DONDERDAG 26 OCTOBER 1939
No. 24414
Russische verzetnota tegen
Britsche contrabande-regeling
De strijd in het
Westen
De strijd ter zee
De conferentie van Hitler met
de gouwleiders
NET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
Mag niet tegen burgerbevolking zijn gericht
Een kilogram suiker in
drie weken
Dit nummer bestaat uil DRIE bladen
EERSTE BLAD
Propaganda
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:'
3D ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn. Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Leiden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.35
per week .T.T. /.r.y.'.f f. 0.18
Franco per post f. £35 per 3 maanden -f poTtokostenJ
(voor binnenland f.0.80 per 3 mnd>
Gisteren heeft de assistent-volkscommis-
saris voor bultenlandsche zaken, Potemkin,
den Britschen ambassadeur te Moskou.
Seeds, het onderstaande antwoord over
handigd betreffende de oorlogscontrabande,
luidende:
„In antwoord op de nota's der Britsche
regeering van 6 en 11 September 1939
heeft het volkscommissariaat voor buiten-
landsche zaken op instructie van de regee
ring der USSR de eer het volgende te ver
klaren:
1. De aankondiging bij eenzijdige daad
van de Britsche regeering van een lijst goe
deren, die verklaard worden tot oorlogscon
trabande in de nota van September, vormt
een schending van de beginselen van het
internationale recht, die hun algemeene uit
drukking hebben gevonden in de internatio
nale verklaring op de regelingen van den
oorlog ter zee van 26 Februari 1909, bena
deelt ernstig de belangen van de neutrale
landen en verwoest den internationalen
handel. Door in deze lijst van oorlogscontra-
bande goederen op te nemen en artikelen
zooals brandstof, papier, katoen, veevoeder,
schoeisel, kleeding en materialen voor de
vervaardiging daarvan en zelfs alle levens
middelen brood, vleesch, boter, suiker en
andere voedingsmiddelen proclameert de
Britsche regeering in feite tot contrabande
de fundamenteele artikelen van het massa-
verbruik en schept zij de mogelijkheid eener
onbeperkte willekeurigheid om alle artikelen
van volksverbruik onder te brengen in de
klasse van oorlogscontrabande. Dit leidt
onvermijdelijk tot een diepe desorganisatie
van de bevoorrading der vreedzame burger
bevolking met levensbehoeften, brengt
ernstig de gezondheid en het leven der
eedzame bevolking in gevaar en voorspelt
ontelbare rampen voor de massa's van het
volk.
Het is bekend, dat de algemeen er
kende beginselen van het internationale
recht geen luchtbombardement toestaan
op de vreedzame bevolking van vrouwen,
kinderen en ouden van dagen. Op de
zelfde gronden acht dc sovjetregecring
het ontoelaatbaar, de vreedzame bevol
king levensmiddelen, brandstof en klee
ding te onthouden en op die wijze kin
deren, vrouwen, ouden van dagen en
invaliden bloot te stellen aan iedere
ontbering en honger door goederen voor
volksverbruik tot oorlogscontrabande te
verklaren.
Uitgaande van het bovenstaande heeft de
sovjetregeering verklaard, dat zij het niet
eens is met de nota der Britsche regeering
van 6 September en dat zij weigert de gel
digheid dezer nota te erkennen.
2. De regeering der sovjetunie verklaart
eveneens, dat zij het niet eens is met de
Britsche nota van 11 September en dat zij
niet de geldigheid dezer nota, welke de een
zijdige instelling door de Britsche regeering
van een stelsel van controle op de koopvaar
dijschepen van neutrale landen in speciaal
voor dat doel door de Britsche regeering
aangewezen havens ter kennis brengt. De
sovjetregeering beschouwt het volkomen
ongemotiveerd, en willekeurig het aandoen
van bedoelde havens door deze schepen ver
plichtend te stellen, waarbij bovendien ge
dreigd wordt de schepen zoo noodig naar
deze havens op te brengen.
Dergelijke maatregelen schenden de ele
mentaire beginselen van de vrijheid der
koopvaardij.
Evenmin komen zij overeen met de inter
nationale verklaring van 25 Februari 1909
en het besluit van het Haagsche Hof van
6 Mei 1913 in het geval van de Fransche
stoomboot „Carthage".
Tegelijkertijd kan de sovjetregeering
niet nalaten te verklaren, dat de koop
vaardijschepen der sovjetunie staats
eigendom zijn en alleen reeds om dezen
reden niet onderworpen kunnen wor
den aan eenige dwangmaatregelen,
welke zouden worden toegepast op par
ticuliere koopvaardijschepen.
3. Op grond van het bovenstaande
behoudt de regeering der sovjetunie
zich het recht voor van de Britsche
regeering compensatie te eischen voor
verliezen, veroorzaakt aan organisaties
instellingen of burgers der sovjetunie
door bovengenoemde maatregelen der
Britsche regeering en daden der Brit
sche autoriteiten.
Aanvaardt mijnheer de ambassadeur de
verzekering van mijn gevoelen van eerbied,
w.g. de volkscommissaris voor
buitenlandsche zaken
Molotof.
BRITSCHE WEERLEGGING.
Een Britsche autoriteit op het gebied van
het internationale recht weerlegt de bewe
ring, vervat in het sovjet-Russische ant
woord op de Britsche nota inzake contra
bande, dat de lijst een schending vormt van
het internationale recht. Hij verklaart, dat
in de wet is neergelegd, dat iedere regee
ring van een oorlogvoerend land al wat het
wenscht tot contrabande kan verklaren. Hij
voegt hier aan toe: de bepaling van vroe
ger, waarbij artikelen als geweren en muni
tie tot contrabande werden verklaard, is
uit den tijd en iedere regeering kan alles,
wat den vijand tot nut kan strekken tot
contrabande verklaren Er is geen vaste re
gel en ook valuta zou bijv. tot contrabande
kunnen worden verklaard. Deze beschuldi
ging van de sovjets zou ongemotiveerd blij
ken. Een bijzondere klacht is. naar het
schijnt, dat de onderhavige lijst niet in
overeenstemming is met de in 1909 vastge
stelde bepalingen. In 1909 was de zaak zoo.
dat een internationale conferentie te
Londen leidde tot de opstelling van een
verklaring van Londen, welke nimmer door
eenig land werd geratificeerd en nimmer
eenige geldigheid bezat".
FRANSCHE BERICHTEN.
Het Fransche legerbericht van gister
avond luidt: Gedurende den dag hebben
onze verkenningsafdeelingen en die van den
vijand een zekere activiteit getoond. In het
gebied, grenzende aan de Moezel, werd een
Duitsche detachement teruggeslagen.
Het legerbericht van hedenmorgen zegt:
een kalme nacht aan het geheele front.
Slecht weer.
Parijs geeft volgend commentaar:
Gisteren en eergisteren hebben de Duit
sche troepen gepoogd zich meester te ma
ken van een klein dorp bij het bosch van
Wamdt. De heftige tegenstand van de
Fransche troepen heeft hen evenwel afge
schrikt en zij hebben in dezen sector geen
actie ontplooid.
INGAANDE MAANDAG. 30 OCTOBER.
De minister van economische zaken
maakt bekend, dat voor het tijdvak van
Maandag 30 October a.s. tot en met
Maandag 20 November a.s. tegen afgifte
van een nader aan te wijzen bon der
rijksdistributiekaart één kilogram sui
ker beschikbaar wordt gesteld.
brillant effectvol werkje „La Fontaine
d'Arethuse", stemmig en illustratief. Gold
berg speelde hier de hoogste troeven van
LEIDSCHE KUNSTKRING „VOOR ALLEN"
Simon Goldberg (viool).
Theo v. d. Pas (piano).
De Leidsche Kunstkring „Voor Allen", de
voortreffelijke instelling, voor welker voort
bestaan het vorige seizoen gevreesd werd,
is toch in staat geweest, de j aarlij ksche
serie concerten, die ook thans weer veel
belooft, te organiseeren.
Gelukkig: want deze instelling is voor
het muzikale leven van onze stad onmis
baar. Zij komt tegemoet aan de geestelijke
behoefte van zeer vele stadgenooten. Vooral
in dezen gespannen, chaotischen tijd ge
voelen talloozen cultureele verheffing als
een dringende noodzaak. Wij namen dan
ook met bijzondere vreugde kennis van het
feit, dat de groote Stadsgehoorzaal zeer be
vredigend bezet was. Het bestuur van den
Kunstkring heeft blijkbaar succes met zijn
propagandistisch streven gehad.
De Kunstkring was met de keuze van den
eersten solist eveneens bijzonder gelukkig:
de knap. in velerlei opzichten zelfs eminent
knap spelende violist Simon Goldberg
maakte van het eerste oogenblik af een
uitnemenden indruk. Dit houdt niet in,
dat hij ons in alles gelijkelijk wist te boeien.
Veel meer ging onze bewondering uit naar
de gave, vlotte en technisch meesterlijk
beheerschte wijze van spelen, dan dat hij
tevens een muzikaal-geestelijk diepen in
druk vermocht te schenken.
Een Handel-sonate ligt hem uitzonder
lijk goed: hij voelt den stijl perfect aan en
de glanzing van zijn in rust gedragen toon
is hierin opvallend. De C-dur sonate van
Bach voor vioolsolo brengt hij in een streng
beheerschte, duidelijke analyse, speciaal
die der moeilijke fuga en ook het zware
allegro assai levert voor dezen violist
geenerlei technische struikelblokken op.
Maar toch bleven wij tijdens deze vertol
king vrij onbewogen, omdat hetgeen achter
deze noten aan geestelijke waarden ligt.
voor ons gevoel nog te veel verborgen bleef.
Schubert's Rondo in A-dur daarentegen
werd tot een rijpe. *r»uzikaal verantwoorde
weergave, in schitterend harmonische sa
menwerking met onzen veel geroemden
Hollandschen accompagnateur Theo van
der Pas. die een wel zeer goeden avond
had. Het was een puur genot hen hier te
zamen te hooren: zij gingen in het werk
op met zelden geconstateerde innerlijke
overtuigingskracht.
De Pool Karol Szymanowski schreef een
Simon Goldberg.
zijn groot kunnen uit, evenals Paganini's
Caprice No. 24 volgens de bewerking van
wederom Szymanowski, die zich hier als
meester der imitatie- en variatiekunst
openbaart. Hier natuurlijk niet de Szyma
nowski, zooals men hem kent uit zijn
prachtige symphonieën, maar thans de
schepper van een virtuoos en dankbaar
vuurwerkje der uiterlijkheid, waarin de
solist alle facetten van zijn vlekkeloos spel
kon demonstreeren.
Mozart's liefelijke en lichte glanzingen
vormden het einde van dezen mooien
avond: het ontroerende Adagio in E-dur
en het D-dur Rondo liggen Simon Gold
berg volkomen en hij geeft Mozart in een
nobele opvatting, in de hier vereischte
luchtig-teedere sfeer.
Als toegift, na het dankbare applaus,
Suk's suggestieve Appassionata volgens een
juist aangevoelde bewogen en tempera
mentvolle visie, vooral rhythmisch subliem
beheerscht. Theo van der Pas secundeerde
hem ook hier op onnavolgbare wijze: een
begeleider, op wien men zich onder alle
omstandigheden kan verlaten.
Beider succes was zeer groot; een inzet
der concertenserie, waarover men tevreden
kon zijn!
Vandaag was de krachtigste actie van de
Duitsche troepen langs de Moezel gecon
centreerd. Zij zonden een verkenningsaf-
deeling naar de Fransche linies voor het
grensdorp Apach aan de monding van een
lang en diep ravijn, dat in de richting Oost
-West loopt, loodrecht op de Moezel. Dit
detachement werd door het automatische
vuur van de Franschen gemakkelijk terug-
geworpen.
Aan de rest van het front was de activi
teit ongewijzigd. De tegenstanders tasten
wederkeerig naar eikaars linies met ver
kenningsafdeelingen en kleine patrouilles.
De Duitschers pogen zooveel mogelijk in
lichtingen te krijgen en de Fransche troe-
pen onderhouden het contact zooveel mo
gelijk, ten einde gewaarschuwd te worden
bij iedere wijziging binnen de Duitsche li
nies en vooral wanneer nieuwe Duitsche
troepen aan het front komen.
SCHEPEN TOT ZINKEN GEBRACHT.
Naar vernomen wordt zijn 31 van de 35
opvarenden van het Britsche schip „Tafna"
dat door de Duitschers tot zinken is ge-
braoht, gered.
Uit over het algemeen betrouwbare bron
worden omtrent hetgeen zich afgespeeld
heeft in de door Hitier bijeengeroepen
conferentie der gouwleiders de volgende bij
zonderheden gegeven, meldt het Fransche
Havasbureau uit Zurich:
In strijd met hetgeen tot dusverre is ge
publiceerd, werden de gouwleiders geenszins
geraadpleegd over de stemming in Duitsch-
land. Het was geen „raad" die bijeenkwam,
maar een nationaal-socialistische vergade
ring.
Hitier kondigde allereerst aan, dat een
nieuwe phase van den oorlog ging beginnen.
Na de bekende stellingen te hebben her
haald omtrent den oorsprong van den oor
log en in bittere bewoordingen te hebben
betreurd, dat het streven naar herstel van
den vrede vergeefsch was gebleven, kwam de
rijkskanselier tot de conclusie, dat Enge
land de voornaamste verantwoordelijkheid
droeg voor deze mislukking. De ervaringen,
die wij hebben opgedaan, zoo zette hij uit
een, toonen na zoo vele andere, dat de vei
ligheid van het rijk nooit zal kunnen wor
den verzekerd, zoolang Engeland geen ern
stige les heeft gekregen. Daarom, zoo zeide
hij met klem, heb ik besloten, dat van nu
af aan het voornaamste streven zal wor
den gericht tegen den erfvijand van ons
vaderland. In deze actie rekent het rijk op
de algeheele medewerking van de vertrou
wensmannen der partij. De taak zal veel
vuldig zijn: in het binnenland zullen zij
met alle te hunner beschikking staande
middelen een felle beweging der openbare
meening tegen Groot-Brittanniè in het
leven moeten roepen en aanwakkeren.
Bovendien zullen zij de regeering moeten
helpen bij het streven om stroomingen van
verontwaardiging in de wereld te wekken
tegen die mogendheid. Tenslotte zullen zij
de noodige maatregelen moeten nemen,
opdat de continentale blokkade verzekerd
worde van de goedkeuring van het geheele
land.
Vervolgens deed Hitier een beroep op de
toewijding van zijn gouwleiders. „Ik stel u
persoonlijk verantwoordelijk", zoo zeide hij,
„voor de wijze waarop mijn bevelen zullen
worden uitgevoerd. Ieder uwer zal reken
schap moeten afleggen van de bijdrage die
hij geleverd heeft tot de verdediging van
ons volk. Goebbels zal u gedetailleerde in
structies geven over de manier, waarop wij
willen, dat gij uw taak leidt".
Goebbels gaf hierop een uitvoerige uit
eenzetting in tegenwoordigheid van Hitier.
Allereerst verklaarde hij, welke de thema's
moesten zijn van de toekomstige propa
ganda. De voornaamste zijn: 1. Engeland,
dat Duitschland verwijt de Tsjechische en
Poolsche volken tot slavernij te hebben
gebracht, put zijn kracht slechts uit wilde
onderdrukking van andere volken: Pales
tina. Indie enz. 2. De Engelsche leiders
onderdrukken hun eigen volk, dat zij een
oorlog hebben opgelegd om zich persoon
lijk te verrijken. 3. Achter deze winstjagers
staat de Jood, de eeuwige profijttrekker, de
eeuwige vijand van het Duitsche volk, die
hardnekkig zijn omsingeling voortzet. 4 De
Engelsche aristocratie is geheel corrupt en
de high society vormt een nest gan schan
dalen.
Voortgaande gaf Goebbels een uiteenzet
ting van de practische middelen, die de
gouwleiders zullen moeten gebruiken om
den toorn van het Duitsche volk tegen En
geland op te wekken. Zij zullen vergaderin
gen moeten organiseeren, niet alleen in het
binnenland, maar ook aan 't front. Zij zul
len ter vergemakkelijking van hun taak
fotografische documentaries krijgen, waarin
beweerde schandalen verhaald worden, die
zich hebben voorgedaan in de Engelsche
hooge kringen en waarin een beschrijving
wordt gegeven van het leed, dat de door
Engeland verdrukte volkeren ondergaan,
van de wreedheid, waarmede Engeland de
geheele wereld zijn hegemonie in den loop
der geschiedenis heeft opgelegd enz. Uit
drukkelijk verklaarde Goebbels, dat de pers
dienst alle berichten van dit genre moest
opsporen en over de geheele wereld ver
spreiden, zonder zich al te veel zorg te
maken over het vaststellen van de juist
heid. aangezien het belangrijkste was, dat
zonder ophouden dezelfde zaken werden
herhaald en dat de wereld er van wordt
overtuigd, dat Engeland den oorlog voert en
altijd heeft gevoerd met illegale methoden,
met de grootste verachting voor het vol
kenrecht en voor de internationale con
venties.
Toen hij afscheid nam van de gouwlei
ders. zeide hij lachend tot een hunner:
„Zelfs wanneer wij er niet in slagen het
Engelsche volk te overtuigen, dat het be
drogen wordt door zijn leiders, zullen wij
ten minste het Duitsche volk immuun heb
ben gemaakt tegen de geallieerde propa
ganda. Wanneer Duitschers de radio uit
Londen of Parijs aanvallen hooren "richten
op den führer of een onzer, zullen zij zich
herinneren, dat wij hetzelfde doen in
Frankrijk en Engeland.
Havas voegt hieraan nog toe, dat hoe
wel Frankrijk in het algemeen en Daladier
in het bijzonder door de Duitsche propa
ganda zullen worden gespaard. Paul Rey-
naud voor die propaganda in Frankrijk
een gelijke rol zal vervullen als Churchill
in Engeland.
BINNENLAND.
Rede van prof. mr. B. M. Telders over de
Nederlandsche neutraliteit (Stads
nieuws, 2e Blad)
Oneerlijke belastingambtenaar te Leiden
verduistert ruim f. 11.000.(Stads
nieuws, 2e Blad).
Voorloopig verslag der Tweede Kamer over
economische zaken (3e Blad).
Weldra gaan de eerste 1000 leden van den
Vrij willigen Landstorm (motordienst)
naar huis (Binnenland, 3e Blad).
Sybrigje V. veroordeeld tot 2 jaar gevange
nisstraf (Rechtzaken, 2e Blad).
Het hooger beroep van jhr. Van Bönning-
hausen ongegrond verklaard (Recht
zaken, 2e Blad).
Men zie voor Stadsnieuws pag. 2 van het
Tweede Blad.
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Geringe affaire Gedrukte markt
Achteruitloopende koersen Amerika
weinig veranderd Nederlandsche be
leggingen goed prijshoudend.
BUITENLAND.
Een Russische nota, waarin de Britsche
contrabande-regeling niet wordt
erkend (le Blad).
Radio-redevoeringen van Eden, Reitz en
lord Lothian (le Blad).
Vragen in het Britsche parlement (le Blad).
Brieven uit Parijs, Londen en het Rijnland
(3e Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Zwaar bewolkt met opklaringen.
Enkele buien, vooral in de kust
strook. Weinig verandering in tem
peratuur. Matige tot krachtige
Noordelijke tot Noordoostelijke
wind.
Van de „Clan Chisholm" worden 63 Las
karen vermist.
Naar het Engelsche Reuter-bureau uit
Oslo verneemt, heeft het Duitsche slag
schip, dat de ..Stonegate" tot zinken heeft
gebracht, ook het Noorsche schip „Lorentz
W. Hansen" (1900 ton) doen zinken. Reuter
ontleent dit bericht aan de „Aftenposten".
De bemanning van de „Hansen" zou, vol
gens hetzelfde blad. aan boord zijn geno
men door een ander Noorsch schip. De
„Deutschland" zou gemanoeuvreerd hebben
in den Atlantischen Oceaan ten Oosten en
ten Zuiden van New-Foundland.
Of het nu de Deutschland dan wel de
Emden is, die daar opereert?
DE AANVAL OP WILHELMSHAFEN.
Volgens een bericht in een Noorsch blad
zou bij den Engelschen luchtaanval op Wil-
helmshafen. het grootste modernste slag
schip „Gneisenau" door een Engelschen vol
treffer, die via een schoorsteen in de ma
chinekamer te land kwam. geheel zijn ver
nield. Iedere bevestiging hiervan ontbreekt
echter.
