhead, erkende, dat door opheffing van het em bargo Engeland en Frankrijk bevoordeeld zouden worden, doch zeide, dat deze hulp natuurlijk was, want, indien men de keuze had tusschen de totalitaire en de democra tische regeeringen, ging de sympathie van het Amerikaansche volk uit naar Engeland an Frankrijk. „New York Herald Tribune" schrijft: De natie heeft niet geloofd, dat dit een stap 'n de richting van oorlog is, doch eenvoudig een rationeele en practische herziening •an de politiek, ten einde beter het hoofd je bieden aan de problemen, welke de oor- 'og moet medebrengen. Het was in dien •eest, dat de Senaat de wet heeft aangeno men en het Huis nu zijn voornemen heeft gesproken mede te werken. Noch de wet, noen de stemmencijfers hebben een ver reikende beteekenis. Zooals reeds was aangekondigd is een Vj'eksch—Italiaansch vriendschapsverdrag De Grieksche premier heeft aan de Ita- liaansche legatie te Athene de volgende nota doen toekomen: Ik heb de eer te Uwer kennis te brengen, dat de Grieksche regeering acte genomen heeft van de mededeeling, die gij mij hebt gezonden overeenkomstig de instructies van den Duce en waarvan de Grieksche regee ring den geest hoogelijk gewaardeerd heeft. De nieuwe verzekeringen daarin neergelegd, die getuige afleggen van de vriendschappe lijke genegenheid van Italië jegens Grieken land, zijn met zeer levendige voldoening ontvangen. Deze vriendschappelijke gevoelens beant woorden geheel aan de gevoelens, die Grie kenland ten aanzien van Italië koestert. Zij hebben een hartelijke atmosfeer tusschen onze beide landen geschapen. Het spontane gebaar van het hoofd van de Italiaansche regeering om de Italiaansche troepen te ver wijderen van de Grieksch—Albaneesche grens heeft het Grieksche volk diep getrof fen. dat met levendige sympathie de po gingen van den Duce tot handhaving van den vrede volgt. Het ls bijzonder gevoelig voor de gevoelens, welke dit gebaar hebben ingegeven. De koninklijke Grieksche regeering heeft zich gehaast dienovereenkomstige militaire maatregelen te nemen. De Grieksche regeering prijst zich geluk kig deze gelegenheid te kunnen aangrijpen om nogmaals haar bedoeling te bevestigen tot voortzetting van de vredespolitiek, waar aan zij blijft verbonden en haar ernstige wensch te uiten om tusschen Italië en Grie kenland een nieuwe periode van vriendschap en samenwerking tot stand te zien komen op grondslag van het grootste wederzijdsche vertrouwen. Met deze politiek als richtsnoer en over tuigd. dat deze geheel gedeeld wordt door de Italiaansche regeering koestert de Griek sche regeering de krachtige hoop. dat de ontwikkeling van den internationalen toe stand den beiden regeeringen in de toekomst de gelegenheid zal verschaffen aan haar be trekkingen den meest concreten vorm te geven met het oog op een vertrouwelijke en vruchtbare samenwerking op alle gebieden. Inmiddels ls de Grieksche regeering beslo ten zich te laten leiden door de beginselen van vriendschap en samenwerking, vervat in het verdrag van vriendschap en verzoening en tot rechtelijke regeling geteekend 23 Sep tember 1938 tusschen Italië en Griekenland. In een ontvangst-nota heeft de Italiaan sche regeering uitdrukking gegeven aan dezelfde vriendschappelijke gevoelens en de wensch uitgesproken, dat de ontwikkeling van den internationalen toestand aan de Italiaansch-Grieksche betrekkingen zal toe staan een meer tastbaren vorm te geven. grijpelljk is. In 1932 heeft de sovjet-Unie een verdrag van non-agressie gesloten met Po len. Polen heeft dit verdrag steeds nauw gezet geëerbiedigd, het heeft de talrijke voorstellen van Duitschland tot een Duitsch- Poolsche samenwerking tegen Rusland ver worpen. Toen tegen het einde van 1938 na de an nexatie van het Sudentenland de bedoelin gen van Duitschland jegens Oost-Europa steeds dreigender werden, werd het niet- aanvals-verdrag bevestigd door het protocol van Moskou van 26 November 1938. Nog op 21 Maart 1939 heeft von Ribben'trop in het historische onderhoud met den Poolschen ambassadeur te Berlijn een plan uiteengezet tot een Duitsch-Poolsche samenwerking op groote schaal tegen Rusland en weer wilde Polen er niets van weten. Als dank heeft de sovjet-Unie de eerste gelegenheid aangegrepen om zich te ver staan met Hitler-Duitschiand en Polen een dolkstoot in den rug te geven. Dit noemt Molotof in zijn rede een politiek van vrede en het steunen van den Dultschen wensch tot vrede. Ook kan niemand de woorden van Molo tof inzake de bevrijding van de bevolking in het door de Sovjet-Unie bezette gebied ernstig te nemen. Deze bevolking is niet Russisch, zij is grootendeels roomsch-katho-' liek en beschouwt de bolsjewieken als een geesel. De arrestaties van Poolsche, Oekrain- sche of wit-Russische en Roetheensche po litici zijn welsprekender dan de bevestigin gen van Molotof. Bovendien vormen de communistische po litiek en de zoogenaamde bevrijding een hoofdstuk apart, dat voldoende bekend is. RESIDENTIE-ORKEST. Noëla Cousin (viool). Frits Schuurman (dirigent). Zoeterwoudscbe Singel 10 - Tel. 24573. 2166 (Ingez. Med.) HET FRANSCHE LEGERBERICHT. Het Fransche legerbericht van heden ochtend luidt: Een kalme nacht. Vuur van artillerie en infanterie. Den tweeden November werd een Duitsch tweemotorlg verkenningsvliegtuig boven ons grondgebied door een Britsch jachtvliegtuig omlaaggeschoten. Uit andere gegevens blijkt, dat dit is ge beurd dicht bij de Belgische grens. Drie vliegtuigen werden boven België waargeno men. gaande in Westelijke richting. Bij Hagebouck werd het vernielde Duitsche vliegtuig door twee Engelsche vliegers aan gevallen. Het gevecht duurde slechts kort. Aan boord bevonden zich vier personen. De vlieger werd gedood, een officier werd in den rug gewond door een kogel en de beide anderen bleven ongedeerd. Zij werden krijgsgevangen genomen. Het toestel had geen enkele bom aan boord. De in Frankrijk gevestigde Poolsche regee- ring verplaatst haar hoofdkwartier uit Parijs naar Angres. zoo is medegedeeld door een radiouitzending in de Poolsche taal door den Franschen omroep. De Poolsche eerste minster. Sikorski, die tevens opperbevelheb ber is van het Poolsche leger, zal echter ln Parijs blijven, teneinde in voortdurend con tact te staan met het Fransche ministerie van oorlog en met het opperbevel. Ook het Poolsche ministerie van oorlog blijft ln Pa rijs. De omroeper voegde hieraan toe. dat het Poolsche leger vorderingen maakt en dat verscheidene duizenden man reeds ge- recruteerd zijn. Het Poolsche Telegraaf-agentschap zegt ten aanzien van dc rede van volkscommis saris Molotof. dat dc passages, welke Polen LABOUR, WENSCHT UITGEBREIDE RANTSOENEERING. De labourfractie heeft ln het Lagerhuis een motie ingediend, waarin wordt aange drongen op onmiddellijke toepassing van een uitgebreid stelsel van rantsoeneering. De motie zal Woensdag ln het Lagerhuis be handeld worden. De arbeiderspartij staat op het stand punt, dat een rantsoenstelsel, hoewel er in het algemeen voldoende voorraden zijn, een billijker distributie zou verzekeren en ongewenschte prijsstijging zou voorkomen. Morrison, die namens (Ie regeering zal spreken, zal waarschijnlijk betoogen. dat de meerderheid van het publiek zoo weinig mogelijk rantsoeneering wenscht. DE EVACUATIE. In het lagerhuis heeft de minister van gezondheid, Elliot, mededeelingen gedaan over de evacuatie Hij zeide. dat driekwart millioen kinde ren zonder hun ouders, 542.000 moeders en jonge kinderen, 12.000 aanstaande moeders en 7.000 anderen geëvacueerd zijn. Al deze volwassenen en kinderen, zijn binnen vier dagen naar hun nieuwe verblijfplaats ge bracht, zonder dat zich een enkel ongeluk heeft voorgedaan. De grondslag van het stelsel is inkwar tiering. Verder wordt zoo mogelijk gebruik ge maakt van kampen en leegstaande huizen. De helft der moeders en meer dan 78 pCt. der kinderen zijn op hun nieuwe verblijf plaats gebleven. EUiot zeide nog. dat men hier een exodus heeft beleefd, grooter dan die der Joden uit Egypte, een verhuizing van een leger, tien maal zoo groot als het Britsche hulpcorps, dat onlangs naar Frankrijk is gezonden. HERDENKINGEN. In geheel Frankrijk zijn gisteren de doo- den uit den oorlog 1914/1918 herdacht. Te Ajacclo op Corsica werden bloemen gelegd op het graf van den onbekenden soldaat door de consuls van Groot-Brit- tannië en Italië. Te Nice legde het Fransch-Oostenrijk- sche comité onder leiding van prins Star hemberg. een krans neer op het graf van den onbekenden soldaat. De Engelsche Koning heeft, opdracht ge geven, dat voor den krans, welken hij op wa penstilstandsdag (11 November» aan den voet van het oorlogsgedenkteeken zal neer leggen, dit jaar zoowel Fransche korenbloe- BINNENLAND. Ons Parlementair Overzicht. (3e Blad). Voorloopig verslag der Tweede Kamer over Binnenlandscbe Zaken. (3e Blad). De samenstelling van het bondselftal voor den voetbalwedstrijd te Rotterdam. (Sport, 4e Blad). AMSTERDAMSCHE BEURS. Zeer geringe affaire - Kleurlooze markt Onbewogen koersverloop - Amerikanen nauwelijks veranderd - Beleggingen kalm, Noëla Cousin. Een stampvolle Stadsgehoorzaal begroette het Residentie-orkest en zijn huidigen di rigent Frits Schuurman bij dit eer ste concert in het nieuwe seizoen: verheugend verschijnsel! Wij wezen er reeds eerder op. hoe in dezen oorlogstijd de menschheid meer dan ooit behoefte schijnt te gevoelen, zich geestelijk te verheffen. Dit komt thans ook tot uiting door de overgroote belangstelling voor de nieuwe concertenserie, die in menig opzicnt uit stekend is ingezet. Toch was het een avond, die verdeelde voldoening gaf: boeiend na de pauze, daar vóór echter minder. Wij beginnen met hetgeen ons pakte: daar was allereerst de hier zoo gaarne ge hoorde Fransche violiste Noëla Cousin in het niet dikwijls gespeelde viool-concert in F moll van Lalo, dat. hoewel het zeker niet die brillante hoogte bereikt als de meer ge speelde Espagnole. toch virtuose en uiterst charmeerende kwaliteiten bevat. Dankbaar voor de violiste, minder voor het orkest, dat hier een zuiver begeleidende functie heeft. Noëla Cousin heeft zich speciaal in de innige Romance onderscheiden en daarmee den diepsten indruk gegeven. In zeker op- zich merkwaardig, dat juist een violiste, wier klankrijke, mannelijke streek, die an ders soms naar het forsche neigt, hierin zulk vloeiend beheerscht en teeder ge nuanceerd spel gaf. Minder gelukkig was zij voor ons gevoel nog in het spiritueele Allegro con fuoco, dat wij ons rhytmisch markanter, krach tiger geprofileerd en met meer tempera mentvol élan denken. Hier tintelde het nog niet voldoende. Niettemin plaatste deze gerijpte violiste, wier aller gunstigste eigenschappen ruimschoots be kend zijn, de Lalo-compositie op hoog niveau. Het was alsof Schuurman, die zich als dirigent in gelukkigen zin ontwikkelt, door dit concert, de inspiratie had ontvangen om met Débussy's trilogie ..La Mer" aan dezen avond een climax te geven. Naast een zeer zorgvuldige voorbereiding, trof hier in ruime mate het zuiver aanvoelen van den fantasievollen geest dezer beelden van een onstuimige, dan weer kalme zee, gehuld in fel-lichte of donker-sombere kleuren. Immer beweeglijk is dit spel der BUITENLAND. Chamberlain's week-rapport brengt geen nieuws. (Ie Blad). t Onze Romeinsche medewerker over Italië's houding. (4e Blad). Het Amerikaansche Huis van Afgevaar digden aanvaapdt de neutraliteitswet. (Ie Blad). ZEE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. men als de in Engeland gebruikelijke klap rozen van het z.g. Haig-fonds, zullen wor den gebruikt. Gisteren is een zending van 100.000 korenbloemen uit Parijs per vlieg tuig ln Londen aangekomen. De bloemen waren gezonden als gebaar van vriend schap door de Fransche oud-strijders. WEER RUST! tof vl iciiuauiiciijövciuiag .bcuia iviuiulujl u«.i ut jjaoaaged, wcikc r-uicu t stand gekomen, welk feit in beide landen betreffen blijk geven van een nauw ver- voldoening is begroet. holen verlegenheid, welke evenwel zeer be- De wereld wacht weer. Waarop? Het ls bijkans niet te definieeren Aan het front blijft het stil en op het diplomatieke strijd- tooneel heerscht een schijnbare rust. De Finsche pers bericht uit Moskou, dat gisteren aldaar nog geen besprekingen met de Russische regeeringsvertegenwoordigers. zijn gehouden. De Finsche delegatie heeft de plenaire bijeenkomst van den oppersten sovjet bijgewoond. Haast wordt dus te Moskou niet gemaakt. Of dat als een klein teeken ten goede mag worden opgevat? Laat ons te dien aanzien voorzichtig blijven. De nieuwe Italiaansche ministers en on derstaatssecretarissen zullen vandaag plechtig hun functies aanvaarden. De ministers zullen ten overstaan van den koning en keizer worden beëedigd, de onderstaatssecretarissen zullen ten over staan van Mussolini den eed afleggen. Of spoedig iets van deze ..aflossing van de wacht" in Italië te bemerken zal zijn? De „Basler Nachrichten" bestudeert in een hoofdartikel den toestand in Zuid- Oost Europa en schrijft te dien aanzien, dat steeds meer blijkt, dat Bulgarije een andere politiek volgt dan de overige Bal- kanlanden. Het is niet twijfelachtig of So fia poogt zich nauwer aan te sluiten bij de politiek van Moskou. Men heeft opge merkt. dat bij de laatste besprekingen over de vorming van een regeering ook de lei der van de socialisten werd geraadpleegd. Onpartijdige waarnemers meenen zelfs op te merken, dat in Bulgarije het com munisme, dat tot nu toe met alle kracht, waarover de regeering beschikte, werd klein gehouden, weer opleeft. Wanneer men thans, als in den tijd dei- Tsaren, spreekt over het pan-Slavisme in Bulgarije, dan is dit misschien in de hoop te ontkomen aan den politieken en econo- mischen druk. welken Berlijn uitoefent en welke voor de groote meerderheid van de bevolking ondraaglijk ls. Zwaarbewolkt tot betrokken met plaatselijke mist. Nu en dan eenigc regen of motregen. Zelfde temperatuur. Zwakke tot matige Zuid-Oostelijke tot Zuidel. wind. aanrollende en keerende golven, zijn de samenspraken tusschen wind en water, door Debussy beluisterd met open oor en hart voor de zuiverheid der natuur. Schuurman, wien speciaal de Fransche muziek bijzonder goed ligt. wijdde ons reeds voor een groot deel in tot de myste riën der zee en gaf deze bespiegelende indrukken fijnzinnig en in rijke schakee ring weer. al zal hier natuurlijk een lang duriger samenwerking nog betere resulta ten tot gevolg hebben. Hier wordt van het orkest niet slechts geestelijk, doch ook tech nisch ontzettend veel gevergd; tot onze voldoening constateerdenwij, dat in dit opzicht reeds veel bereikt was. Minder enthousiast waren wij over Beet hoven's Tweede: opvatting, zoowel als uit voering waren hier te schoolsch, zonder voldoende diepte. Daarbij liet de techni sche afwerking nog te wenschen. zich o.a. uitend in ongelijke of te late Inzetten. Een werk als dit. veel gehoord als het is en volgens de visie van Beethovenkenners bij uitnemendheid, kan tegenwoordig slechts in een perfecte interpretatie voldoening schenken en daaraan ontbrak het helaas neg wel eens. Als „noviteit" hoorden wij als inzet van dit programme de zesde Sonate van den beroemden En-clschen componist Henry Purcell (16581695): de Chaconne in G- moll. arrangement van W. Gillies Whit- taker. (drie vioolpartijen, alten, celli en contrabassen!Door een voor ons gevoel te z*ore bc-ting is het werk geheel aan den stijl van den tlid onttrokken, al genoot zij qua uitvoering een voorname en evenwich tige vertolking, die de duidelijke structuur dezer belangrijke compositie helder be lichtte. Schuurman gaf aan het geheel een rhytmische. zoowel als dynamische be wogenheid. die birionder wist te boeien. De waardige en breede monumentaliteit van het slot dezer talrijke variaties maakte grooten indruk. Wij waren zeker erkentelijk voor dezë kennismaking, al is de vraag gewettigd, of een werkelijke ..noviteit", waarmee wij dan bedoelen een compositie uit het heden, niet eerder een plaats op het programma ver diend had. Maar er komen nog meer con certen: wie weet dus!

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 1