Finsche moeilijkheden
met de sovjets
Dr. C. J. K. van Aalst overleden
WOENSDAG 25 OCTOBER 1939
No. 24413
De strijd in het
Westen
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80ste Jaargang
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
Overleg te Helsinki
De randstaten
Duitsch
Continenlaal-„Grossraum" plan
Hij was oud-president der Nederlandsche
Handelmaatschappij
Een figuur van groote
beteekenis
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
BINNENLAND.
BUITENLAND.
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Leiden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ïljn:
per 3 maanden f. 2,35
per week .7?.f. 0.15
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden -f portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd.S
De woordvoerder van het Finsche mi
nisterie van buitenlandsche zaken heeft
gisteravond gezegd, dat er geen reden
was om bezorgd te zijn door den terug
keer van Paasikivi en Tanïier.
Hij voegde hieraan toe, dat de sovjet
unie geen nieuwe eischen heeft gesteld,
doch de leiders van de sovjet-unie heb
ben nadere bijzonderheden toegevoegd
aan hun eerste voorstellen, welke nood
zakelijk maken, dat de Finsche afge
vaardigden overleg pleegden met hun
regeering.
Maar zoo fraai lijkt de toestand toch ook
weer niet. De Finsche bladen „Uusi Suomi"
en „Suomen Sosialidemokraatti" doen uit
komen. dat de snelle terugkeer van de Fin
sche onderhandelaars uit Moskou ook voor
de Finsche regeering een verrassing is ge
weest.
Zij gelooven, dat men zich op langdurige
onderhandelingen moet voorbereiden.
Beide bladen wijzen op de noodzakelijk
heid de Finsche militaire voorzorgsmaatre
gelen uit te breiden.
Volgens een later telegram uit Helsinki
is het zelfs niet bekend of en wanneer de
Finsche delegatie naar Moskou zal terug-
keeren.
Verklaard wordt, dat Finland geen haast
heeft, daar het geenerlei eischen stelt. Toch
hoopt het een overeenkomst te sluiten.
Soederhjelm, de minister van justitie,
heeft verklaard, dat de regeering geen com
promis zou aangaan, dat het Finsche volk
zou kunnen mishagen.
De regeering bereidt, behalve een ver
hooging der inkomstenbelasting met 20 pro
cent, ook een nieuwe progressieve belasting
voor op groote inkomens.
Het aantal Duitschers, dat uit Letland c.i
Estland naar Dultschland terugkeert, wordt
iederen dag grooter. Tot nu toe zijn 5000
personen in de haven van Danzig aange
komen.
Na een kort verblijf in particuliere wo
ningen te Danzig zijn de meesten voorloo-
pig te Gotenhafen (Gdynia! en het nabij
Zoppot gelegen Adlershorst ondergebracht.
De Lithausche minister van financiën,
Soetkoes. heeft een radiorede uitgesproken,
waarin hij wees op de noodzakelijkheid van
het bieden van hulp aan het gebied van
Wilna, dat door de gebeurtenissen is geruï
neerd. Hij verklaarde, dat de Lithausche re
geering, die de tradltioneele stabiliteit van
den Litas wil handhaven, liever een leening
sluit dan over te gaan tot inflatie. Spreker
constateerde de capaciteit van de binnen-
landsche markt en deed een beroep op de
vaderlandsliefde der Lithauers om naar ver
mogen op de leening in te teekenen.
De correspondent van „Social Demokra-
ten" te Moskou meldt, dat de Russen bitter
zijn teleurgesteld over de haven en de ver
sterkingen van de Estlandsche haven Bal-
tiskl.
De vroegere keizerlijke archieven ver
meldden Baltlski als een uitstekende haven
met krachtige versterkingen, terwijl de Rus
sen een tweede rangs visschershaven aan
troffen, met een zandbank en een half vol
tooide kade.
De correspondent meldt, dat de Russische
troepen hun opmarsch hebben voortgezet
naar de kust. Oondanks de koude slapen zij
in tenten.
FRANSCHE BERICHTEN.
Het Fransche legerbcricht van gister
avond luidt:
In het laatst van den afgeloopen nacht
en gedurende den dag zijn aan verschei
dene punten van het front schermutselin
gen gevoerd en zijn hinderlagen gelegd.
Aan den Zuid-Oostelijken zoom van het
bosch van Warndt is een vrij levendig ge
vecht geleverd. Een van onze posten, welke
door den vijand werd aangevallen, is door
e®n onmlddellijken tegenaanval bevrijd.
Parijs geeft daarop volgend commentaar:
De onophoudelijke regen, welke de mod
der steeds erger maakt, heeft geen einde
gemaakt aan de activiteit aan het Weste
lijk front, welke is hervat na de stilte van
bet weekeinde. Ten Oosten van de Moezel
hebben de Franschen met succes een uit
val gedaan en een nieuwen Duitschen mi
trailleur buitgemaakt, tevens werden ge
vangenen gemaakt.
De mitrailleur wordt thans door deskun-
tt>gen onderzocht, in de hoop geheimen te
ontdekken.
De Duitsche activiteit is het sterkst ten
Westen van Forbach. De Duitschers vallen
hier de dorpen aan, welke door de Fran
schen bezet zijn; de aanval liep dood te
gen het hevige vuur van de Fransche ar
tillerie en automatische wapens en de dor
pen bleven in Fransche handen.
Hieruit blijkt, dat de Franschen niet het
geheele Duitsche gebied, dat zij bezet had
den. hebben ontruimd, doch die deelen nog
in hun bezit hebben, welke zij van bijzon
der militair gewicht achten.
Verder naar het Oosten langs den Rijn
wordt de stilte slechts onderbroken door
de Duitsche propaganda met luidsprekers.
Door middel van deze luidsprekers wordt
den Franschen voortdurend herhaald: Wij
hebben geen oorlog met Frankrijk."
Eerst werd hierom gelachen, doch het
duurt thans te lang en men zoekt naar
een middel, om aan deze vijandelijke „ac
tiviteit" een eind te maken.
In het gebied ten Noorden van Forbach
hebben de Franschen een Duitschen artil
lerieofficier, die op verkenning was, gevan
gen genomen.
President Lebrun heeft weer een inspec
tietocht langs het front gemaakt.
VRAGEN IN HET BRITSCHE
LAGERHUIS.
In antwoord op een vraag in het Lager
huis heeft Stanley, de Britsche minister
van handel, gezegd: „Ik geloof, dat thans
enkele Britsche schepen zee zullen kiezen,
om hout uit Archangel naar Engeland te
brengen."
Op de vraag, of bij een eventueele over
eenkomst met de sovjet-unie de Britsche
regeering zou bepalen, dat voor den duur
van de vijandelijkheden alle goederen door
Russische schepen zouden worden vervoerd
zeide Stanley: „De mogelijkheid om ge
bruik te maken van sovjet-Russische sche
pen zal natuurlijk ten volle worden bestu
deerd bij de handelsbesprekingen, welke
met de sovjet-unie gevoerd worden."
Inzake den handel met de Scandinavi
sche landen en Nederland, zeide de minis
ter, dat de regeering zich ten volle bewust
is van het belang, dat de Britsche export
naar deze landen en andere buitenlandsche
markten wordt bevorderd.
Minister Stanley voegde hieraan toe, dat
het ministerie van handel voornemens is,
besprekingen te voeren met de vertegen
woordigers van de voornaamste export-in
dustrieën. teneinde den uitvoer te verge
makkelijken.
Ten aanzien van de berichten, dat de
Duitschers bijzondere faciliteiten aanbieden,
zeide Stanley: „Dit is mij bekend, doch er
bestaat twijfel, of de Duitschers in staat
zijn de beloften, welke zij in hun circulaire
doen, na te komen."
In antwoord op een andere vraag werd
medegedeeld, dat met Argentinië een over
eenkomst tot stand is gekomen tot levering
van 200.000 ton bevroren rund- en lams-
vleesch gedurende de periode van 1 No
vember tot 31 Januari. Verder zijn scheeps
ladingen mais onderweg van Zuld-Afrika
voor het vervaardigen van glucose en an
dere stoffen.
NEUTRALE LANDEN ZULLEN TOT
DEELNEMING WORDEN
UITGENOODIGD.
Het Duitsche plan otn een Europeesche
continentale afsluiting tegen Engeland in
te stellen, is bezig vastere vormen aan te
nemen, volgens den correspondent te Ber
lijn van de ..Berlingske Tidende". Dezer
dagen is namelijk te Berlijn een organisatie
opgericht, welke den grondslag zal vormen
voor de gedachte nieuwe continentaal-
Europeesche samenwerking. De naam van
de organisatie is „Gesellschaft für europai-
sche Wirtschafts-planning und Grossraum-
Wirtschaft". Zij is officieel ingeschreven.
Voorzitter is de bekende nationaal-socialis-
tische bedrijfspol'iticus „Reichsamtleiter"
Wemer Daitz uit Lubeck.
De nieuwe maatschappij zal onverwijld
trachten zich in verbinding te stellen met
de landen van het Europeesche vasteland,
in het bijzonder de neutrale landen. De be
doeling is door dit contact begrip te bevor
deren voor de cultureel® en economische
samenwerking tussohen de landen, die
daarna zuilüen worden samengevat in den
continentaal-Europeeschen „Grossraum".
De verwezenlijking van dit plan zou. aldus
de gedachte, den handel van de continen
tale landen met Engeland overbodig ma
ken. De afzonderlijke landen, die in dezen
„Grossraum" zullen worden opgenomen,
zullen natuurlijk hun volledige souvereini-
teit behouden, zoo werd er aan toegevoegd.
Het plan is niet sleohts voor oorlogstijd
gedacht, maar ook voor een vreedzame toe
komst.
Duitschland zal zich tot de neutrale lan
den richten met de uitnoodiging samen met
Duitschland aan deze samenwerking deel
te nemen. Volgens de Duitsche opvatting
verbiedt de neutraliteit alleen deelneming
aan den oorlog, maar niet deelneming aan
Duitschlands economische „Grossraum"-
projëct.
IN EN OM POLEN.
In de Duitsche staatscourant is een
decreet van Hitier gepubliceerd betreffende
het bestuur der bezette Poolsche gebieden.
Daarin wordt bepaald, dat de door de Duit
sche troepen bezette gebieden gesteld wor
den onder den gouverneur-generaal voor
de bezette Poolsche gebieden, voor zoover zij
niet zijn ingelijfd bij het Duitsche rijk. Tot
gouverneur-generaal voor de bezette Pool
sche gebieden wordt benoemd rijksminister
dr. Frank en tot plaatsvervanger van den
gouverneur-generaal rijksminister Seyss In-
quart. De gouverneur-generaal staat onmid
dellijk onder Hitler. Hem worden alle tak
ken van bestuur toegewezen. Het tot dus
verre geldende recht blijft van kracht, voor
zoover het niet in strijd is met het over
nemen van het bestuur door het Duitsche
rijk. De ministerraad voor de rijkBverdedi-
ging, de lasthebber voor het vierjarenplan
en de gouverneur-generaal kunnen bij ver
ordening recht scheppen. De verordeningen
worden afgekondigd in het ..Verordenings
blad voor de bezette Poolsche gebieden"
De kosten van het bestuur worden door
het bezette gebied gedTagen De gouverneur-
generaal maakt een begrootingsplan op. dat
goedgekeurd moet worden door den rijks
minister van financiën. De centrale instan
tie voor de bezette Poolsche gebieden vormt
de rijksminister voor binnenlandsche zaken,
die de voor de uitvoering en aanvulling van
dit decreet noodige rechts- en bestuurs-
voorschriften uitvaardigt. Dit decreet wordt
van kracht zoodra en in zooverre als Hitier
den aan den opperbevelhebber van het leger
gegeven opdracht tot uitoefening van het
militaire bestuur intrekt. De bevoegdheid
tot uitoefening van de uitvoerende macht
blijft voor een speciale regeling voorbehou
den. Het op 21 October gedateerde decreet
is behalve door den Fuehrer en rijkskan
selier Adolf Hitler onderteekend door den
voorzitter ran den ministerraad voor de
rijksverdediging en lasthebber voor het
vierjarenplan, generaal-veldmaarsohalk Goe
■ring, rijksminister van binnenlandsche za
ken Frick, den plaatsvervanger van den
Fuehrer Hess. den chef van het opperbevel
der weermacht Keitel, den opperbevelheb
ber van het leger von Brauchitsch. den
rijksminister van buitenlandsche zaken von
Ribbentrop. den rijksminister ran financiën
graaf Schwerin von Krosigk en den rijks
minister en chef der rijkskanselarij dr.
Lanvmers.
RECRUTEERING VOOR HET POOLSCHE
LEGER.
De Poolsche consul-generaal in Londen
heeft allen in Groot-Brittannië wonende
Polen verzocht zich aan te melden bij de
recruteenngscommissie, ten einde gewor
ven te worden voor den militairen dienst
in het Poolsche leger in Frankrijk. Opge
roepen worden onmiddellijk alle mannen
van 18 tot 45 jaar, officieren tot 50 jaar.
HET POOLSCHE GOUD.
De „Paris Soir" bericht, dat toen de Pool
sche regeering besloten had Warschau te
i verlaten, de toenmalige minister van finan
ciën, Matuszewski, opdracht kreeg het goud
uit de kluis van de Poolsche Bank mee te
r.emen. Het goud werd op een aantal
vrachtwagens geladen en naar de Roe-
meensohe grens gebracht. Juist toen de wa
gens de grens zouden overschrijden, werden
zij aangevallen door Duitsche vliegtuigen,
doch zonder succes.
In Roemenië werd het goud per trein
naar Constanza gebracht. Daar werd het
door een Turksch schip aan boord geno
men.
Intusschen had de Duitsche regeering
vernomen, dat het goud in Roemenië was,
doch eerst eenige uren na het vertrek van
het Turksche schip ontving de Roemeensclie
regeering uit Berlijn het verzoek, niet toe
te staan, dat het Poolsche goud zou wor
den uitgevoerd. Het Turksche schip voer
meer dan een week rond in het Oostelijk
Q
bieden. Zijn geboortestad Hoorn gaf hij het
perceel Groote Oost 55, als kantoorgebouw
voor de kamer van koophandel en fabrie
ken van West Friesland ten geschenke.
In zijn woning te Hoevelaken is vanmor
gen op 73-jarigen leeftijd overleden dr. C.
J. K. van Aalst, oud-president der Neder
landsche handelsmaatschappij.
Cornells Johannes Karei van Aalst werd
op 7 Mei 1866 te Hoorn geboren. Hij be
zocht de openbare handelsschool te Am
sterdam en trad in 1889 in dienst bij de
factorij van de Nederlandsche handel
maatschappij te Batavia. In 1902 volgde
zijn benoeming tot directeur, en met in
gang van 1 Januari 1913 werd hij als op
volger van wijlen den heer J. T. Cremer,
president der Nederlandsche handelmaat
schappij. Van 1898 tot 1902 is hij nog agent
van deze maatschappij in Singapore ge
weest.
In handel en scheepvaart was de heer
van Aalst, die in 1920 aan de universiteit
te Berlijn honoris causa tot doctor in de
economie promoveerde, een zeer groote
figuur.
Op zijn initiatief werd de Koninklijke
Hollandsche Lloyd in het leven geroepen
en door zijn medewerking kwam de Ne
derlandsche Scheepvaart Unie tot stand en
kwam het later tot de fusie tusschen de
K N.S.M. en de K.W.I.M.
Bij het uitbreken van den wereldoorlog
in 1914 heeft de heer Van Aalst te zamen
met mr. Treub en mr. Vissering gewerkt
tot behoud van de financleele en econo
mische positie van Nederland. Uit de door
hem in 1914 ingestelde commissie voor den
Nederlandschen handel, ontstond de Neder
landsche Overzee Trust Maatschappij (N.
O.T.i, die voor den geheelen handel van
Nederland, tijdens den wereldoorlog van
de grootste beteekenis is geweest.
Bij tal van maatschappijen maakte de
heer Van Aalst deel uit van het bestuur.
Door de Indische belangen van de Neder
landsche Handel Maatschappij heeft hij
ook grooten invloed gehad op den econo-
mischen toestand in de koloniën. Vooral in
de Java suiker-industrie nam de Neder
landsche handelmaatschappij onder leiding
van den heer Van Aalst een vooraanstaan
de plaats in. De op het einde van 1930 tot
stand gekomen internationale overeen
komst in de suikerindustrie de z.g.n.
Chadbourne-overeenkomst is onder zijn
persoonlijke leiding gesloten.
Hij bekleedde functies bij de stoomvaart
maatschappij „Nederland", de Kon. Paket-
vaartmaatschappij, de Kon. Ned. Maat
schappij tot exploitatie van petroleumbron-
nen in Nederiandsch Indië, de Bataafsehe
Petroleum Maatschapij, de Nederlandsche
Scheepsbouwmaatschappij, de Kon. Ned.
Hoogovens- en Staalfabrieken, de K.N.I.
L.M., het Koloniaal Instituut en vele an
dere instellingen.
Ook buiten het financieele en economi
sche leven is de heer Van Aalst op ver
schillend gebied opgetreden. Aan het hoofd
van een groote commissie uit het geheele
land overhandigde hij op 7 September 1923
het Nationaal Huldeblijk aan H. M. de
Koningin. In 1925 gaf hij aan de stad Am
sterdam een schitterend blijk van burger
zin, door zijn prachtig woonhuis aan de
Heerengracht 502 als ambtswoning voor
den burgemeester aan de gemeente aan te
Dr. C. J. K. van Aalst.
In 1934 trad hij af als president van de
Nederlandsche Handel Maatschappij en
sindsdien heeft hij zich steeds meer uit het
openbare leven teruggetrokken.
Behalve de onderscheiding, welke hem
door de universiteit te Berlijn werd ver
leend, vielen hem ook hier te lande de
hoogste onderscheidingen ten deel. Bij zijn
afscheid van de Nederlandsche Handel-
Maatschappij, verleende de regeering hem
het grootkruis in de orde van Oranje Nas
sau. bij welke gelegenheid de minister-pre
sident dr. H. Colijn een persoonlijken brief
tot hem richtte.
Sedert 1926 woonde de heer Van Aalst
te Hoevelaken.
De beveiliging: van het Leidsche Acade
misch Ziekenhuis tegen luchtgevaar.
(lsfce Blad).
Onze buitenlandsche politiek; voorloopig
verslag der Tweede Kamer. (3e Blad).
Minister Steenberghe over Land- en Tuin
bouw. (3e Blad).
Voedselvoorziening in oorlogstijd (3e Blad).
Men zie voor Stadsnieuws pag. 2 van het
Eerste Blad en pag. 2 van Tweede Blad.
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme handel - Vaste markt - Locale
fondsen goed gedisponeerd - Ameri
kanen hooger - Nederl. beleggingen
prijshoudend.
Radio-rede van von Ribbentrop. (3e en ie
Bladi.
De Duiische actie ter zee. (Ie Blad).
Moeilijkheden tusschen Finland en
sovjets? (Ie Blad).
de
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Zwaar bewolkt met opklaringen.
Enkele regenbuien. Iets kouder.
Meest matige Noordwestelijke
wind.
deel van de Middellandsche Zee, totdat de
Fransche regeering opdracht gaf het goud
in Syrië aan land te brengen. Van hier
werd het door een Fransch schip naar
Frankrijk gebracht.
De „Paris Soir" voegt hieraan toe, dat de
nieuwe Poolsche regeering heeft verklaard,
dat van dit goud niets zal worden gebruikt
voor de tegenwoordige behoeften, doch dat
het zal worden bewaard om een dekking te
vormen voor de Poolsche munt na het her
stel ran Polen.
Men raamt de waarde op f. 140 millioen.^
DE VERKIEZINGEN IN OEKRAÏNE
EN WIT-RUSLAND.
Van Russische zijde wordt gemeld, dat bij
de verkiezingen in de Oekraine volgend
resultaat is verkregen:
De verkiezing van 1484 afgevaardigden
op een totaal van 1495, die volgens het aan
tal districten moesten worden gekozen,
werd geregistreerd.
Er zullen herstemmingen moeten worden
gehouden in 11 districten, waar de candi-
daten minder dan de helft van het aantal
uitgebrachte stemmen hebben behaald.
Van de 4776.275 stemgerechtigden heb
ben 4.433 997 van dat recht gebruik ge
maakt, d. i 92,83 pCt. 75.925 stembiljetten
waren ongeldig; op 325.918 biljetten waren
de namen der candidaten doorgeschrapt.
Van de 1484 gekozenen zijn 1245 mannen
en 239 vrouwen. De Nationale Vergadering
van het Westelijk deel der Oekraine wordt
tegen 26 October bijeengeroepen.
ïn Wit-Rusland was het resultaat:
Van het totale aantal kiezers van 2.763.191
hebben 2.672 280 aan de stemming deelge
nomen, of 96,71 pCt .2409.522 personen of
90,67 pCt. van hen die hun stem uitbrach
ten. hebben gestemd op de candidaten. be
noemd door de eomité's ran boeren, arbei
ders en intellectueelen. 247 245 kiezers of
9.3 pCt. hebben tegen deze candidaten ge
stemd. 14.932 stembiljetten waren ongeldig.
Van de 927 afgevaardigden zijn 804 man
nen en 123 vrouwen. De Nationale Verga
dering van Westelijk Wlt-Rusland zal op
28 October in Byelostock bijeenkomen.
