Onze Dienstregeling 80sfe Jaargang ZATERDAG 21 OCTOBER 1939 No. 24410 Hoe het Turksch-Engelsch-Fransch pact wordt ontvangen De strijd in het Westen HET VOORNAAMSTE NIEUWS VAN HEDEN De Bilt DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Bureau Noordeindsplein Telefoonnummers voor Directie en Administratie 25041 (2 lijnen) Redactie 21507 Postcheque- en Girodienst no. 57055 - Postbus no. 54 De besprekingen met Finland Finland en de Sovjets Bespoediging van de Engelsche contrabande-controle op neutrale schepen Admiraal Prentzel over de Duitsche marine Hoe Parijs leeft Dit nummer bestaat uit VIER bladen EERSTE BLAD verwacht 11 LEIDSCH DAGBLAD PRIJS DER ADVERTENTIES: 30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar agentschappen van ons Blad gevestigd zijn Voor alle andere advertenties 35 ets. per regel. Voor zakenadvertenties belangrijk lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling Woensdags en Zaterdags 50 ets bij maximum aantal woorden van 30. - Incasso volgens .postrecht. Voor opzending van brieven 30 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets. PRIJS DEZER COURANT: Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zljnt per 3 maanden f. 2.3S per week .Ttr. f.O.lt Franco per post f. 2.35 per 3 maanden 4- portokosten/ (voor binnenland f. 0.80 per 3 mndj Het Turksche pact met Engeland en Frankrijk blijft de aandacht tot zich trek ker. Tusschen den Franschen president, kon ng George en den Turkschen presi dent zijn hartelijke telegrammen gewisseld. waarin het pact een bijdrage voor den [vrede en het welzijn der menschheld wordt genoemd. fc.D' deur blijft open voor verdere be- I sprekingen met de Sovjets op een nog niet vastgestelden datum", aldus verklaarde de Turksche minister van buitenlandsche za- ken. Éaradjogloe, tegenover vertegenwoor digers van de pers. toen hij uit Moskou op weg nrar Ankara te Istanboel arriveerde. Voorts zeide hij: „Ik ben uit Sovjet-Rus land vertrokken met de oprechte overtui ging, Jat de Turksch-Russische vriend schap even krachtig blijft als ooit". Op de vraag, waarom zijn verblijf in Moskou zoo gerekt was. antwoordde Sarad- jogloe: „De besproken kwesties betroffen vier landen. n.l. Turkije. Groot-Brlttannie en Frankrijk, met wie Turkije een over eenkomst tot wederzijdschen bijstand heeft geslo en. zoowel 'als Sovjet-Rusland, met welk land een parallel pact onder oogen werd gezien. Het was geen wonder, dat de beraadslagingen met alle betrokken re geeringen vaak onderbroken werden en de besprekingen vertraagden". Over het pact tor wederzijdschen bij stand met Frankrijk en Engeland zeide Saradjogloe: „de in Ankara onderteekende pacten zijn belangrijke documenten en uiterst nuttig voor de Turksche natie. Ik ben er echter van overtuigd, dat de pacten niet het minste negatieve effect hebben op de oude en oprechte vriendschap tusschen Turkije en de Sovjets". Ten slotte legde Saradjogloe den nadruk op de hartelijkheid, waarmede hij in Mos kou onvangen en op de ..uiterst vriend schappelijke atmosfeer" die tijdens de be sprekingen heeft geheerscht. De sovjet-Russische pers publiceert niets over het sluiten van het Fransch-Britsch- Turksche verdrag, terwijl op een opvallende plaats de telegrammen worden gepubli ceerd, welke zijn gewisseld tusschen Sarad jogloe en Molotof, waarin de Turksche minister spreekt over de vriendschap en het vertrouwen, welke het kenmerk zijn van de betrekkingen tusschen beide landen. De Turksche minister van Landbouw is gisteren te Moskou aangekomen. Men heeft verder den indruk, dat Frankrijk en Engeland hun best doen een verdrag tus schen Turkije en de sovjet-unie te verge- gemakkelijken, dat in het belang van beide landen is en tegemoet komt aan het wet tig verlangen van de sovjet-unie naar vei ligheid in de Zwarte Zee. Ook in Italië levert men nog geen com mentaar. volstaat men met indrukken uit het buitenland. Anders in Duitschland! De Duitsche bladen betoogen in hun commentaar op het verdrag tusschen En geland, Frankrijk en Turkije o.a., dat reeds de voorgeschiedenis dezer gebeurtenis in het nauwste verband met de Britsche om- singelingspolitiek stond. Zij zeggen ook. dat het pact vele punten onopgehelderd laat. Onduidelijk blijft in de eerste plaats aldus het „Hamburger Fremdenblatt" hoe en tegen wie de Wes telijke mogendheden Turkije hulp zouden kunnen bieden. Artikel twee- dat spreekt van Turksche hulp aan d- Westelijke mogendheden in geval van een aanval in de Middelland- sehe Zee, zal. aldus dit blad. in Italië de bijzondere aandacht trekken. Italië is im mers de eenige Middellandsche Zee-staat, waarop het rtikel betrekking kan hebben. In artikel drie, volgens hetwelk Turkije ook zal helpen, wanneer vijandelijkheden ontstaan tengevolge van de Britsche en Fransche waarborgen aan Roemenië en Griekenland, ziet de Berlijnsche correspon dent van dit blad het bewijs, dat Engeland het conflict wil uitbreiden, t Hij vraagt zich verder af, tegen wie de garantie aan Roemenië gericht kan zijn. De nakoming der garanie is slechts denk baar, wanneer de Dardanellen voor de oor- ogsschepen der Westelijke mogendheden geopend zouden worden. Hieruit kan men zien, dat het verdrag tegen Rusland ge- icht is. Doch ten aanzien van de Sovjet- Unie verliest het verdrag veel van zijn racht door het protocol, dat zegt, dat Tur kije geen actie behoeft te voeren, die het in een gewapend conflict met de Sovjet- [Unie zou brengen. Ook uit dit pact blijkt, zoo vervolgt de correspondent, dat Engeland de eigenlijke rustverstoorder op het Europeesche con- inent is. Ge les, die het lot van Polen geleerd ecft. zal juist door de kleine staten niet "'Spoedig vergeten worden. De „Deutsche diplomatisch-politische Korrespondenz'' zegt o.a.: de onderteeke- 'ng is steeds weer uitgesteld om het ver drag in overeenstemming te brengen met de opvattingen van Moskou. Hierin is men 'et geslaagd. Engeland en Frankrijk heb- ?n Turkije bijzonder geprezen, omdat het Jet heeft toegegeven aan den eisch het. mnenvaren van Engelsche en Fransche „U?Pen in den Zwarte Zee te verbieden. Het -nijnt. dat een oude droom van Engeland m vervulling is gegaan: niet slechts de •haat van Gibraltar en het Suez-kanaal be- heerschen, doch ook beschikken over de Turksche zeeëngten als steunpunt en basis van aanval tegen de Zwarte Zee. Bovendien, aldus vervolgt het blad. kun nen de Westelijke regeeringen haar volken weer eens toonen, dat na het uitvallen van Polen een ander volk van het vaste land op het gewenschte oogenblik ter beschikking zal staan. Men heeft niet vergeten reeds eigen generaals voor de verwachte hulp troepen gereed te houden. In ieder geval is in de gegarandeerde Balkanstaten van een storm van geestdrift heel wat minder te be merken als van de vreugde der Westelijke mogendheden, die deze landen eventueel nog als tooneel van den strijd hopen te zien Van Engeland uit gezien moet het ver drag ook tegen Duitschland gericht zijn. Daardoor is Turkije in tegenstelling met de opvattingen van zijn grondlegger, Ata- turk, gebracht, want deze wilde een waar lijk onafhankelijken status en hechtte daarom waarde aan vriendschappelijke betrekkingen met Duitschland. Met het slotprotocol, volgens hetwelk Turkije niet gedwongen kan worden tot een actie, welke het in gewapend conflict met de sovjet unie zou brengen, hebben de Turksche staatslieden zich vrijheid van handelen wil len voorbehouden Het is nu hun zaak te zien, in hoeverre zij de Engelsche beschik king over de zee-engten in overeenstem ming met de Russische aanspraken, waar op niet valt af te dingen, kunnen brengen. De New York Herald Tribune noemt het pact een zwaren slag voor de as Rome Berlijn en zegt, dat hiermede de Middel landsche Zee gemaakt wordt tot een zee der geallieerden, waardoor het dubbel ze ker wordt, dat Italië geen oorlog tegen Frankrijk en Engeland zal aangaan, en waardoor de weg geëffend wordt voor een actieve samenwerking met die beide lan den. De Finsche regeering heeft gisteren de tegenvoorstellen besproken, die, naar zij hoopt, de grondslag der verdere onderhan delingen te Moskou zullen zijn. Later heeft de minister van buitenland sche zaken, Erkko, instructies opgesteld voor Paasikivi, die vandaag naar Moskou terug keert en daar Maandag wordt verwacht. De bijzondere correspondent van de „Cor- riere della Sera" te Helsinki heeft een on derhoud gehad met Paasikivi. Deze deelde mede, dat hij drie besprekin gen heeft gehad met de leiders van de sovjet-unie in de werkkamer van Molotof in het Kremlin. De eerste bespreking werd gehouden op 12 October, de beide andere op 14 October. Deze belde laatste besprekingen duurden ieder ongeveer drie uur en dit heeft Paasikivi den indruk gegeven, dat de revo lutie, welke veel dingen heeft gewijzigd, geen verandering heeft gebracht in den lust van de Russen om 's nachts te werken. Paasikivi was vergezeld van den Finschen gezant te Moskou en kolonel Paasonen, die evenwel niets zeide. Molotof werd bijgestaan door den chef van zijn kabinet en kolonel Uriukosden, die evenmin een mond open open deed. Stalin kwam van tijd tot tijd hooren, hoe de besprekingen vorderden en toonde zich steeds zeer beleefd. Hij herinnerde aan den tijd, dat hij een toevlucht zocht in Finland na de onlusten van 1906 om aan de politie te ontkomen. Hij was gekleed in zijn ge wone witte hemd, tot aan den hals dicht geknoopt en droeg laarzen. Ook Molotof droeg Russische laarzen. Worosjilof liet zich niet zien: slechts één keér ontmoette Paasikivi hem in een anti chambre. Stalin en Molotof achtten zich in mililtaire zaken voldoende competent om zonder hem te spreken. Paasikivi verklaarde gaarne nog eens zijn oude tegenstanders van 1921 te hebben ont moet, met wie hij te Tartu heeft onderhan deld over de vredesvoorwaarden tusschen de sovjet-unie en Finland, doch hij heeft er geen enkele van kunnen ontdekken. Alleen hoorde hij, dat de persoonlijke vriend van Lenin, Berzin, nog in leven was, hoewel hij zich uit de politiek had teruggetrokken. Tenslotte verklaarde Paasikivi optimistisch te zijn. Verantwoordelijke kringen hopen, dat Paasikivi in Moskcu een overeenkomst tot stand zal brengen, die aan de gewettigde Rdssische eischen voldoet zonder de volle dige Finsche onafhankelijkheid te vermin deren. Sommige kringen denken, dat de aanwezigheid van Stalin bij de aanvanke lijke besprekingen harde onderhandelingen voorspelt, anderen echter herinneren er aan, dat Stalin buitengewoon thuis is in Finsche zaken. De defensiemaatregelen in Finland wor den als voltooid beschouwd en de troepen zijn Kestationneerd In de streken van Kare- lie, Viipuri en Kuusamo. Uit de vrij geringe concentratie van Russische troepen aan de grens leidt men af. dat Rusland niet ver wacht tot ooi log zijn toevlucht te zullen gaan nemen. Geschenken van kleeding, geld en andere benoodigdheden worden door het Finsche publiek overvloedig voor de verde digingstroepen toegezonden. Volgens den correspondent van dc „Neuè Zuercher Zeitung" in Helsinki zou Finland als tegenaanbod aan Rusland de stellige ver zekering bieden, dat Rusland niet door een derde mogendheid zal worden aangevallen door Finland heen. Om deze verzekering steun te verleenen. zouden de Noordsche staten zich garant stellen voor de volstrekte neutraliteit van Finland. De Finsche regeering is voornemens den Rijksdag goedkeuring te vragen voor het aangaan eener binnenlandsche bewape- ningsleening van 500 millioen Finsche mark tegen 5 procent rente. Het Fransche legerbericht van gister avond luidt: Activiteit van patrouilles en verken- ningsafdeelingen tusschen Moezel en Saar. Wij hebben enkele gevangenen gemaakt. Plaatselijke activiteit van de artillerie in hetzelfde gebied. Kalmte aan het front ten Oosten van de Saar. Parijs voegt daaraan toe: Vooral in de streek tusschen Apach aan de Moezel en Merzig aan de Saar is de dag gekenmerkt door een levendige bedrijvigheid der ver kenningspatrouilles en geschutvuur. Men kan dus denken, dat in dezen sector even tueel een nieuwe Duitsche poging zal wor den ondernomen, ingeval de algemeene di plomatieke toestand of militaire noodzake lijkheden Je Duitsche bevelvoering er toe zouden brengen voor een massaal offensief de troepen te gebruiken, die geconcen treerd zijn achter de stellingen van de Siegfriedlinie en waarvan men kortelings zekere eenheden dichter bij de vuurlinie heeft gebracht. Van Duitsche deskundige zijde heeft men zich tegenover vertegenwoordigers der bui tenlandsche pers gekeerd tegen de Fran sche voorstelling, als zou er bij de Duitsche actie «er laatste dagen aan het Westelijk front van een offensief in grooten stijl sprake zijn geweest. Reeds het samenvat tende Duitsche legerbericht, aldus zegt men, weerlegt een dergelijke voorstelling. De Franschen hebben het door hen be zette gebied vrijwillig ontruimd. Hoogstens kan het tempo van het Duitsche oprukken verrassing gewekt hebben bij de Fran schen. die veel meer tijd besteed hebben aan de bezetting van het thans afgestane Duitsche grensgebied. Ook blijkt het uit het legerbericht van gisteren duidelijk, zoo verklaart men voorts, dat gevechten van grooteren omvang zich in het Westen niet hebben voorgedaan. De sterkte van de Fransche troepen bij de ver schillende ondernemingen heeft slechts een maal een geheel regiment bdragen. Overi gens waren de aanvallers ten hoogste een compagnie sterk. In Engeland wordt uitdrukking gegeven aan voldoening over het feit. dat men thans de contrabande-controle bij het on derzoek van neutrale schepen aanzienlijk kan bespoedigen. In de afgeloopen week is een aantal van deze schepen onderzocht, waarbij men de gevallen voorlegde aan het ministerie voor economische oorlogvoering, terwijl een beslissing genomen werd dooi de contrabande-commissie, alles binnen twee of drie dagen. Ook zijn twee Neder- landsche schepen uitgeklaard zonder dat hun zaak was voorgelegd aan de contra bande-commissie na ontvangst van be vredigende verzekeringen, dat de ladingen niet uiteindelijk voor Duitschland bestemd waren. Soortgelijke waarborgen zijn reeds ontvangen voor drie schepen, die nog niet op de controle-basis zijn aangekomen Het oponthoud dezer schepen zal derhalve niet meer bedragen dan den tijd. noodig voor het bevestigen der overeenstemming van de scheepslading met de reeds aan het ministerie verstrekte bijzonderheden. Aan den anderen kant. zoo wordt gezegd, kan de contrabande-controle niet snel de zaken der neutrale schepen afdoen, tenzij de scheepvaartmaatschappijen en neutrale eigenaars der lading bereid zijn tot volledige medewerking In vele gevallen is de vertraging geenszins de schuld van de Britsche autoriteiten. Ten zij de meest volledige bijzonderheden be treffende de lading en bevredigende ver zekeringen worden gegeven aan het ministe rie. moeten alle ladingen met de grootste zorgvuldigheid worden onderzocht om vast te stellen, dat niets voor Duitschland is bestemd. Duitschland, zoo voegt men hieraan toe, is thans afgesneden van practisch alle overzeesche voorraadsbronnen en de Duit sche regeering neemt bijgevolg haar toe vlucht tot iederen kunstgreep om het bo- noodigde te verkrijgen De grootste inspan ning wordt in het werk gesteld om de con signeeringen te vermommen en men her innert er aan, dat in den wereldoorlog één Duitsche inkoopfirma alleen werkte onder niet minder dar. 200 afzonderlijke schuil- firma's in neutrale landen. De Britsche regeering komt natuurlijk niet tusschen- beide in den handel, die bestemd is voor neutralp. aan Duitschland grenzende lan den. uit bemoeizucht. Zij moet zich echter zekerheid verschaf fen. dat deze handel alleen voor deze neu trale landen is bestemd. Zoodra dit vast staat, worden de schepen vrijgelaten. Het ministerie voor economische oorlogvoering bereidt een memorandum voor, waarin de manieren worden opgesomd, waarop neu trale reeders en kooplieden kunnen mede werken. Het Duitsche Nieuwsbureau meldt: On der het opschrift „de wacht aan de zee- grens" publiceert de „Deutscher Dienst" een artikel van admiraal Prentzel, die eerst constateert, dat de hegemonie in de Oost zee na de snelle vernietiging der Poolsche marine aan Duitschland behoort, en dan de vraag onderzoekt of de tegenstander met zeestrijdkrachten in de Duitsche Noordzeewateren kan binnendringen. Ad miraal Prentzel schrijft hierover het vol gende: Uit de officieele berichten weet men, dat Duitsche zeestrijdkrachten te zamen met de luchtmacht de laatste weken groote be drijvigheid hebben getoond in het Skager- rak en het Kattegat, en dat de handels oorlog en aanvallen op de Engelsche vloot zjch ver in het Noorden van de Noordzee hebben afgespeeld. Met succes werd den Engelschen in de Noordzee de hegemonie ter zee betwist en werd aangetoond, dat de bestrijding van den vijand ter zee en de benadeeling van zijn koopvaardij de be langrijkste taak is van de oorlogsmarine. Zij kan deze taak echter slechts dan ver vullen. wanneer zij weet. dat de eigen kus ten met haar steunpunten beveiligd zijn. Veelvuldig zijn de middelen, welke op het oogenblik den tegenstander de benadering tot de kust reeds bemoeilijken en de waar schijnlijkheid van groote verliezen in zich dragen. Naast den afweer door de verschil lende oorlogsmiddelen ter zee, is het heden de taak van de luchtmacht, voorgenomen aanvallen van vijandelijke zeestrijdkrach ten reeds in het voor de kust gelegen ge bied tegemoet te treden, zoodat onopge merkte nadering uitgesloten is. In de kust wateren zelf staan eenheden der corlogs- marine en talrijke andere oorlogsmiddelen gereed om terstond in te grijpen. Tenslotte zorgen de talrijke kustbatterijen er voor, dat geen tegenstander zich binnen haar bereik kan bevinden. Al deze verdedigings middelen vormen een ondoordringbare muur, waarbij de vijand het uiterste zou moeten vergen, wilde hij de poging onder nemen, door te dringen tot Duitschland's kustgebied. Zooals de luchtaanvallen tot dusver zonder uitwerking zijn afgeslagen, zoo zullen ook alle aanvallen ter zee zonder succes verloopen. Evenals de muur in het Westen, staat ook de Noordzeemuur vast en onwrikbaar, en geen macht ter wereld kan daar doorheen breken. Uit Parijs schrijft ons een bijzondere me dewerker: Na deze 6 eerste oorlogsweken zijn wij hier aan een nieuwe manier van leven gewend geraakt. Iedereen heeft zich na het heen en weer trekken der eerste weken op zijn beste wijze geïnstalleerd en zich aan den nieuwen toestand aangepast. Vrouwen, kinderen en mannen, die niet gemobiliseerd zijn, zijn weggetrokken naar de provincie, alleen zij, die werkelijk werk te doen hebben blijven. Af en toe ziet men weer eens bekende gezichten te voor schijn komen; dit zijn gewoonlijk men- schen, die gezien de momenteele kalmte weer terug zijn gekomen en van plan zijn te blijven tot den dag, dat het „mis" gaat. Het zijn de onvoorzichtigen, die aLs het. werkelijk te laat is, veel moeilijker weg BINNENLAND. De minister over de komende belastingver- hooging (2e Blad). Het Jubileumgeschenk der studenten aan H. M. de Koningin aangeboden (Bin nenland, 2e Blad). Arbeiderscentrales vragen toeslag op den steun (Binnenland, 2e Blad). Vrachtauto te Overschie te water gereden; twee dooden (Gemengd, 4e Blad). Sultan van Djokja ernstig ziek (Binnen land, 2e Blad). AMSTERDAMSCHE BEURS. Stille markt Lustelooze stemming - Meerendeels iets lagere koersen - Ame rikanen ongeanimeerd Nederlandsche beleggingsfondsen weifelend. BUITENLAND. De ontvangst van het Turksch-Engelsch- Fransche pact (le Blad). De besprekingen der sovjets met Finland (le Blad). ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN EERSTE BLAD. MEN ZIE VOOR ONS KORT VERHAAL PAGINA 2 VAN HET 3e BLAD. Gedeeltelijk bewolkt. Droog weer. Plaatselijk ochtendmist Nacht vorst. Overdag iets zachter. Zwakke tot matige wind uit Noor delijke richtingen. kunnen trekken dan voorheen; dan is er de categorie menschen die een paar dagen terugkomen om nog zooveel mogelijk van hun bezittingen te redden en deze weer op hun beurt meeslepen naar de provincie. Met dit alles verliest de Parijsche humor zijn rechten niet en moet men menigmaal AmsterdamHaarlemLeidenDen HaagRotterdamDordrecht KLASSE 1—3 2—3' 1—3 2-3 1—3 1—3 1—3 i co to 1 w Amsterdam V 12.13 12.43 13.09 13.13 13.28 13.43 Haarlem A 12.27 12.57 13.23 13.27 13.42 13.57 12 V 12.29 12.34 12.59 13.24 13.29 13.44 13.59 3 14.02 Hillegom M 12.47 11 II 14.15 Lisse 12.51 >1 S 1419 Noord-w.hout 12.56 II I 14-24 Voorhout |t 12.57 (O S S II 1 S 14.25 Warmond 13.03 II s ,,14-31 14.18 114.35 Leiden A 12!48 13.07 13 J8 S 13.43 13.48 2 14.04 V 12.49 13.19 13.22 3 13.44 13.49 N 14.05 14.19 £14.36 Voorschoten 13.27 '1 II 3 14 41 Laain v. N.O.I. 13.33 0) 5 1Ü55 1» *d> a Li4-f Haag (H.S.M.) A ÏÜOO 1Ü30 13.37 14.00 14.16 14.30 14.51 V 13.02 13.32 13.57 14.02 14.18 14.32 Delft 13.09 13.39 14.04 14.09 14.25 14.39 g - Schiedam 13.18 13.48 14.13 14.18 ti 14.48 Q Rotterdam A 13.23 13.53 14.18 14.23 14.35 14.53 i Dordrecht A 13.42 14.16 14.42 15.16 3 IS Door een ons verstrekte foutieve opgave is een verbetering noodzakelijk in de door ons uitgegeven dienstregeling der Ned. Spoorwegen. Wij drukken hierboven de verbeterde bladzijde 3 van onzen gids af en geven in over weging deze uit te knippen en onmiddellijk in het boekje op de bestaande pagina 3 te plakken. Stelt het niet uit tot morgen, want dan bent U misschien Uw krant of het knipsel kwijt! Neemt dus nu een schaar en plakt de bovenstaande tabel in!! DE DIRECTIE.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1939 | | pagina 1