De Finsche delegatie uit
Moskou te Helsinki
De torpedeering der
„Royal Oak"
80ste Jaargang
MAANDAG 16 OCTOBER 1939
No. 24405
Nog steeds geen officieele gegevens
over de sovjets-verlangens
HET VOORNAAMSTE NIEUWS
VAN HEDEN
De Bilt
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN'OMSTREKEN
Erkko's radio-toespraak
De maatregelen
Finland
in
De randstaten
De conferentie
te Stockholm
Nieuw geïllustreerd
Kinderverhaal
Bijna 800 slachtoffers
De „Repulse" zwaar
beschadigd
Dit nummer bestaat uit DRIE bladen
EERSTE BLAD
verwacht
Kaart van het Westfront
De blokkade
LEIDSCH
DAGBLAD
PRIJS DER ADVERTENTIES:
30 ets. per regel voor advertenties uit Lelden en plaatsen waar
agentschappen van ons BLad gevestigd zijn Voor alle andere
advertenties 35 ets. per regel Voor zakenadvertenties belangrijk
lager tarief. Kleine advertenties uitsluitend bij vooruitbetaling
Woensdags en Zaterdags 50 ets. bij maximum aantal woorden
van 30. - Incasso volgens postrecht. Voor opzending van brieven
10 ets. porto te betalen. - Verplicht bewijsnummer 5 ets.
Bureau Noordeindsplein Telefoonnummer» voor
Directie en Administratie 25041 (2 lijnen)
Redactie 21507
Postcheque* en Girodienst no. 57055 Postbus no. 54
PRIJS DEZER COURANT:
Voor Lelden en gemeenten, waar agentschappen gevestigd zijn:
per 3 maanden f. 2.3S
per week f. 0.1#
Franco per post f.2:35 per 3 maanden portokosten.'
(voor binnenland f. 0.80 per 3 mnd>
Zaterdagavond is de Finsche dele
gatie uit Moskou vertrokken. Het Fin
sche Nieuwsbureau voegt aan dit be
richt toe, dat het niet beteekent, dat
de onderhandelingen zijn afgebroken.
Zaterdagmiddag had de delegatie, be
staande uit Paasikivl en de Finsche gezant
te Moskou, baron Koskinen, op het Krem
lin nog een bespreking met Molotof gehad.
Het onderhoud duurde twee uur en werd
des avonds door een nieuwe conferentie
gevolgd, waarna Paasikivi onmiddellijk
met den gewonen trein naar Helsinki ls
vertrokken waar hij hedenochtend ls gear
riveerd.
Men verwacht, dat deze week de onder
handelaars naar Moskou zullen terug-
keeren.
De Russische eischen of verlangens zijn
nog altijd niet bekend.
Trots alle démenti's hecht men evenwel
aan de volgende vier punten, die de
eischen der Russen zouden omvatten, het
meest geloof:
le. Afstand van de eilanden Tyffeskar,
Lavansari en Seskar, alsmede eventueel
ook het vroeger genoemde eiland Hogland.
Als compensatie voor deze eilanden zou
Finland gebied in Oost-Karelië ontvangen.
De genoemde eilanden beheerschen den
ingang van de Baai van Kroonstad, in de
Golf van Finland.
2. Finland zou zich verplichten de Aa-
lands-eilanden in de Oostzee niet te ver
sterken, waarbij Rusland het recht zou
krijgen periodieke inspecties te houden,
om zeker te zijn, dat inderdaad geen ver
sterkingen worden aangelegd.
3e. Een Finsch-Russisch militair ver
bond. In geval van gevaar van een niet-
uitgelokten aanval op Finland van de zijde
van een derde mogendheid, zou Rusland
niet alleen het recht, doch ook den plicht
hebben Finland te verdedigen, hetgeen
met andere woorden zou beteekenen. dat
Rusland het recht krijgt Finland binnen
te rukken.
Het vierde punt kent men niet. Men
weet wel, dat er nog een vierde punt be
staat, doch hieromtrent zou men het te
Moskou niet eens hebben kunnen worden.
Mogelijk heeft het betrekking op zekere
controlefuncties, die Rusland voor zich op-
eischt, wat betreft Finlands politieke con
stellatie. Het vermoeden ligt voor de hand,
dat Finland zich niet zoozeer zal verzetten
tegen het afstaan van enkele eilanden aan
Rusland, wel echter ten sterkste tegen el-
ken aanval op zijn neutraliteit als Noord-
schen staat.
De radio-toespraak, die de Finsche mi
nister van buitenlandsche zaken, Erkki, tot
de Vereenigde Staten heeft gehouden, is
zeer verminkt overgekomen, zoodat ln de
vertaling, die door de omroepmaatschappij
gegeven werd, verschillende stukken moes
ten worden weggelaten.
Erkko zeide o.m.: „De oorlogvoerende
staten hebben ons verzekerd, dat zij onze
neutraliteit zullen eerbiedigen en tegenover
ons een neutrale houding zullen aannemen
Het is ons oprecht verlangen aan deze ver
klaringen geloof te hechten en er op te
vertrouwen. Wij wenschen steeds den vrede
door middel van vriendschappelijke bespre
kingen te handhaven, indien dat mogelijk
is Ieder volk heeft zijn vraagstukken. Wij
kennen problemen, evenals onze buren. Het
is onze bedoeling een oplossing te vinden,
die een gevoel van veiligheid brengt in dit
dee! van Europa en wij gelooven, dat onze
buren, die deze besprekingen hebben voor
gesteld, ook naar een oplossing streven. Wij
hebben vele vrienden in de geheele wereld
en hun sympathie heeft ons moed gegeven.
Het is mij een voldoening uiting te geven
aan de oprechte dankbaarheid van het
Finsche volk jegens president Roosevelt en
uw regeering".
Finland zet zijn voorbereiding tot ver
dediging met kracht voort. Uit alle deelen
van het land komen de reservisten onder
de wapenen en kleine zaken zijn door ge
brek aan personeel genoodzaakt te sluiten,
terwijl de diensten van trams en autobus
sen beperkt zijn. De gedetineerden in de
gevangenis van Helsinki zijn overgebraent
naar Turku.
De mannen van de kustwacht en hun
familie hebben besloten hun horloges, rin
gen en andere waardevolle voorwerpen ter
beschikking te stellen voor de nationale
zaak.
Honderden boeren zijn met paard en
wagen naar Helsinki gekomen om trans
porten voor het leger te vervoeren. De
burgers hebben den raad gekregen des
avonds zooveel mogelijk thuis te blijven.
Ook is een arbeidsdienst ingevoerd.
LITHAUEN RATIFICEERT HET VERDRAG
MET RUSLAND.
Het Lithausche parlement heeft met al-
gemeene stemmen het RussischLithau
sche verdrag geratificeerd.
Minister van buitenlandsche zaken Urb-
sys, die de leiding heeft gehad van de dele
gatie naar Moscou. zeide dat Lithauen ver
trouwt, dat Rusland voort zal gaan de sou-
reiniteit van Lithauen te eerbiedigen en
zich niet te mengen in binnenlandsche aan
gelegenheden.
De Sovjetleiders hebben te dien aanzien
verzekeringen gegeven. Hij zeide, dat de
Lithausche gedelegeerden zich eerst had
den verzet tegen het voorstel inzake Sovjet
garnizoenen. doch dat zij later de recht
vaardigheid hadden toegegeven van de
Russische opvatting, dat de Europeesche
oorlog voorzorgsmaatregelen noodzakelijk
maakte.
Alleen indien aanvallen zouden worden
gedaan op Lithauen of over Lithauen op de
Sovjet-Unie zouden de clausules in het pact
welke voorzien in wederzijdschen bijstand
en gemeenschappelijke verdediging, van
kracht worden. Anders zou Lithauen een
politiek van neutraliteit voortzetten.
POOLSCH PROTEST.
De Poolsehe gezant heeft bij de regee
ring van Lithauen geprotesteerd tegen het
inlijven van Wilna bij Lithauen. Dit protest
werd gebaseerd op het beginsel, dat de
Sovjet-Unie geen recht heeft over Poolsch
grondgebied te beschikken.
DE RUSSISCHE GARNIZOENEN IN
ESTLAND.
De eerste Sovjet-troepen, die in Estland
in garnizoen komen, z(jn aan land gezet.
Des middags arriveerde een eskader van
elf Russische schepen, waaronder het
vlaggeschip „Oktjabrsksja Rewoljoetsija"
met admiraal Triboetsj aan boord.
Driehonderd soldaten werden aan land
gezet in de haven Paldiski. Het garnizoen
wordt verdeeld over Baltischport, de ei
landen Saaremaa lOesel) en Hiiimaa (Da-
göi. terwijl tijdelijk troepen komen in de
stad Hapsala en de domeinen Koesikoe en
Kehtna, ter dekking van de luchtvaart-
bases.
Met de Duitsche regeering heeft Estland
thans een accoord bereikt over het ver
trek der Duitschers. Het desbetreffende
protocol is al geteekend.
De Duitsche legatie heeft bekend ge
maakt, dat de Duitschers in de veroverde
gebieden vrijwel onder dezelfde omstan
digheden zullen kunnen wonen als in Est
land. Voor hun verliezen worden zij ge
deeltelijk schadeloos gesteld. Er zijn in de
steden veie leege huizen, zoodat de huis
vesting geen moeilijkheden zal opleveren.
Eigenaren van landerijen krijgen nieuw
land, dokters een nieuwe practijk, koop
lieden een werkkring gelijk aan hun
ouden.
Aangezien geld en de tegenwaarde van
achtergelaten bezittingen slechts getrans
fereerd kunnen worden, in verhouding tot
den handel tusschen Duitschland en Est
land. zullen zoo noodig door het Duitsche
rijk voorschotten verstrekt worden.
Het Zwitsersche Telegraaf-agentschap
verneemt uit Stockholm, dat ongeveer vijf
honderd boeren en visschers van Zweed-
sche nationaliteit, die de beide Ragoe-ei-
landen voor de baai van Baltaski in Est
land bewonen, naar Zweden zullen terug-
keeren.
De eilandjes zijn door Estland bij ver
drag aan de sovjet unie afgestaan. De re
geering van Estland heeft aan de Zweed-
sche regeering medegedeeld, dat zij maat
regelen tot evacuatie heeft genomen.
Te Stockholm worden intusschen haas
tige voorbereidingen gemaakt voor de ont
vangst van de Koningen van Denemarken
en Noorwegen en van den President van
Finland, alsmede hun ministers van bui
tenlandsche zaken. Wanneer zij Woensdag
aankomen zullen zij zich onmiddellijk
naar het Koninklijk Paleis begeven en de
besprekingen zullen dadelijk beginnen.
Denzelfden avond zal een banket worden
gegeven gevolgd door een galavoorstelling.
De Deutsche diplomatisch-politische
Korrespondenz" schrijft o.a.:
Met vreugde kunnen wij onze
jeugd mededeelen. dat wij
morgen wederom zullen be
ginnen met de publicatie van
een nieuw geïllustreerd Kin
derverhaal, getiteld
„DE ONGELUKSVOGEL".
„Het kernpunt der politiek van alle
Noordsche landen bestaat er thans in, dat
zij met alle middelen en onder alle om
standigheden buiten een strijd van de
groote mogendheden willen blijven en hun
neutraliteit willen bewaren. Wanneer ook
in de tijden, waarin de Volkenbond nog
een zekere rol scheen te spelen, eenige der
Scandinavische staten dit bleek name
lijk in de pers niet vrij van aanvechtin
gen zijn gebleven, dan is op grond van
zekere teleurstellingen reeds sinds lang de
vaste neiging bij hen naar voren gekomen
zich, hoe het ook zou loopen, buiten con
flicten te houden. Deze verandering is niet
in de laatste plaats op ondubbelzinnige
wijze aan het licht getreden, toen met het
oog op de omsingelingscampagne en de
daarmede samenhangende lasterpropa-
ganda tegen het rijk, dit den Noordschen
staten voorstelde, een niet-aanvalspact te
sluiten en daarmede uiting gaf aan zijn
vastbeslotenheid door zijn toedoen niet
den vrede te willen verstoren van de tot
dat gebied behoorende naties.
Het antwoord dezer staten heeft zonder
uitzondering aangetoond, dat zij zich niet
door Duitschland bedreigd gevoelden, dat
zij evenwel tegelijkertijd (afgezien van het
direct aangrenzende Denemarken) door
vermijding van het sluiten van ieder ver
drag juist onafhankelijkheid en onpartij
digheid naar alle zijden wenschten te de-
monstreeren.
De Noordsche staten gevoelden zich door
den strijd der Europeesche groote mogend
heden natuurlijk thans sterk in hun be
langen bedreigd en in gevaar gebracht.
De blokkademaatregelen van Engeland,
met hun lederen tak van handel treffende
verbodsbepalingen, hebben automatisch
den handel en de scheepvaart van alle
Scandinavische landen ten zeerste geraakt
en zeer gevoelig getroffen.
Ook overigens heeft de aardverschui
ving, welke voor het geheele Oostzeegebied
is ingetreden door het uiteenvallen van
Polen, een aantal veranderingen ten ge
volge, die zeker langs den weg van weder-
zijdsche overeenstemming kunnen leiden
tot een voor allen bevredigende ordening.
In het rijk heeft men een volkomen be
grip voor de moeilijkheden, welke de te
genwoordige tijd juist voor de Noordsche
landen medebrengt.
Voor zoover het aan Duitschland ligt.
zal zijnerzijds zeer zeker iedere weg wor
den goedgekeurd en begaan, welke kan
leiden tot een vergemakkelijking van den
toestand.
De Britsche admiraliteit heeft in totaal
lijsten met 414 geredden gepubliceerd van
de plm. 1200 man die aan boord waren van
het getorpedeerde Engelsche slagschip Royal
Oak. Vermoedelijk zijn er niet meer gered
den, zoodat de klap voor de Britsche marine
wel zeer zwaar is aangekomen.
Het ministerie van marine heeft nog geen
mededeelingen verstrekt omtrent de plaats,
waar het schip tot zinken is gebracht, noch
wordt medegedeeld, wanneer dit is geschied.
Men veronderstelt, evenwel dat een der
drie duikbooten, welke Vrijdag tot zinken
werden gebracht, het slagschip heeft getor
pedeerd. Het zou 's nachts of bij den aan
vang van den morgen hebben plaats gehad.
Tot de geredden behoort de commandant
kapitein Benn en commander Nicholis.
Zaterdag is door ons een vergissing be
gaan. Wij hebben de Royal Oak verwisseld
met het vliegtuigmoederschip „Ark Royal
Zaterdag herhaalde de Duitsche pers. die
natuurlijk vol vreugde het verlies van de
„Royal Oak" vermeldde: haar vraag „waar
is het Britsche vliegtuigmoederschip „Are
Royal". Zij verklaarde het bewijs te bezitten,
dat de „Are Royal" op 26 September werke
lijk het lot ten deel is gevallen, dat door do
Duitsche berichten is medegedeeld. Sedert
26 September bevindt het schip zich niet
meer bij het smaldeel, waarmede het voor
dien opereerde'. Het smaldeel ia na 26 Sep
tember verscheidene malen gezien, doch
steeds zonder het vliegtuig moederschip.
Sedert 23 September is hierbij het vliegtuig
moederschip .Furious" Ingedeeld. Tot 26
September behoorden de vliegtuigmoeder
schepen ..Furious" en ..Arc Royal" tot het
Schotland-eskader van de thuisvloot, na
dien nog slechts de „Furious".
Ook in de omliggende wateren is geen
vliegtuigmoederschip meer gezien en de
Duitsche pers vraagt opnieuw aan minister
Churchill, waar het schip anders is dan op
den bodem van de Noordzee.
Het Britsche ministerie van Marine deelde
daarop mede. dat de Duitsche radio sedert
26 September voortdurend beweert, dat het
vliegtuigmoederschip „Are Royal" zou zijn
gezonken.
Teneinde iedere twijfel welke mocht zijn
gerezen, door deze onware berichten uit den
weg te ruimen, wenscht het ministerie nog
maals te bevestigen, dat de „Ark Royal"
niet is gezonken noch is beschadigd.
In den vorigen oorlog zijn geen schepen
van de afmetingen van de „Carageous" en
de „Royal Oak" getroffen.
De grootste schepen, door torpedo's getrof
fen, die zonken, aldus de „Tel waren het
Fransche slagschip .Danton" <18.400 ton' en
de Italiaansche pantserkruiser „Amalfi". De
„Courageous" en ..Royal Oak" zijn dus veel
grooter. afgescheiden nog van het nog be
langrijker verlies aan menschenlevens Bij
de „Danton" kwamen 300 man om.
Naar het opperbevel van de Duitsche
weermacht bekend maakt, heeft dezelf
de duikboot, welke het Britsche slag
schip „Royal Oak" heeft tot zinken ge
bracht, door torocdotreffers het Engel
sche slagschip „Repülse" zwaar bescha
digd en voor den strijd ongeschikt
gemaakt.
Zou dit bevestigd worden, dan zou de klap
nog harder zijn aangekomen dan zij al was!
DUIKBOOTEN BLIJVEN ACTIEF.
Qpnieuw zijn vier groote koopvaardijsche
pen, één Engelsche en drie Fransche sche
pen. aan den zeeoorlog ten offer gevallen.
Het zijn de Engelsche „Lochavon". een schip
van 9205 bruto ton van de Royal Mail Lines
en de Fransche „Louisiane" en „Bretagne",
beide schepen van de Compagnie Générale
Transatlantique. resp. 6903 en 10108 bruto
ton groot en de „Minquet" waar omtrent nog
geen bijzonderheden bekend zijn.
Britsche torpedoboot jagers hebben de in
totaal vierhonderd passagiers en leden der
bemanningen van deze schepen, die in de
reddingsbooten waren gevlucht, overgeno
men en in Engeland aan land gebracht. Op
de „Bretagne" zijn zeven opvarenden, waar
van vijf leden der bemanning en twee
Fransche passagiers gedood, terwijl op de
..Louisiane" zes leden der bemanning zijn
gewond en één gedood.
EEN NIEUWE AANWINST VOOR DE
BRITSCHE VLOOT.
Het Engelsche Reuterbureau meldt:
De nieuwste aanwinst voor de Britsche
vloot is een vijftienduizend ton metend
luxe schip, dat onlangs van stapel is geloo-
pen en thans is omgebouwd tot een gewa
pend koopvaardijschip.
Een aantal van deze schepen zal een nieuw
smaldeel van de Britsche marine vormen,
dat moet optreden tegen vijandelijke kaoers.
De dreigend lange loopen van de kanonnen
steken thans langs de zijden van het schip
naar buiten. De ruime eerste klas salon is in
tweeën gedeeld om een officiersmess en een
geschuttoren te vormen. Het schip is voor
zien van paravanes en, teneinde het gevaar
van zinken te verminderen, zijn 19000 lucht
dichte tonnen en 1100 ton hout aan boord
genomen en in de ruimen opgeslagen.
Op de scheepswerven worden kanonnen
van verschillend tvpe gemonteerd op klei
nere koopvaardij schenen. di<* alleen voor de
verdediging worden uitgerust Overeenkom
stig de internationale wet, hebben deze sche
pen hun kanonnen op het achterdek, zoodat
zij niet in aanvallende positie kunnen vuren.
BINNENLAND.
Amsterdam nam afscheid van het Wees-
perpoortstation. (Binnenland, 3e BI.)
Aankoop van verbruiksaardappelen door
de regeering. (Binnenland, 2e Blad).
Het jubileum van den militairen genees
kundigen dienst. (Binnenland, 2e Bl.)
Men zie voor Stadsnieuws pag. 3 van het
Tweede Blad.
AMSTERDAMSCHE BEURS.
Zeer beperkte affaire - Gedrukte markt -
Meerendeels lagere koersen - Amerika
luier - Nederlandsche beleggingen aan
geboden.
BUITENLAND.
Bij den ondergang der „Royal Oak" zijn
een kleine 800 slachtoffers gevallen.
Nog een tweede Engelsch slagschip,
„de Repulse", ernstig beschadigd? (le
Blad).
De Finsche delegatie te Moskou raadpleegt
haar regeering. (le Blad).
De Fransche generalissimus noemt den
oorlog een geduld-oorlog, (le Blad).
De komende conferentie te Stockholm, (le
Blad).
ZIE VOORTS LAATSTE BERICHTEN
EERSTE BLAD.
Gedeeltelijk bewolkt of betrokken.
Enkele regenbuien. Aanvankelijk
zelfde temperatuur, later geleide
lijk kouder. Matige tot zwakke
Westelijke tot Noordelijke wind.
Aan ons Bureau kan men met ingang
van heden voor tien cent een op goed
papier gedrukte overdruk bekomen
van de kaart van het Westfront op
genomen in ons blad van Woensdag
11 dezer.
DE DIRECTIE.
Om juist op het gebied van het handels
verkeer de terzijdestelling van velerlei
hinderpalen in te leiden, zullen alle neu
tralen hun gewicht in de schaal moeten
werpen, om ook aan de zijde, welke tot nu
toe geenerlei toegevendheid betoonde, een
overeenkomstige tegemoetkomendheid te
weeg te brengen.
Het Westelijke halfrond heeft reeds
duidelijk op dit gebied zijn wenschen te
verstaan gegeven.
Van oudsher erkent men in Duitschland
de groote waarde, welke juist de Scandi
navische volken in hun geheel vormen
voor het Europeesche continent. Nu. als
tusschen de strijdende mogendheden lig
gend gebied, komt dezen landen een bij
zondere beteekenis toe, omdat hun hoog
verantwoordelijkheidsgevoel buiten twijfel
staat en hun eigen belang met het op het
behoud van hun moreele waarde van dit
continent gericht streven identiek kan
worden genoemd.
REDE VAN FUNK.
Ter gelegenheid van de opening van de
„Wiener Ostmesse" heeft de Duitsche rijks
minister van Economische Zaken Funk een
redevoering gehouden, waarin hij o.m. zeide:
Het Duitsche strijdfront staat thans in het
Westen onoverwinnelijk De Engelsche olok-
kade vermag slechts uitwerking te hebben
op een klein deel van de Duitsche levens
sfeer en ook daar slechts met hoogst twijfel
achtig succes.
