De Finsche delegatie
weer te Moskou
STADSNIEUWS
MAANDAG 23 OCTOBER 1939
No. 24411
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
80sie Jaargang
Nog heden hervatting
der besprekingen
De strijd in het Westen
De strijd ter zee
Lloyd George
verduidelijkt zijn houding
De
Duitschers
Noord-Italië
in
Verspreide berichten
Dit nummer bestaat uil DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
LEIDSCH
DAGBLAD
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
PRIJS DER ADVERTENTIES:
3D ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertentles belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordemdsplein Telefoonnummers voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd ttjnt
per 3 maanden f. 2 33
per week f.0.1®
Franco per post f. 2:35 per 3 maanden portokosten.
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mndj,
De Finsche delegatie is Zaterdagavond
onder leiding van Paasikivi weer naar Mos
kou vertrokken, waar zij heden is gearri
veerd.
De delegatie heeft dezelfde samenstelling
als den laatsten keer. Alleen maakt dit
maal ook de minister van financiën. Tan
ner, de reis mede. Bij het vertrek zong een
groote menigte vaderlandsche liederen.
Men verwacht dat reeds vanmiddag de
besprekingen zullen worden hervat.
In een interview heeft Erkko, de Finsche
minister van buitenlandsche zaken, ver
klaard, dat de RussischFinsche bespre
kingen gevoerd zijn in een vriendschappe-
1 ij ken geest, zonder uitoefening van druk,
en dat, indien dezelfde geest zou voortdu
ren, wel een bevredigende oplossing gevon
den zou kunnen worden.
Hij sprak tegen, dat nieuwe punten te
berde zouden worden gebracht in de a.s. be
sprekingen en voegde hieraan toe, niet te
verwachten, dat de sovjets met nieuwe
eischen zouden komen.
Voorts ontkende hij de berichten, dat de
sovjets Paasikivi verzocht hebben ijlings
naar Moskou terug te komen. De climax
van de onderhandelingen zal waarschijnlijk
bereikt worden.
Erkko heeft verder nog verklaard, dat
Finland na de conferentie der Scandinavi
sche landen te Stockholm meer vertrouwen
heeft. Geheel Scandinavië en het Ameri-
kaansche continent hebben begrip getoond
voor zijn positie en hebben Finland volle-
digen moreelen steun verleend.
Finland heeft ter conferentie de sympa
thie ondervonden, welke het er met recht
meende te mogen verwachten. Zijn eigen
houding was duidelijk en vastomlijnd.
Met betrekking tot de militaire voorberei
dingen van Finland zeide Erkko, dat de
jongste ontwikkeling in het Oostzeegebied
Finland heeft genoopt, de noodige voor
zorgsmaatregelen te nemen ter bescherming
van zijn onafhankelijkheid en neutraliteit.
Voor zijn vertrek naar Moskou heeft de
minister van financiën, Tanner, bij den
rijksdag nog een nieuwe noodbegrooting
voor 1940 ingediend, daar de in Augustus
uitgewerkte begrooting onuitvoerbaar is
gebleken.
De totale inkomsten in het nieuwe ont
werp bedragen 4.588 millioen Finsche mark,
1.178 millioen minder dan in de begrooting
van Augustus. De uitgaven bedragen 5.007
millioen, 745 mill, minder dan in Augustus.
De regeering stelt voor tot dekking van
het tekort een bedrag van 350 millioen uit
het conjunctuurfonds te nemen en een
nieuwe binnenlandsche leening van 500
millioen aan te gaan. De inkomsten van
belastingen en douane zijn ver beneden de
raming gebleven.
De kerk wordt uitgenoctdigd, haar ver
mogen zooveel mogelijk in de nieuwe lee
ning te beleggen.
De leger-communiqués van gisteren en
heden bevatten niets meldenswaardigs.
Het Engelsehe Reuter-bureau zegt:
Men gelooft, dat een knappe strategische
zet van het Fransche legerbevel de plan
nen van het Duitsche hoofdkwartier voor-
loopig in de war heeft gestuurd. Volgens
ontvangen berichten wilden de Duitschers
oen groot offensief op de Fransche troe
pen aan de Duitsche zijde van de grens
openen. Gamelin trok toen heimelijk alle
troepen terug, met uitzondering van de
voorposten, die zooveel gebruik van muni
tie, zoeklichten enz. maakten, dat de Duit
schers nooit tot de ontdekking kwamen,
dat de Fransche troepen reeds twee dagen
tevoren waren weggetrokken.
Afgezien van eenige observatieposten
vallen de Fransche linies thans ongeveer
samen met de grens, terwijl de Duitsche
troepen voor het overgestroomde gebied
van Rijn, Moezel en Saar bleef staan.
Parijs meldt: Aan Franschen kant ont
wikkelt de toestand zich in defensieven zin
Niet alleen aan, maar ook achter het
front zijn alle maatregelen genomen om
voorbereid te zijn op een Duitsche actie,
van welken omvang ook. Het gerucht heeft
gecirculeerd dat een breede zone achter de
Maginot-linie ontruimd is. Dat is niet juist
De maatregelen tot bescherming van de
burgerbevolking achter het front zijn in
drieën te onderscheiden: Ontruiming, te
rugtrekken en verwijdering. Ontruiming is
een dringende operatie, welke door onmid
dellijk gevaar wordt veroorzaakt. Deze
uiaatregel is nog slechts toegepast op
Plaatsen, welke binnen het bereik van het
Duitsche geschut liggen, zooals het geval
niet de dorpen tusschen Maginot- en
oiegfried-linie. Hetzelfde is geschied met
de bevolking van Straatsburg, dat zes k.m.
van de Duitsche artillerie af ligt.
Terugtrekking is van minder dringend
Karakter. Daarvan wordt vooraf kennis
gegeven en de betrokkenen kunnen huis
raad enz. meenem n. Wat verwijdering be
iert, dit wordt voorafgegaan door een ad-
es van de militaire autoriteiten, dat het
raadzaam is, dat degenen die weg kunnen,
ook weg gaan. Deze maatregel is op Parijs
toegepast.
De nieuwe defensieve lijn van het Fran
sche leger volgt ongeveer den loop van de
Moezel, het ravijn van Apach en doorkruist
het gebied van Ritzing en Waldwisse. buigt
naar het Zuidwesten af tot het gebied van
de Nied. In het bosch van Warndt schijnen
de Franschen zich iets teruggetrokken te
hebben doch zij houden de hoogten ten
Oosten hiervan bezet. Ten Zuiden van Saar
brücken is geen wijziging ingetreden, de
Franschen houden hier de hoogten van
Forbach bezet. Ten Oosten van de Saar
schijnt de nieuwe gevechtslijn gevormd te
worden door Deblies, verder blijven Zwei-
Brücken en Pirmasens onder bedreiging
liggen. In de kleine Vogezen en den Elzas,
bij Wissemburg en langs de Lauter blijven
de stellingen ongewijzigd.
Verder is de vorige week gekenmerkt
door het feit, dat de Britsche troepen hun
stellingen hebben bezet. Het moeilijke werk
van het verschepen en concentreeren van
de troepen is geëindigd.
Het weer is over het algemeen ongunstig
geweest, zoodat de luchtmacht bijna niet
in werking is getreden. De overvloedige re
genval heeft Moezel en Saar doen wassen,
waardoor de Duitsche versterkingen wor
den bedreigd met overstrooming. Indien
de was aanhoudt kunnen hierdoor ernstige
moeilijkheden voor de militaire operaties
ontstaan.
ALARM IN ENGELAND.
Aan Engeland's Oostkust is weer een
paar maal alarm gemaakt wegens het na
deren van vreemde vliegtuigen. Deze zijn
niet waargenomen en bommen zijn niet
gevallen. Ook hedenmorgen had dit weer
plaats.
AANVAL OP EEN CONVOOI.
Het Britsche ministerie voor de lucht
vaart deelt mede:
Zaterdagochtend werden op de Noordzee
vijandelijke vliegtuigen waargenomen door
een convool.
In antwoord op dit sein werden gevechts
vliegtuigen uitgezonden. De vijand trok
hierop weg.
In den middag werd het convooi door
12 vijandelijke vliegtuigen aangevallen. De
escorteerende vaartuigen openden het vuur
en Britsche gevechtsvliegtuigen kwamen te
hulp. Drie vijandelijke toestellen werden
door de Britsche gevechtsvliegtuigen om
laag gehaald, een vierde vliegtuig werd door
de luchtdoelartlllerie gedwongen te dalen.
Vijf Duitsche vliegers werden opgepikt en
door treilers te Grimsby aan land gezet.
Twee vliegers werden ernstig gewond aan
land gebracht. Drie anderen werden in een
rubberboot aangetroffen; een dezer was
gewond.
De Britsche luchtmacht leed geen verlie
zen; van het convooi werden geen schepen
getroffen, evenmin van de begeleidende
oorlogsbodems.
Het Britsche ministerie van voorlichting
publiceert voor den eersten keer een ver
haal over een gevecht tusschen een Duit
sche duikboot en een Britschen gewapenden
koopvaarder.
De koopvaarder was van Engeland op weg
naar Zuid-Amerika, toen hij door een duik
boot werd aangevallen. Direct werd het ge
schut in actie gebracht. Na een heftig vuur
gevecht werd de duikboot getroffen. Kort
daarop naderde een Britsche torpedojager,
welke de duikboot tot zinken bracht.
ZWEEDSCH SCHIP GETORPEDEERD.
Het 1450 ton groote Zweedsche vracht
schip Gustaf Adolf is op de Noordzee door
een Duitsche duikboot tot zinken gebracht.
De bemanning werd door een Noorsch schip
opgenomen.
NOORSCH SCHIP OP EEN MIJN.
Het Noorsche tankschip Deodata (groot
3235 toni, is aan de Engelsehe kust op een
mijn geloopen en gezonken. 23 opvarenden
zijn aan land gebracht. Eenigen waren ge
wond.
DUITSCH SCHIP OP EEN MIJN.
In het door de Duitschers voor den Zui
delijken toegang tot de Sont gelegde mij
nenveld is een Duitsch bewakingsvaartuig
met 79 opvarenden op een mijn geloopen
en in de lucht gevlogen.
Vijf van de opvarenden hebben zich op
een vlot weten te redden. Zij werden tegen
den avond opgemerkt door twee Deensche
marinevliegtuigen, die met het patrouillee-
ren van de wateren bij Seeland belast zijn.
Een der vliegtuigen daalde op het water,
om de vijf schipbreukelingen aan boord te
nemen, maar kon toen niet opstijgen,
waarop het andere vliegtuig naar Stege, op
het eiland Moen vloog, om daar de autori
teiten te waarschuwen. De loodsboot is toen
uitgevaren en heeft de vijl mannen aan
boord genomen.
Zij verkeerden in uitgeputten toestand,
en een hunner is overleden voor de loods
boot In den avond te Stege terugkeerde.
Nog enkele anderen hebben zich zwem
mend gered.
Er zijn ln totaal 71 slachtoffers.
60 DUITSCHERS WEGGEHAALD.
De Fransche autoriteiten te Algiers heb
ben zestig Duitschers. die op weg waren
naar de Vereenlgde Staten, van het Ita-
liaansche schip „Conté di Savoia" gehaald.
De officieren deelden mede. dat een
Fransch watervliegtuig het Italiaansehe
schip opdracht had gegeven naar de haven
van Algiers te stoomen, het schip werd
geëscorteerd door een Franschen torpedo
jager.
Naar vernomen wordt zullen de Duit
schers voor den duur van den oorlog in een
concentratiekamp worden opgesloten.
DUITSCHE KAPER VERNIELD
De „New Vork Times" publiceert een tele
gram uit Buenos Aires, waarin gezegd
wordt, dat volgens sommige diplomatieke
kringen, het Duitsche ss. „Schwabenland",
het vroegere basisvaartuig voor Duitsche
vliegtuigen op den dienst naar Zuid-Ame
rika, verantwoordelijk is voor den onder
gang van het Britsche lijnschip „Clement",
waarover op 2 October gemeld is Aan het
telegram wordt toegevoegd:
Volgens ooggetuigen op zee heeft een
Britsche kruiser eenige dagen later de
„Schwabenland" tot zinken gebracht. Deze
kruiser heeft de bemanning van de „Schwa
benland" aan boord genomen, alsmede den
kapitein en den eerste-offider van de „Cle
ment", die de Duitschers gevangen hadden
genomen.
Van Engelsehe zijde is hierover nog niets
vermeld.
Lloyd George heeft Zaterdag in zijn
kieskring Gaernarvon, het woord gevoerd
en daarbij naar aanleiding van zijn jong
ste redevoering in het Lagerhuis verklaard,
dat hij valschelijk er van beschuldigd
wordt te hebben voorgesteld dat men zich
zou overgeven. Hij voegde hieraan toe, dat
hij nimmer heeft aanbevolen, dat Groot-
Brittannië tot iederen prijs vrede zou moe
ten vragen alsof het land overwonnen zou
zijn.
Lloyd George zeide, dat zijn toespraak
verkeerd is uitgelegd. Hij had een beroep
gedaan de gelegenheid aan te grijpen, mo
gelijk de laatste voor jaren, te confereeren
voor dat de „onbeschrijfelijke verschrikking
en rampspoed van den grooten oorlog aan
millioenen gezinnen in vele landen dood en
verderf zou brengen".
Hij was van meening, dat, indien er ge
legenheid zou zijn de bedoelingen met
vreedzame middelen te bereiken dat beter
zou zijn dan ontzettende gevaren te gaan
loopen en zich verschrikkelijke opofferin
gen op den hals te halen om aan het einde
voorwaarden te bereiken, welke niet beter
zouden kunnen zijn dan die welke thans
verkregen zouden worden, mits wij de hulp
zouden verkrijgen van neutrale staten.
Toen hij deze redevoering hield, werd hij er
naar hij zeide, valschelijk van beschuldigd
te hebben voorgesteld toe te geven. Onze
zaak was rechtvaardig en wij konden niet
toegeven zonder Groot-Brittannië en het
Rijk met oneer te beladen en deze aan de
verachting van de wereld bloot te geven.
„Ik zal geen stap terugwijken van de poli
tiek, welke ik steeds heb bepleit, aldus
Lloyd George: een krachtige houding te
genover dictators. Op een conferentie kan
men echter even vastberaden zijn als op
het slagveld".
Indien het op een conferentie zou blij
ken, dat Hitier voornemens was vast te
houden aan zijn veroveringen, zouden wij
de conferentie met een zuiver geweten heb
ben kunnen verlaten.
Lloyd George acht het noodig,thans na
de opmerkelijke diplomatieke overwinning
van het Turksche verdrag tot een betere
verstandhouding met Rusland te komen.
Hij noemde het een der tragediën van de
geschiedenis, dat Rusland bits is afgewe
zen en dat wij de kans hebben gemist de
agressie zonder bloedvergieten tot staan te
brengen.
De Britsche onderhandelingen te Moskou
werden geleid door een „vijfderangs bu
reaucraat van het Foreign Office" en een
„volkomen minderwaardige missie" welke
geen omlijnde instructies had.
Lloyd George vroeg of het geen tijd is
het Russisch denkbeeld van een interna
tionale conferentie te aanvaarden. Hij
voegde hieraan toe, dat het bemiddelings
voorstel van de Noordsche koningen een
verdere gelegenheid bood.
Laat ons deze misschien voor jaren de
laatste kans aangrijpen om te conferee
ren".
De „Daily Telegraph" zegt hierover:
„Confereerde Lloyd George met den
Duitschen keizer, terwijl de Duitsche legers
in bezit waren van België en Roemenië?
Wie zal thans een conferentie met het na-
tionaal-socialisme bijeenroepen? Op welke
voorwaarden? Wat zou, terwijl de confe
rentie beraadslaagde, gebeuren met de
blokkade van Duitsehland? Lloyd George
verklaarde niet, welke waarborg hij zou
aanvaarden voor de goede trouw van het
nationaal-socialisme er ls er geen!".
De Italiaansehe minister van buitenland
sche zaken, Ciano. heeft te Rome met den
Duitschen ambassadeur, von Mackensen en
den gevolmachtigden minister. Clodius.
overeenkomsten onderteekend inzake het
overbrengen van Duitsche burgers van de
boven-Etsch naar Duitsehland.
Alle moeilijkheden van practlschen en
technischen aard, welke voortvloeiden uit
deze volksverhuizing, werden in een vriend-
schappelijken geest opgelost, hetgeen een
nieuw bewijs vormt voor de mogelijkheid
van samenwerking tusschen de beide landen
om zelfs de meest ingewikkelde politieke
vraagstukken, welke in andere Europeesche
landen ernstige conflicten hebben teweeg
gebracht, te regelen.
Bij de DuitschItaliaansehe overeen
komst wordt bepaald, dat de verhuizing van
de ln het gebied van de boven-Etsch wonen
de Duitsche staatsburgers verplicht is en
binnen drie maanden na de publicatie der
overeengekomen bepalingen moet worden
voltrokken, terwijl de emigratie van „Volks-
duitschers" vrijwillig is.
Voorts wordt bepaald, dat alle in het ge
bied van de boven-Etsch wonende of uit dat
gebied stammende „Volksduitschers" vóór 31
December 1939 nadrukkelijk moeten ver
klaren. of zij. met behoud van de Italiaan
sehe nationaliteit, voornemens zijn in Italië
te blijven, of dat zij de Duitsche nationali
teit willen aannemen, met het doel naar
Duitsehland te emlgreeren.
Deze verklaring zal een definitief en ver
plichtend karakter dragen. De emigratie van
„Volksduitschers". die de Duitsche nationali
teit aanvragen, zal vóór 31 December 1942
moeten geschieden. Ook de financieele
kwesties, met de emigratie verband hou
dende, ztjn geregeld.
RUSSISCHE BEZETTING OP HET EILAND
DAGOE.
Volgens een telegram van het Russische
bureau Tass uit Tallinn is de bezetting van
het eiland Dagoe door Sovjet Russische troe
pen voltooid. Naar het eiland Oesel zijn nog
Russische troepenafdeelingen onderweg.
DIENSTPLICHT IN AUSTRALIË.
De Australische minister-president Men-
zies heeft bekend gemaakt, dat met ingang
van Januari a.s. dienstplicht zal worden in
gevoerd voor ongehuwden, die op 1 Juli 1940
21 jaar zijn. De opleiding geschiedt voor
dienst in het binnenland, tenzij een vrijwil
lige verbintenis wordt aangegaan voor dien
sten overzee.
HERDENKING VAN DEN SLAG AAN
DEN IJZER.
Gisterochtend is de 25sten verjaardag van
den slag aan den IJzer herdacht. In verband
met de tijdsomstandigheden had de herden
king het karakter van grooten eenvoud. Na
de huldebetuiging bij het Britsche gedenk-
teeken werd in de kerk van St. Jozef een
dienst gehouden, die gewijd was aan de na
gedachtenis van koning Albert, koningin
Astrid en de op het slagveld gevallen sol
daten. Onder meer waren luit.-generaal
Jolly, die den koning vertegenwoordigde, de
Poolsche gezant en de generaals van den
Bergen en Bievuyck aanwezig. Na afloop
van den dienst begaven zich delegaties van
Belgische en Fransche oudstrijders naar het
graf van den onbekenden soldaat, waar
kransen werden neergelegd. Een delegatie
heeft bloemen neergelegd op de graven van
koning Albert en koningin Astrid te Laeken.
BINNENLAND.
De regeering: zet haar plannen uiteen;
memorie van antwoord inzake de
rijksbegrooting. (3e Blad).
De sultan van Djokjakarta op 59-jarigen
leeftijd overleden. (Binnenland, 2e BI.)
Te Den Haag is, 80 jaar oud, overleden de
heer dr. ir. H. Wortmann, oud-direc
teur generaal der Zuiderzeewerken.
(Binnenland, 2e Blad).
Vader en zoon in de Maas verdronken.
(Gemengd, 2e Blad).
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Kalme handel - Vaste stemming - Op-
loopende koersen - Amerikanen hoo-
ger - Nederlandsche beleggingen prijs
houdend.
BUITENLAND.
De Finsche delegatie weer te Moskou. (M
Blad).
Felle uitval van Goebbels tegen Churchill.
(2e Blad).
Radio-rede van Hore Belisha. (2e Blad).
Weer eenige schepen slachtoffer van den
oorlog. (Ie Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Toenemende bewolking. Nog geen
neerslag van beteekenis. Lichte
nachtvorst in het Zuid-Oosten.
Overigens weinig verandering in
temperatuur. Zwakke tot matige
Zuidelijke tot Westelijke wind.
GEM. LUCHTBESCHERMINGSDIENST.
Ten besluite van de reeks demonstraties
vanwege de Gem. Luchtbeschermings
dienst is Zaterdagmiddag in wijk XI in de
Nachtegaallaan een oefening gehouden,
waaraan medewerking werd verleend door
de brandweer, de E.H.B.O. en den Ontsmet-
tingsdienst, terwijl tenslotte ook de vrijwil
lige wijkbrandweer in actie kwam. Ket
hoofd van den luchtbeschermingsdienst,
commissaris R. J. Meyer, hield zijn gebrui
kelijke inleiding, waarin hij een klemmend
beroep deed op de bewoners dezer wijk om
zich op te geven voor een der vele vrijwil-
ligersdiensten, hetgeen dringend noodza
kelijk is, wil de organisatie in tijden van
nood aan haar doel beantwoorden.
Het aantal vrijwilligers, dat zich na af
loop aanmeldde, was helaas niet voldoende
om zulks te waarborgen. De secretaris van
de afd. Leiden der N.V.L.. de heer D. C.
Kok. Rapenburg 9, Tel. 25410, neemt nog
gaarne nieuwe opgaven in ontvangst. Vol
ledigheidshalve zij nog vermeld, dat wijk
XI het geheele Rijnsburgerweg-complex
omvat, beginnende bij den overweg.
De oefening, welke een zeer geslaagd
verloop had. werd bijgewoond door het
waarn. hoofd van den luchtbeschermings
dienst, hoofdinspecteur W. G. Weyers en
de directeuren van den Gem. Geneeskun
digen en den Reinigings- en Ontsmettings-
dienst. de heeren dr. M. D. Horst en J. H.
de Jong.
VOORAZIATISCH—EGYPTISCH
GEZELSCHAP
„EX ORIENTE LUX".
Op uitnoodiging van het Vooraziatisch-
Egyptisch Gezelschap „Ex Oriente Lux" zal
prof. dr. F. M. Th. Böhl, morgenavond een
lezing met lichtbeelden houden over: Op
gravingen in Uruk-Warka.
Voor de eerste maal na zijn terugkomst
uit Mesopotamië zal prof. Böhl in het open
baar nadere mededeelingen doen over de
resultaten van zijn studiereis naar Irak en
Iran in het voorjaar van 1939. In het bij
zonder wil hij daarbij stilstaan bij zijn be
zoek aan Uruk-Warka (het Bijbelsche
Erech. de stad van Nimrol en van den Ba-
bylonischen heros Gilgamse). dat naast Ur
als de grootste leerschool der Babylonische
archaeologie beschouwd kan worden. Ten
slotte wil hij het een en ander mededeelen
over de voorwerpen, die hij uit het Oosten
heeft medegebracht en die zich thans voor
het grootste gedeelte in de Leidsche Verza
meling van Spijkerschrift-tabletten be
vinden.
De lezing is toegankelijk voor alle belang
stellenden.